Από τη Μενδενίτσα Λοκρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1920)

Προλεγόμενα

  Η Μενδενίτσα (γνωστή και ως Βοδονίτσα, στα χρόνια του Μεσαίωνα) είναι χωριό στο όρος Καλλίδρομο, σε υψόμετρο 560 μ. Ήταν έδρα της Μαρκιωνίας της Μενδενίτσας στο Μεσαίωνα, με έδρα επισκόπου. Χαρακτηριστικό είναι το Φραγκικό Κάστρο της. Στην Τουρκοκρατία ήταν διοικητική έδρα (καζά), που ανήκε στον πασά της Χαλκίδας. Στα ελεύθερα χρόνια ήταν κεφαλοχώρι της Δυτικής Λοκρίδας. Στις 21 Σεπτεμβρίου 1943 την έκαψαν τελείως οι Γερμανοί κατακτητές.

Η Μενδενίτσα (πίνακας της Ιωάννας Ξέρα)

(η φωτογραφία ελήφθη από την ιστοσελίδα : https://chronographiae.wordpress.com)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Μενδενίτσα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 83 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2020.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 34 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 83 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τη Μενδενίτσα, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτήν.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη κωμόπολη ή πόλη (π.χ. Μώλο, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από τη Μενδενίτσα, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Μενδενίτσα

   Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός Μενδενίτσα, ορίστηκε ως έδρα του δήμου Φαρυγγών του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 18 Δεκεμβρίου 1840 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Φαρυγγών, προσαρτήθηκε στο δήμο Θερμοπυλών και μάλιστα ορίστηκε ως έδρα του δήμου Θερμοπυλών, του νομού Φθιωτιδοφωκίδος. Από τις 25 Ιουλίου 1879 ο οικισμός έπαυσε να είναι έδρα του δήμου Θερμοπυλών.

   Το 1899 ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος διαιρέθηκε και ο οικισμός Μενδενίτσα, υπαγόταν στο νομό Φθιώτιδος. Το 1909 όμως πάλι ενώθηκαν οι νομοί σε έναν και ο οικισμός Μενδενίτσα υπαγόταν στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Από τις 31 Αυγούστου, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Θερμοπυλών. Ιδρύθηκε κοινότητα Μενδενίτσης με ομώνυμη έδρα. Προσαρτήθηκαν και οι οικισμοί Καραβίδια και Κατμάτα.

   Από τις 31 Μαρτίου 1943, ο οικισμός Μενδνίτσα υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”) ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Μενδενίτσης, που καταργήθηκε και προσαρτήθηκε στο δήμο Μώλου.

   Από τις 7 Ιουνίου 2010, ο δήμος Μώλου καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο νέο δήμο Μώλου-Αγίου Κωνσταντίνου.

   Στην απογραφή του 2011 είχε 213 κατοίκους.

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 83 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (16) έφυγαν το έτος 1910. Συνολικά έγιναν 34 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 16 μετανάστες που έκαναν διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 10% του πληθυσμού της, που είναι λίγο μεγαλύτερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8%). Η περιοχή είχε γεωργία και  κτηνοτροφία και σχετικά κάλυπτε τις ανάγκες[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν στη μεγάλη αριθμητική πλειοψηφία τους άρρενες, αλλά υπήρχαν και τρεις θήλεις (Φωτεινή Αγιωργίτου, Αθανασία Πισλή, Ευτέρπη Πλαστήρα). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών (με 38 άτομα). Ακολούθησαν οι μικρότερες ηλικίες  έως και 20 ετών (με 26 άτομα) και μετά οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 18 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από τη Μενδενίτσα, δίνεται στον πίνακα 3.

          Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Ηλιόπουλος Αντώνιος, ετών 17 (πήγε το 1909)

(β) Αλεξίου Γεώργιος, ετών 18 (πήγε το (1912)

(γ) Γιαννούκος Αναστάσιος, ετών 18 (πήγε το 1909)

(δ) Γιαταγάνας Κων/νος, ετών 18 (πήγε το 1910)

(ε) Μπαλωμένος Αλέξανδρος, ετών 18 (πήγε το 1912)

(ζ) Ρόμπας Χαρίλαος, ετών 18 (πήγε το 1912)

(η) Σιαφάς Νικόλαος, ετών 18 (πήγε το 1912)

(θ) Τραπάτσας Χρήστος, ετών 18 (πήγε το 1909)

  Μεγαλύτερες ηλικίες είχαν :

(α) Ηλιόπουλος Γεώργιος, ετών 44 (πήγε το 1916)

(β) Αγραφιώτης Δημήτριος, ετών 40 (πήγε το 1912)

(γ) Αντωνολουκάς Θεόδωρος, ετών 40 (πήγε το 1914)

(δ) Μεγαλιός Ευστάθιος, ετών 40 (πήγε το 1917)

(ε) Πισλής Ευθύμιος, ετών 40 (πήγε το 1919)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 27 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Μενδενίτσας ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 83 μετανάστες, οι 54 ήταν άγαμοι (ποσοστό 65 %) και οι υπόλοιποι 29 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες της Μενδενίτσας, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

   Συνολικά έγιναν 34 ταξίδια, που διακίνησαν τους 83 μετανάστες από τη Μενδενίτσα. Οι περισσότεροι μετανάστες (35 άτομα) έφυγαν το λιμάνι του Πειραιά (ποσοστό 42 %), ενώ από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν 27 μετανάστες. Οι υπόλοιποι έφυγαν από  ιταλικά ή από γαλλικό  λιμάνι (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες της Μενδενίτσας (47 άτομα) έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικά πλοία έφυγαν 36 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Πάτρας, το 1909 έφυγαν 4 μετανάστες της Μενδενίτσας με το πλοίο “Martha Washington”. Το ίδιο έτος 1909 και από το ίδιο λιμάνι, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 4 μετανάστες με το πλοίο “Alice”. Το 1910 από το λιμάνι του Πειραιά, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 4 άτομα με το πλοίο “Patris”. Το ίδιο έτος (1910) και από το ίδιο λιμάνι έφυγαν 6 άτομα της Μενδενίτσας με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles”. Το 1911, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 άτομα της Μενδενίτσας με το πλοίο “San Giovanni”. Το 1912, από το λιμάνι του Πειραιά, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 6 άτομα της Μενδενίτσας με το  ελληνόκτητο πλοίο “Patris”.

   Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν πολύ λιγότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 13 μεμονωμένα και 19 ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία, δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες της Μενδενίτσας φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Μασαχουσέτης με 64 άτομα (ποσοστό 77%). Συγκεκριμένα, η πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) ήταν προορισμός για 62 μετανάστες! Θα μπορούσε να ονομαστεί παροικία της Μενδενίτσας.

  Ακολούθησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης. Ελάχιστες προτιμήσεις καταγράφηκαν στις πολιτείες Ιλινόις, Ροντ Άιλαντ, Τεννεσί και Όρεγκον. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Μασαχουσέτη (Mass.)	Haverhill (62), Boston (2)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (11)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (3)
Ροντ Άιλαντ (R.I.)	Providence (1), Woonsocket (1)
Τεννεσί (Tenn.)	Memphis (2)
Όρεγκον (Ore.)	Portland (1)
ΣΥΝΟΛΟ	83

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Οι περισσότεροι μετανάστες (ποσοστό 76%) δήλωσαν εργάτες. Ακολούθησαν τα αγροτικά επαγγέλματα. Υπήρχαν και κάποια μεμονωμένα. Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	63
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	9
χωρικός (peasant)	3
αγρότης–κτηματίας (farmer)	2
έμπορος (merchant)	1
ναύτης (sailor)	1
ξυλουργός (carpenter)	1
οικιακά (house wife)	3
ΣΥΝΟΛΟ	83

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών της Μενδενίτσας εντοπίστηκαν 16 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας.

  Περισσότερα χρόνια στην Αμερική (στο α’ ταξίδι) έμειναν οι: Αθανάσιος Καλέντζος και Ευστάθιος Μεγαλιός από 10 χρόνια. Ο Ευστάθιος Μεγαλιός (στο α’ ταξίδι) έμεινε 8 χρόνια.

   Ο μέσος όρος παραμονής και εργασίας των μεταναστών της Μενδενίτσας στην Αμερική (στο α’ ταξίδι τους) υπολογίστηκε στα 4 χρόνια. Αριθμητικά στοιχεία αυτών δίνονται στον πίνακα 8.

1.    Αθανάσιος Νάνος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-11 στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Χαρίλαος Ηλιόπουλος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-10 στη Μασαχουσέτη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στη Νέα Υόρκη.

3.    Ιωάννης Μπαλωμένος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4.    Χρήστος Αλεξίου :  Το α’  ταξίδι έγινε το 1912 σε τόπο του Ιλινόις. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Σικάγο.

5.    Αθανάσιος Καλέντζος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1903-13 σε τόπο του Όρεγκον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

6.    Ιωάννης Καψάλης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

7.    Νικόλαος Λουκόπουλος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 σε τόπο του Όρεγκον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

8.    Νικόλαος Γιαταγάνας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 πάλι στον ίδιο προορισμό.

9.    Γεώργιος Ηλιόπουλος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1904-08 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 πάλι στον ίδιο προορισμό.

10.  Ευστάθιος Μεγαλιός :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1904-12 στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1917 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

11.  Γεώργιος Αγιωργίτης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-13 στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1919 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

12.  Ευθύμιος Πισλής :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1919 πάλι στον ίδιο προορισμό.

13.  Δημήτριος Γιώτας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο1909-12 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

14.  Αναστάσιος Γιαννούκος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-19 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

15.  Ευτέρπη Πλαστήρα :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

16.  Δημήτριος Πλαστήρας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών της Μενδενίτσας

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Μενδενίτσας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Μενδενίτσας δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α   Ονοματεπώνυμο                χρ. άφιξης     ηλικία   έγγαμος   Πλοίο ταξιδιού     Λιμάνι   αναχώρ.

 1     Αγγελούσης Αναστάσιος       19-5-1911          30         ναι       San Giovanni           Νάπολη

 2     Αγγελούσης Ευάγγελος        28-3-1912          38         ναι        Hamburg               Παλέρμο      

 3     Αγιογιωργίτης Γεώργιος       4-5-1909            27         όχι     Martha Washington    Πάτρα

 4     Αγιωργίτης Γεώργιος           23-12-1919         37          ναι      Megali Hellas          Πειραιεύς

 5    Αγιωργίτoυ Φωτεινή Γ.          22-4-1920         35           ναι      Megali Hellas          Πειραιεύς

 6    Αγραφιώτης Δημήτριος          6-5-1912           40          ναι        Patris                   Πειραιεύς

  7    Αλεξίου Γεώργιος                 6-5-1912         18         όχι       Patris                    Πειραιεύς

  8    Αλεξίου Δημήτριος                6-4-1914         36         ναι      Ancona                    Νάπολη    

  9    Αλεξίου Νικόλαος                21-12-1910       20         όχι       Re d’ Italia              Νάπολη

 10   Αλεξίου Παύλος                   14-3-1911         20         όχι       Patris                     Πειραιεύς

 11   Αλεξίου Χρήστος Ι.               4-5-1909           23        όχι     Martha Washington    Πάτρα

 12   Αλεξίου Χρήστος Ι.               6-4-1914          27          ναι      Ancona                    Νάπολη

 13   Ανδρέου Ιωάννης                 26-5-1909         35         ναι       Alice                       Πάτρα

 14   Ανδριώτης Αθανάσιος           21-10-1910       26         όχι      Themistocles            Πειραιεύς

