Λησμονημένοι Μοσκοχωρίτες Αγωνιστές του ’21

 

Βιβλιοπαρουσίαση

 

                                                            του Αθανασίου Αλ. Βελέντζα, φιλολόγου

 

   Πριν 200 χρόνια, στο σκλαβωμένο ακόμη ελλαδικό χώρο, λειτούργησε ο λόγος του Γάλλου συγγραφέα Βίκτωρα Ουγκώ :

“Τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της”.

   Η φλόγα της επανάστασης που άναψε, ήταν αδύνατο να σβήσει κι έτσι απλώθηκε σε Μωριά και Ρούμελη, χωρίς να υστερήσουν τα άλλα μέρη και φυσικά τα νησιά. Ο εθνομάρτυρας Θανάσης Διάκος έδωσε το παράδειγμα της θυσίας, μετά από έναν ηρωικό αγώνα στην Αλαμάνα. Τον πλαισίωσαν παλικάρια από πολλά χωριά μας. Ήταν δυνατό να μην είχε συμπολεμιστές από το γειτονικό Μοσκοχώρι;

 

   Η έρευνα του ακάματου Θανάση Βελέντζα, έφερε την ευχάριστη είδηση. Ο παπα-Δημήτρης Ιωάννου και ο Αθανάσιος Αργυρόπουλος από το Μοσχοχώρι του δήμου Ηρακλειωτών Φθιώτιδος αγωνίστηκαν στις 23 Απριλίου 1821 στη μάχη εναντίον των Τούρκων των Ομέρ Βρυώνη και Κιοσέ Μεχμέτ. Για εκδίκηση, οι Τούρκοι πήραν όλη τη σημαντική κινητή περιουσία τους και κατέστρεψαν τις οικίες των. Το επίσης σημαντικό νέο της έρευνας ήταν ότι και οι δύο ήταν ευκατάστατοι και μυημένοι στη Φιλική Εταιρία!

Το εξώφυλλο

   Μετά τη μάχη της Αλαμάνας έγινε στις 8 Μαΐου 1821 η μάχη στο Χάνι της Γραβιάς. Κι εκεί συμμετείχε άλλος αγωνιστής από το Μοσκοχώρι. Ήταν ο Ευστάθιος Δ. Καμαράδος, που αγωνίστηκε επικεφαλής ομάδας 20-30 ατόμων. Στη συνέχεια πολέμησε σε σειρά σημαντικών μαχών, όπως και οι προηγούμενοι.

  Η έρευνα απέδωσε συνολικά 10 ονόματα, για τα οποία βρέθηκαν οι αντίστοιχοι φάκελοι στα Γ.Α.Κ., όπου - την περίοδο του Όθωνα - οι αγωνιστές με αιτήσεις τους ζητούσαν την αναγνώριση του αγώνα τους και την οικονομική στήριξη των οικογενειών τους.

  Στο βιβλίο παρατίθενται σημαντικά ονόματα οπλαρχηγών (Πανουργιάς, Δυοβουνιώτης, Κλίμακας, Τζαμάλας, Γ. Αινιάν, Χρ. Περραιβός, Χρ. Χαντζηπέτρου, Π. Μαυρομιχάλης, κ.ά., που υπογράφουν Πιστοποιητικά και βεβαιώνουν την πολεμική συμμετοχή και δράση των Μοσκοχωριτών αυτών.

