Από τη Στρώμη Παρνασσίδας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1921)

Προλεγόμενα

   Το όνομα του χωριού αυτού μου είναι ακουστό από παλιά. Χτισμένο στις όχθες του παραπόταμου του Μόρνου (Βουρλόρεμμα), μέσα στα έλατα της Γκιώνας, σε υψόμετρο 900 μ., είναι ένα από τα πιο παραδοσιακά χωριά της Φωκίδας.

   Η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η κτηνοτροφία. Σε μικρό βαθμό ακολουθούσαν η γεωργία, η υλοτομία, η μελισσοκομία, κ.ά. Δεν το έχω επισκεφτεί δυστυχώς. Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από τη Στρώμη. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 130 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2017.

Ο Ι. Ν. της Παναγιάς της Στρώμης (Ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 41 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 96 μετανάστες. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λιδωρίκι, Άμφισσα, Λαμία) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο χωριό κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Στρώμης, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

---

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Στρώμης

   Από το 1870 που συστάθηκε ο δήμος Καλλιέων, περιλάμβανε τους οικισμούς Μαυρολιθάρι, Καστριώτισσα, Άνω Μουσουνίτσα (μετά Αθανάσιος Διάκος), Μουσουνίτσα, Ντρέμισα (μετά Πανουργιάς), Πυρά και Στρώμη.

Η πινακίδα της (πρώην) Κοινότητας

   Από τις 31 Αυγούστου 1912 έγινε η σύσταση της Κοινότητας Στρώμνης, με ομώνυμη έδρα. Αυτή προήλθε μετά την απόσπαση του οικισμού Στρώμνης από το δήμο Καλλιέων (που καταργήθηκε), του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 16 Οκτωβρίου 1940 έγινε διόρθωση του ονόματος του οικισμού από Στρώμνη σε Στρώμη ή Στρόμη. Από τις 31 Μαρτίου 1943 η κοινότητα Στρόμης ανήκει πλέον στο νόμο Φωκίδας.

   Από τις 4 Δεκ. 1997 (σχέδιο Καποδίστριας) η κοινότητα Στρόμης καταργήθηκε και ο οικισμός Στρόμη προσαρτήθηκε στο Δήμο Καλλιέων (που δημιουργήθηκε ξανά). Από το 2010 ο δήμος Καλλιέων καταργήθηκε (σχέδιο Καλλικράτης) και οι οικισμοί εντάχθηκαν στο δήμο Δελφών.

  Ο πληθυσμός της (απογραφή 2011) είναι 120 μόνιμοι κάτοικοι.

1.    Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 130 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (33) έφυγαν το 1909 (ποσοστό 25%). Συνολικά έγιναν 41 μεταναστευτικά ταξίδια (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 28 μετανάστες που έκαναν διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 25 % του πληθυσμού, που είναι 3πλάσιο και πλέον από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8 %). Η περιοχή είχε πολύ περιορισμένη αυτονομία αγαθών, κυρίως με κτηνοτροφία και λίγες γεωργικές καλλιέργειες σε περιορισμένη καλλιεργήσιμη έκταση γης, που δυσκόλευε τη ζωή[2] των κατοίκων της περιοχής αυτής.

    Οι μετανάστες ήταν μόνον άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι ηλικίες 21-30 ετών με 47 μετανάστες και ακολούθησαν οι μικρότερες ηλικίες μέχρι 20 ετών, με 40 μετανάστες. Η κατανομή ηλικιών των μεταναστών της Στρώμης δίνονται στον πίνακα 3.

   Οι μικρότεροι σε ηλικία μετανάστες  ήταν : (α) Νικόλαος Κρίτσας, ετών 16 (πήγε το 1911) και (β) Ιωάννης Δ. Ζήρας, ετών 16 (πήγε το 1920).

   Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες ήταν : (α) Δημήτριος Ζήρας, ετών 49 (πήγε το 1920), (β) Παναγιώτης Ρίζος, ετών 47 (πήγε το 1920), (γ) Δημήτριος Μασταγκάκης, ετών 47 (πήγε το 1916) και (δ) Ιωάννης Φωτόπουλος, ετών 46 (πήγε το 1916).

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 28 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Στρώμης ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα από τους 130 μετανάστες οι 72 ήταν άγαμοι (55 %) και οι υπόλοιποι 58 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες της Στρώμης, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα : 

    Συνολικά έγιναν 41 ταξίδια, που διακίνησαν τους 130 μετανάστες της Στρώμης. Οι περισσότεροι μετανάστες (43 άτομα) προτίμησαν το λιμάνι της Πάτρας, ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 38. Από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγαν 35 άτομα, κλπ. (βλ. πίνακα 4). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση αρκετοί μετανάστες έφυγαν με ελληνικά πλοία. Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Πάτρας, το 1909 έφυγαν 19 μετανάστες με το πλοίο “Alice”. Το 1920 και από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν σε ένα ταξίδι 10 μετανάστες με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles”. Τέλος, από το λιμάνι της Νάπολης το 1907, πάλι σε ένα ταξίδι έφυγαν 17 μετανάστες, με το πλοίο “Nord America”.

    Αναλυτικά στοιχεία δίνονται στον παρατιθέμενο Πίνακα 5.

 Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες της Στρώμης φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. Κυριάρχησε η πολιτεία της Γιούτα (με 82 άτομα) και ποσοστό 63 %! Ακολούθησε αυτή της Νέας Υόρκης, με τρίτη στη σειρά το Ιλινόις (στο Σικάγο) και τέταρτο το Οχάιο.  Οι προορισμοί Μπίνγκαμ Κάνυον (με 56 άτομα) και Καστλ Γκέιτ (με 11 άτομα) της πολιτείας Γιούτα, για εργασία στα ανθρακωρυχεία, συγκέντρωσαν την προτίμηση μεγάλου αριθμού μεταναστών της Στρώμης..

