Οι ταχυδρομικές υπηρεσίες στον ελληνικό χώρο – Αναφορά στη Λαμία

 

Ιστορική αναδρομή

 

  Πρόλογος

 

   Με τη συγκρότηση των πρώτων κοινωνιών και τη γεωγραφική τους εξάπλωση έγινε πλέον απαραίτητη η επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους. Ο πιο εύκολος τρόπος ήταν η προφορική μεταφορά μηνυμάτων μέσω ενός τρίτου ανθρώπου (χαιρετίσματα ή παραγγελίες). Μετά την ανακάλυψη της γραφής και τα ιστορικά χρόνια, επινοήθηκε το ταχυδρομείο για επικοινωνία των αρχόντων με τις κρατικές υπηρεσίες αρχικά. Έτσι οι ταχυδρόμοι έγιναν ο Ερμής ή ο άγγελος των ειδήσεων για όλους μας. Στην παρούσα εργασία θα παρουσιαστεί η ιστορία των ταχυδρομικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, με όσο γίνεται συνοπτικό, αλλά και περιεκτικό τρόπο.

 Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                   φυσικός

  

1.    Προϊστορικές προσπάθειες – Η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια

 

  Πρωτόλειες μορφές  ταχυδρομικών  υπηρεσιών βρέθηκαν στη Κίνα, την Αίγυπτο, την Ασσυρία και τη Βαβυλωνία. Στις χώρες αυτές, τα ταχυδρομεία λειτουργούσαν αποκλειστικά και μόνο για την εξυπηρέτηση κρατικών αναγκών.

   Από ακριβείς πληροφορίες ιστορικών συγγραφέων (Ηρόδοτος, Ξενοφών), η πρώτη κανονικά οργανωμένη ταχυδρομική υπηρεσία, συγκροτήθηκε περί το 500 π.Χ., από το Βασιλιά Κύρο (600-530 π.Χ.), ιδρυτή της Περσικής Αυτοκρατορίας.

  Η υπηρεσία αποτελείτο από σταθμούς, που ονομάζονταν “άγγαρα”, οι οποίοι βρίσκονταν σε κεντρικές αρτηρίες και σε ορισμένες θέσεις, που απείχαν 35 περίπου χιλιόμετρα μεταξύ τους. Στους σταθμούς αυτούς βρίσκονταν “ταχυδρόμοι” έτοιμοι να μεταφέρουν ανά πάσα στιγμή την αλληλογραφία στον επόμενο σταθμό. Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι κατά τους Περσικούς Πολέμους η επικοινωνία του εκστρατευτικού στρατεύματος των Περσών με την πρωτεύουσα, εξασφαλίσθηκε με τη βοήθεια 111 παρόμοιων σταθμών.

 

 2.    Στην αρχαία Ελλάδα και τα ελληνιστικά χρόνια

   Με βάση την ελληνική μυθολογία πρώτος ταχυδρόμος ήταν ο Θεός Ερμής από το δωδεκάθεο του Ολύμπου, που λατρευόταν ως κήρυκας και αγγελιοφόρος (μετέφερε τα μηνύματα του Δία).

Ο θεός Ερμής

   Όμως, η ύπαρξη οργανωμένης ταχυδρομικής υπηρεσίας, όπως στην Περσία που προαναφέρθηκε, δεν μαρτυρείται. Στην αρχαία Ελλάδα, οι ανάγκες επικοινωνίας των διαφόρων πόλεων μεταξύ τους καλύπτονταν από αγγελιοφόρους, που ονομάζονταν “άγγελοι”, “δρομοκήρυκες” ή “ημεροδρόμοι”, όπως αναφέρονται στα αρχαία κείμενα.

   Πολύ γνωστά παραδείγματα είναι  :  (α) ο Φειδιππίδης, που έκαμε 200 χιλιόμετρα δρόμο, από την Αθήνα στη Σπάρτη για να ζητήσει βοήθεια στον αγώνα κατά των Περσών, και (β) ανώνυμος οπλίτης που έφερε στην Αθήνα την είδηση για την νίκη του Μαραθώνα.

