Από την Καστριώτισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1914)

 

Προλεγόμενα

   Την Καστριώτισσα δεν την έχω επισκεφτεί. Ξέρω ότι είναι ένα όμορφο ορεινό χωριό, σε υψόμετρο 1.160 μ. στην πλαγιά της Οίτης, από την εποχή των Δωριέων.

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 35 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2023.

Ο Ι. Ν. της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Καστριώτισσα Φωκίδας

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά βρέθηκαν οι 35καταγραφές. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της.

Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα, Λαμία) ή άλλο χωριό της περιοχής.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από την Καστριώτισσα, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Καστριώτισσα Φωκίδας

   Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός Καστριώτισσα προσαρτήθηκε διοικητικά στο δήμο Ερινεού του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Ο νομός μετονομάστηκε σε Φθιώτιδος και Φωκίδος. Στις 28 Δεκεμβρίου 1836 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Ερινεού και προσαρτήθηκε στο δήμο Κυτινίων.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός έγινε έδρα ομώνυμης κοινότητας . Από τις 31 Μαρτίου 1943 η κοινότητα και ο οικισμός υπάγονται στο νομό Φωκίδας.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”) η κοινότητα Καστριώτισσας καταργήθηκε και ο οικισμός Καστριώτισσα προσαρτήθηκε στο δήμο Καλλιέων. Από τις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο “Καλλικράτης”), ο δήμος Καλλιέων καταργήθηκε και ο οικισμός Καστριώτισσα προσαρτήθηκε στο δήμο Δελφών.

   Ο πληθυσμός της (απογραφή 2011) ήταν 118 κάτοικοι.

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση από την Καστριώτισσα στην Αμερική[1]

   Από τα 35ονόματα μεταναστών που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι σχετικά περισσότεροι (14 άτομα) έφυγαν το έτος 1907. Συνολικά έγιναν 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκε και 1 μετανάστης που έκανε διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 9% του πληθυσμού, που είναι περίπου ίσο με το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8 %). Η περιοχή ήταν πολύ ορεινή, είχε μόνο κτηνοτροφία και κάλυπτε σχετικά τις ανάγκες της ζωής[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν μόνον άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κατανεμήθηκαν περίπου κοντά οι τρεις ηλιακές ομάδες με σχετικά περισσότερους στις παραγωγικές ηλικίες 31-40 ετών. Η κατανομή ηλικιών σε ομάδες των μεταναστών από την Καστριώτισσα δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 3.

   Οι μικρότεροι σε ηλικία μετανάστες  ήταν :

 
           (α) Αναγνωστόπουλος Νικόλαος, ετών 18 (πήγε το 1910)

(β) Λατσούδης Παναγιώτης, ετών 18 (πήγε το (1914)

(γ) Λατσώτης Παναγιώτης, ετών 18 (πήγε το (1907)

(δ) Τσαμπάος Ιωάννης, ετών 18 (πήγε το 1914)

      Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες ήταν :

 (α) Βάρρος Γεώργιος, ετών 51 (πήγε το 1911)

(β) Κωστόπουλος Ευστάθιος, ετών 40 (πήγε το 1914)

(γ) Παπασπύρου Κωνσταντίνος, ετών 40 (πήγε το 1907)

 

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 29 έτη.

  Ως προς την οικογενειακή τους κατάσταση, οι σχετικά περισσότεροι μετανάστες από την Καστριώτισσα (19 άτομα) ήταν έγγαμοι, οι δε υπόλοιποι 16 ήταν άγαμοι.

   Από τις οικογένειες του χωριού, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

    Συνολικά έγιναν 12 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 35 μετανάστες από την Καστριώτισσα. Οι περισσότεροι μετανάστες (21 άτομα) έφυγαν από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης (ποσοστό 60 %). Από τα ελληνικά λιμάνια του Πειραιά και της Πάτρας έφυγαν από 4 άτομα. Οι υπόλοιποι έφυγαν από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης (βλ. Πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το λοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση, οι περισσότεροι μετανάστες από την Καστριώτισσα έφυγαν με ξένα πλοία (32 άτομα) και οι υπόλοιποι (3 άτομα) έφυγαν με πλοία ελληνικής πλοιοκτησίας.

