Από τους Δελφούς, μετανάστες στην Αμερική (1907-1930)

 Προλεγόμενα

 

   Οι Δελφοί είναι γνωστοί σ’ όλο τον κόσμο. Από την UNESCO έχουν χαρακτηριστεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, όπου ήταν το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου, αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα, με ιέρεια την Πυθία.

   Ο σύγχρονος οικισμός των Δελφών χτίστηκε δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο, σε υψόμετρο 570μ., με  θέα στον ελαιώνα της Άμφισσας και στον κόλπο της Ιτέας. Έχει γνωρίσει πολύ μεγάλη τουριστική ανάπτυξη.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τους Δελφούς. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 27 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2020.

   Το αρχειακό υλικό προήλθε από το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 16 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 27 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τους Δελφούς, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτούς.

 

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από τους Δελφούς, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

 

                   Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                                    φυσικός

 

Αυτοδιοικητικά

 Οικισμός Δελφοί

 

   Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός ορίστηκε έδρα του δήμου Δελφών (Καστρίου), του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 18 Δεκεμβρίου 1840 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο  Δελφών (Καστρίου) και προσαρτήθηκε στο δήμο Κρίσσης, του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Το 1899 ο νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος χωρίστηκε και ο οικισμός υπαγόταν στο δήμο Φωκίδος. Το 1909 όμως έγινε πάλι το αντίθετο, δηλ. έγινε ενιαίος νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Κρίσσης. Ιδρύθηκε κοινότητα Δελφών με ομώνυμη έδρα.

   Από τις 31 Μαρτίου 1943 ο οικισμός υπάγεται πλέον στο νομό Φωκίδος.

   Από τις 7 Ιουνίου 2010 (ΦΕΚ 87Α), ο οικισμός ορίστηκε (με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”) ως ιστορική έδρα του δήμου Δελφών , ενώ αποτέλεσαν και έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Δελφών.

   Ο πληθυσμός της (απογραφή 2011) ήταν 854 κάτοικοι.

 

---

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

 

   Από τους 27 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (7) έφυγαν το έτος 1911 (ποσοστό 26 %). Συνολικά έγιναν 16 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Υπήρξαν κι 5 άτομα που έκαναν διπλά ταξίδια.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 3 % του πληθυσμού, που είναι πολύ μικρότερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8%). Η περιοχή είχε σημαντική κτηνοτροφία που κάλυπτε τις ανάγκες[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν όλοι άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή παρατηρούμε ότι ήταν ισάριθμες οι παραγωγικές ηλικίες  21-30 ετών (με 9 άτομα), όπως και οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (πάλι με 9 άτομα). Ακολούθησαν οι μικρότερες ηλικίες μέχρι και 20 ετών (με 6 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από τους Δελφούς, δίνεται στον πίνακα 3.

 

   Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Κουρούμαλης Λουκάς, ετών 16 (πήγε το 1912)

(β) Βαρώνος Ιωάννης, ετών 19 (πήγε το 1910)

(γ) Κουρούμαλης Ιωάννης, ετών 19 (πήγε το 1910)

 

  Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Κουρούμαλης Νικόλαος, ετών 48 (πήγε το 1916)

(β) Βλάχος Νικόλαος, ετών 43 (πήγε το 1914)

(γ) Βαρώνος Νικόλαος, ετών 40 (πήγε το 1911)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 30 έτη!

   Οι περισσότεροι μετανάστες των Δελφών ήταν άγαμοι (ποσοστό 70 %). Αριθμητικά στοιχεία για την οικογενειακή κατάσταση δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 4.

   Από τις οικογένειες των μεταναστών από τους Δελφούς, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

 

   Συνολικά έγιναν 16 ταξίδια, που διακίνησαν τους 27 μετανάστες από τους Δελφούς. Οι περισσότεροι μετανάστες (16 άτομα) έφυγαν από το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 59 %). Από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 7 μετανάστες και οι υπόλοιποι από ξένα λιμάνια (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση, οι πιο πολλοί μετανάστες των Δελφών (21 άτομα) έφυγαν με ελληνικά πλοία και μόνον 6 άτομα έφυγαν με ξένα πλοία.