   Πιο συγκεκριμένα, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ (αριθ. μεταναστών)
Γιούτα (Utah)	Bingham Canyon (56), Castle Gate (11), Salt Lake City (6), Sunnyside (7), Scofield (1), άγνωστος (1)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (15)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (11)
Οχάιο (Ohio)	Akron (7), Lima (6), Rittman (1)
Ουάσινγκτον (Wash.)	Camas (2)
Πενσυλβάνια (Pa.)	Philadelphia (2), Pittsburg (1)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Lowell (1)
Όρεγκον (Ore.)	Portland (1)
Νιου Χαμσάιρ (N.H.)	Sumersworth (1)
ΣΥΝΟΛΑ	130

2.    Επαγγέλματα των μεταναστών

   Ο μεγάλος όγκος των μεταναστών (90 %) δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως των ανειδίκευτων εργατών, δηλώθηκαν : εργάτες σε φάρμα, αγρότες-κτηματίες, και κάποια μεμονωμένα επαγγέλματα.  Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

         Ø  εργάτης (laborer, worker, workman) : 117 άτομα (ποσοστό 90 %)

         Ø  αγρότης-καλλιεργητής (cultivator)  :  4

         Ø  αγρότης-κτηματίας (farmer) : 3

         Ø  εργάτης ημέρας (day-laborer) : 2

         Ø  εργάτης σε φάρμα (farm laborer) : 1 (Γεώρ. Σπ. Σπυροδήμος)

         Ø  χασάπης (butcher) : 1 (Δημ. Κοτσάνος)

         Ø  κουρέας (barber) : 1 (Κων. Δ. Μαστροκωστόπουλος)

         Ø  μαθητής (scholar) : 1 (Νικ. Γ. Κρίτσας)

3.    Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 28 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας. Στον παρατιθέμενο πίνακα 6 δίνονται τα χρόνια που εργάστηκαν στην Αμερική στο πρώτο ταξίδι τους, μέχρι την επιστροφή. Ο μέσος όρος παραμονής και εργασίας ήταν 4 έτη. 

   Περισσότερα χρόνια έμειναν :

(α) Παναγιώτης Ζαγκανάς (6 χρόνια)

(β) Γεώργιος Μαστροκωστόπουλος (6 χρόνια)

   Τα ονόματα και οι πολλαπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Δημήτριος Κοτσάνος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-10 στην πόλη Λίμα του Οχάιο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Ευθύμιος Κουβέλης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1910 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 πάλι στον ίδιο προορισμό.

3.    Αθανάσιος Χατζής : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1910 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1913 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4.    Κωνσταντίνος Κόγκος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

5.    Παναγιώτης Ζαγκανάς : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

6.    Γεώργιος Μαστροκωστόπουλος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

7.    Κωνσταντίνος Μαστροκωστόπουλος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

8.    Ευθύμιος Μπολώτας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

9.    Θεόδωρος Μπολώτας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

10.  Περικλής Παπαναναγιώτου : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

11.  Αθανάσιος Δημάκος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στην πόλη Λίμα του Οχάιο.

12.  Αναστάσιος Δημάκος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1910 στη Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στην πόλη Λίμα του Οχάιο.

13.  Δημήτριος Μασταγκάκης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1912 σε τόπο που δεν μας είναι γνωστός. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στην πόλη Λίμα του Οχάιο.

14.  Ιωάννης Φωτόπουλος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1912 σε τόπο της πολιτείας Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στην πόλη Λίμα του Οχάιο.

15.  Δημήτριος Ασημάκης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1913 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

16.  Κωνσταντίνος Γεωργούσης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1911 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

17.  Κωνσταντίνος Δάσιαλος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1913 σε τόπο που δεν μας είναι γνωστός. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

18.  Ευστάθιος Μαλισόβας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1913 σε τόπο που δεν μας είναι γνωστός. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

19.  Νικόλαος Μέτος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1911 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

20.  Ευθύμιος Μωραΐτης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-1911 στο Σώλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

21.  Γεώργιος Πιστόλης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

22.  Παναγιώτης Ρίζος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1914 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

23.  Γεώργιος Πετσωτάς : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1912 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στο Σικάγο.

24.  Δημήτριος Πιστόλης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-1910 στη Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Λίμα του Οχάιο.

25.  Μιλτιάδης Φακίτσας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1913 στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στο Σικάγο.

26.  Δημήτριος Ζήρας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-1908 στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στο Σικάγο.

27.  Παναγιώτης Πιστόλης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-1913 στη Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

28.  Δημήτριος Τριανταφύλλου : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1912 στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 στο Ρίτμαν του Οχάιο.

4.    Αλφαβητικός Πίνακας των μεταναστών

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Στρώμης που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Στρώμης δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α     Ονοματεπώνυμο                 χρ. άφιξης  ηλικία  έγγαμος  Πλοίο που ταξίδεψε Λιμάνι αναχ.

1        Αναγνωστόπουλος Ιωάν.      22-4-1911      41          ναι          Calabria               Νάπολη

2        Ασημάκης Δημήτριος           10-4-1920      28          όχι          Themistocles        Πειραιεύς

3        Γεωργούσης Ασημάκης        5-5-1907        20          όχι          Smolensk             Ρότερνταμ

4        Γεωργούσης Κωνσταντίνος   10-4-1920      39          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

5        Γεωργουσόπουλος Δημήτ.    14-2-1914      18          όχι          Patris                   Πειραιεύς

6        Γεωργουσόπουλος Ευθύμ.    16-11-1911     27          όχι          Patris                   Πειραιεύς

7        Γεωργουσόπουλος Νικόλ.    15-5-1906      18          όχι          Giulia                   Πάτρα

8        Δάσιαλος Κωνσταντίνος        10-4-1920      32          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

9        Δημάκος Αθανάσιος             25-6-1916      36          ναι          Duca d’ Aosta       Νάπολη

10      Δημάκος Αναστάσιος           5-9-1907        39          ναι          Nord America       Νάπολη

11      Δημάκος Αναστάσιος           25-6-1916      44          ναι          Duca d’ Aosta       Νάπολη

12      Δημάκος Γεώργιος              24-2-1912      30          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

13      Δημάκος Κωνσταντίνος        5-9-1907        19          όχι          Nord America       Νάπολη

14      Ευσταθίου Ευστάθιος           24-2-1912      19          όχι          Themistocles        Πειραιεύς

15      Ζαγκανάς Γεώργιος             12-5-1905      21          όχι          Madonna              Νάπολη

16      Ζαγκανάς Παναγιώτης         15-7-1914      26          όχι          Patris                   Πειραιεύς

17      Ζαχαρής Ιωάννης                24-2-1912      19          όχι          Themistocles        Πειραιεύς

18      Ζήρας Γεώργιος                  9-4-1909        20          ναι          Alice                    Πάτρα

19      Ζήρας Δημήτριος                29-12-1910     28          ναι          Laura                   Πάτρα

20      Ζήρας Δημήτριος                10-8-1920      49          ναι          Megali Hellas         Πειραιεύς

21      Ζήρας Ιωάννης Δ.                10-8-1920      16          όχι          Megali Hellas         Πειραιεύς

22      Κανατάς Αναστάσιος            3-4-1911        22          ναι          Germania             Μασσαλία

23      Κανατάς Δημήτριος              17-9-1909      30          ναι         Martha Washington Πάτρα

24      Κανατάς Κωνσταντίνος         17-9-1909      30          ναι         Martha Washington Πάτρα