   Αντίθετα, ο Μέγας Αλέξανδρος οργάνωσε ένα τέλειο σύστημα επικοινωνίας. Υπήρξαν οι ταχυδρόμοι, οι λεγόμενοι “ημίοδοι”, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τη χερσαία, αλλά και τη θαλάσσια οδό, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επικοινωνία των διαφόρων περιοχών της Αυτοκρατορίας. Χωρίς αυτό το απαραίτητο σύστημα, τόσο οι εκστρατείες του, όσο και η εδραίωση της απέραντης Αυτοκρατορίας του δεν θα είχε την ίδια καλή τύχη.

   Αυτή η ταχυδρομική υπηρεσία συνέδεε  τακτικά το στρατό του Αλεξάνδρου με την Πέλλα, την πρωτεύουσα του βασιλείου της Μακεδονίας, και με πολλές ελληνικές πόλεις – κράτη. Μέσα μεταφοράς αυτών των ιδιότυπων “ταχυδρόμων” ήταν φυσικά το άλογο, αλλά και η καμήλα δρομέας!

 

3.    Στα ρωμαϊκά χρόνια και στα χρόνια του Βυζαντίου

   Στα ρωμαϊκά χρόνια το ταχυδρομείο εξυπηρετούσε αποκλειστικά τις κρατικές ανάγκες της αυτοκρατορίας. Στον ελληνικό χώρο, η ταχυδρομική υπηρεσία λειτούργησε χρησιμοποιώντας τις αρτηρίες του οδικού δικτύου, που είχαν κατασκευάσει οι Ρωμαίοι, με σπουδαιότερη την Εγνατία Οδό, η οποία συνέδεε το Δυρράχιο με την Κωνσταντινούπολη (Βυζάντιο).

   Στα χρόνια του Βυζαντίου, παρέμεινε η ίδια λειτουργία με τα ρωμαϊκά χρόνια. Οι ταχυδρόμοι για τη διαβίβαση της κρατικής αλληλογραφίας κινούνταν με τα ταχύτερα μέσα κάθε περιοχής (ελαφρές άμαξες, ίππους, κ.τ.λ.). Με τα ίδια μέσα εξυπηρετούνταν και οι ιδιώτες.

 

4.    Την περίοδο της Τουρκοκρατίας

    Δεν υπήρχε τακτική και οργανωμένη ταχυδρομική υπηρεσία, όπως στα χρόνια του Βυζαντίου. Για τις ανάγκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δημιουργήθηκε και λειτουργούσε ένα σύστημα (ονομαζόμενο “μενζίλι”) από  έφιππους ταχυδρόμους της τουρκικής κυβερνήσεως. Αυτοί μετέφεραν τις διαταγές και τα φιρμάνια στις επαρχιακές υπηρεσίες. Ενδιάμεσα υπήρχαν σταθμοί (“μενζίλ-χανέδες”), όπου οι ταχυδρόμοι εναλλάσσονταν.

   Οι ταχυδρόμοι, ή “τατάρηδες” αποτελούσαν ιδιαίτερο τάγμα, διοικούμενο από τους “τατάρ-αγάδες”, με δική τους ενδυμασία και προνόμια. Παράλληλα, υπήρχε κι ένα έκτακτο ταχυδρομείο με πεζούς (τους “πεζοδρόμους”) για εξυπηρέτηση των ιδιωτών.

   Όσο για τους προεστούς του σκλαβωμένου ελληνικού έθνους, για να επικοινωνήσουν με όσους ζούσαν στο εξωτερικό, χρησιμοποιούσαν ευρέως τις επιστολές, οι οποίες στέλνονταν είτε με έμπιστα πρόσωπα, ειδικά επιφορτισμένα για τη συγκεκριμένη αποστολή, είτε με ταξιδιώτες. Επίσης χρησιμοποιούσαν τα προξενικά ταχυδρομεία ξένων χωρών, που λειτουργούσαν στην Κωνσταντινούπολη.