 15   Αντωνολουκάς Θεόδωρ.        6-4-1914         40         ναι       Ancona                    Νάπολη

 16   Γιαννούκος Αναστάσιος         4-5-1909         18         όχι   Martha Washington    Πάτρα

 17   Γιαννούκος Αναστάσιος        27-12-1920       28         όχι     Patris                      Πειραιεύς

 18   Γιαννούκος Παναγιώτης       19-11-1908       23         όχι     Laura                      Πάτρα

 19   Γιαταγάνας Κων/νος             9-6-1910         18         όχι        Patris                      Πειραιεύς

 20   Γιαταγάνας Νικόλαος           20-6-1915         26         όχι      Themistocles           Πειραιεύς

 21   Γιώτας Δημήτριος                10-10-1906        23       όχι       Madonna                 Νάπολη

 22   Γιώτας Δημήτριος                 10-4-1920        37       ναι       Themistocles            Πειραιεύς

 23   Ηλιόπουλος Αθανάσιος         19-9-1912        19        όχι        Pannonia                Πάτρα

 24   Ηλιόπουλος Αντώνιος           17-3-1909        17       όχι      Martha Washington     Πάτρα

 25   Ηλιόπουλος Γεώργιος           17-3-1904         -        όχι       Germania                Πειραιεύς

 26   Ηλιόπουλος Γεώργιος           9-6-1910          23      όχι        Patris                     Πειραιεύς

 27   Ηλιόπουλος Γεώργιος          12-12-1916       44       ναι       Themistocles           Πειραιεύς

 28   Ηλιόπουλος Κώστας             21-10-1910       24       όχι       Themistocles           Πειραιεύς

 29   Ηλιόπουλος Παναγιώτης       4-5-1909          19       όχι      Martha Washington    Πάτρα

 30   Ηλιόπουλος Χαρίλαος           19-9-1912         23      όχι         Pannonia               Πάτρα

 31   Καλέντζος Αθανάσιος            6-5-1912          30      ναι           Patris                  Πειραιεύς

 32   Καλέντζος Αθανάσιος            6-4-1914          33      ναι          Ancona                 Νάπολη

 33   Καλέντζος Κωνσταντίνος      21-10-1910         26       όχι       Themistocles           Πειραιεύς

 34   Καλέντζος Κώστας               27-10-1909        35       ναι          Laura                   Πάτρα

 35   Καψάλης Ιωάννης                9-6-1910           20       όχι          Patris                   Πειραιεύς

 36   Καψάλης Ιωάννης                16-6-1914         25       όχι          Pannonia                Πάτρα

 37   Καψάλης Κων/νος               27-10-1909        27       όχι          Laura                   Πάτρα

 38   Κιρκινέζος Ευστάθιος            9-6-1910          19       όχι          Patris                   Πειραιεύς

 39   Κουτσουμπέλης Δημήτρ.      19-5-1911          20        όχι         San Giovanni          Νάπολη

 40   Κυριαζής Κωνσταντίνος        14-3-1911          25       όχι           Patris                   Πειραιεύς

 41   Κυριαζής Νικόλαος              21-10-1910        22        όχι         Themistocles          Πειραιεύς

 42   Λιάλιος Μιχαήλ                    17-4-1914         27        όχι          Athinai                  Πειραιεύς

 43   Λουκόπουλος Ιωάννης         27-10-1906         24        όχι          Giulia                   Πάτρα

 44   Λουκόπουλος Νικόλαος       16-6-1914          27        όχι          Pannonia               Πάτρα

 45   Μανιάς Γεώργιος                 21-10-1910        20        όχι         Themistocles          Πειραιεύς

 46   Μεγαλιός Ευστάθιος              3-11-1909        35        ναι        Martha Washington  Πάτρα

 47   Μεγαλιός Ευστάθιος              13-2-1917        40        όχι          Patris                    Πειραιεύς

 48   Μηλιώτης Γεώργιος               28-3-1912        19        όχι          Hamburg               Παλέρμο

 49   Μηλιώτης Αθανάσιος Χρ.       19-5-1911         20        όχι          San Giovanni         Νάπολη

 50   Μπαλωμένος Αλέξανδρος       6-5-1912         18        όχι           Patris                   Πειραιεύς

 51   Μπαλωμένος Ιωάννης            28-3-1914        24        όχι         Themistocles          Πειραιεύς

 52   Μπότσης Κώστας                  13-3-1911         20        όχι      Martha Washington    Πάτρα

 53   Μπουραζάνης Ιωάννης          21-12-1910        22        ναι          Re d’ Italia            Νάπολη

 54   Μωραΐτης Αθανάσιος            3-11-1909         23        όχι      Martha Washington    Πάτρα

 55   Μωραΐτης Γεώργιος              3-11-1909         25        όχι      Martha Washington    Πάτρα

 56   Νάνος Αθανάσιος                  19-5-1911         25        ναι         San Giovanni          Νάπολη

 57   Νάνος Αθανάσιος                  28-3-1912         26        ναι         Hamburg                Παλέρμο

 58   Οικονόμου Αθανάσιος            6-5-1912          27        ναι          Patris                   Πειραιεύς

 59   Πανάρας Αθανάσιος Κ.          21-12-1910        30        όχι        Re d’ Italia              Νάπολη

 60   Παπαγεωργίου Δρόσος          28-3-1910         21        όχι         Athinai                  Πάτρα

 61   Παπαγεωργίου Ιωάννης         28-3-1910         19        όχι          Athinai                 Πάτρα

 62   Πεπέλης Ευθύμιος                10-10-1906         25        όχι        Madonna                Νάπολη

 63   Πισλή Αθανασία Γ.                 22-4-1920        28         ναι       Megali Hellas            Πειραιεύς

 64   Πισλής Ευθύμιος                   23-12-1919       40        ναι        Megali Hellas           Πειραιεύς

 65   Πισλής Κωνσταντίνος            10-10-1906        26        όχι         Madonna                 Νάπολη