   Σε ένα ταξίδι, το 1907, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης έφυγαν 6 μετανάστες με το πλοίο “Saint Laurent”. Επίσης από το λιμάνι της Νάπολης, το ίδιο έτος 1907, σε ένα ταξίδι έφυγαν 4 μετανάστες με το πλοίο “Calabria”. Το έτος 1911, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, σε ένα ταξίδι έφυγαν 8 μετανάστες από την Καστριώτισσα με το πλοίο “Prinzess Irene”. Πάλι από το ίδιο λιμάνι (Νάπολη), το 1914, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 6 μετανάστες με το πλοίο “Ancona”. Έγιναν 7 ομαδικά ταξίδια, και 5 μεμονωμένα. Αναλυτικά στοιχεία    για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από την Καστριώτισσα φαίνονται στον Πίνακα 7. Ακολούθησαν οι πολιτείες Γιούτα, Νέας Υόρκης, Αϊντάχοκαι Κεντάκυ.

   Πιο αναλυτικά, στον επόμενο πίνακα δίνονται και οι τόποι που επέλεξαν οι μετανάστες (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών):

 

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Ουάσιγκτον (Wash.)	Centralia (2), Everett (1), Hoquiam (1), Raymond (1), Spokane (2), Tacoma (6)
Γιούτα (Utah)	Castle Gate (5), Helper (3), Salt Lake City (1)
Νέα Υόρκη N.Y.)	New York (7)
Αϊντάχο (Idaho)	Meadors (4)
Κεντάκυ (Ky.)	Louisville (2)
ΣΥΝΟΛΟ	35

 

 2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Από το σύνολο των 35 μεταναστών, η πλειοψηφία (27 άτομα) δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Οι υπόλοιποι δήλωσαν εργάτες σε φάρμα. Αναλυτικά στοιχεία ακολουθούν:

 

 

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκε μόνον ένα άτομο που έκανε διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ήταν ο :

Ευστάθιος Κωστόπουλος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1911 σε τόπο της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Τακόμα της ίδιας πολιτείας.

 

 4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από την Καστριώτισσα

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Καστριώτισσας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από την Καστριώτισσα δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως καταγράφηκαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α            Ονοματεπώνυμο                χρ. άφιξης    ηλικία  έγγαμος Πλοίο ταξιδιού         Λιμάνι αναχ.

 

1        Αλεξόπουλος Αλέξανδρος          29-3-1912         39       ναι        Oceania                    Πάτρα

2        Αλεξόπουλος Ιωάννης               8-6-1907          35       ναι        Calabria                    Νάπολη

3        Αλεξόπουλος Νικόλαος Κ.          8-4-1911          20       όχι        Prinzess Irene           Νάπολη

4        Αλεξόπουλος Νικόλαος             15-7-1914         39       ναι        Patris                       Πειραιάς

5        Αναγνωστόπουλος Νικόλαος      5-10-1910         18       όχι        Alice                        Πάτρα

6        Βάρρος Γεώργιος                     8-4-1911          51       ναι        Prinzess Irene           Νάπολη

7        Βάρρος Παναγιώτης                  8-4-1911          19       όχι        Prinzess Irene           Νάπολη

8        Βάρρος Χαράλαμπος                 8-4-1911          29       ναι        Prinzess Irene           Νάπολη

9        Βάρσος Κώστας                        10-5-1907         39       ναι        Saint Laurent            Χάβρη

10      Βάρσος Παναγιώτης                  8-4-1911          19       όχι        Prinzess Irene           Νάπολη

11      Βάρσος Χαράλαμπος                 8-4-1911          29       ναι        Prinzess Irene           Νάπολη

12      Ευαγγελόπουλος Κων/νος         28-10-1907       23       όχι        Re d’ Italia                Νάπολη