 

5.    Προσπάθειες κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης

    Από τα πρώτα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα έγινε προσπάθεια ώστε να καλυφθεί η ανάγκη οργανώσεως ταχυδρομικής υπηρεσίας, έστω και με υποτυπώδη τρόπο, για τις ανάγκες του πολέμου.

   Σχέδιο από τον Ιούλιο 1821, του Δημητρίου Υψηλάντη[1] προς τους προκρίτους της Πελοποννήσου, προέβλεπε την οργάνωση ταχυδρομικής εξυπηρέτησης με ένα σύστημα “εφόρων” σε καθεμιά από τις 24 επαρχίες, για την “αποστολή ζωοτροφών, όπλων, γραμματοφόρων και των λοιπών αναγκαίων” του πολέμου. Το σχέδιο αυτό - δυστυχώς - έμεινε στα χαρτιά.

   Επίσης, έγινε προσπάθεια οργανώσεως τακτικής ταχυδρομικής υπηρεσίας και από τον “Άρειο Πάγο”, όπως ονομάστηκε η Συνέλευση, που συγκάλεσε ο Θεόδωρος Νέγρης στις 15 Νοεμβρίου 1821 στην Άμφισσα. Δεν προχώρησε.

   Ανάλογες προσπάθειες βελτίωσης αυτού του τρόπου έγιναν από επώνυμους αγωνιστές Έλληνες και ξένους φιλέλληνες. Το κακό όμως ήταν ότι το απόρρητο παραβιαζόταν από όποιον ήθελε.

   Μια σημαντική πρωτοβουλία για σύσταση Ταχυδρομείου με έδρα την Τριπολιτσά έλαβε το 1824 ο Άγγλος φιλέλληνας συνταγματάρχης Λέστερ Στάνχοουπ. Δεν είχε επιτυχία. Για την ασφάλεια του αγώνα, η κυβέρνηση επέβαλε λογοκρισία στην αλληλογραφία.

  Ο Ιταλός περιηγητής Τζιουζέπε Πέκιο[2], που επισκέφτηκε την Ελλάδα την άνοιξη του 1825,  έγραψε:

 

«Δεν υπάρχει κανένα ταχυδρομείο σε όλη την Πελοπόννησο. Η Κυβέρνηση αλληλογραφεί με ειδικούς ταχυδρόμους, οι ιδιώτες είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν ειδικό απεσταλμένο για να στείλουν επιστολή. Οι εφημερίδες της Ύδρας, της Αθήνας και του Μεσολογγίου δεν κυκλοφορούν ακόμη μεταξύ των κατωτέρων τάξεων του λαού, αλλά τις διαβάζει με απληστία η μορφωμένη τάξη. Η εφημερίδα του Μεσολογγίου συντηρείται με τις πωλήσεις της στα νησιά του Ιονίου. Η Εφημερίδα της Ύδρας έχει διακόσιους συνδρομητές και η εφημερίδα της Αθήνας ακόμη λιγότερους».

 

   Στις αρχές του 1826 έγινε νέα προσπάθεια οργάνωσης ταχυδρομικής υπηρεσίας από το Γάλλο συνταγματάρχη Κάρολο Φαβιέρο (Charles Nicole Fabvier), με τακτικούς εναλλασσόμενους πεζοδρόμους. Δεν είχε επιτυχία.

Ταχυδρόμος με άλογο (σκίτσο)

   Πάντως στη διάρκεια του Αγώνα, η Προσωρινή Κυβέρνηση και οι άλλοι, χρησιμοποίησαν ένα παρόμοιο ταχυδρομικό σύστημα με το τουρκικό. Έκτακτοι πεζοί ή έφιπποι ταχυδρόμοι, κάτω από κάποια οργανωτική αρχή, είχαν ως επάγγελμα ή ως προσωρινή ενασχόληση τη μεταφορά της αλληλογραφίας.

   Ο Ιωάννης Κωλέττης πέτυχε καλύτερη οργάνωση αυτής της υπηρεσίας. Σημαντικό πρόβλημα ήταν τότε να βρεθούν άλογα. Οι ταχυδρόμοι έπρεπε να διανύσουν όλη τη διαδρομή ή εναλλάσσονταν, αν η διαδρομή ήταν μεγάλη και ορεινή.