 66   Πλαστήρα Ευτέρπη               27-12-1920        29        ναι           Patris                  Πειραιεύς

 67   Πλαστήρας Δημήτριος           27-12-1920        31        όχι          Patris                    Πειραιεύς

 68   Πολίτης Ιωάννης                  12-10-1910         38        ναι      Martha Washington    Πάτρα

 69   Πολίτης Χρήστος                   10-7-1912         20       όχι         Argentina                Πάτρα

 70   Πότσας Γρηγόριος                 26-5-1909         32        ναι            Alice                   Πάτρα

 71   Ρόμπας Πέτρος                      19-5-1911        35        ναι        San Giovanni           Νάπολη

 72   Ρόμπας Χαρίλαος                   28-3-1912        18        όχι         Hamburg               Παλέρμο

 73   Σαρρής Ιωάννης Θ.               21-10-1910        19        όχι       Themistocles            Πειραιεύς

 74   Σιαφάς Δημήτριος                 17-3-1904          20        ναι          Germania              Πειραιεύς

 75   Σιαφάς Νικόλαος                  10-7-1912          18        όχι          Argentina              Πάτρα

 76   Σιώκος Ζήσης                        6-5-1912          26        ναι            Patris                 Πειραιεύς

 77   Τζατζάς Ευστάθιος               27-10-1909         30        όχι            Laura                  Πάτρα

 78   Τραπάτσας Ευστάθιος           26-5-1909          19        όχι            Alice                   Πάτρα

 79   Τραπάτσας Χρήστος              26-5-1909          18        όχι            Alice                   Πάτρα

 80   Τσούρμας Κωνσταντίνος       14-3-1911           25        όχι            Patris                 Πειραιεύς

 81   Τσούρμας Σωτήριος              14-3-1911          35        ναι            Patris                 Πειραιεύς

 82   Χαραλάμπου Σπυρίδων          26-2-1911          30        ναι          Athinai                 Πειραιεύς

 83   Χασιώτης Δημήτριος              19-6-1911          19        όχι          Chicago                Χάβρη

5.  Χρονικό της μετανάστευσης από τη Μενδενίτσα

i. Ο πρωτοπόρος του 1903 και η συνέχεια στο 1904

   Ο άνθρωπος του χωριού που προηγήθηκε και “άνοιξε το δρόμο” για την Αμερική ήταν ο Αθανάσιος Καλέντζος. Πήγε το 1903, σε ηλικία 22 ετών. Προορισμός του ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου εργάστηκε για 10 χρόνια. Το 1913 επέστρεψε.

   Το επόμενο έτος 1904 ακολούθησαν ο Γεώργ. Ηλιόπουλος και ο Δημ. Σιαφάς. Στις αρχές Μαρτίου 1904, από το λιμάνι του Πειραιά αναχώρησαν με το πλοίο “Germania” και στις 17 Μαρτίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου αναφέρουν ότι :

·         Ο Γεώργιος Ηλιόπουλος[4] δήλωσε ως τόπο διαμονής αόριστα “Λοκρίς”. Με 48 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο γνωστός του Αθ. Λεμονής.

·         Ο Δημήτριος Σιαφάς ήταν 20 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε αόριστα “Λοκρίς”. Αναζητούσε δουλειά, με 48 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λαγγιόλης.

ii. Αύξηση μεταναστών στο 1906

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεταναστευτικά ταξίδια Πλοίων (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο άτομο). Συνοιλικά έφυγαν 4 άτομα της Μενδενίτσας. Πιο συγκεκριμένα:

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από τον Ιωάννη Λουκόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Giulia” και στις 27 Οκτωβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 24 ετών και αναλφάβητος. Γεννήθηκε στη Μενδενίτσα, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε το Μώλο. Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Σιαφάς.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1906 αριθμούσε τρία άτομα, τους: Δημ. Γιώτα, Ευθ. Πεπέλη και Κων. Πισλή. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 26 Σεπτεμβρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Madonna” και στις 10 Οκτωβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Δημήτριος Γιώτας ήταν 23 ετών. Ως τόπος τελευταίας διαμονής γράφτηκε “Πειραιάς”. Αναζητούσε δουλειά, με 37 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Ηλιόπουλος.

·         Ο Ευθύμιος Πεπέλης ήταν 25 ετών. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Ηλιόπουλο.

·         Ο Κωνσταντίνος Πισλής (Pessilis) ήταν 26 ετών. Προορισμός του (με 22 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Σιαφάς.

Πλοίο “Madonna”  (Photo: Andreas Hernandez Collection)

iii. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1908

   Έγινε από τον Παναγιώτη Γιαννούκο. Στις 2 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Laura” και στις 19 Νοεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 23 ετών. Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Κωνσταντίνος. Αναζητούσε δουλειά, με μόλις 9 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ[5] (Haverhill) της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Γιαννούκο.

iv. Μεγάλη αύξηση μεταναστών στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (4 ομαδικά και 1 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 15 άτομα της Μενδενίτσας. Αναλυτικά:

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Αντώνιο Ηλιόπουλο. Την 1η Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 17 Μαρτίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 17 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Με 10 $ στην τσέπη πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ[6] της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Χαρίλαο.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε τέσσερα άτομα, τους: Γεώργ. Αγιογιωργίτη, Χρ. Αλεξίου, Αναστ. Γιαννούκο και Παν. Ηλιόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 19 Απριλίου ανέβηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 4 Μαΐου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ακόμη ότι :

·         Ο Γεώργιος Αγιογιωργίτης ήταν 27 ετών. Είχε τη μητέρα[7] του στη Μενδενίτσα. Τελικός προορισμός του (με 10 $) για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Ηλιόπουλος.

·         Ο Χρήστος Αλεξίου ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Δερβέναγας.

·         Ο Αναστάσιος Γιαννούκος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κωνσταντίνος. Αναζητούσε δουλειά, με 10 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Γιαννούκο.