   Το έτος 1910, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 μετανάστες από το λιμάνι της Πάτρας, με το πλοίο “Athinai”. Σε ένα ταξίδι, πάλι από το λιμάνι της Πάτρας, το 1911 έφυγαν 5 μετανάστες των Δελφών με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles”. Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 11 μεμονωμένα και 5 ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που  παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες των Δελφών φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης  με 20 άτομα (ποσοστό 74 %). Συγκεκριμένα, η πόλη της Νέας Υόρκης ήταν προορισμός για 18 μετανάστες! Ακολούθησε η πολιτεία του Νιού Χαμσάιρ και του Ουισκόνσιν. Μεμονωμένες προτιμήσεις καταγράφηκαν στις πολιτείες Κολοράντο και Όρεγκον. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

 

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

 

   Από τους μετανάστες, οι περισσότεροι, δηλ.  21 άτομα (ή ποσοστό 78 %) ήταν απλοί εργάτες. Μεμονωμένα άτομα δήλωσαν διάφορα επαγγέλματα. Πιο αναλυτικά και με αριθμητικά στοιχεία όλων δίνονται αμέσως:

 

 

 

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

 

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 5 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας.

   Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Αθανάσιος Αποστόλου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στο Μάντσεστερ (Manchester) του Νιου Χαμσάιρ. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Γεώργιος Ντάσιος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1917 πάλι στον ίδιο προορισμό.

3.    Νικόλαος  Κουρούμαλης : Το α’ ταξίδι έγινε τον Απρίλιο του 1916 στη Νέα Υόρκη. Το  β’ ταξίδι έγινε το Σεπτέμβριο του ίδιους έτους (1916) πάλι στον ίδιο προορισμό.

4.    Ιωάννης Κουρούμαλης : Το α’ ταξίδι έγινε το 1910 με άγνωστη τη διάρκεια, στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1929 με προορισμό το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.

5.    Αλκιβιάδης Κουρούμαλης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1923-30 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1930 στο Μπάφαλο (Buffalo) της Νέας Υόρκης.

  

 

4.       4.   Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών των Δελφών

 

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες των Δελφών που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών των Δελφών δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α       Ονοματεπώνυμο                   χρ. άφιξης   ηλικία  έγγαμος  Πλοίο ταξιδιού     Λιμάνι αναχ.

 

1        Αποστόλου Αθανάσιος            4-4-1911          24      όχι     Themistocles         Πάτρα

2        Αποστόλου Αθανάσιος            9-3-1914          28      όχι     Themistocles         Πειραιεύς

3        Βαρώνος Ιωάννης                  11-11-1910       19      όχι     Athinai                 Πάτρα

4        Βαρώνος Νικόλαος                 4-4-1911          40      ναι     Themistocles         Πάτρα

5        Βλάχος Νικόλαος                   25-5-1914        41      ναι      Ultonia                Πάτρα

6        Γεωργαντάς Δήμος                 4-4-1911          27      όχι     Themistocles         Πάτρα

7        Διαμαντόπουλος Αθανάσιος     22-9-1912        39      όχι     Athinai                 Πειραιεύς

8        Καπέλλος Ηλίας                     17-4-1911        23      όχι     Athinai                 Πάτρα

9        Καρακούσης Νικόλαος            4-4-1911          38      όχι     Themistocles         Πάτρα

10       Κουμπλής Δημήτριος              17-4-1911        20      όχι     Athinai                 Πάτρα

11       Κουρέλης Αναστάσιος             23-8-1912        32      ναι     Themistocles         Πάτρα

12       Κουρούμαλης Αλκιβιαδης        12-9-1930        35      όχι     Berengaria            Χερβούργο

13       Κουρούμαλης Ιωάννης Ν.        11-11-1910       19      όχι     Athinai                 Πάτρα

14       Κουρούμαλης Ιωάννης            26-3-1929        36      ναι     Berengaria            Χερβούργο

15       Κουρούμαλης Νικόλαος 1        23-4-1916        48      ναι     Vasilefs Constantinos Πειραιεύς

16       Κουρούμαλης Νικόλαος 2        24-9-1916        48      ναι     Vasilefs Constantinos Πειραιεύς

17       Κουρούμαλης Λουκάς             8-9-1912          16      όχι     Patris                   Πάτρα

