Τα οινοπνευματοποιεία της προπολεμικής Λαμίας

1.    Εισαγωγή

   Ήταν μικρές μονάδες, που παρήγαγαν και εμπορεύονταν οινοπνευματώδη ποτά. Αυτά είναι γνωστά και ως αλκοολούχα ποτά, επειδή περιέχουν αιθυλική αλκοόλη (κοινά οινόπνευμα). Οι παλιότεροι τα έλεγαν και σπίρτα (από παραφθορά της λατινικής λέξης spirit = οινόπνευμα).

  

2.    Είδη αλκοολούχων ποτών

   Υπάρχουν 3 κατηγορίες : 

Διαφήμιση (1912)

(α) Τα ζυμούμενα, που παρασκευάζονται με αλκοολική ζύμωση μιας πρώτης ύλης που περιέχει άμυλο[1] ή σάκχαρο. Έτσι παράγονται το κρασί και ο ζύθος (μπύρα).

(β) Τα αποσταζόμενα, όπου μετά την αλκοολική ζύμωση της πρώτης ύλης, ακολουθεί απόσταξη σε αποστακτήρα (κοινά καζάνι). Έτσι παράγονται το τσίπουρο, το ούζο, η βότκα, το ουίσκι, κ.ά.

(γ) Τα ηδύποτα, που είναι μείγματα ορισμένης ποσότητας αιθυλικής αλκοόλης (οινοπνεύματος), νερού και επιλεγμένων  ουσιών (αρωματικών, φυσικών χρωστικών και γλυκαντικών). Είναι πιο γνωστά ως λικέρ.

   Επιπλέον αυτά διαφέρουν και στην περιεκτικότητα σε οινόπνευμα (τη μετράμε σε αλκοολικούς βαθμούς[2]). Έτσι : τα ζυμούμενα ποτά δεν περνούν τους 18 αλκοολικούς βαθμούς), τα αποσταζόμενα κυκλοφορούν συνήθως[3] σε 40-41 αλκοολικούς βαθμούς, ενώ τα ηδύποτα κυμαίνονται σε ενδιάμεσες τιμές.

3.    Οινοπνευματοποιεία της Λαμίας (στο 19ο και 20ό αι.)

   Από τα μέσα του 19ου αιώνα, εμφανίζονται τέτοια καταστήματα, στην πόλη. Έτσι, το 1864, οι ρακοπώλες Παναγιώτης Ρίζου και Γιαννακός Μαυρουδέλης συμφώνησαν[4] να συστήσουν εταιρεία στη Λαμία, με σκοπό την κατασκευή και πώληση οινοπνευματωδών ποτών. Διέθεσαν κεφάλαιο από 3.000 δρχ. έκαστος.

   Το επόμενο έτος (1865) ο Ευθύμιος Γ. Στεφόπουλος, που καταγόταν από τη Φωκίδα (πιθανά από το Χρισσό) ήρθε στη Λαμία και ίδρυσε εργοστάσιο ποτοποιίας. Το κατάστημά του ήταν στην οδό Ρήγα Φεραίου. Απέκτησε φήμη για την ποιότητα των προϊόντων του. Μάλιστα το 1873 ανέλαβε[5] “να διδάξει την τέχνη της πνευματοποιΐας και της κατασκευής λουκουμίων, απαραλλάκτως ως αυτός ο ίδιος γνωρίζει”, στο Χρήστο Δημητρίου από την Καστοριά του (τότε) Οθωμανικού Κράτους, σε χρονικό διάστημα τριών μηνών, με αντιμισθία 350 δρχ.

   Το 1875 από περιηγητή σημειώθηκε ότι : “ … Εν τη πόλει υπάχουσιν … και πνευματοποιεία, μεγάλην ποσότητα πνευματωδών καλής ποιότητος ποτών εξάγοντα και εξοδεύοντα”. Επίσης καταγράφηκαν τα οινοπνευματοποιεία[6] της Λαμίας, που ήταν : Ιωάν. Αντωνίου, στην οδό Ρήγα Φεραίου, Ευθυμίου Στεφοπούλου, ομοίως και Ηλία Φρετσαλά, στην οδό Καραϊσκάκη.