·         Ο Παναγιώτης Ηλιόπουλος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος, Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Ηλιόπουλος[8].

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από 4μελή ομάδα, που περιλάμβανε τους: Ιωάν. Ανδρέου, Γρηγ. Πότσα, Ευστ. Τραπάτσα και Χρ. Τραπάτσα. Στις 10 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 26 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει ότι:

·         Ο Ιωάννης Ανδρέου ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αναστασία. Προορισμός του (με 15 $) για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ[9] της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τομ Πισλής.

·         Ο Γρηγόριος Πότσας ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Παναγιού. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη[10], όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Πότσας[11].

·         Ο Ευστάθιος Τραπάτσας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά, με 13 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Ηλιόπουλο.

·         Ο Χρήστος Τραπάτσας ήταν 18 ετών, αδελφός του προηγουμένου. Κι αυτός, με 13 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Ηλιόπουλο.

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε τρία άτομα. Ήταν οι: Κώσ. Καλέντζος, Κων. Καψάλης και Ευστ. Τζατζάς. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Οκτωβρίου έφυγαν με το πλοίο “Laura” και στις 27 Οκτωβρίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε επίσης ότι :

·         Ο Κώστας Καλέντζος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε αόριστα “Λοκρίς”. Το επάγγελμά του ήταν ναύτης (sailor). Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Αναστασία. Προορισμός του (με 25 $) ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ανεψιός του Παναγιώτης Γιαννούκος.

·         Ο Κωνσταντίνος Καψάλης ήταν 27 ετών. Κι αυτός δήλωσε αόριστα “Λοκρίς”, ως τόπο γέννησης και κατοικίας. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Ηλιόπουλο.

·         Ο Ευστάθιος Τζατζάς (Tjatjas) ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Μενδενίτσα λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο συγγενής του Ιωάννης Ηλιόπουλος.

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από τρία άτομα, τους: Ευστ. Μεγαλιό, Αθ. Μωραΐτη και Γεώρ. Μωραΐτη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 18 Οκτωβρίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 3 Νοεμβρίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν επιπλέον ότι:

·         Ο Ευστάθιος Μεγαλιός ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ασήμω. Προορισμός του (με 26 $) για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ευθύμιος Πισλής[12].

·         Ο Αθανάσιος Μωραΐτης ήταν 23 ετών. Πατέρας του ήταν ο παπα-Μανώλης. Με 50 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Παύλος Καρανικόλας.

·         Ο Γεώργιος Μωραΐτης ήταν 25 ετών, αδερφός του Αθανασίου. Κι αυτός με 55 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος κοινός τους Παύλος Καρανικόλας.

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

v. Κορύφωση της μετανάστευσης στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (4 ομαδικά και 1 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 16 άτομα της Μενδενίτσας. Πιο συγκεκριμένα έχουμε:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από δύο άτομα, τους Δρόσ. Παπαγεωργίου και Ιωάν. Παπαγεωργίου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 9 Μαρτίου, έφυγαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 28 Μαρτίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Δρόσος Παπαγεωργίου ήταν 21 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Γεωργούλα. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μέμφις του Τεννεσί, κοντά στον ξάδερφό του Τσάρλι Αποστόλου.

·         Ο Ιωάννης Παπαγεωργίου ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 35 $) για δουλειά ήταν η πόλη Μέμφις του Τεννεσί, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Αποστολόπουλος.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τέσσερα άτομα. Ήταν οι : Κων. Γιαταγάνας, Γεώρ. Ηλιόπουλος, Ιωάν. Καψάλης και Ευστ. Κιρκινέζος. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 22 Μαΐου, ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 9 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Κωνσταντίνος Γιαταγάνας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Χρήστος. Με 27 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Νίκο.

·         Ο Γεώργιος Ηλιόπουλος ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δήμος. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Ηλιόπουλος.

·         Ο Ιωάννης Καψάλης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Ηλιόπουλο.

·         Ο Ευστάθιος Κιρκινέζος ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στη Μενδενίτσα λεγόταν Παναγιού. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Ηλιόπουλος.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Ιωάννη Πολίτη. Στις 26 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 12 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Στεργιανή. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Πρόβιντενς (Providence) της πολιτείας Ροντ Άιλαντ, κοντά στον ανεψιό του …. Πλακάκη.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε έξι άτομα και περιλάμβανε τους: Αθ. Ανδριώτης, Κώσ. Ηλιόπουλος, Κων. Καλέντζο, Νικ. Κυριαζής, Γεώρ. Μανιάς και Ιωάν. Σαρρής. Από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 21 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το υπάρχον υλικό του αρχείου πληροφορούμαστε ότι:

·         Ο Αθανάσιος Ανδριώτης ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 24 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Γιαννούτσος.

·         Ο Κώστας Ηλιόπουλος ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά, με 21 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ένας ξάδερφός του[13].

·         Ο Κωνσταντίνος Καλέντζος ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Κωνσταντίνο Καλέντζο.

·         Ο Νικόλαος Κυριαζής ήταν 22 ετών. Η μητέρα του πρέπει να λεγόταν Ελένη. Προορισμός του για δουλειά (με 22 $) ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Γιαταγάνας[14].

·         Ο Γεώργιος Μανιάς ήταν 20 ετών. Ο πατέρας πρέπει να λεγόταν Κώστας (C. Manias). Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Α. Κορδοπάτης.

·         Ο Ιωάννης Σαρρής ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Θεόδωρος. Αναζητούσε δουλειά, με 32 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφός του Ι. Πλαστήρα.

Πλοίο “Re d’ Italia” (Photo: Andreas Hernandez Collection )

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τρία άτομα, τους: Νικ. Αλεξίου, Ιωάν. Μπουραζάνη και Αθ. Πανάρα. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου την 1η Δεκεμβρίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Re d’ Italia” και στις 21 Δεκεμβρίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Νικόλαος Αλεξίου ήταν 20 ετών. Γράφτηκε ως χωρικός (peasant). Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 26 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά αγρότη στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο συμπατριώτης Παναγιώτης Γιαννούκος.