25      Κανέας Παναγής                 9-4-1909        25          όχι         Alice                     Πάτρα

26      Καντάς Δημήτριος               5-9-1907        39          ναι         Nord America        Νάπολη

27      Καντάς Κωνσταντίνος           25-3-1909      19          όχι         Atlanta                  Πάτρα

28      Καντάς Ιωάννης Γ.               30-11-1904     19          όχι         Italia                     Νάπολη

29      Καντάς Νικόλαος                 5-9-1916        20          όχι         Giuseppe Verdi      Νάπολη

30      Καραμήτσος Δημήτριος        5-9-1907        19          όχι         Nord America        Νάπολη

31      Καρδόλης Ιωάννης              10-5-1912      31          ναι         Taormina              Νάπολη

32      Κατσαρός Ευάγγελος           29-12-1910     35          ναι         Laura                    Πάτρα

33      Κατσιμάδης Νικόλαος          14-7-1909      37          ναι         Patris                    Πειραιεύς

34      Κατσούδας Χαράλαμπος       3-4-1911        30          ναι         Germania              Μασσαλία

35      Κόγκος Γεώργιος                24-2-1912      35          ναι         Themistocles         Πειραιεύς

36      Κόγκος Κωνσταντίνος          14-2-1914      38          ναι         Patris                    Πειραιεύς

37      Κόγκος Νικόλαος                10-5-1912      20          ναι         Taormina              Νάπολη

38      Κολοκυθάς Δημήτριος Ι.       10-4-1920      29          όχι         Themistocles         Πειραιεύς

39      Κολοκυθάς Κώστας             22-6-1907      20          όχι         Massilia                 Πειραιεύς

40      Κολοκυθάς Παναγιώτης       5-9-1907        18          όχι         Nord America        Νάπολη

41      Κοτσάνος Γεώργιος             5-9-1907        26          όχι         Nord America        Νάπολη

42      Κοτσάνος Δημήτριος            3-6-1911        35          ναι         Patris                    Πειραιεύς

43      Κοτσάνος Δημήτριος Κ.        5-9-1907        32          ναι         Nord America        Νάπολη

44      Κοτσάνος Ιωάννης               24-2-1912      32          ναι         Themistocles         Πειραιεύς

45      Κουβέλης Ευθύμιος             22-8-1911      37          ναι         Saxonia                 Τεργέστη

46      Κουβέλης Κώστας Δ.            9-4-1909        20          όχι         Alice                     Πάτρα

47      Κουβέλης Νικόλαος             9-4-1909        37          ναι         Alice                     Πάτρα

48      Κουστάμος Δημήτριος          5-9-1907        32          ναι         Nord America        Νάπολη

49      Κρίτσας Γεώργιος                21-4-1902      35          ναι         La Gascogne          Χάβρη

50      Κρίτσας Νικόλαος                16-11-1911     16          όχι         Patris                    Πειραιεύς

51      Κυριαζής Θεμιστοκλής         13-5-1909      28          όχι         Argentina              Πάτρα

52      Μαλισόβας Δημήτριος          3-4-1911        19          όχι         Germania              Μασσαλία

53      Μαλισόβας Ευστάθιος          13-5-1909      20          όχι         Argentina              Πάτρα

54      Μαλισόβας Ευστάθιος          10-4-1920      33          ναι         Themistocles         Πειραιεύς

55      Μανίκας Ζαχαρίας               10-5-1912      19          όχι         Taormina              Νάπολη

56      Μανίκας Θεόδωρος             10-5-1912      43          ναι         Taormina              Νάπολη

57      Μανίκας Νικόλαος               9-4-1909        25          όχι         Alice                     Πάτρα

58      Μαρτόπουλος Κώστας          9-4-1909        36          ναι          Alice                    Πάτρα

59      Μασταγκάκης Γεώργιος       5-5-1907        22          όχι          Smolensk             Ρότερνταμ

60      Μασταγκάκης Δημήτριος      9-4-1909        35          ναι          Alice                    Πάτρα

61      Μασταγκάκης Δημήτριος      25-6-1916      47          ναι          Duca d’ Aosta       Νάπολη

62      Μαστροκωστόπουλος Γεώ.   15-7-1914      25          όχι          Patris                   Πειραιεύς

63      Μαστροκωστόπουλος Ευά.    9-4-1909        20          όχι          Alice                    Πάτρα

64      Μαστροκωστόπουλος Κων.   15-7-1914      27          όχι          Patris                   Πειραιεύς

65      Μαστροκωστόπουλος Παν.   5-5-1907        26          όχι          Smolensk             Ρότερνταμ

66      Μέτος Δημήτριος Ε.             10-5-1912      20          όχι          Taormina             Νάπολη

67      Μέτος Ευθύμιος                  13-5-1909      18          όχι          Argentina             Πάτρα

68      Μέτος Νικόλαος                  10-5-1907      22          όχι          Saint Laurent        Χάβρη

69      Μέτος Νικόλαος                  10-4-1920      35          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

70      Μπακούλας Κων-νος Γ.        9-4-1909        24          όχι          Alice                    Πάτρα

71      Μπακούλας Παναγιώτης       9-4-1909        27          ναι          Alice                    Πάτρα

72      Μπακούλας Πλούταρχος       19-3-1912      19          όχι          Themistocles        Πειραιεύς

73      Μπαστέκης Ιωάννης             12-9-1910      19          όχι          La Gascogne         Χάβρη

74      Μπατσούρας Ευθύμιος         5-9-1907        30          όχι          Nord America       Νάπολη

75      Μπιμάκος Αναστάσιος          22-8-1907      35          ναι          Nord America       Νάπολη

76      Μπολώτας Ευθύμιος            15-7-1914      32          ναι          Patris                   Πειραιεύς

77      Μπολώτας Θεόδωρος           5-9-1907        19          όχι          Nord America       Νάπολη

78      Μπολώτας Θεόδωρος           15-7-1914      25          όχι          Patris                   Πειραιεύς

79      Μπολώτας Ιωάννης              5-9-1907        22          όχι          Nord America       Νάπολη

80      Μπολώτας Κώστας               22-6-1907      18          όχι          Massilia                Πειραιεύς

81      Μπολώτας Χρήστος             10-5-1912      20          όχι          Taormina             Νάπολη

82      Μωραΐτης Ευθύμιος             10-4-1920      36          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

83      Παπακυριαζής Αριστείδ.       22-6-1907      20          όχι          Massilia                Πειραιεύς

84      Παπαπαναγιώτου Ευστάθ.     9-4-1909        22          όχι          Alice                    Πάτρα