13      Θυμόπουλος (;) Ιωάννης            8-4-1911          35       ναι        Prinzess Irene           Νάπολη

14      Κωστόπουλος Ευστάθιος            4-11-1907         33       ναι        Napolitan Prince        Πειραιάς

15      Κωστόπουλος Ευστάθιος            6-4-1914          40       ναι        Ancona                    Νάπολη

16      Λατσούδης Παναγιώτης             6-4-1914          18       όχι        Ancona                    Νάπολη

17      Λατσώτης Παναγιώτης               8-6-1907          18       όχι        Calabria                    Νάπολη

18      Λεπενιώτης Αθανάσιος              10-5-1907         27       ναι        Saint Laurent            Χάβρη

19      Παπασπύρου Αριστείδης            10-5-1907         32       ναι        Saint Laurent            Χάβρη

20      Παπασπύρου Κων/νος               29-6-1907         40       ναι        Giulia                       Πάτρα

21      Πλάτανος/Πλατώνης Γεώργ.      6-4-1914          35       ναι        Ancona                    Νάπολη

22      Πλάτανος/Πλατώνης Ιωάννης     6-4-1914          18       όχι        Ancona                    Νάπολη

23      Σταματόπουλος Ευάγγελος        10-5-1907         37       ναι        Saint Laurent            Χάβρη

24      Σταυρόπουλος Γεώργιος           10-5-1907         23       όχι        Saint Laurent            Χάβρη

25      Τσαμπάος Αριστείδης Ν.            28-10-1907       20       όχι        Re d’ Italia                Νάπολη

26      Τσαμπάος Δημήτριος                6-4-1914          28       ναι        Ancona                    Νάπολη

27      Τσαμπάος Ευστ.                       16-4-1906         26       όχι        Equita                      Νάπολη

28      Τσαμπάος Ιωάννης                   6-4-1914          18       όχι        Ancona                    Νάπολη

29      Τσαμπάος Κώστας                    5-10-1910         28       ναι        Alice                        Πάτρα

30      Τσαπάρας Γεώργιος                  8-4-1911          19       όχι        Prinzess Irene           Νάπολη

31      Τσαπάρας Ιωάννης                   8-6-1907          22       όχι        Calabria                    Νάπολη

32      Τσαπάρας Κώστας                    8-6-1907          27       ναι        Calabria                    Νάπολη

33      Τσαπάρας Κων/νος                   15-7-1914         38       ναι        Patris                       Πειραιάς

34      Τσιαμπάος Δημήτριος                10-5-1907         25       όχι        Saint Laurent            Χάβρη

35      Τσιαπάρας Κώστας                   14-3-1912         19       όχι        Patris                       Πειραιάς

 

 

5.    Χρονικό της μετανάστευσης από την Καστριώτισσα Φωκίδας

 

(i)    Ο πρωτοπόρος του 1906

   Ήταν ο Ευστάθιος Τσαμπάος. Τέλος Μαρτίου 1906 έφυγε από την Ελλάδα με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί ταξίδεψε με το πλοίο “Equita” και στις 16 Απριλίου έφτασε στο λιμάνι της νέας Υόρκης. Ήταν τότε 26 ετών και αναλφάβητος. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ (CastleGate) της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κωνστ. Σταματόπουλος.

 

(ii)   Σημαντικός αριθμός μεταναστών στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (3 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 14 άνθρωποι από την Καστριώτισσα. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση του 1907 αριθμούσε 6 άτομα. Ήταν οι : Κώσ. Βάρσος, Αθαν. Λεπενιώτης, Αριστ. Παπασπύρου, Ευάγ. Σταματόπουλος, Γεώργ. Σταυρόπουλος και Δημ. Τσιαμπάος. Η ομάδα αναχώρησε με πλοίο από την Ελλάδα, μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης. Από εκεί, στις 17 Απριλίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Saint Laurent” και στις 10 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου πληροφορούμαστε ότι :

·         Ο Κώστας Βάρσος ήταν 39 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Γεννήθηκε στην Καστριώτισσα, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε αόριστα “Παρνασσίς”. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αγαμ. Παναγάκης.