 

 6.    Το ταχυδρομείο στο ελεύθερο νεοελληνικό κράτος κατά το 19ο αι.

    Η πρώτη ελληνική ταχυδρομική υπηρεσία, το “Γενικόν Ταχυδρομείον”,  δημιουργήθηκε με διάταγμα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, το οποίο υπεγράφη στον Πόρο στις 24 Σεπτεμβρίου 1828. Η οργάνωση και κυρίως η λειτουργία της συνάντησε μεγάλες δυσκολίες, από το έντονο γεωγραφικό ανάγλυφο (ορεινά) της χώρας, κυρίως την έλλειψη δρόμων, αλλά και των μέσων (οικονομικών και άλλων). Πάντως, χάρη στις πρωτοβουλίες των τότε διοικήσεων σημείωσε αρκετή πρόοδο.

Ταχυδρόμος με τρομπέτα

   Από το 1834 η Αθήνα γίνεται πρωτεύουσα του τότε ελληνικού κράτους (Διάταγμα 18-9-1834). Όπως αναφέρει ο τύπος της εποχής, ο ταχυδρόμος ερχόμενος από το Ναύπλιο  στην Αθήνα:

 

 “ανήρχετο επί βαρελίου, αναγιγνώσκων εις επήκοον των συγκεντρωμένων κατοίκων τας επί των επιστολών διευθύνσεις. Εν περιπτώσει καθ ην δεν εμφανίζοντο οι αποδέκται, αι επιστολαί εκαίοντο επιτόπου”.

 

   Από το ίδιο έτος, μετά από συμφωνία με το Γάλλο τραπεζίτη Φραγκίσκο Φεράλδη[3] (1805-1885), η εξυπηρέτηση του ταχυδρομείου προς και από τα νησιά εξασφαλίστηκε με τα πλοία της εταιρείας του.

   Από τις 29 Νοεμβρίου 1836, με διάταγμα του Όθωνα, τα ταχυδρομικά τέλη καθορίστηκαν ανάλογα με το βάρος και την απόσταση. Φυσικά, η πληρωμή ταχυδρομικών τελών ήταν υποχρεωτική. Από το ίδιο έτος (1836) χρησιμοποιούνται οι πρώτες άμαξες, για τη μεταφορά της αλληλογραφίας μεταξύ Αθήνας και Πειραιά.

   Χαρακτηριστικός σταθμός της εξέλιξης του ταχυδρομείου παγκοσμίως, θεωρείται το έτος 1840, όταν ο Άγγλος Hill εισάγει τη μεταρρύθμιση της τιμολόγησης των επιστολών και δεμάτων με γραμματόσημα.

   Κατά την περίοδο 1849-1881, εκτός του ελεύθερου ελληνικού κράτους, λειτουργούσαν Ελληνικά Ταχυδρομεία σε: Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια, Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Άρτα και Πρέβεζα, που ήταν τουρκοκρατούμενες περιοχές.

Κεφαλή Ερμού 5 λεπτ.

    Από το 1855, το βάρος για μια απλή επιστολή καθορίστηκε στα 7,5 γραμμάρια. Αργότερα (από το 1860) το βάρος ορίστηκε στα 15 γραμμάρια.

   Τα ταχυδρομικά έσοδα το έτος 1850 ήταν 182.339 δρχ. και το 1860 ήταν 322.741 δρχ. Αντίστοιχα, τα έξοδα το έτος 1850 ήταν 212.339 δρχ. και το 1860 ήταν 322.741 δρχ. Είναι προφανές ότι κατάφεραν να ισοσκελίσουν έσοδα και έξοδα.

   Από το 1855 θεσπίστηκε στην Ελλάδα με νόμο το σύστημα[4] με τα γραμματόσημα (γραμματοσήμανση). Τροποποιήθηκε το 1860. Από την 1η Οκτωβρίου 1861 αυτό τέθηκε σε λειτουργία.