   Η παράθεση των ντοκουμέντων στο πρωτότυπο  και δίπλα με τη μεταγραφή τους σε αναγνώσιμη μορφή τεκμηριώνει άμεσα, αλλά επιπλέον δίνει στο βιβλίο και συλλεκτική αξία. Είναι χρήσιμη και η δημοσίευση αποσπασμάτων από τα διατάγματα του Όθωνα για αμοιβές και για αριστεία στους αγωνιστές του 1834 και 1845, που δείχνουν την πρόθεση των κυβερνώντων, αλλά σε ικανό αριθμό αγωνιστών δεν αποδόθηκαν, αφήνοντας την πικρία, απογοήτευση και φτώχεια μαζί με το αίσθημα της αδικίας. Η περίπτωση του αγωνιστή Καραγιάννη Δημητρίου είναι χαρακτηριστική, όπως έγραψε η χήρα του στην Αίτηση αμοιβής το έτος 1865 :

 “… υπηρέτησε στρατιωτικώς την πατρίδα εξ αρχής, αλλ’ όμως μηδεμίαν έλαβεν αμοιβήν, αποθανών ούτω και ως ήτο επόμενον επί της ψάθης”.

   Ο δεινός ερευνητής υποστήριξε το αρχειακό υλικό με μεγάλο αριθμό υποσημειώσεων, επεξηγήσεων και πρόσθετων στοιχείων, που εμπλουτίζουν το θέμα. Η αντιπροσώπευση του Μοσκοχωριού στη Συνέλευση των Σαλώνων το 1824 είναι μια σημαντική μαρτυρία. Επίσης αποτελεί εξαιρετική πληροφορία ο ορισμός τριών πληρεξουσίων αντιπροσώπων, που επέλεξαν 39 κάτοικοι του Μοσκοχωριού το έτος 1839, για να υπογράψουν τη λήψη δανείου, με σκοπό να αγοράσουν την έκταση του χωριού και μετά να  τη μοιράσουν.

   Από τους αγωνιστές που παρουσιάζονται στο αναφερόμενο βιβλίο, οι 5 δεν έλαβαν καμία αμοιβή, ούτε αριστείο. Για την καταστροφή των περιουσιακών τους στοιχείων από τους Τούρκους, δύο αγωνιστές ζήτησαν αποζημίωση, χωρίς αποτέλεσμα. Οι αγωνιστές Αθανάσιος και Αναγνώστης Αργυρόπουλος αναφέρονται σε κατάλογο ότι έλαβαν το “σιδηρούν αριστείον”. Ο αγωνιστής Αθανάσιος Αργυρόπουλος περί το 1846 ήταν δήμαρχος Ηρακλειωτών. Ένας αγωνιστής (Ευστ. Δημητρίου) τιμήθηκε με το χάλκινο εθνόσημο, αλλά χωρίς το συνοδευτικό δίπλωμα, ενώ ένας άλλος (Ιωάν. Τόλιας) δεν το έλαβε λόγω λάθους!

   Το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα, αναδεικνύοντας το αρχειακό υλικό. Έχει 130 σελίδες, σε σχήμα 16,5Χ25 cm, με πετυχημένη σελιδοποίηση, ωραίο εξώφυλλο και χρωματική απόδοση. Είναι έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Μοσχοχωρίου και χρηματοδοτήθηκε από τον Καλλικρατικό Δήμο Λαμιέων.

   Ο συγγραφέας ερευνητής, με την άοκνη εργασία του συμπληρώνει την ιστορική εικόνα του Μοσκοχωριού, ανασύροντας άγνωστα στοιχεία για τη συμβολή του τόπου του στο Εικοσιένα. Έτσι, έστω και μετά από 200 χρόνια, στους Λησμονημένους Μοσκοχωρίτες αγωνιστές αποδίδεται η ηθική αμοιβή, που δεν τους δόθηκε κατά την μετεπαναστατική οθωνική περίοδο, ως μία οφειλόμενη τιμή για την εθνική προσφορά τους στον αγώνα και για τις θυσίες που υπέστησαν.

   Συγχαίροντας τον καλό φίλο, φιλόλογο και ερευνητή Θανάση Βελέντζα, για το ιστορικό ταξίδι με το νέο του πόνημα, του εύχομαι να είναι καλά και να κρατά άσβεστη τη δημιουργική του ανησυχία για τον ευλογημένο τόπο του.

 Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

               φυσικός