·         Ο Αθανάσιος Λεπενιώτης ήταν 27[4] ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στην Καστριώτισσα, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε αόριστα “Παρνασσίς”. Προορισμός του για δουλειά, με 20 $ μαζί του ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κώστας Τζούφλας[5].

·         Ο Αριστείδης Παπασπύρου ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αγαμ. Παναγάκης.

·         Ο Ευάγγελος Σταματόπουλος ήταν 37 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής του δήλωσε αόριστα “Παρνασσίς”. Προορισμός του για δουλειά (με 15 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στο συμπατριώτη του Τζέιμς Λανγκιόλη.

·         Ο Γεώργιος Σταυρόπουλος ήταν 23 ετών και αναλφάβητος. Με 15 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος Αγαμ. Παναγάκης.

·         Ο Δημήτριος Τσιαμπάος (Tsiampaos) ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη της Νέας Υόρκης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζέιμς Λαγκιόλης.

 

Πλοίο Calabria (Photo: Tom Rayner )

 

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση του 1907 έγινε από 4μελή ομάδα, που την αποτελούσαν οι :  Ιωάν. Αλεξόπουλος, Παν. Λατσώτης, Ιωάν. Τσαπάρας και Κώσ. Τσαπάρας. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 22 Μαΐου ανέβηκαν στο πλοίο “Calabria” και στις 8 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υπάρχον αρχειακό υλικό μας αναφέρει ότι :

·         Ο Ιωάννης Αλεξόπουλος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά, με 12 $ μαζί του, στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στο νονό του (godfather) Ευστάθιο Τσαμπάο.

·         Ο Παναγιώτης Λατσώτης (Latsotis) ήταν 18 ετών. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Λουκόπουλος.

·         Ο Ιωάννης Τσαπάρας ήταν 22 ετών. Προορισμός του για δουλειά (με 11 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Λουκόπουλος.

·         Ο Κώστας Τσαπάρας ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Με 13 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον κουνιάδο του Ιωάν. Σισσούρα.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση του 1907 έγινε από τον Κωνσταντίνο Παπασπύρου. Στις 9 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Giulia” και στις 29 Ιουνίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στην Καστριώτισσα, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Μαυρολιθάρι. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Απόστολο Παπασπύρου.

 

Πλοίο “Re d’ Italia” (Photo: Andreas Hernandez Collection )

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση του 1907 έγινε από  δύο άτομα, τους : Κων. Ευαγγελόπουλο και Αριστ. Τσαμπάο. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Στις 10 Οκτωβρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Red’ Italia”και στις 28 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Ευαγγελόπουλος ήταν 23 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Δημήτριος. Με 18 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη μικρή πόλη Σεντράλια (Centralia) της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Σταματόπουλος.

·         Ο Αριστείδης Ν. Τσαμπάος ήταν 20 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στην Καστριώτισσα δήλωσε τον αδερφό του Παναγιώτη. Προορισμός του για δουλειά (με 16 $ μαζί του) ήταν η πόλη Χόκβιαμ (Hoquiam) της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο αδερφός του.

   Η δεύτερημεμονωμένη αναχώρηση του 1907 έγινε από τον Ευστάθιο Κωστόπουλο. Στις 14 Οκτωβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά ανέβηκε στο πλοίο “Napolitan Prince” και στις 4 Νοεμβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 33 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Με 19 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη μικρή πόλη Σεντράλια της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Σταματόπουλος.

 

(iii)     Μία ομαδική αναχώρηση στο 1910

   Έγινε από δύο άτομα, τους : Νικ. Αναγνωστόπουλο και Κώσ. Τσαμπάο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 19 Σεπτεμβρίου 1910 αναχώρησαν με το πλοίο “Alice” και στις 5 Οκτωβρίου αφίχθηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Νικόλαος Αναγνωστόπουλος ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Χαράλαμπος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Α. Παπασπίρος.