   Σχεδιάστηκε το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο και χαράχτηκε (το 1861) από τον Albert Barré, γενικό χαράκτη του νομισματοκοπείου. Είχε ορθογώνιο σχήμα 23Χ18,5 mm. Είχε την κεφαλή του Ερμή. Ήταν ένα από τα πλέον όμορφα γραμματόσημα[5] (έχει σημαντική συλλεκτική αξία).

Κεφαλή Ερμού 80 λεπτ.

   Η πρώτη σειρά γραμματοσήμων με 1.300.000 γραμματόσημα τυπώθηκε στο Παρίσι με την επίβλεψη του  Albert Barré. Με αυτά εγκαινιάστηκε η νέα περίοδος της ταχυδρομικής υπηρεσίας στην Ελλάδα από την 1η Οκτωβρίου 1861. Η δεύτερη σειρά τυπώθηκε στην Αθήνα.

   Το 1861 υπήρχαν στην Ελλάδα 92 ταχυδρομικά γραφεία. Στο εξωτερικό υπήρχαν άλλα 11 και συγκεκριμένα ήταν 7 στην Τουρκία, 3 στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και 1 στην Αίγυπτο. Το 1862 δημοσιεύτηκε η ιστορία των ελληνικών ταχυδρομείων, με τον τίτλο “Γενικός Λογαριασμός του Οργανισμού Ταχυδρομείων”. Γενικός διευθυντής ήταν τότε ο Θεόδωρος Λεονάρδος, πρώην αγωνιστής της ελληνικής επανάστασης του 1821.

   Την περίοδο 1840-1863 σημειώνεται διαρκής αύξηση στη διακίνηση των ιδιωτικών επιστολών. Αριθμητικά στοιχεία δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 1.

   Κατά τη δεκαετία 1860-70, τέσσερα ατμόπλοια της εταιρίας “Ελληνική Ατμοπλοΐα”, και συγκεκριμένα τα τροχήλατα πλοία “Βασιλεύς Όθων”, και “Βασίλισσα Αμαλία” και τα ελικοκίνητα, “Επτάνησος”  και “Βυζάντιο” ανέλαβαν και εκτελούσαν ταχυδρομική  κυρίως υπηρεσία - όπως και  μεταφορά επιβατών - ανάμεσα σε λιμάνια του ελευθέρου τότε ελληνικού Βασιλείου και των  ακόμη υπόδουλων ελληνικών περιοχών.

   Με την κατασκευή και λειτουργία από το 1869, του Σιδηροδρόμου Αθηνών-Πειραιώς (ΣΑΠ), τα ελληνικά ταχυδρομεία  χρησιμοποιούν αμέσως  αυτό το μεταφορικό μέσο.

   Στις 9 Οκτωβρίου 1874 ιδρύθηκε στη Βέρνη η Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση (UPU), ιδρυτικό μέλος της οποίας είναι και η Ελλάδα. Αργότερα, από το 1947, η UPU ανήκει στους ειδικούς οργανισμούς  του ΟΗΕ.

   Το 1892 ενώθηκαν στην Ελλάδα σε ενιαία υπηρεσία-διεύθυνση τα Τηλεγραφεία, Τηλεφωνεία και Ταχυδρομεία, με το όνομα 3Τ.

   Το 1896 τελούνται στην Αθήνα οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες. Τα ελληνικά ταχυδρομεία εκδίδουν την πρώτη παγκοσμίως σειρά αναμνηστικών γραμματοσήμων, με αθλητικό θέμα. Επιπλέον, μέρος των εσόδων από την πώληση των γραμματοσήμων το διαθέτουν στην Ολυμπιακή Επιτροπή (έτσι τα 3Τ γίνονται οι πρώτοι χορηγοί Ολυμπιακών Αγώνων).