  Την περίοδο 1892-93 έχουμε νέα καταγραφή από άλλον περιηγητή[7]. Αυτός ανέφερε ότι στη Λαμία πνευματώδη ποτά παράγουν οι : Χρ. Μπαϊζάνης, Γ. Σταμούλης ή Ίντας, Γ. Στεφόπουλος, Ε. Στεφόπουλος. Παρατηρούμε ότι στην επιχείρηση του Ευθυμίου Στεφοπούλου είχε εισέλθει και ο γιος του Γεώργιος Στεφόπουλος.

   Το 1898, με ειδοποίηση μέσω του τοπικού τύπου (διαφήμιση), αναφέρεται ότι το οινοπνευματοποιείο Στεφοπούλου εφοδιάστηκε με νεότερα μηχανήματα ευρωπαϊκής κατασκευής. Εξάγει όλα τα είδη ποτών και ιδίως το γευστικότατο ούζο, που είναι ισάξιο με το Τουρναβίτικο (του Τυρνάβου). Το κατάστημα βρισκόταν στην οδό Ρήγα Φεραίου.

   Η είσοδος του 20ού αι. βρίσκει τη Λαμία με αρκετά εργαστήρια. Ο Ιωάν. Βορτσέλας αναφέρει : «ένας μηχανικός υδρόμυλος των αδελφών Αγαθοκλέους, ένα ατμοκίνητο ελαιοτριβείο και σε μικρότερο βαθμό σιδηρουργεία,  βυρσοδεψεία, σαπωνοποιεία και οινοπνευματοποιεία»[8].

Γεώργ. Στεφόπουλος

   Το 1906 ήρθε στην ποτοποιία Στεφοπούλου ως υπάλληλος ο Νικόλαος Πολυμερόπουλος (1883-1974). Καταγόταν από τη Γούρα και έμαθε την τέχνη κοντά στο Γ. Στεφόπουλο. Έμεινε 2 χρόνια. Το 1908 πήγε στην ποτοποιία Μεταξά, στον Πειραιά, όπου και εργάστηκε μέχρι το 1916. Το έτος αυτό ο Γεώργιος Ευθ. Στεφόπουλος[9] εκτιμώντας το χαρακτήρα και την εργατικότητά του (ήταν άριστος ποτοποιός) τον κάλεσε στη Λαμία και έγιναν συνεταίροι, δημιουργώντας την εταιρεία Στεφόπουλος-Πολυμερόπουλος.

   Το 1924, η επιχείρηση Στεφοπούλου-Πολυμεροπούλου μεταφέρθηκε σε νέο χώρο (ιδιοκτησίας  Γ. Στεφοπούλου) στη γωνία μεταξύ των οδών Σατωβριάνδου 2 και Δροσοπούλου (στην πλατεία Σταροπάζαρου ή Πάρκου). Είχε την επωνυμία “Ο ΖΕΥΣ”.

   Εκτός από ποτά (κρασί, ούζο, τσίπουρο, λεμονάδες, πορτοκαλάδες, ηδύποτα, κ.ά.) έφτιαχναν και αναψυκτικά (λεμονάδες, πορτοκαλάδες, μπιράλ) κατά τη θερινή περίοδο.

Διαφήμιση (1933)

   Παράλληλα, την περίοδο του Μεσοπολέμου έχουμε τις ποτοποιίες Γεωργ. Μπούτλα (1869-1971), Ευσταθίου Παππή, Ανδρέα Ντούτσια, Κων/νου Κωνσταντέλλου (1904-1966), Αντωνίου Αρχοντίκη & Αθανασίου Αρχοντίκη. Οι Ανδ. Ντούτσιας, Αντ. Αρχοντίκης και Αθαν. Αρχοντίκης έφτιαχναν μόνο αναψυκτικά[10] (κυρίως λεμονάδες). Οι περισσότεροι είχαν και οινολογικό εργαστήριο.

   Μπύρα δεν παραγόταν, εφόσον το Μονοπώλιο μπύρας στην Ελλάδα  είχε ο Βαυαρός Κάρολος Fix. Στο εμπόριο της Λαμίας βέβαια κυκλοφορούσαν και οι μπύρες Μάμμος από την Πάτρα. Η παραγωγή μπύρας έχει μεγάλη διαδικασία που - προφανώς - δεν συνέφερε τις μικρές μονάδες της Λαμίας.

