Από τα Αργύρια Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1909-1912)

 

Προλεγόμενα

   Τα Αργύρια είναι ένα ορεινό χωριό της Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 750 μ. στις πλαγιές των Βαρδουσίων. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Μακρακώμης.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τα Αργύρια. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 11 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2024. 

 

Αργύρια Φθιώτιδας (ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε πολύς χρόνος εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 11 ονόματα μεταναστών. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τα Αργύρια, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτό.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία) ή κωμόπολη. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από τα Αργύρια, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Αργύρια Φθιώτιδας

  Από τις 28 Δεκεμβρίου 1836, ο οικισμός Αργύρια προσαρτήθηκε στο δήμο Ομιλαίων του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στη συνέχεια προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 20 Νοεμβρίου 1878, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Σπερχειάδος και προσαρτήθηκε πάλι στο δήμο Ομιλαίων.

   Στις 31 Αυγούστου 1912 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Ομιλαίων. Δημιουργήθηκε κοινότητα Αργυρίων, με τον ομώνυμο οικισμό και δική του έδρα. Στις 31 Μαρτίου 1943 ο νομός Φθιώτιδοφωκίδος χωρίστηκε και ο οικισμός Αργύρια υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος.

   Στα 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”), η κοινότητα Αργύρια καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος. Από τις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο “Καλλικράτης”), ο οικισμός Αργύρια προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης (με πρωτεύουσα τη Σπερχειάδα).

   Ο πληθυσμός του (απογραφή 2011) ήταν 303 κάτοικοι.

 

---------

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

 

   Από τα 11 ονόματα μεταναστών που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (6) έφυγαν το έτος 1909 (ποσοστό 55 %). Συνολικά έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα).

   Το ποσοστό που μετανάστευσε[2] ήταν 3 % του πληθυσμού, που είναι πολύ μικρότερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8 %). Η περιοχή είχε κτηνοτροφία και περιορισμένη γεωργία και κάλυπτε τις ανάγκες των κατοίκων της.

    Όλοι οι μετανάστες ήταν άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες  21-30 ετών (με 10 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από τα Αργύρια, δίνεται στον παρατιθέμενο πίνακα 3.

              Μικρότερη ηλικία μετανάστη :

Υφαντής Νικόλαος, ετών 19 (πήγε το 1909)

      Μεγαλύτερη ηλικία μετανάστη :

Αντωνίου Ευάγγελος, ετών 28 (πήγε το 1909)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 24 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες από τα Αργύρια ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 11 μετανάστες, οι 9 ήταν άγαμοι (ή 82 %) και οι υπόλοιποι 2 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες του χωριού Αργύρια, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψε το επώνυμο Αντωνίου, ενώ 9 ήταν μεμονωμένα επώνυμα

   Συνολικά έγιναν 5 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 11 μετανάστες από τα Αργύρια. Οι περισσότεροι μετανάστες (8 άτομα) έφυγαν το λιμάνι της Πάτρας, ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 3 μετανάστες (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες (8 άτομα) από τα Αργύρια έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικά πλοία έφυγαν 3 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Πάτρας, το 1909 έφυγαν 5 μετανάστες από τα Αργύρια με το πλοίο “Columbia”. Το 1911, από το λιμάνι του Πειραιά, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 3 μετανάστες με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” (Θεμιστοκλής).

   Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 3 μεμονωμένα και 2 ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από τα Αργύρια φαίνονται στον Πίνακα 7. Περισσότερους μετανάστες δέχτηκε η πολιτεία της Δυτικής Βιρτζίνια (4 άτομα). Ακολούθησαν με μικρότερη προτίμηση οι πολιτείες της Ουάσιγκτον, Βιρτζίνια και Ουισκόνσιν. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

 

       2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Οι περισσότεροι μετανάστες δηλ. 7 άτομα (64 %) δήλωσαν απλός εργάτης. Δηλώθηκαν όμως και άλλα επαγγέλματα. Περισσότερα στοιχεία στον πίνακα που ακολουθεί:

 

3. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από τα Αργύρια στις ΗΠΑ

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από τα Αργύρια που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από τα Αργύρια δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α       Ονοματεπώνυμο          χρον. άφιξης  ηλικία  έγγαμος    Πλοίο ταξιδιού     Λιμάνι αναχώρ.

1       Αντωνίου Αντώνιος          15-4-1909      23        όχι            Columbia               Πάτρα

2       Αντωνίου Ευάγγελος         15-4-1909      28        όχι            Columbia               Πάτρα

3       Γούλας Γεώργιος              4-4-1911        24        όχι            Themistocles          Πειραιάς

4       Δημητρίου Ιωάννης          15-4-1909      26        όχι            Columbia               Πάτρα

5       Θεοχαρόπουλος Κωνστ.    4-4-1911        22        όχι            Themistocles          Πειραιάς

6       Κωστούλας Κώστας          29-3-1912      26        ναι            Oceania                 Πάτρα

7       Ντελέζος Αθανάσιος         6-10-1909      22        όχι            Oceania                 Πάτρα

8       Ντόβας Αντώνιος              14-3-1912      25        ναι            Alice                     Πάτρα

9       Σπυρόπουλος Ιωάννης      15-4-1909      25        όχι            Columbia               Πάτρα

10      Υφαντής Νικόλαος            15-4-1909      19        όχι            Columbia               Πάτρα

11      Χριστόπουλος Χρήστος      4-4-1911        22        όχι            Themistocles          Πειραιάς

 

 