·         Ο Κώστας Τσαμπάος ήταν 28 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον, κοντά στον αδερφό του.

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

 

(iv)  Μία μεγάλη ομαδική αναχώρηση στο 1911

   Αριθμούσε οκτώ άτομα και περιλάμβανε τους : Νικ. Αλεξόπουλο, Γεώργ. Βάρρο, Παν. Βάρρο, Χαρ. Βάρρο, Παν. Βάρσο, Χαρ. Βάρσο, Θυμόπουλο Ιωάν. Και Τεώρ. Τσαπάρα. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 24 Μαρτίου 1911 επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Prinzess Irene” και στις 8 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου πληροφορούμαστε ότι :

·         Ο Νικόλαος Αλεξόπουλος ήταν 20 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Κώστας. Προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Χέλπερ (Helper) της Γιούτα, κοντά στο θείο του Αθανάσιο Λεπενιώτη.

·         Ο Γεώργιος Βάρρος ήταν 51 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Βασιλική. Με 23 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χέλπερ της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος[6] του.

·         Ο Παναγιώτης Βάρρος[7] ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του πρέπει να λεγόταν Κωνσταντίνος. Αναζητούσε δουλειά, με 21 $ μαζί του, στα ορυχεία Meadors του Αϊντάχο, όπου ήταν ο ξάδερφός[8] του.

·         Ο Χαράλαμπος Βάρρος ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Κατερίνα. Με 21 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στα ορυχεία Meadors του Αϊντάχο, όπου ήταν ο κουνιάδος[9] του.

·         Ο Παναγιώτης Βάρσος[10] ήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Νικόλαος. Προορισμός του για δουλειά (με 26 $ μαζί του) ήταν τα ορυχεία Meadors του Αϊντάχο, όπου είχε έναν ξάδερφό του.

·         Ο Χαράλαμπος Βάρσος ήταν 29 ετών. Με 26 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στα ορυχεία Meadors του Αϊντάχο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ευάγγελος Κελεπούρης (;).

·         Ο Ιωάννης Θυμόπουλος[11](;) ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Βασιλική. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στην πόλη Χέλπερ της Γιούτα, κοντά στον αδελφό του Γεώργιο.

·         Ο Γεώργιος Τσαπάρας ήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Δημήτριος. Με 48 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Λουισβίλ (Louisville) του Κεντάκυ, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης.

 

Πλοίο“Prinzess Irene” (Photo: Peabody Essex Museum)

 (v)   Δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1912

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κώστα Τσιαπάρα (Tchiaparas). Στις 25 Φεβρουαρίου 1912, από το λιμάνι του Πειραιά, ανέβηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 14 Μαρτίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 19 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Βασιλική. Προορισμός του για δουλειά (με 23 $ μαζί του) ήταν η πόλη Λούισβίλ του Κεντάκυ, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Τσαπάρα.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αλέξανδρο Αλεξόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 11 Μαρτίου ταξίδεψε με το πλοίο “Oceania” και στις 29 Μαρτίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Λεμονιά. Με 20 $ μαζί του για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ραίημοντ[12] της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Βασ. Κορδώνης.

 

 

(vi)  Νέα αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1914

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 8 άνθρωποι της Καστριώτισσας. Αναλυτικά :

  Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 αριθμούσε έξη άτομα και περιλάμβανε τους : Ευστ. Κωστόπουλο, Παν. Λατσούδη, Γεώργ. Πλατώνη ή Πλάτανο, Ιωάν. Πλατώνη ή Πλάτανο, Δημ. Τσαμπάο και Ιωάν. Τσαμπάο. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 22 Μαρτίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Ancona” και στις 6 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει επιπλέον ότι:

·         Ο Ευστάθιος Κωστόπουλος ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Κατερίνα. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Τακόμα της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο συγγενής του Κώστας Πλάτανος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ευστάθιος Κωστόπουλος την περίοδο 1907-11 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Ουάσιγκτον.