  Στη δεκαετία του ’30, οι τοπικές ποτοποιίες διαφημίζονταν συχνά. Η εταιρία “ΖΕΥΣ” το 1933 διαφήμιζε ούζο και μαυροδάφνη. Το 1934 διαφήμιζε κονιάκ και άλλα οινοπνευματώδη ποτά. Στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, τα προϊόντα της εταιρείας Γ. Στεφοπούλου & Ν. Πολυμεροπούλου τιμήθηκαν στην VIη Έκθεση με χρυσό βραβείο και στην VIIIη Έκθεση με χρυσό βραβείο και έπαινο.

    Σε καταγραφή-κατάταξη[11] των επαγγελματιών του έτους 1934, πρώτος στον πίνακα ήταν ο Γεώργ. Στεφόπουλος (κλάση 14, με φόρο 9.000 δρχ.), τρίτος ο Νικ. Πολυμερόπουλος (κλάση 10, με φόρο 4.600 δρχ.), 11ος ο Γεώρ. Μπούτλας (κλάση 5, με φόρο 2.000 δρχ.) και 12ος ο Ε. Παππής (κλάση 5, με φόρο 2.000 δρχ.).

   Μετά το θάνατο του Γεωργ. Στεφοπούλου (1941)και την Κατοχή που ακολούθησε η εταιρεία  Γ. Στεφόπουλος - Ν. Πολυμερόπουλος  με διάρκεια ζωής μεγαλύτερη από 25 χρόνια διαλύθηκε. Στα επόμενα χρόνια ο Νικ. Πολυμερόπουλος συνέχισε μόνος του (με τα παιδιά του) σε κατάστημα της οδού Δροσοπούλου. Απεβίωσε το 1974.

Κατάστημα Αφών Στεφοπούλου (φωτ. 2007)

   Στα μεταπολεμικά χρόνια την ποτοποιία “ΖΕΥΣ” ανέλαβαν οι Ευθύμιος και Σωτήριος, γιοί του Γεωργίου Στεφοπούλου. Το 1951 νέο τιμητικό δίπλωμα με χρυσό μετάλλιο κέρδισε το εργοστάσιο “Ο ΖΕΥΣ” της εταιρείας Γ. Ε. Στεφόπουλος, το 1951, στη 16η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. 

   Το 1956, η εταιρεία Αφοί Στεφόπουλοι αποφάσισε την ίδρυση εργοστασίου[12] αεριούχων ποτών. Από το 1954 αγόρασαν από τη Γερμανία πλήρες μηχανικό συγκρότημα, που το εγκατέστησε Γερμανός τεχνίτης. Παρήγαγε λεμονάδες, πορτοκαλάδες, κλπ. με ανθρακικό. Απασχολούσε 7 εργάτριες, η δε εγκατάσταση γέμιζε και πωμάτιζε τις φιάλες σε γραμμή παραγωγής. Ο Σωτήριος Στεφόπουλος είχε παράλληλα και οινολογικό εργαστήριο, στον 1ο όροφο του ιδιόκτητου κτιρίου (με είσοδο από την οδό Δροσοπούλου) όπου έκανε αναλύσεις και χημικό έλεγχο σε οίνους.

   Με τη συνταξιοδότηση των αδελφών[13] Ευθυμίου και Σωτηρίου Στεφοπούλου, την επιχείρηση ανέλαβε η επόμενη γενιά[14], δημιουργώντας και μονάδα παραγωγής ποτών στη ΒΙ.ΠΕ. Λαμίας. Το κατάστημα της πλατείας Πάρκου παρέμενε έως τα μέσα του 2011, που δόθηκε για ενοικίαση.   Δημιούργησαν κάβα ποτών στην οδό Όθωνος 9 και επικεντρώθηκαν στο (χονδρικό και λιανικό) εμπόριο εμφιαλωμένων ποτών δικής τους παραγωγής, αλλά και άλλων παραγωγών.