85      Παπαπαναγιώτου Περικλ.     9-4-1909        25          ναι          Alice                    Πάτρα

86      Παπαπαναγιώτου Περικλ.     15-7-1914      30          ναι          Patris                   Πειραιεύς

87      Παπαρίζος Γεώργιος Ι.         9-4-1909        24          όχι          Alice                    Πάτρα

88      Παπαρίζος Κωνσταντίνος      5-2-1909        24          όχι          Duca di Genova     Γένοβα

89      Παπαρίζος Κώστας              22-6-1907      30          ναι          Massilia                Πειραιεύς

90      Παπαρίζος Μιλτιάδης           1-6-1906        34          όχι          Konig Albert         Νάπολη

91      Παρθαλός  Παναής              5-9-1907        26          όχι          Nord America       Νάπολη

92      Πατσούρας Δημήτριος          13-5-1909      35          ναι          Argentina             Πάτρα

93      Παύλου Γεώργιος                18-10-1907     19          όχι          Laura                   Πάτρα

94      Πετσωτάς Γεώργιος             3-5-1920        40          ναι          Presidente Wilson  Πάτρα

95      Πετσωτής Ιωάννης               10-4-1920      43          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

96      Πιστόλης Αλέξανδρος          24-6-1907      18          όχι          Saint Laurent        Χάβρη

97      Πιστόλης Αργύρης               22-4-1911      19          όχι          Calabria               Νάπολη

98      Πιστόλης Γεώργιος              5-9-1907        29          όχι          Nord America       Νάπολη

99      Πιστόλης Γεώργιος              10-4-1920      42          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

100    Πιστόλης Δημήτριος             3-5-1920        39          ναι          Presidente Wilson  Πάτρα

101    Πιστόλης Θρασύβουλος        27-5-1906      19          όχι          Perugia                Νάπολη

102    Πιστόλης Ιωάννης                9-4-1909        19          όχι          Alice                    Πάτρα

103    Πιστόλης Κωνσταντίνος        5-9-1907        28          όχι          Nord America       Νάπολη

104    Πιστόλης Παναγιώτης          23-2-1907      20          όχι          Francesca             Πάτρα

105    Πιστόλης Παναγιώτης          3-11-1920      33          όχι          Patris                   Πειραιεύς

106    Ριζόπουλος Γεώργιος           23-3-1915      35          ναι          Patris                   Πάτρα

107    Ρίζος Δημήτριος                  3-4-1911        19          όχι          Germania             Μασσαλία

108    Ρίζος Παναγής                    13-5-1909      35          ναι          Argentina             Πάτρα

109    Ρίζος Παναγιώτης                10-4-1920      47          ναι          Themistocles        Πειραιεύς

110    Σπυροδήμος Γεώργιος         14-4-1914      17          όχι          Celtic                   Νάπολη

111    Τάθας Ευστάθιος                 9-4-1909        24          όχι          Alice                    Πάτρα

112    Τριανταφύλλου Δημήτριος    28-2-1921      29          όχι          King Alexander      Πειραιεύς

113    Τριανταφύλλου Κωνσταν.     5-9-1907        19          όχι          Nord America       Νάπολη

114    Τρίγκας Γρηγόριος Ν.          17-4-1911      28          όχι          Athinai                 Πάτρα

115    Τσιμενίκας Κωνσταντίνος      17-9-1909      24          όχι          Martha Washington          Πάτρα

116    Φακίτσας Δημήτριος            9-4-1909        23          όχι          Alice                    Πάτρα

117    Φακίτσας Κωνσταντίνος        12-9-1910      20          όχι          La Gascogne         Χάβρη

118    Φακίτσας Μιλτιάδης             3-5-1920        29          ναι          Presidente Wilson  Πάτρα

119    Φαλατίνης Ευθύμιος            9-4-1909        25          όχι          Alice                    Πάτρα

120    Φαλατίνης Ζαχαρίας            24-2-1912      19          όχι          Themistocles        Πειραιεύς

121    Φέρτης Αθανάσιος               5-9-1907        19          όχι          Nord America       Νάπολη

122    Φίτης Νικόλαος                   9-4-1909        25          ναι          Alice                    Πάτρα

123    Φωτόπουλος Ιωάννης          25-6-1916      46          ναι          Duca d’ Aosta       Νάπολη

124    Χαϊμάνης Γεώργιος              9-4-1909        25          ναι          Alice                    Πάτρα

125    Χαϊμάνης Δημήτριος            22-6-1907      28          ναι          Massilia                Πειραιεύς

126    Χατζής Αθανάσιος               22-6-1907      40          ναι          Massilia                Πειραιεύς

127    Χατζής Αθανάσιος               14-7-1913      42          ναι          Athinai                 Πειραιεύς

128    Χατζής Παναγιώτης             14-7-1909      38          ναι          Patris                   Πειραιεύς

129    Χριστόπουλος Αθανάσιος      14-7-1909      28          ναι          Patris                   Πειραιεύς

130    Χριστόπουλος Νικόλαος       14-7-1909      23          όχι          Patris                   Πειραιεύς

5. Χρονικό της μετανάστευσης από τη Στρώμη

Α. Ο πρωτοπόρος του 1902

   Τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι ο άνθρωπος που άνοιξε το δρόμο προς την Αμερική, ήταν ο Γεώργιος Κρίτσας. Από τον Απρίλιο του 1902 έφυγε με πλοίο από την Ελλάδα μέχρι τη Γαλλία. Στις 12 Απριλίου 1902, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης ταξίδεψε με το πλοίο “La Gascogne” και στις 21 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Με 10 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Τζέιμς Παπαδόπουλος.

Β. Η “δειλή” συνέχεια στα έτη 1904 και 1905

   Στη διάρκεια του 1904 έγινε μόνο μία μεμονωμένη αναχώρηση από τον Ιωάννη Γ. Καντά. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο πρώτα στην Ιταλία. Στις 16 Νοεμβρίου 1904 από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκε στο πλοίο “Italia” και στις 30 Νοεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Από τη Στρώμη, με 23 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο γνωστός του Δημήτριος Καλέτσος.

   Το επόμενο έτος 1905, έγινε άλλη μία μεμονωμένη αναχώρηση από το Γεώργιο Ζαγκανά. Από την Ελλάδα έφτασε με πλοίο πρώτα στην Ιταλία. Στις 29 Απριλίου αναχώρησε από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης με το πλοίο “Madonna” και στις 12 Μαΐου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 21 ετών. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε την Άμφισσα. Με 20 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Ασημάκης.