·         Ο Παναγιώτης Λατσούδης ήταν 18 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Ευθυμία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Τακόμα της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ένας φίλος[13] του.

·         Ο Γεώργιος Πλατώνης[14]ή Πλάτανος ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του  είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η πόλη Τακόμα της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ένας φίλος του.

·         Ο Ιωάννης Πλατώνης ή Πλάτανος ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήτα Ευστάθιος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Τακόμα της πολιτείας Ουάσιγκτον, κοντά στον αδερφό του Γεώργιο.

·         Ο Δημήτριος Τσαμπάος ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του πρέπει να ήταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα,  με 25 4 μαζί του, στην πόλη Τακόμα της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης.

·         Ο Ιωάννης Τσαμπάος ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Δημήτριος. Με 24 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Τακόμα της πολιτείας Ουάσιγκτον, κοντά στο θείο του Γεώργιο Βάρσο.

Πλοίο“Ancona” (Photo: Peabody Essex Museum)

  Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Νικ. Αλεξόπουλο και Κων. Τσαπάρα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 30 Ιουνίου ανέβηκαν στο πλοίο  “Patris” και στις 15 Ιουλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Νικόλαος Αλεξόπουλος ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Ζωίτσα. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον, κοντά στον κουνιάδος του Κώστα Σταματόπουλο.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσαπάρας ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Αγγέλω. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Έβερετ (Everett) της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο κουνιάδος του Δημήτριος Σισσούρας.

 

Ατμόπλοιο “Πατρίς”(Patris)

 

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  www.amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Άμφισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1894-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Φεβρουάριο 2017. Αναρτήθηκε στο www.amfictyon.blogspot.gr στις 25 Φεβ. 2017.

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την περιοχή Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1897-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2016. Αναρτήθηκε στο www.amfictyon.blogspot.gr από τις 20-3-2016 (Α’ & Β’ μέρη).

8.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από το Μαυρολιθάρι Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Ιούνιο 2015. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gr από τις 27-6-2015.

9.    www.amfictyon.blogspot.gr στις 26 Ιουλίου 2021.

10.  Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

11.  Βικιπαίδεια

 

      ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2]Στο σύνολο των 35 μεταναστών από την Καστριώτισσα βρέθηκαν 8 αναλφάβητοι (ποσοστό 23 % των μεταναστών) .

[3]Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4]Στην καταγραφή του πλοίου (Ship Manifest) για την Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ έχει γραφεί ηλικία 27 ετών (όπως τη διαβάζω). Στο Passenger Record έχει γραφεί ως ηλικία 24 ετών. Εκτιμώ ότι το 27 είναι το σωστό.

[5]Από το Μαυρολιθάρι. Πήγε στην Αμερική το 1906, σε ηλικία 24 ετών, με αρχικό προορισμό την πόλη Πράις (Price)  της Γιούτα. Το 1911 επέστρεψε, αλλά το 1920 έκανε και δεύτερο ταξίδι.

[6]Το μικρό του όνομα είναι Γεώργιος, αλλά το επώνυμο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο.

[7]Ο Παναγιώτης ήταν ανεψιός του Χαραλάμπους Βάρρου.

[8]Γράφτηκε μόνο το όνομα Δημήτριος, χωρίς επώνυμο.

[9]Γράφτηκε μόνο το όνομα Ευάγγελος, χωρίς επώνυμο.

[10]Ο Παναγιώτης ήταν ανεψιός του Χαραλάμπους Βάρσου.

[11]Στο χειρόγραφο αρχείο το επώνυμο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Γράφτηκε με επιφύλαξη.

[12]Αρχικά τόπος προορισμού ήταν η Νέα Υόρκη.

[13]Γράφτηκε μόνο το μικρό του όνομα Νικόλαος.

[14]Στο χειρόγραφο αρχείο τα επώνυμα αυτά είναι δυσανάγνωστα. Γράφτηκαν με επιφύλαξη.