4.    Ποτοποιίες και οινολογικά εργαστήρια στην προπολεμική Λαμία

     Τη δεκαετία 1930-40 υπήρχαν στη Λαμία, τα εξής :

1.    Οινοπνεύματα-ποτά (ποτοποιία) Γεωργ. Μπούτλα, στη ΝΑ γωνία των οδών Ροζάκη-Αγγελή και Καλύβα-Μπακογιάννη. Ιδιόκτητο.

2.    Ποτοποιία Στεφόπουλος-Πολυμερόπουλος, στην πλατεία Πάρκου και Σατωβριάνδου 2.

3.    Ποτοποιία Νικ. Πολυμεροπούλου (μετά το 1942) στην οδό Δροσοπούλου 6 (γωνία με οδό Πατρόκλου). Με ενοίκιο.

4.    Βιοτεχνία ποτών και αναψυκτικών Κωνστ. Κωνσταντέλλου, στην οδό Δροσοπούλου 12. Ήταν ιδιόκτητο μαγαζί.

5.    Ποτά και χημείο Ανδρ. Ντούσια, στην οδό Σατωβριάνδου (μεταξύ των οδών Έσλιν και Αβέρωφ).

6.    Καφεκοπτείο – Αναψυκτικά (μόνο λεμονάδες) Αθαν. Αρχοντίκη, στην οδό Καραϊσκάκη (αριστερά ανεβαίνοντας).

7.    Καφεκοπτείο – Αναψυκτικά (μόνο λεμονάδες) Αντων. Αρχοντίκη, στην οδό Όθωνος 5 (πριν τα σκαλιά της παλιάς Δημοτικής αγοράς.

8.    Ποτοποιία Ευστάθιος Παππής. Μαγαζί με ενοίκιο. Έφτιαχνε και αναψυκτικά (λεμονάδες). Ήταν πριν μαζί με το Γεώργ. Μπούτλα αλλά χώρισαν.

---

   Θα δοθούν - σε μορφή βιογραφικού - επιπλέον στοιχεία, για όσους βρέθηκε σχετικό υλικό. Δυστυχώς δεν ήταν δυνατό να γίνει για όλους.

 Γεώργιος Μπούτλας (1869[15]-1971) : Γεννήθηκε το 1869 ή 1870. Στα νιάτα του κατατάχτηκε στη χωροφυλακή και έλαβε μέρος με αποσπάσματα, σε επιχειρήσεις καταδίωξης ληστών. Το 1894, έλαβε μέρος στην εξόντωση του Αθαν. Παπακυριτσόπουλου και άλλων, με τον ταυτόχρονο θάνατο των δικαστών Λεων. Ροζάκη και Γεωργ. Αγγελή. Έλαβε μάλιστα και αμοιβή 48 δραχμών.

Γεώργιος Μπούτλας

    Έμαθε την τέχνη του ποτοποιού και άφησε τη Χωροφυλακή. Άνοιξε ποτοποιείο στη Λαμία, με έδρα το ιδιόκτητο κατάστημα στη ΝΑ γωνία των οδών Ροζάκη Αγγελή και Καλύβα Μπακογιάννη. Κάθε άνοιξη και καλοκαίρι έφτιαχνε και κυκλοφορούσε στη Λαμία και αναψυκτικά (λεμονάδες, γκαζόζες, κλπ.). Τη δεκαετία του ’30, σε κατάταξη[16] των επαγγελματιών της Λαμίας με βάση το τζίρο τοποθετήθηκε στην κλάση 5, με φόρο 2.000 δραχμ.

     Την πρώτη 10ετία του 20ού αι. παντρεύτηκε  τη Μαρία[17] Εμμαν. Παππή (1882-1959) από τη Λαμία  και απέκτησαν πέντε παιδιά (4 κόρες κι 1 γιο). Την κόρη του Στέλλα[18] (1912-1996) παντρεύτηκε, στις αρχές του 1933, ο γιατρός Αντώνιος Φίλης.

     Το 1934 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Λαμίας με το ψηφοδέλτιο του Γεωργ. Πλατή. Τότε κατασκευάστηκε και λειτούργησε (από τις 19-3-1937) η Δημοτική Αγορά Λαμίας.

     Μετά τη συνταξιοδότησή του, ο Γεώργιος Μπούτλας, έζησε πολλά χρόνια. Υπεραιωνόβιος, μια ανθρώπινη βελανιδιά,  πέθανε το 1971, σε ηλικία 102 ετών.