Γ. Η “πιο τολμηρή” συνέχεια στο 1906

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 3 ταξίδια από μεμονωμένους μετανάστες προς την Αμερική. Πιο συγκεκριμένα λοιπόν :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από το Νικόλαο Γεωργουσόπουλο. Στις 24 Απριλίου 1906, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Giulia” και στις 15 Μαΐου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 18 ετών. Με 17 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα (ανθρακωρυχεία), όπου ήταν ο θείος του Γεώργιος Μπαλάρας.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από το Θρασύβουλο Πιστόλη. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο στην Ιταλία. Στις 9 Μαΐου από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης αναχώρησε με το πλοίο “Perugia” και στις 27 Μαΐου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 19 ετών και αναλφάβητος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής  δήλωσε τον Πειραιά. Με 39 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Λυμπέρης.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από τον Μιλτιάδη Παπαρίζο. Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 17 Μαΐου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγε με το πλοίο “Konig Albert” και την 1η Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 34 ετών. Ως τόπο διαμονής δήλωσε αόριστα Παρνασσίδα. Προορισμός του (με 60 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Κουλούρης.

Δ. Κορύφωση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 7 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (3 ομαδικά και 4 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 30 άνθρωποι της Στρώμης. Αναλυτικά έχουμε :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Παναγιώτη Πιστόλη. Στις 2 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Francesca” και στις 23 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Έψαχνε για δουλειά (με 15 $ στην τσέπη) στο Καστλ Γκέιτ (Castle Gate) της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Παπαγορίδης.

 

Πλοίο “Smolensk” (Photo: Arnold Kludas Collection)

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από τρία άτομα, τους : Ασ. Γεωργούση, Γεώρ. Μασταγκάκη και Μιλτ. Παπαρίζο. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα έφτασαν με πλοίο αρχικά στην Ολλανδία. Στις 23 Απριλίου, από το λιμάνι του Ρότερνταμ έφυγαν με το πλοίο “Smolensk”  και στις 5 Μαΐου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Ασημάκης Γεωργούσης ήταν 20 ετών. Προορισμός του (με 12 $) για δουλειά ήταν το Καστλ Γκέιτ (Castle Gate) της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Κωνστ. Γεωργούση.

·         Ο Γεώργιος Μασταγκάκης ήταν 22 ετών. Με 17 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Μέτος.

·         Ο Παναγιώτης Μαστροκωστόπουλος ήταν 26 ετών. Αναζητούσε δουλειά (μς 15 $ μαζί του) στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Μίχας.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Νικόλαο Μέτο. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο στη Γαλλία. Στις 27 Απριλίου, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης αναχώρησε με το πλοίο “Saint Laurent” και στις 10 Μαΐου έφτασε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 22 ετών και αναλφάβητος. Γεννήθηκε στη Στρώμη, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής έγραψε αόριστα “Παρνασσίς”. Προορισμός του για δουλειά (με 23 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αγαμέμνων Παναγάκης.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Αλέξανδρο Πιστόλη. Στα μέσα Ιουνίου, από τον Πειραιά ταξίδεψε μέχρι τη Γαλλία. Από το λιμάνι της Χάβρης έφυγε με το πλοίο“Saint Laurent” και στις 24 Ιουνίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 18 ετών. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Θρασύβουλο Πιστόλη.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από εξαμελή ομάδα, την οποία συγκρότησαν οι : Κώσ. Κολοκυθάς, Κώσ. Μπολώτας, Αρ. Παπακυριαζής, Κώσ. Παπαρίζος, Δημ. Χαϊμάνης και Αθ. Χατζής. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 3 Ιουνίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Massilia” και στις 22 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Κώστας Κολοκυθάς ήταν 20 ετών. Με 23 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά στο Μπίγκαμ Κάνυον (Bingham Canyon) της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Γεωργουσόπουλος.

·         Ο Κώστας Μπολώτας (Boulotas) ήταν 18 ετών. Αναζητούσε δουλειά, με 23 $ στην τσέπη, στο Σώλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Θρασύβουλο Πιστόλη.

·         Ο Αριστείδης Παπακυριαζής ήταν 20 ετών. Προορισμός του για δουλειά (με 23 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο γνωστός του Κώστας Λουκόπουλος.

·         Ο Κώστας Παπαρίζος ήταν 30 ετών. Με 23 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Πέτρο Παπαρίζο.

·         Ο Δημήτριος Χαϊμάνης ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά, με 20 $ μαζί του, στο Καστλ Γκέιτ (Castle Gate) της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος Χαϊμάνης.

·         Ο Αθανάσιος Χατζής ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Με 22 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Πέτρος Παπαρίζος.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε 17 άτομα της Στρώμης. Περιλάμβανε τους: Αναστ. Δημάκο, Κων. Δημάκο, Δημ. Καντά, Δημ. Καραμήτσο, Παν. Κολοκυθά, Γεώρ. Κοτσάνο, Δημ. Κοτσάνο, Δημ. Κουστάμο, Ευθ. Μπατσούρα, Αναστ. Μπιμάκο, Θεόδ. Μπολώτα, Ιωάν. Μπολώτα, Παν. Παρθαλό, Γεώρ. Πιστόλη, Κων. Πιστόλη, Κων. Τριανταφύλλου και Αθ. Φέρτη. Η ομάδα έφυγε από την Ελλάδα με πλοίο και πήγε πρώτα στην Ιταλία. Στις 22 Αυγούστου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης Αναχώρησε με το πλοίο “Nord America” και στις 5 Σεπτεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας αναφέρει ακόμη ότι:

·         Ο Αναστάσιος Δημάκος ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Ο τελικός προορισμός του για δουλειά (με 20 $) ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Μέτος.

·         Ο Κωνσταντίνος Δημάκος ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στη Στρώμη λεγόταν Παναγιώτα. Με 19 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον (Bingham Canyon) της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Πιστόλη.

·         Ο Δημήτριος Καντάς ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Πίσω στο χωριό είχε τον αδερφό του Ιωάννη. Με 19 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου είχε τον ξάδερφό του Κ. Γεωργουσόπουλο.

·         Ο Δημήτριος Καραμήτσος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Στρώμη λεγόταν Ευστάθιος. Έψαχνε για δουλειά, με 14 $ στην τσέπη, στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Πιστόλη.

·         Ο Παναγιώτης Κολοκυθάς ήταν 18 ετών. Στη Στρώμη είχε τον πατέρα του Ιωάννη. Με 23 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Κάμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Παναγ. Ντάσιος.

·         Ο Γεώργιος Κοτσάνος ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Προορισμός του για δουλειά (με 17 $) ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Κωνσταντίνος Παπαρίζος.