·         Ο Ιωάννης Μπουραζάνης ήταν 22 ετών και αναλφάβητος. Γράφτηκε ως χωρικός (peasant). Ως πλησιέστερο συγγενή του στην πατρίδα δήλωσε τον αδερφός του Γεώργιο. Προορισμός του (με 29 $) για δουλειά αγρότη ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Πλακάκης.

·         Ο Αθανάσιος Πανάρας ήταν 30 ετών και αναλφάβητος. Γράφτηκε ως χωρικός (peasant). Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Με 19 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Πλακάκης.

vi. Μικρή ελάττωση του  μεταναστευτικού ρεύματος στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν πάλι 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και 3 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 12 άτομα της Μενδενίτσας. Αναλυτικά:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από το Σπυρίδωνα Χαραλάμπου. Στις 4 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά αναχώρησε με το πλοίο “Athinai” και στις 26 Φεβρουαρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 23 $ μαζί του στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Ηλιόπουλος.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Κώστα Μπότση. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 27 Φεβρουαρίου ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Μαρτίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Γρηγόριος.  Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Γουνσόκτ (Woonsocket) της πολιτείας Ροντ Άιλαντ, όπου ήταν ο φίλος του Δ. Νίτσας.

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε τέσσερα άτομα. Αυτά ήταν οι: Π. Αλεξίου, Κων. Κυριαζής, Κων. Τσούρμας και Σωτ. Τσούρμας. Στις 21 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοιο “Patris” και στις 14 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Περισσότερα στοιχεία γι’ αυτούς αντλούμε από το υλικό του αρχείου, που μας πληροφορεί ότι :

·         Ο Παύλος Αλεξίου ήταν 20 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν κτίστης (mason). Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε το θείο του Γρηγόριο Αλεξίου. Προορισμός του για δουλειά (με 30 $) ήταν η πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Γιαταγάνας.

·         Ο Κωνσταντίνος Κυριαζής ήταν 25 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Δεν είναι γνωστό το όνομα του πατέρα του. Με 50 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Νικόλαο Κυριαζή.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσούρμας ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ναούμ. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Πλαστήρας.

·         Ο Σωτήριος Τσούρμας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ασπασία. Με 25 $ στην τσέπη, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του (brother-in-law) Ιωάννης Πολίτης.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από πέντε άτομα, τους: Αναστ. Αγγελούση, Δημ. Κουτσουμπέλη, Αθ. Μηλιώτη, Αθ. Νάνο και Πέτρ. Ρόμπα. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 5 Μαΐου ανέβηκαν στο πλοίο “San Giovanni” και στις 19 Μαΐου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Αναστάσιος Αγγελούσης ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παναγιού. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Σ. Σταθόπουλος.

·         Ο Δημήτριος Κουτσουμπέλης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Καλτσά.

·         Ο Αθανάσιος Μηλιώτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο αδερφός του Σωτ. Μηλιώτης[15].

·         Ο Αθανάσιος Νάνος ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Δημήτριος Γιώτας.

·         Ο Πέτρος Ρόμπας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Λελούδα. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο συγγενής του Κωνστ. Γιαταγάνας.

Πλοίο “San Giovanni” (Photo: Peabody Essex Museum)

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από το Δημήτριο Χασιώτη. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης, απ’ όπου, στις 10 Ιουνίου έφυγε με το πλοίο “Chicago” και στις 19 Ιουνίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξυλουργός (carpenter). Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα Λοκρίδος λεγόταν Αθανάσιος. Προορισμός του (με 24 $) για δουλειά ήταν η  πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χρήστο Κορδοπάτη.

vii. Νέα κορύφωση της μετανάστευσης στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 14 άτομα της Μενδενίτσας. Πιο συγκεκριμένα λοιπόν:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τέσσερα άτομα, τους: Ευάγ. Αγγελούση, Γεώρ. Μηλιώτη, Αθ. Νάνο και Χαρ. Ρόμπα. Από την Ελλάδα αναχώρησαν και με πλοίο έφτασαν στο ιταλικό λιμάνι του Παλέρμο Από εκεί, στις 15 Μαρτίου ανέβηκαν στο πλοίο “Hamburg”και στις 28 Μαρτίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το αρχειακό υλικό γνωρίζουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Ευάγγελος Αγγελούσης ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βαγγελή. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Άγγελο.

·         Ο Γεώργιος Μηλιώτης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο αδερφός του Σωτ. Μηλιώτης.

·         Ο Αθανάσιος Νάνος ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Δημήτριος Τζόντας (Jodas). Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Αθανάσιος Νάνος την περίοδο 1910-11 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

·         Ο Χαρίλαος Ρόμπας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Πέτρο Ρούχα (Rouchas).

Πλοίο “Hamburg” (Photo: Albert Wilhelmi Collection)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε έξι άτομα. Ήταν οι: Δημ. Αγραφιώτης, Γεώρ. Αλεξίου, Αθ. Καλέντζος, Αλέξ. Μπαλωμένος, Αθ. Οικονόμου και Ζήσ. Σιώκος. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 18 Απριλίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 6 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία αναφέρουν :

·         Ο Δημήτριος Αγραφιώτης ήταν 40 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Φαφούτης.

·         Ο Γεώργιος Αλεξίου ήταν 18 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στη Μενδενίτσα δήλωσε το θείο του Γρηγόριο. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Παύλο Αλεξίου.

·         Ο Αθανάσιος Καλέντζος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Δέσπω. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Πέτρ. Γιαννούκος.

·         Ο Αλέξανδρος Μπαλωμένος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Ο προορισμός του για δουλειά (με 30 $) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Κωνσταντίνο Μπαλωμένο.

·         Ο Αθανάσιος Οικονόμου ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ξάδερφό του Νικ. Γιαταγάνα.