Διαφήμιση (1931)

Ανδρέας Ντούτσιας (1900-1953) : Χημικός. Ειδικεύτηκε στην οινολογία και λειτούργησε χημικό (και ιδιαίτερα οινολογικό) εργαστήριο στη Λαμία στην οδό Καρπενησίου.

  Από το 1927 και στη δεκαετία του ’30, διαφήμιζε  το εργαστήριό του στον τοπικό τύπο. Τα καλοκαίρια κυκλοφορούσε και αναψυκτικά στη Λαμία (λεμονάδες Ντούτσια ή Νέκταρ Ντούτσια).

    Ο Ανδρέας Ντούτσιας[19] ήταν παντρεμένος. Πέθανε πρώιμα στις 12-2-1953, σε ηλικία 53 ετών.

Κωνσταντίνος  Γ. Κωνσταντέλλος  (1904 - 1966) : Γεννήθηκε στο Παλαιοχώρι Δωριέων το 1904. Οι γονείς του ονομάζονταν Γεώργιος και Ελένη. Σπούδασε χημικός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αρχικά εργάστηκε στο εργοστάσιο Παυλάκη στην περιοχή Μεγάρων.

Κων. Κωνσταντέλλος (1936)

   Στις αρχές της δεκαετίας του ’30 εγκαταστάθηκε στη Λαμία. Δημιούργησε χημικό εργαστήριο και ποτοποιείο στο ισόγειο νέας ιδιόκτητης οικοδομής, στη γωνία  των οδών Δροσοπούλου και Έσλιν. Οι όροφοι ενοικιάστηκαν το 1935, από το γιατρό Ιωάννη Γρηγ. Παπασιόπουλο, που ίδρυσε νέα χειρουργική Κλινική στη Λαμία. Εκτός από ποτά, παρήγαγε και αναψυκτικά (λεμονάδες, γκαζόζες, κ.ά.), που διαφήμιζε στον τοπικό τύπο.

   Παντρεύτηκε τη Στυλιανή Ιωάν. Παππή (1909-1994), από τη Λαμία.  Απέκτησαν ένα γιο.

   Το 1954 ήταν υποψήφιος για Δήμαρχος Λαμίας, αλλά έχασε από τον Ιωάννη Παπασιόπουλο. Συμμετείχε ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα της πόλης από διάφορες θέσεις.

   Πέθανε στις  9-7-1966, στην Αθήνα όπου μεταφέρθηκε μετά από κρίση ειλεού, σε ηλικία 62 ετών.

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Γ. Α. Βάρβογλης, Ν. Α. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα, 1971

2.    Ιστοσελίδα  http://mde-didaktiki.biol.uoa.gr

3.    Ιστοσελίδα  http://www.kaliterilamia.gr

4.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 1933, Λαμία.

5.    εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 1956, 1962, Λαμία

6.    Νικ. Δαβανέλλου : "Λαμία, Τα Πρόσωπα (1760-1930)", Λαμία, 2003.

7.    Αθανασίου Κ. Μπαλωμένου “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (δεκαετία 1930-40)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, Λαμία.

8.    Ιωάν. Βορτσέλα : «ΦΘΙΩΤΙΣ», Αθήνα 1907.

9.    Χ. Μακρίδου : “ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”, ΕΜΠΟΡΙΟΝ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ, Κ.Τ.Λ., ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, 1892-93.

10.  Μιλτιάδη Μπούκα : “Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος εν έτει 1876”, σελ. 245-253, Αθήναι 1875.

11.  Συμβόλαια στα έτη 1864, 1873 στο Ιστορικό Αρχείο Λαμίας.

12.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όπως το κριθάρι, καλαμπόκι, σίκαλη, πατάτα, αψιθιά, μάραθο, κ.ά.

[2] Αλκοολικός βαθμός (⁰) είναι η % σε όγκο περιεκτικότητα του οινοπνεύματος στο αλκοολούχο ποτό. Π.χ. λέμε τσίπουρο 40⁰ αν σε 100 ml του ποτού περιέχονται 40 ml καθαρό οινόπνευμα.