·         Ο Δημήτριος Κ. Κοτσάνος ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κωνσταντίνος. Πήγαινε για δουλειά, με 17 $ μαζί του στην πόλη Σανυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα, όπου ήταν ο συγγενής του Κωνστ. Γραμματίκας.

·         Ο Δημήτριος Κουστάμος (Coustamos) ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Με 17 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στην πόλη Σανυσάιντ της Γιούτα, όπου ήταν ο συγγενής του Κωνστ. Γραμματίκας.

·         Ο Ευθύμιος Μπατσούρας ήταν 30 ετών. Στη Στρώμη είχε τον πατέρα του Δημήτριο. Ο προορισμός του για δουλειά (με 15 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος  Π. Παπαδόπουλος.

 

Πλοίο “Nord America” (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

·         Ο Αναστάσιος Μπιμάκος (Bimaco) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 20 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στο φίλο του Γεώργιο Μέτο.

·         Ο Θεόδωρος Μπολώτας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αριστείδης. Αναζητούσε δουλειά, με 17 $ μαζί του, στην πόλη Μπίνγκαμ (Bingham) της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Μασταγκάκης.

·         Ο Ιωάννης Μπολώτας ήταν 22 ετών και παντρεμένος. Η μητέρα του στη Στρώμη λεγόταν Παναγιώτα.Έψαχνε για δουλειά (με 18 $ στην τσέπη) στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Μασταγκάκης.

·         Ο Παναής Παρθαλός (Parthaló) ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν το Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο γνωστός του Σ. Παπαρίζος.

·         Ο Γεώργιος Πιστόλης ήταν 29 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 14 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Δημήτριο.

·         Ο Κωνσταντίνος Πιστόλης ήταν 28 ετών. Στο χωριό είχε τον πατέρα του Λάμπρο. Με 18 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Καστλ Γκέιτ (Castle Gate) της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Παπαρίζος.

·         Ο Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στη Στρώμη λεγόταν Βασίλω. Έψαχνε για δουλειά (με 29 $ στην τσέπη) στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Παπαρίζο.

·         Ο Αθανάσιος Φέρτης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Κονκόπουλος.

 

Ατμόπλοιο Laura (Photo: Peabody Essex Museum)

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Γεώργιο Παύλου. Από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Laura” και στις 18 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του στη Στρώμη Καλλιέων λεγόταν Νικόλαος. Με 11 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος.

Ε. Νέα κορύφωση της μεταναστευτικής φυγής στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 6 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (4 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 33 άνθρωποι της Στρώμης. Συγκεκριμένα :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Κωνσταντίνο Παπαρίζο[4]. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο στην Ιταλία. Στις 24 Ιανουαρίου, από το λιμάνι της Γένοβας αναχώρησε με το πλοίο “Duca di Genova” και στις 5 Φεβρουαρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 24 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Αργυρώ. Με 12 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά σε τόπο[5] της πολιτείας Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ευθύμιος (δυσανάγνωστο το επώνυμο)

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Κωνσταντίνο Καντά. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 27 Φεβρουαρίου ταξίδεψε με το πλοίο “Atlanta” και στις 25 Μαρτίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 21 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Καντά.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 ήταν η πλέον πολυάριθμη στη μεταναστευτική ιστορία της Στρώμης. Έφτασε τα 19 άτομα! Περιλάμβανε τους : Γεώρ. Ζήρα, Παν. Κανέα, Κώσ. Δ, Κουβέλη, Νικ. Κουβέλη, Νικ. Μανίκα, Κώσ. Μαρτόπουλο, Δημ. Μασταγκάκη, Ευάγ. Μαστροκωστόπουλο, Κων. Γ. Μπακούλα, Παν. Μπακούλα, Ευστ. Παπαπαναγιώτου, Περ. Παπαπαναγιώτου, Γεώρ. Ι. Παπαρίζο, Ιωάν. Πιστόλη, Ευστ. Τάθα, Δημ. Φακίτσα, Ευθ. Φαλατίνη, Νικ. Φίτη και Γεώρ. Χαϊμάνη. Στις 22 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 9 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν επίσης ότι :

·         Ο Γεώργιος Ζήρας ήταν 20 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 20 $ μαζί του έψαχνε για δουλειά στην πόλη Σανυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αχιλλεύς Ζήρας.

·         Ο Παναγής Κανέας (Kaneas) ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Η μητέρα του στη Στρώμη λεγόταν Αργύρω. Τελικός προορισμός του για δουλειά (με 15 $) ήταν το Μπίγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Μαστροκωστόπουλο.

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

·         Ο Κώστας Κουβέλης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μπίγκαμ Κάνυον (Bingham Canyon) της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Γεωργουσόπουλος.

·         Ο Νικόλαος Κουβέλης ήταν 37 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η μητέρα του στη Στρώμη λεγόταν Παναγιού. Αναζητούσε δουλειά (με 11 $ μαζί του) στο Μπίγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κωστ. Παπαρίζος.

·         Ο Νικόλαος Μανίκας ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος. Με 10 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Δημήτριος Καντάς.

·         Ο Κώστας Μαρτόπουλος ήταν 36 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του για δουλειά (με 250 $) ήταν η κωμόπολη[6] Σόμερσγουώρθ (Somersworth) του Νιου Χαμσάιρ, όπου είχε ένα φίλο[7] του.

·         Ο Δημήτριος Μασταγκάκης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευθυμία. Με 13 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ όπου ήταν ο ανεψιός του Γεώργιος Μασταγκάκης.

·         Ο Ευάγγελος Μαστροκωστόπουλος (Mastrocolopoulos[8]) ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στη Στρώμη λεγόταν Δημήτριος. Με 20 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Γεώργιο.

·         Ο Κωνσταντίνος Μπακούλας ήταν 24 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Έψαχνε για δουλειά (με 15 $ στην τσέπη) στην πόλη[9] Σανυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα, όπου είχε τον ξάδερφό του Δημήτριο Ριζόπουλο.

·         Ο Παναγιώτης Μπακούλας ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Τελικός προορισμός του για δουλειά (με 13 $) ήταν η πόλη Σανυσάιντ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Ριζόπουλος.

·         Ο Ευστάθιος Παπαπαναγιώτου ήταν 22 ετών και αναλφάβητος. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Παναγιώτα. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Ευθύμιος Κουβέλης.

·         Ο Περικλής Παπαπαναγιώτου ήταν 25 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Κωνσταντίνα. Αναζητούσε δουλειά, με 19 $ μαζί του, στην πόλη[10] Σανυσάιντ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Ριζόπουλο.

·         Ο Γεώργιος Παπαρίζος ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 23 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο αδελφός του Πέτρος Πάπας[11].