18       Κουρέλης Κωνσταντίνος          8-9-1912          20      όχι     Patris                   Πειραιεύς

19       Κουτουμπάς Παναγιώτης         17-2-1907        22      όχι     Saint Louis            Χερβούργο

20       Κώνστας Χρήστος                  16-3-1915        33      ναι     Athinai                 Πάτρα

21       Μουρτζόπουλος Γεώργιος       4-4-1911          24      όχι     Themistocles         Πάτρα

22       Μπαρζακανάς Ιωάννης            9-9-1910          25      όχι     Argentina              Πάτρα

23       Μπαρζάκανος Αθανάσιος         11-11-1910       25      όχι     Athinai                 Πάτρα

24       Ντάσιος Γεώργιος                  16-1-1917        36      όχι     Dante Alighieri       Νάπολη

25       Οικονόμου Κωνσταντίνος        9-3-1914          27      όχι     Themistocles         Πειραιεύς

26       Σακελλαρίου Ανδρέας             11-11-1910       33      ναι    Athinai                  Πάτρα

27       Σακελλαρίου Ιωάννης             11-11-1910       20      όχι    Athinai                  Πειραιεύς

 

 

 

5.  Χρονικό της μετανάστευσης από τους Δελφούς

 

 

Α. Ο πρωτοπόρος του 1907

 

   Ο άνθρωπος του χωριού που προηγήθηκε και “άνοιξε το δρόμο” για την Αμερική ήταν ο Παναγιώτης Κουτουμπάς (Coutompas). Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο και πήγε πρώτα στο λιμάνι του Χερβούργου. Απ’ όπου στις 9 Φεβρουαρίου 1907, αναχώρησε με το πλοίο “Saint Louis” και στις 17 Φεβρουαρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 22 ετών. Ο πατέρας του πρέπει να λεγόταν Ιωάννης. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Χαρίλαος Κυριαζής.

 

 

Β. Σημαντική αύξηση μεταναστών στο 1910

 

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό κι 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα από τους Δελφούς. Αναλυτικά:

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Ιωάννη Μπαρτζακανά (Barzakanas). Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 24 Αυγούστου ταξίδεψε με το πλοίο “Argentina” και στις 9 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Διαμαντής. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Γκίκας.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους: Ιωάν. Βαρώνο, Ιωάν. Κουρούμαλη, Αθαν. Μπαρτζακανά, Ανδ. Σακλλαρίου και Ιωάν. Σακελλαρίου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 25 Οκτωβρίου επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 11 Νοεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι:

·         Ο Ιωάννης Βαρώνος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Ευστάθιος. Προορισμός του για δουλειά (με 75 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Παπαϊωάννου.

 

Ατμόπλοιο “Athinai” (1910)

 

·         Ο Ιωάννης Κουρούμαλης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Παπαϊωάννου.

·         Ο Αθανάσιος Μπαρτζακανάς[4] (Barzakanos) ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Διαμαντής. Με 64 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, με γνωστό του το φίλο Ιωάννη Παπαϊωάννου, που ήταν στην τοποθεσία Ντελαγκόα (Delagoa) του Κολοράντο.

·         Ο Ανδρέας Σακελλαρίου ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Δελφούς λεγόταν Βασίλω. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η τοποθεσία Ντελαγκόα του Κολοράντο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Παναγιώτης Λυμπερόπουλος.

·         Ο Ιωάννης Σακελλαρίου [5]ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο γνωστός του Ι. Α. Μικρούτσικος

 

 

 

Γ. Κορύφωση της μετανάστευσης από τους Δελφούς στο 1911

 

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 7 άτομα από τους Δελφούς. Πιο συγκεκριμένα έχουμε:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους: Αθ. Αποστόλου, Νικ. Βαρώνο, Δήμ. Γεωργαντά, Νικ. Καρακούση και Γεώρ. Μουρτζόπουλο. Στις 18 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 4 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει επιπλέον γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Αθανάσιος Αποστόλου ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Τριαντάφυλλος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στη Νέα Υόρκη, κοντά στο φίλο του Γ. Α. Μικρούτσικο.

·         Ο Νικόλαος Βαρώνος ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αγλαΐα. Με40 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Α. Μικρούτσικος.