[3] Υπάρχουν και ποτά μεγαλύτερης περιεκτικότητας, όπως τσίπουρο, μαστίχα, ή ούζο μέχρι 55⁰ , αψέντι 65⁰ , ρούμι, τεκίλα 55-60⁰ , κ.ά.

[4] Συμβολαιογραφική πράξη 4463/10-6-1864,του συμβολαιογράφου Λαμίας Κωνστ. Μαυρίκα.

[5] Συμβολαιογραφική πράξη 921/23-10-1873, του συμβολαιογράφου Λαμίας Σάββα Ν. Πετσοπούλη.

[6] Χρήστου Χειμώνα : “Σελίδες για τη Λαμία του 1875”, περ. Φθιωτικά Χρονικά 1987, σ. 82, Λαμία. Από το βιβλίο “Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος εν έτει 1876”, του Μιλτιάδη Μπούκα, σελ. 245-253, Αθήναι 1875.

[7] Χ. Μακρίδου : “ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”, ΕΜΠΟΡΙΟΝ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ, Κ.Τ.Λ., ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, 1892-93.

[8] Ιωάν. Βορτσέλα «ΦΘΙΩΤΙΣ», Αθήνα 1907.

[9] Το 1912 νυμφεύτηκε την Αθηνά Γερογιάννη (1886-1954) που γεννήθηκε στα Γιάννενα και απέκτησαν 3 κόρες και 2 γιους, τον Ευθύμιο (γεν. 1918) και το Σωτήριο (γεν. 1924).

[10] Τα εμφιάλωναν σε μπουκάλια που το πώμα έκλεινε με τη βοήθεια ενός σύρματος και όχι με καπάκι όπως σήμερα.

[11] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, Μάρτιος 1934, Λαμία

[12] εφ. “Εθνικός Αγών”, 7-6-1956, σ.1, Λαμία.

[13] Παράλληλα ίδρυσαν και βιομηχανία ζυμαρικών με τίτλο “ΒΙΟΖΥΜ - Αδελφοί Γ. Στεφόπουλοι” με έδρα τη Λαμία. Το 1962 επέκτειναν τις εγκαταστάσεις, αγόρασαν νέα μηχανήματα και εξοπλισμό (με δάνειο 50.000 $). [εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 2-9-1962, Λαμία].

[14] Από το 1914, στον τηλεφωνικό κατάλογο διαφημίζεται η εταιρεία “ΖΕΥΣ - Αποστάγματα Μονοπρόσωπη ΕΠΕ Γιώργος Στεφόπουλος”, με αντικείμενα Ποτοποιία - Εμπορία Α’ Υλών –Αρτοζαχαροπλαστικής. Παράλληλα υπάρχει και η μονάδα της στη ΒΙΠΕ.

[15] Σε ταφική πλάκα του Νεκροταφείου Λαμίας γράφει : «Γεώργιος Μπούτλας 1870-1971».

[16] Πρώτος απ’  όλους τους επαγγελματίες της Λαμίας στην ίδια κατάταξη  ήταν ο επίσης ποτοποιός Γεώργ. Στεφόπουλος (κλάση 14) με φόρο 9.000 δραχ. [βλ. εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, Μάρτιος 1934, Λαμία]

[17] Από το Βιβλίο Θανάτων του Ι. Ν. Ευαγγελίστριας Λαμίας.

[18] Στα ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ γράφτηκε : “Ο κ. Αντώνιος Φίλης, ιατρός του Ανθελονοσιακού Συνεργείου Φθιώτιδος και η δις Στέλλα Γ. Μπούτλα έδωσαν αμοιβαίαν υπόσχεσιν γάμου”. [εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 497, σ. 4, 19-4-1932, Λαμία]

[19] Το 1936 στην περιοχή Στυλίδας δολοφονήθηκαν τρία μέλη της οικογενείας Ντούτσια ή Ντούτσα για λόγους ληστείας (Ιωάννης Ντούτσιας, Γεώργιος Ντούτσιας και Αικατερίκη Νίκου). Κατάγονταν από το Γαρδίκι Ομιλαίων. Δεν είναι γνωστό αν υπάρχει συγγενική σχέση με τον Ανδρέα Ντούτσια.