·         Ο Ιωάννης Πιστόλης ήταν 19 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Λάμπρος. Ο τελικός του προορισμός για δουλειά (με 15 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν φίλοι του οι Αφοί Μπούρα[12].

·         Ο Ευστάθιος Τάθας (Tathas) ήταν 24 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Αλεξάνδρα. Με 15 $ για τα πρώτα αναγκαία έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στο φίλο του Κωνσταντίνο Δημάκο.

·         Ο Δημήτριος Φακίτσας ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του, στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου είχε τον ξάδερφό του Ιωάννη Καντά.

·         Ο Ευθύμιος Φαλατίνης ήταν 25 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Πανάγω. Με 21 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν οι φίλοι του Αφοί Μπούρα.

·         Ο Νικόλαος Φίτης ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Δήμητρα. Προορισμός του για δουλειά (με 20 $) ήταν η πόλη Σανυσάιντ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αχιλλεύς Ζήρας.

·         Ο Γεώργιος Χαϊμάνης ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Καλομοίρα. Με μόλις 5 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου είχε φίλους τους Αφούς Μπούρα.

 

Ατμόπλοιο “Argentina”

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από πενταμελή ομάδα, που συγκρότησαν οι : Θεμ. Κυριαζής, Ευστ. Μαλισόβας, Ευθ. Μέτος, Δημ. Πατσούρας και Παν. Ρίζος. Στις 26 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Argentina” και στις 13 Μαΐου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν επίσης ότι :

·         Ο Θεμιστοκλής Κυριαζής ήταν 28 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Δημήτριος. Με 15 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Άρης Πάπας[13].

·         Ο Ευστάθιος Μαλισόβας ήταν 20 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Γιαννούλα. Με 20 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Τάσο Πιστόλη.

·         Ο Ευθύμιος Μέτος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στη Στρώμη λεγόταν Ευστάθιος. Με 11 $, έψαχνε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Νικ. Μέτος.

·         Ο Δημήτριος Πατσούρας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασίλω. Ο τελικός του προορισμός για δουλειά (με 12 $) ήταν το Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Τσαρτσάλης[14].

·         Ο Παναγής Ρίζος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Χρυσάφω. Με 24 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ιωάννης Ρίζος.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από τέσσερα άτομα, τους : Νικ. Κατσιμάδη, Παν. Χατζή, Αθαν. Χριστόπουλο και Νικ. Χριστόπουλο. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 24 Ιουνίου επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 14 Ιουλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί επίσης ότι :

·         Ο Νικόλαος Κατσιμάδης ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Λαμπρή. Με 10 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Ζαγγανάς[15].

·         Ο Παναγιώτης Χατζής ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στη Στρώμη έλεγαν Μαρία. Έψαχνε για δουλειά, με 11 $ στην τσέπη, στο Μπίνγκαμ (Bingham) Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κωνστ. Παπαρίζος.

·         Ο Αθανάσιος Χριστόπουλος ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα στο χωριό λεγόταν Αγγέλω. Προορισμός του για δουλειά (με 15 $) ήταν το Μπίνγκαμ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Ευθ. Κουβέλη.

·         Ο Νικόλαος Χριστόπουλος ήταν 23 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρα του λεγόταν Δημήτριος. Με 14 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ιωάννης Γ. Κουτάς.

 

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

   Η τέταρτη (και τελευταία) ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε τρία άτομα, τους : Δημ. Κανατά, Κων. Κανατά και Κων. Τσιμενίκα. Στις 4 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 17 Σεπτεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Δημήτριος Κανατάς ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παναγιού. Αναζητούσε δουλειά, με 26 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Γάτος[16].

·         Ο Κωνσταντίνος Κανατάς ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα  του στο χωριό λεγόταν Ασήμω. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν το Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Κανατάς.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσιμενίκας ήταν 24 ετών. Η μητέρα του στη Στρώμη λεγόταν Αθηνά. Έψαχνε για δουλειά (με 18 $ στην τσέπη) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Σπύρος Παπαδόπουλος.

Ζ. Σημαντική μείωση της μετανάστευσης στα έτη 1910 και 1911

   Στη διάρκεια του έτους 1910 έγιναν μόνο 2 ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά στο 1910 έφυγαν 4 άνθρωποι της Στρώμης.

   Στην διάρκεια του 1911 έγιναν 6 ταξίδια (3 ομαδικά και άλλα 3 από μεμονωμένους). Συνολικά στο 1911 έφυγαν 11 άτομα από τη Στρώμη. Αναλυτικά έχουμε :

 

Πλοίο La Gascogne   (Photo: Richard Faber Collection)

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από 2 άτομα, τους : Ιωάν. Μπαστέκη και Κων. Φακίτσα. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Στις 3 Σεπτεμβρίου, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης αναχώρησαν με το πλοίο “La Gascogne” και στις 12 Σεπτεμβρίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ιωάννης Μπαστέκης ήταν 19 ετών. Στη Στρώμη είχε την αδερφή του Αλέξω. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ημέρας (day-laborer) ήταν το Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο θείος του Γεώργιος Πετσωτάς[17].

·         Ο Κωνσταντίνος Φακίτσας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη ημέρας στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Ανδρέα Παπαδόπουλο.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από 2 άτομα, τους : Δημ. Ζήρα και Ευάγ. Κατσαρό. Στις 12 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Laura” και στις 29 Δεκεμβρίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία αναφέρουν ότι :

·         Ο Δημήτριος Ζήρας ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασίλω. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ[18] Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Γεώργιο Ζήρα.

·         Ο Ευάγγελος Κατσαρός ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κατίνα. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ στην τσέπη) στο Μπίνγκαμ[19] Κάνυον της Γιούτα, όπου είχε το συγγενή του Π. Ρίζο.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από τετραμελή ομάδα που περιλάμβανε τους : Ανασ. Κανατά, Χαρ. Κατσούδα, Δημ. Μαλισόβα και Δημ. Ρίζο. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο και πήγαν στη Γαλλία. Στις 18 Μαρτίου, από το γαλλικό λιμάνι της Μασσαλίας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Germania” και στις 3 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Αναστάσιος Κανατάς ήταν 22 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Μαριγώ. Με 19 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά αγρότη-καλλιεργητή (cultivator) στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Κορωναίος.

·         Ο Χαράλαμπος Κατσούδας ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε καλλιεργητής (cultivator). Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 20 $) για δουλειά ήταν η Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια, κοντά στον ξάδερφό του Κορωναίο.

·         Ο Δημήτριος Μαλισόβας ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στη Στρώμη λεγόταν Ασπασία. Με 25 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά καλλιεργητή, στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα,  κοντά στον αδερφό του Ευστάθιο Μαλισόβα.