·         Ο Δήμος Γεωργαντάς ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ένας φίλος[6] του.

·         Ο Νικόλαος Καρακούσης ήταν 38 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στους Δελφούς ανέφερε το όνομα Ζαχαρίας. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αθαν. Βαρναβέλιας.

·         Ο Γεώργιος Μουρτζόπουλος ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευάγγελος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στο φίλος του Γ. Α. Μικρούτσικο.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από διμελή ομάδα, με τους: Ηλ. Καπέλο και Δημ. Κουμπλή. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 31 Μαρτίου έφυγαν με το πλοίο “Athinai” και στις 17 Απριλίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε ακόμη ότι:

·         Ο Ηλίας Καπέλος ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Μιλγουώκι (Milwaukee) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Γεώργιος Ντάσιος.

·         Ο Δημήτριος Κουμπλής ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στους Δελφούς λεγόταν Ανδρέας. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στο συμπατριώτη του Γεώργιο Ντάσιο.

 

 

 

Δ. Μείωση του αριθμού μεταναστών στο 1912

 

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τρία μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 4 άτομα από τους Δελφούς. Πιο αναλυτικά :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αναστάσιο Κουρέλη. Στις 5 Αυγούστυου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Themistocles” και στις 23 Αυγούστου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν καφετζής (coffe keeper). Η γυναίκα του λεγόταν Καλλιόπη. Με 24 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Κουρούμαλη.

 

Ατμόπλοιο “Πατρίς” (Patris)

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους : Κων. Κουρέλη και Λουκ. Κουρούμαλη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 22 Αυγούστου ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 8 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το αρχειακό υλικό γνωρίζουμε επίσης ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Κουρέλης ήταν 20 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Πόρτλαντ του Όρεγκον,όπου ήταν ο φίλος του Λούης Σασσιάκος[7].

·         Ο Λουκάς Κουρούμαλης ήταν μόλις 16 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (scholar). Ο πατέρας του στους Δελφούς λεγόταν Νικόλαος. Με 20 $ στην τσέπη, πήγαινε στη Νέα Υόρκη για να συναντήσει τον αδερφό του Ιωάννη Κουρούμαλη.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αθανάσιο Διαμαντόπουλο. Από το λιμάνι του Πειραιά, την 1η Σεπτεμβρίου αναχώρησε με το πλοίο “Athinai” και στις 22 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 39 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Κουρούμαλης.

 

 

Ε. Λίγοι μετανάστες στο 1914

 

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 3 άτομα από τους Δελφούς. Πιο συγκεκριμένα:

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Αθ. Αποστόλου και Κων. Οικονόμου. Από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Themistocles” και στις 9 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Αθανάσιος Αποστόλου ήταν 28 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Τριαντάφυλλος. Με 42 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μάντσεστερ (Manchester) του Νιού Χαμσάιρ, όπου ήταν ο κουνιάδος του Βασίλειος Καλαμάρας. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Αθανάσος Αποστόλου την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε στο Μάντσεστερ.

·         Ο Κωνσταντίνος Οικονόμου ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στο Μάντσεστερ του Νιού Χαμσάιρ, όπου ήταν ο φίλος του Αυγερινός Σούφρας.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Νικόλαο Βλάχο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 8 Μαΐου έφυγε με το πλοίο “Ultonia” και στις 25 Μαΐου “πάτησε πόδι” στην Αμερική. Ήταν 41 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ασήμω. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Κουρούμαλης.

 

Πλοίο “Ultonia” (Photo: Hisashi Noma Collection)

 

 

Ζ. Μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1915 και 1916

 

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 έγινε από το Χρήστο Κώνστα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 24 Φεβρουαρίου ανέβηκε στο πλοίο “Athinai” και στις 16 Μαρτίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Δελφούς λεγόταν Χρυσούλα. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν το Μάντσεστερ (Manchester) του Νιου Χαμσάιρ, κοντά στον ξάδερφό του Αθανάσιο Βάσσο.