·         Ο Ζήσης Σιώκος ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Μενδενίτσα λεγόταν Λελούδα. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Πέτρος Μπόμπας.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από σύο άτομα, τους Χρ. Πολίτη και Νικ. Σιαφά. Στις 24 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Argentina” και στις 10 Ιουλίου έφτασαν στην Αμερική. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ακόμη ότι:

·         Ο Χρήστος Πολίτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Βασίλειο Σωτηρόπουλο.

·         Ο Νικόλαος Σιαφάς ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Ευάγγελος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, στην 6η λεωφόρο[16].

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους Αθ. Ηλιόπουλο και Χαρ. Ηλιόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 2 Σεπτεμβρίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Pannonia” και στις 29 Σεπτεμβρίου αφίχθησαν στις ΗΠΑ. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Αθανάσιος Ηλιόπουλος ήταν 19 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θ. Κυριάκης.

·         Ο Χαρίλαος Ηλιόπουλος ήταν 23 ετών. Κι αυτός δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Με 23 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Αθαν. Νταρλαδήμα. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Χαριλ. Ηλιοπούλου στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-10 και εργάστηκε στη Μασαχουσέτη.

viii. Μεγάλη μείωση του αριθμού μεταναστών στο 1914

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 8 άτομα της Μενδενίτσας. Αναλυτικά έχουμε:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Ιωάννη Μπαλωμένο. Στις 9 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά αναχώρησε με το πλοίο “Themistocles” και στις 28 Μαρτίου “πάτησε πόδι” στην Αμερική. Ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Παναγιώτης. Αναζητούσε δουλειά, με 35 $ μαζί του στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Παναγιώτης Σίτας. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ιωάννης Μπαλωμένος την περίοδο 1906-12 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

Πλοίο “Ancona” (Photo: Peabody Essex Museum)

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 αριθμούσε τέσσερα άτομα. Ήταν οι: Δημ. Αλεξίου, Χρ. Αλεξίου, Θεόδ. Αντωνολουκάς και Αθ. Καλέντζος. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 22 Μαρτίου ταξίδεψαν με το πλοίο  “Ancona” και στις 6 Απριλίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το υλικό του αρχείου πληροφορούμαστε επίσης ότι :

·         Ο Δημήτριος Αλεξίου ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος.

·         Ο Χρήστος Αλεξίου ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του (με 30 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ένας φίλος[17] του. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Χρήστος Αλεξίου το 1912 και εργάστηκε πάλι σε τόπο του Ιλινόις.

·         Ο Θεόδωρος Αντωνολουκάς ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης[18].

·         Ο Αθανάσιος Καλέντζος[19] ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Δέσπω. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χ. Κορδοπάτη. Για τον Αθανάσιο Καλέντζο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1903-13 και εργάστηκε σε τόπο του Όρεγκον.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Μιχαήλ Λιάλιο. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 27 Μαρτίου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Athinai” και στις 17 Απριλίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Πάτρας.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Ιωάν. Καψάλη και Νικ. Λουκόπουλο. Στις 26 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Pannonia” και στις 16 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Ιωάννης Καψάλης ήταν 25 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του στη Μενδενίτσα λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν το Πόρτλαντ (Portland) του Όρεγκον, όπου ήταν ο θείος του Ευστ. Τζάτζος (Djadjos). Για τον Ιωάννη Καψάλη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1910-12 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

·         Ο Νικόλαος Λουκόπουλος ήταν 27 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Γιαννούλα. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Π. Γιαννούκο. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Νικόλαος Λουκόπουλος την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε σε τόπο του Όρεγκον.

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

ix.  Τρεις μεμονωμένες αναχωρήσεις στα έτη 1915, 1916 και 1917

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 έγινε από το Νικόλαο Γιαταγάνα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 29 Μαΐου 1915 έφυγε με το πλοίο “Themistocles” και στις 20 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Αναζητούσε δουλειά, με 22 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Κώστα Γιαταγάνα. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Νικόλαος Γιαταγάνας, την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916 έγινε από το Γεώργιο Ηλιόπουλο. Στις 17 Νοεμβρίου 1916, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το πλοίο “Themistocles” και στις 12 Δεκεμβρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν έμπορος (merchant). Η γυναίκα του στη Μενδενίτσα λεγόταν Ειρήνη. Με 45 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χρήστος Κορδοπάτης. Για το Γεώργιο Ηλιόπουλο ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1904-08 και εργάστηκε στον ίδιο τόπο.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1917 έγινε από τον Ευστάθιο Μεγαλιό. Από το λιμάνι του Πειραιά αναχώρησε με τοπ πλοίο “Patris”  και στις 13 Φεβρουαρίου 1917 “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ασήμω. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χρήστο Κορδοπάτη. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ευστάθιος Μεγαλιός την περίοδο 1904-12 και εργάστηκε στο Πόρτλαντ του Όρεγκον.

x. Μία ομαδική αναχώρηση στο 1919

   Έγινε από δύο άτομα, τους : Γεώρ. Αγιωργίτη και Ευθ. Πισλή. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 5 Δεκεμβρίου 1919, επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Megali Hellas” και στις 23 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Γεώργιος Αγιωργίτης ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Φώτω. Με 100 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Πολυχρόνη Γκόλφη[20]. Για το Γεώργιο Αγιωργίτη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Την πρώτη φορά[21] πήγε την περίοδο 1909-13 και εργάστηκε στο Πόρτλαντ του Όρεγκον.

·         Ο Ευθύμιος Πισλής ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αθανασία. Αναζητούσε δουλειά, με 50 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Γ. Μηλιώτης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ευθύμιος Πισλής την περίοδο 1907-Μάιο 1912 και εργάστηκε στον ίδιο προορισμό.