Παιδάκια με το ταχυδρομείο

(Smithsonian Magazine, Τίνα Μελίτη)

 

   Το 1913 ιδρύθηκε το Αμερικανικό Δημόσιο Ταχυδρομείο. Εκτός της συνήθους αλληλογραφίας, μέσα σε ανοιχτούς σάκους στέλνονταν και μικρά παιδάκια, ως "ταχυδρομικά δέματα" από τούς γονείς τους σε συγγενείς, καθότι αυτό κόστιζε λιγότερο από ένα ταξίδι με το τραίνο! Οι ταχυδρομικοί υπάλληλοι ήταν πρόσωπα μεγάλης εκτίμησης γιατί εξυπηρετούσαν οικογένειες που έμεναν σε πολύ απομακρυσμένα μέρη.

 

 7.    Τα ελληνικά ταχυδρομεία στον 20ό αι.

    Μετά την ολοκλήρωση[6] της σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών-Λάρισας, από το 1909 εγκαινιάστηκε η αγροτική ταχυδρομική υπηρεσία. Για αρκετές δεκαετίες, ο αγροτικός διανομέας αποτελούσε το μοναδικό μέσο επικοινωνίας της ελληνικής υπαίθρου με τον υπόλοιπο κόσμο.

Αγροτικός διανομέας στα χιόνια

 

   Η Κρήτη απέκτησε αυτόνομη ταχυδρομική υπηρεσία. Αυξάνεται η κυκλοφορία των ταχυδρομικών καρτών, που ταυτόχρονα διαφημίζουν όμορφα τοπία και ιστορικούς χώρους της Ελλάδας.

   Μετά τη σιδηροδρομική συγκοινωνία, έρχεται και η αεροπορική, για να υπηρετήσει το ταχυδρομείο. Το 1926, με την Ιταλική εταιρία "Αεροεσπρέσσο" μεταφέρεται αεροπορικά - για πρώτη φορά - η αλληλογραφία και τα δέματα των ελληνικών ταχυδρομείων. Ακόμη και με το αερόπλοιο Ζέπελιν εστάλησαν επιστολές, με αναμνηστικά γραμματόσημα.

   Την περίοδο του Μεσοπολέμου, το ταχυδρομείο-τηλεφωνείο-τηλεγραφείο στη Λαμία βρισκόταν σε ενοικιασμένο κτίριο, στη ΒΔ γωνία των οδών Σατωβριάνδου και Πατρόκλου.

   Το 1933, από τον τοπικό τύπο[7] της Λαμίας ανακοινώθηκε ότι :

 

Το υπουργείον Συγκοινωνίας απέστειλε προς το ταχυδρομείον μας αριθμόν αναμνηστικών γραμματοσήμων των 30, 100 και 120 δρχ. έκαστον δια την ειδικήν πτήσιν του «Ζέπελιν» της 29ης Μαΐου, το οποίον θα μεταφέρει το ταχυδρομείο εκ Ρώμης εις Ρίον Ιανέιρον. Αι εξ Ελλάδος επιστολαί θα σταλούν αεροπορικώς εις Ρώμην, εφ’ όσον θα έχουν τα ειδικά ως άνω γραμματόσημα. Επιστολαί γίνονται δεκταί εις το ενταύθα ταχυδρομείον μέχρι της 27ης Μαΐου ε.έ.”

 

   Επίσης, το ίδιο έτος 1933 αντλούμε από την εφ. “Η ΕΠΑΡΧΙΑ”[8] της Λαμίας την είδηση : “Προαγωγή του κ. Σαράντη Κατσαράκη εις διευθυντήν τριών Τ.Τ.Τ. Πιθανότατα τοποθετείται εις την ενταύθα διεύθυνσιν Τ.Τ.Τ. Φθιωτιδοφωκίδος”.

Παλιότερο γραμματόσημο

 

   Το 1940, εν όψει του Ελληνοϊταλικού πολέμου, οργανώθηκε η “εν εκστρατεία ταχυδρομική υπηρεσία”. Στη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, τα ελληνικά ταχυδρομεία πάντοτε παρόντα, εξασφάλισαν τη διαρκή επικοινωνία με το μέτωπο.

      Προστάτης του Ταχυδρομικού Σώματος είναι ο Όσιος Ζήνων[9].