  Στο 1916 έγιναν δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις από το ίδιο άτομο, το Νικόλαο Κουρούμαλη.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916 από το Νικόλαο Κουρούμαλη έγινε τον Απρίλιο. Από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Vasilefs Cosntantinos” και στις 23 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 48 ετών και παντρεμένος. Με 50 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε στη Νέα Υόρκη, κοντά στο γιό του Ιωάννη.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916 από το Νικόλαο Κουρούμαλη έγινε το Σεπτέμβριο. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 9 Σεπτεμβρίου αναχώρησε με το πλοίο “Vasilefs Cosntantinos” και στις 24 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 48 ετών. Δήλωσε έμπορος (merchant). Στους Δελφούς δήλωσε ότι δεν είχε κανένα συγγενή του. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στο γιό του Ιωάννη Κουρούμαλη.

 

Πλοίο “Vasilefs Constantinos”  (Photo: Richard Faber Collection)

 

Η. Μια μεμονωμένη άφιξη μετανάστη στο 1917

 

   Έγινε από το Γεώργιο Ντάσιο. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο, μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 31 Δεκεμβρίου 1916 ταξίδεψε με το πλοίο “Dante Alighieri” και στις 16 Ιανουαρίου 1917 αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ο Γεώργιος Ντάσιος ήταν 36 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Ως πλησιέστερο συγγενή του στους Δελφούς δήλωσε τον αδερφό του Πανάγο. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του … Μικρούτσικο. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Γεωργίου Ντάσιου στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

 

 

Θ. Δ Μεταναστευτικός επίλογος στα έτη 1929 και 1930

 

   Έγινε με δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις. Συγκεκριμένα :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1929 έγινε από τον Ιωάννη Κουρούμαλη. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι του Χερβούργου, απ’ όπου στις 20 Μαρτίου ανέβηκε στο πλοίο “Berengaria” και στις 26 Μαρτίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 36 ετών και παντρεμένος. Είχε αμερικανική υπηκοότητα και επέστρεφε στο σπίτι του, “Home at 3105 East 7th street” στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Ελλείπουν άλλα στοιχεία.

 

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1930 έγινε από τον Αλκιβιάδη Κουρούμαλη. Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι του Χερβούργου. Από εκεί, στις 6 Σεπτεμβρίου 1930 επιβιβάστηκε στο πλοίο “Berengaria” και στις 12 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 35 ετών. Μιλούσε άλλες δύο γλώσσες (αγγλικά, ιταλικά). Δήλωσε υπάλληλος (clerk). Με 50 $ στην τσέπη επέστρεφε στο σπίτι του (Home, 1717 Pine Ave. Niagara Falls) στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης. Ο Αλκιβιάδης Κουρούμαλης είχε ξαναπάει στην Αμερική την περίοδο 1923-1930 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

------

 

 

 

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την περιοχή Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1897-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr από τις 20-3-2016 (Α’ & Β’ μέρη).

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Άμφισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1894-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Φεβρουάριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 25 Φεβ. 2017.

8.    Ιστοσελίδα :  www.amfictyon.blogspot.gr

9.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

10.  Ιστοσελίδα http://politistikosneaspartia.blogspot.com/

11.  περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

12.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

13.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

14.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

15.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

16.  Ιστοσελίδα : https://www.lamia.gr

17.  Βικιπαίδεια

 

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 27 μεταναστών από τους Δελφούς, δεν βρέθηκε κανένας  αναλφάβητος!

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Από τις δύο εκδοχές του επωνύμου Μπαρτζάκανος και Μπαρτζακανάς δεν ξέρω ποια είναι η σωστή.

[5] Ο μετανάστης Ιωάννης Σακελλαρίου είχε επιβιβαστεί στο πλοίο από το λιμάνι του Πειραιά, ενώ οι άλλοι δύο ανέβηκαν στο πλοίο από το λιμάνι της Πάτρας. Θυμίζουμε ότι τα πλοία περνούσαν από πολλά λιμάνια (Πειραιάς, Γύθειο, Καλαμάτα, Πάτρα) κι έπαιρναν επιβάτες.

[6] Το μικρό του όνομα ήταν Νικόλαος, αλλά το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο.

[7] Από τη Βελίτσα Λοκρίδας. Ο Λουκάς Σασσιάκος πήγε στην Αμερική το 1907, με προορισμό το Πόρτλαντ του Όρεγκον.