Πλοίο Megali Hellas (Photo: Richard Faber Collection)

xi. Οι τελευταίοι μετανάστες στο 1920 – Μεταναστευτικός επίλογος

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 3 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα της Μενδενίτσας. Πιο συγκεκριμένα έχουμε:

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από το Δημήτριο Γιώτα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 19 Μαρτίου έφυγε με το πλοίο “Themistocles” και στις 10 Απριλίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευσταθία. Με 30 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Ιωάννης Γιώτας. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Δημητρίου Γιώτα στις ΗΠΑ. Την προηγούμενη φορά πήγε την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1920 έγινε από δύο γυναίκες, τις : Φωτ. Αγιωργίτου και Αθαν. Πισλή. Στις 3 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Megali Hellas” και στις 22 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου πληροφορούμαστε ότι :

·         Η Φωτεινή Αγιωργίτου ήταν 35 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Ως πλησιέστερο συγγενή της στη Μενδενίτσα δήλωσε τον αδερφό της Νικόλαο. Προορισμός της (με 40 $) ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, για να συναντήσει το σύζυγό της Γεώργιο Αγιωργίτη.

·         Η Αθανασία Πισλή [22]ήταν 28 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Στο χωριό ήταν ο πατέρας της Χρήστος. Με 40 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, για να συναντήσει το σύζυγό της Π. Πισλή.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1920 αριθμούσε τρία άτομα, που ήταν οι: Αναστ. Γιαννούκος, Ευτ. Πλαστήρα και Δημ. Πλαστήρας. Στις 4 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι τυ Πειραιά ανέβηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 27 Δεκεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Αναστάσιος Γιαννούκος ήταν 28 ετών. Στο χωριό είχε τη μητέρα του Κωνσταντίνα. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Πέτερ Γιαννούκο. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Αναστάσιος Γιαννούκος την περίοδο 1909-19 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

·         Η Ευτέρπη Πλαστήρα ήταν 29 ετών και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Ως πλησιέστερο συγγενή της στη Μενδενίτσα δήλωσε τον κουνιάδο της Ευάγγελο. Με 40 $ για την ίδια και το σύζυγό της Δημήτριο, πήγαινε στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο αδερφός της Π. Γιαννόπουλος. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στις ΗΠΑ η Ευτέρπη Πλαστήρα την περίοδο 1909-12, στη Νέα Υόρκη.

·         Ο Δημήτριος Πλαστήρας ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Ο αδερφός του στην πατρίδα λεγόταν Ευάγγελος. Προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Π. Γιαννόπουλος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Δημήτριος Πλαστήρας, την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε στη Νέα Υόρκη.

---

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από το Μώλο Λοκρίδος, μετανάστες στην Αμερική (1906-1920)”. Ανέκδοτη εργασία από το Σεπτέμβριο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 23 Οκτωβρίου 2016.

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου :

8.    Ιστοσελίδα :  www.amfictyon.blogspot.gr

9.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

10.  Ιστοσελίδα http://monopatimas.blogspot.com/

11.  περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

12.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

13.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

14.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

15.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

16.  Ιστοσελίδα : https://chronographiae.wordpress.com

17.  Χαρακτικό της Μπουδουνίτσας 1887/1992 στην Ιστοσελίδα : http://el.travelogues.gr/

18.  Βικιπαίδεια

Μπουδουνίτσα (χαρακτικό Γερμανού περιηγητή, 1887)

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 83 μεταναστών από τη  Μενδενίτσα, βρέθηκαν 6 αναλφάβητοι (ποσοστό 7 %).

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Δεν έχει γραφεί η ηλικία του στο Βιβλίο Μεταναστών, από παράλειψη του υπαλλήλου.

[5] Αρχικά είχε δηλώσει ως τόπο προορισμού τη Βοστώνη της Μασαχουσέτης.

[6] Ως τόπο προορισμού είχε αρχικά δηλώσει τη Νέα Υόρκη. Άλλαξε απόφαση μετά.

[7] Το όνομά της είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο.

[8] Υπήρξε μετανάστης Ιωάννης Ηλιόπουλος, που πήγε το 1906 στην Αμερική, σε ηλικία 20 ετών. Ως τόπο προηγούμενης κατοικίας δήλωσε τη Λαμία. Προορισμός του ήταν το Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

[9] Ως τόπο προορισμού είχε αρχικά δηλώσει τη Βοστώνη της Μασαχουσέτης.

[10] ό. π.

[11] Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Γεννήθηκε στην Ιμίρμπεη (Ανθήλη), αλλά ως τόπο προηγούμενης κατοικίας δήλωσε τη Λαμία. Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη. Το 1912 επέστρεψε στην Ελλάδα, αλλά το 1914 ξαναπήγε.

[12] Από τη Μενδενίτσα. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 28 ετών. Επέστρεψε το Μάιο 1912. Ξαναπήγε όμως το 1919.

[13] Το όνομά είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο.

[14] Από τη Μενδενίτσα πήγε στην Αμερική το 1909, σε ηλικία 20 ετών. Το 1912 όμως επέστρεψε. Ακολούθησε και δεύτερο  ταξίδι το 1914.

[15] Από την Αταλάντη. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 18 ετών, με προορισμό το Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

[16] Λείπει το όνομα του ανθρώπου που θα συναντήσει εκεί.

[17] Δυστυχώς το όνομα είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο.

[18] Δυστυχώς το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο.

[19] Φέρει σφραγίδα που γράφει : NON IMMIGRANT ALIEN.

[20] Από το Μώλο. Πήγε στην Αμερική το 1911, σε ηλικία 36 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το 1914 πήγε στην Αμερική και η γυναίκα του Άννα, το γένος Μπρόμη, με τα παιδιά τους.

[21] Τότε (το 1909) δηλώθηκε και γράφτηκε το όνομα Αγιογιωργίτης, αντί για Αγιωργίτης.

[22] Στο Passenger Report του αρχείου EllisIsland , το επώνυμο αντί για Πισλή έχει γραφεί Biola!