 
 

8.    Μεταπολεμικά χρόνια – Τα ΕΛΤΑ σήμερα

    Με την ίδρυση του ΟΤΕ, το Νοέμβριο 1949, οι τηλεφωνικές υπηρεσίες (τα 3Τ) χωρίστηκαν και τα ταχυδρομεία ανέλαβαν πλέον αμιγείς ταχυδρομικές υπηρεσίες.

   Μεταπολεμικά, το ταχυδρομείο της Λαμίας μεταφέρθηκε σε κτίριο που βρισκόταν στη ΝΑ γωνία των οδών Βύρωνος και Χαντζοπούλου, όπου πριν ήταν η κατοικία του μεγαλοεργολάβου Σταύρου Χαραλαμποπούλου. Στη δεκαετία 1960-70 το κεντρικό ταχυδρομείο Λαμίας μεταφέρθηκε στην πλατεία Διάκου στο ισόγειο νέας τότε πολυκατοικίας. Όλα ήταν ενοικιασμένα.

Παλιός  λογότυπος

 

   Από το 1970, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία αποτελούν και λειτουργούν ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ). Τότε ορίστηκε και ο λογότυπος ΕΛΤΑ.

   Από το 1983 αρχίζει ο ριζικός εκσυγχρονισμός των ελληνικών ταχυδρομείων. Αλλάζει και ο χαρακτήρας της εταιρείας, που πλέον αποτελεί επιχείρηση Κοινής Ωφέλειας. Εισάγεται και καθιερώνεται ο ταχυδρομικός κώδικας. Αναπτύχτηκαν τα Περιφερειακά Κέντρα Διαλογής Αλληλογραφίας[10]. Επίσης αναπτύχθηκαν οι Περιφερειακές Διευθύνσεις των ΕΛΤΑ.

Nέος λογότυπος

 

   Με νόμο του 1996, καθορίστηκε ο τρόπος λειτουργίας των Δημοσίων Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας της χώρας. Ιδιαίτερα, το 1998 καθορίστηκε ο ρόλος των Ελληνικών Ταχυδρομείων (ΕΛΤΑ) ως φορέα καθολικής ταχυδρομικής υπηρεσίας. Το 1999 είναι το πρώτο έτος, που η εταιρεία κατέγραψε κερδοφόρα αποτελέσματα  και προοπτική ουσιαστικής ανάπτυξης.

   Το 2004, που έγιναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας, για τη σημαντική συμβολή τους με πρωτότυπες αναμνηστικές σειρές γραμματοσήμων, τα ΕΛΤΑ ανακηρύχθηκαν «Μέγας Χορηγός» τους.

  Από το 2008 στα Ελληνικά Ταχυδρομεία εφαρμόστηκε μεγάλο πρόγραμμα επενδύσεων, με αυτοματοποίηση της αλυσίδας παραγωγής, εκσυγχρονισμό των υποδομών Πληροφορικής και ανάπτυξης του Ανθρώπινου Δυναμικού.

   Από την 1η Ιανουαρίου 2013 (με το ν. 4053/2012) έγινε πλήρης απελευθέρωση της ταχυδρομικής αγοράς της Ελλάδας. Τα ΕΛΤΑ διαμόρφωσαν νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Υπήρξαν σε λειτουργία 704 καταστήματα, 719 ταχυδρομικά Πρακτορεία και απασχολούσαν 6.800 εργαζομένους. 

  Στον Όμιλο πλέον ΕΛΤΑ περιλαμβάνονται η εταιρεία ΕΛΤΑ Α.Ε. και οι θυγατρικές της εταιρείες Ταχυμεταφορές ΕΛΤΑ Α.Ε. και ΚΕΚ ΕΛΤΑ Α.Ε. Μέτοχοι των ΕΛΤΑ είναι : Το ελληνικό Δημόσιο κατά 90 % και η τράπεζα EFG Eurobank Ergasias A.E. κατά 10 %.