4.  Χρονικό της μετανάστευσης από τα Αργύρια Φθιώτιδας

 

i.  Δυναμική φυγή μεταναστών στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεταναστευτικά ταξίδια (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) με πλοία προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα από τα Αργύρια. Πιο συγκεκριμένα :

Η ομαδική αναχώρηση στο 1909 περιλάμβανε πέντε άτομα του χωριού που αποφάσισαν να φύγουν στην Αμερική. Ήταν οι Αντ. Αντωνίου, Ευάγ. Αντωνίου, Ιωάν. Δημητρίου, Ιωάν. Σπυρόπουλος και Νικ. Υφαντής. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 27 Μαρτίου 1909, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Columbia” και στις 15 Απριλίου 1909 αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Αντώνιος Αντωνίου ήταν 24 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Δημήτριος. Με 10 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Μπλούφιλντ (Bluefield) της Δυτικής Βιρτζίνια, με γνωστό του στην Αμερική το φίλο Κ. Γουβάλα[4], στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια.

·         Ο Ευάγγελος Αντωνίου ήταν 28 ετών. Στο χωριό ήταν ο πατέρας του Αντώνιος. Αναζητούσε δουλειά, με 12 $ μαζί του στην πόλη Ντάντε[5] (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Κ. Κουφάκης[6].

·         Ο Ιωάννης Δημητρίου ήταν 26 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του ονομαζόταν Σπύρος. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπλούφιλντ της Δυτ. Βιρτζίνια, με γνωστό του στην Αμερική το φίλο Κωστ. Καρατσούνη, στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια.

·         Ο Ιωάννης Σπυρόπουλος ήταν 25 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Σπύρος. Προορισμός του για δουλειά ((με 10 $ μαζί του) ήταν η πόλη Μπλούφιλντ (Bluefield) της Δυτικής Βιρτζίνια, με γνωστό του στην Αμερική το φίλο Γεώργιο Τσώλη.

·         Ο Νικόλαος Υφαντής ήταν 19 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Κυριακούλα. Με 10 $ για τα αναγκαία πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε[7] (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Ανέστης Ψυχογιός.

 

Ατμόπλοιο“Columbia”  (Photo: Andreas Hernandez Collection)

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Αθανάσιο Ντελέζο. Στις 20 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Oceania” και στις 6 Οκτωβρίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 22 ετών. Στο χωριό είχε τη μητέρα του Ελένη. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Μπλούφιλντ (Bluefield) της Δυτικής Βιρτζίνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ιωάννης Σακελλάρης[8].

 

 

 

ii.    Μία ομαδική αναχώρηση στο 1911

    Έγινε από τρία άτομα, τους : Γεώρ. Γούλα, Κων. Θεοχαρόπουλο και Χρ. Χριστόπουλο. Στις 11 Μαρτίου 1911, από το λιμάνι του Πειραιά ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 4 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υπάρχον αρχειακό υλικό μας αναφέρει ότι:

·         Ο Γεώργιος Γούλας ήταν 24 ετών. Ως επάγγελμα δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του ονομαζόταν Κωνσταντίνος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζίμης Πούλος.

·         Ο Κωνσταντίνος Θεοχαρόπουλος  ήταν 22 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Στο χωριό ήταν ο πατέρας του Μιλτιάδης. Με 25 4 στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Αμπερντήν (Aberdeen) της πολιτείας Ουάσιγκτον, κοντά στον ξάδερφό του Ευάγγελο Αντωνίου.

·         Ο Χρήστος Χριστόπουλος ήταν 22 ετών. Κι αυτός ως επάγγελμα δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε το θείο του Γεώργιο Δημητρίου. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο θείος του Ιωάννης Σπύρου.

 

iii.      Δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1912

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αντώνιο Νόβα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 26 Φεβρουαρίου έφυγε με το πλοίο “Alice” και στις 14 Μαρτίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Στο χωριό είχε τη μητέρα του Ξένια. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Καϊδαντζή.

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κώστα Κωστούλα. Στις 11 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Oceania” και στις 29 Μαρτίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Στα Αργύρια είχε τη γυναίκα του Ελισάβετ. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ανδρέας Καϊταντζής[9].

 

-------------

            Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Γενικές απογραφές πληθυσμού στα έτη 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Επίσης αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gt από τις 7& 14 Ιουλίου 2014 (α’ &β’μέρος).

6.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

7.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

8.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

9.    «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

10.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

11.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

12.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2]Στο σύνολο των 11 μεταναστών από τα Αργύρια, βρέθηκε 1 αναλφάβητος (ποσοστό 9 %).

[3]Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4]Πιθανά από τη Σέλιανη (Μάρμαρα) Φθιώτιδας. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 23 ετών. Αρχικός τόπος προορισμού του ήταν η Νέα Υόρκη.

[5]Αρχικά είχε δηλώσει ως τόπο προορισμού την πόλη Μπλούφιλντ (Bluefield) της Δυτ. Βιρτζίνια.

[6]Από τηΣέλιανη (Μάρμαρα) Φθιώτιδας.

[7]Αρχικά είχε δηλώσει ως τόπο προορισμού την πόλη Μπλούφιλντ (Bluefield) της Δυτ. Βιρτζίνια

[8]Από τηΣέλιανη (Μάρμαρα) Φθιώτιδας ή από το Ροβολιάρι.

[9]Από τη Λαμία (όπως ο ίδιος δήλωσε). Πήγε στην Αμερική το 1909, σε ηλικία 23 ετών και παντρεμένος. Αρχικός τόπος προορισμού ήταν η πόλη Ντάντε της Δυτ. Βιρτζίνια.