   Από το 2016, τα ΕΛΤΑ (με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας) είναι ο νέος εναλλακτικός πάροχος (εμπορίας και προμήθειας) ηλεκτρικής ενέργειας, με το λογότυπο “ΕΛΤΑ-ενέργεια”.

 

Επίλογος

    Από το 1828, που ιδρύθηκαν τα ελληνικά ταχυδρομεία από τον Καποδίστρια έχουν περάσει 192 χρόνια. Για τα παλιότερα χρόνια, ο ταχυδρόμος αναμενόταν με λαχτάρα, ειδικά στα χωριά μας, για να φέρει την “είδηση”, με το γράμμα από το μακρινό συγγενή τους, από τον ξενιτεμένο της οικογένειας, ή την ευχετήρια κάρτα των εορτών. Επίσης έφερνε και τα χρήματα της σύνταξης ή επιταγές.

   Η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, μέσω υπολογιστών έφερε τη δύση της χειρόγραφης ή δακτυλογραφημένης έντυπης επιστολής και μείωσε πολύ το σημαντικό ρόλο του ταχυδρόμου. Όμως είναι άλλο πράγμα να λάβεις κάτι στο χαρτί κι άλλο να έρθει γραμμένο στην οθόνη. Φυσικά παραμένει το έργο της μεταφοράς αντικειμένων ή μικροδεμάτων από το ταχυδρομείο. Το άνοιγμα τα ταχυδρομικής αγοράς στην Ελλάδα έφερε και τις ιδιωτικές εταιρίες, εκτός  των ΕΛΤΑ Α.Ε.

   Για το μεγάλο κόσμο που ζει με τη μοναξιά, είναι σημαντικό να περιμένεις μια καλή γραφή. Κι αν έρθει ταχυδρομικά στο χαρτί, ακόμα καλύτερα γιατί θα την κρατήσεις, για να την έχεις πάντα και να τη βρουν και οι επόμενοι, με νοσταλγική θύμηση.

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Ήρθε ως πληρεξούσιος του αδελφού του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, που ήταν “Γενικός Επίτροπος της Αρχής” της Φιλικής Εταιρείας.

[2] Giuseppe Pecchio : “A visit to Greece in the Spring of  1825”, London, 1826.

[3] Ήρθε σε συμφωνία με την κυβέρνηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους να δρομολογήσει «ένδεκα Ελληνικά πλοία, εύπλοα όλα, καλά εφοδιασμένα (…). Οι πλοίαρχοι αυτών και τα δύο τρίτα τουλάχιστον τους πληρώματος θέλουν είσθαι εξ Ελλήνων υπηκόων (…)». Η συμφωνία υπογράφτηκε στις 18 Οκτωβρίου 1833 και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 21/ 8-6-1834).

[4] Η μεταρρύθμιση της τιμολογήσεως με τα γραμματόσημα, αποτέλεσε σημαντικό σταθμό για την εξέλιξη του ταχυδρομείου. Από  το 1840 εισήχθη από τον Χιλλ πρώτα στην Αγγλία.

[5] Για αποφυγή της παραχάραξης των γραμματοσήμων (να μην κυκλοφορούν ψεύτικα) υπάρχει η οδόντωση, το υδατογράφημα και οι φωσφορίζουσες ουσίες.

[6] Στις 24-8-1908 έφυγε το πρώτο τραίνο από την Αθήνα για τη Λάρισα.

[7] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, σ. 4, 16-5-1933, Λαμία.

[8] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 703,, σ. 4, 26-8-1933, Λαμία.

[9] Ήταν στρατιωτικός γραμματοφόρος δηλ. διακομιστής των γραμμάτων του Βασιλέα Ουάλη το έτος 365 μ.Χ. Η μνήμη του εορτάζεται κάθε χρόνο τη 10η Φεβρουαρίου.

[10] Στη Λαμία λειτούργησε αρχικά σε ενοικιασμένο κτίριο στην οδό Παπακυριαζή 6. Την επόμενη δεκαετία, το Κέντρο Διαλογής μεταφέρθηκε σε μεγάλο κτίριο στην οδό Παπαποστόλου, όπου και παραμένει μέχρι σήμερα.