·         Ο Δημήτριος Ρίζος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά καλλιεργητή (αγρότη), με 25 $ στην τσέπη, στο Μπίνγκαμ της Γιούτα,  όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευθύμιος Φαλατίνης.

 

Πλοίο “Germania”  [Photo: Peabody Essex Museum]

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από το Γρηγόριο Τρίγκα. Στις 31 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 17 Απριλίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 28 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 25 $ μαζί του, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Λόουελ (Lowell) της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Στέφανο Τρίγκα.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από δύο άτομα, τους : Ιωάν. Αναγνωστόπουλο και Αργ. Πιστόλη. Από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο στην Ιταλία. Στις 6 Απριλίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης αναχώρησαν με το πλοίο “Calabria” και στις 22 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Γνωρίζουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ιωάννης Αναγνωστόπουλος ήταν 41 ετών και παντρεμένος. Στη Στρώμη ήταν η γυναίκα[20] του. Προορισμός του (με 25 $) ήταν το Μπίνγκαμ (Bingham) της Γιούτα, όπου ήταν ο ανεψιός του Χ. Αναγνωστόπουλος.

·         Ο Αργύρης Πιστόλης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αναστάσιος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, κοντά στο θείο του Θρασύβουλο.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από το Δημήτριο Κοτσάνο. Στις 17 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 3 Ιουνίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν χασάπης (butcher). Με 29 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στην πόλη Λίμα (Lima) του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Γκας (Gust) Θεοχαρόπουλος. Είχε κάνει κι άλλο ταξίδι στην Αμερική ο Δημήτριος Κοτσάνος, την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε πάλι στην ίδια πόλη.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Ευθύμιο Κουβέλη.  Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα πήγε με πλοίο στην Τεργέστη, απ’ όπου στις 27 Ιουλίου αναχώρησε με το πλοίο “Saxonia” και στις 22 Αυγούστου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Παναγιώτα. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αριστ. Τσέλιος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Ευθυμίου Κουβέλη στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε πάλι στο Μπίνγκαμ.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από διμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους Ευθ. Γωργουσόπουλο και Νικ. Κρίτσα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 29 Οκτωβρίου έφυγαν με το πλοίο “Patris” και στις 16 Νοεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ευθύμιος Γεωργουσόπουλος ήταν 27 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο αδερφός του Μάικ Γεωργουσόπουλος.

·         Ο Νικόλαος Κρίτσας ήταν 16 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (scholar). Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Σταθού. Με 50 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε στο Σκόφιλντ[21] (Scofield) της Γιούτα, για να συναντήσει τον πατέρα του Γεώργιο Κρίτσα.

Η. Νέα αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 2 ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά στο 1912 έφυγαν 13 άνθρωποι της Στρώμης. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από επταμελή ομάδα, που απαρτίστηκε από τους: Γεώρ. Δημάκο, Ευστ. Ευσταθίου, Ιωάν. Ζαχαρή, Γεώρ. Κόγκο, Ιωάν. Κοτσάνο, Πλούτ. Μπακούλα και Ζαχ. Φαλατίνη. Στις 24 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 24 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υπάρχον αρχειακό υλικό μας αναφέρει επιπλέον ότι :

·         Ο Γεώργιος Δημάκος ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Αργύρω. Πήγαινε για δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Μπίνγκαμ (Bingham) της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Ζήρας.

·         Ο Ευστάθιος Ευσταθίου ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Λεωνίδας[22]. Με 21 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Πιστόλης.

·         Ο Ιωάννης Ζαχαρής ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Παναγιώτης. Έψαχνε για δουλειά (με 20 $) στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, κοντά στον κουνιάδο του Αναστ. Κανατά.

·         Ο Γεώργιος Κόγκος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βιολέτα. Τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν το Μπίνγκαμ της Γιούτα, κοντά στον αδελφό του Κώστα Κόγκο.

·         Ο Ιωάννης Κοτσάνος (Cotsanos) ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Καλλιόπη. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χρήστος Παπακυριαζής.

·         Ο Πλούταρχος Μπακούλας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Στρώμη λεγόταν Γεώργιος. Πήγαινε για δουλειά (με 30 $ μαζί του) στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Κώστα Μπακούλα.

·         Ο Ζαχαρίας Φαλατίνης ήταν 19 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Παναγιώτα. Με 22 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Ευθύμιος Φαλατίνης.

Πλοίο “Taormina” (Photo: Alex Duncan )

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από έξη άτομα. Την ομάδα συγκρότησαν οι : Ιωάν. Καρδόλης, Νικ. Κόγκος, Ζαχ. Μανίκας, Θεόδ. Μανίκας, Δημ. Ε. Μέτος και Χρ. Μπολώτας. Η ομάδα των μεταναστών έφυγε με πλοίο από την Ελλάδα μέχρι την Ιταλία. Στις 27 Απριλίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης αναχώρησε με το πλοίο “Taormina” και στις 10 Μαΐου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον διαθέσιμα στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Ιωάννης Καρδόλης[23] (Cardolis) ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Με 20 $ μαζί του έψαχνε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Θρασύβουλος.

·         Ο Νικόλαος Κόγκος ήταν 20 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ευάγγελος Πάππας.

·         Ο Ζαχαρίας Μανίκας ήταν 19 ετών. Τον πατέρα του στη Στρώμη έλεγαν Παναγιώτη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Μίλλερ.

·         Ο Θεόδωρος Μανίκας ήταν 43 ετών και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 30 $ μαζί του) στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο γιος του Νικόλαος.

·         Ο Δημήτριος Μέτος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Σικάγο, κοντά σε φίλο[24] του.

·         Ο Χρήστος Μπολώτας ήταν 20 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Καλλιόπη. Τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Σικάγο, κοντά σε φίλο[25] του.

Θ. Κάμψη του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1913 και 1914

   Μετά τη λήξη των Α’ και Β’ Βαλκανικών Πολέμων, όπου συμμετείχαν και μετανάστες που επέστρεψαν, οι ανάγκες της ζωής επέβαλαν σε κάποιους να ξαναφύγουν για την Αμερική. Παράλληλα έφυγαν και άλλοι, που δεν είχαν μεταναστεύσει πριν.

   Στη διάρκεια του 1913 έγινε μόνο μία μεμονωμένη αναχώρηση. Στο επόμενο έτος 1914 έγιναν 3 μεταναστευτικά (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά στο 1914 έφυγαν 9 άνθρωποι της Στρώμης. Αναλυτικά έχουμε :

   Η μόνη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1913 έγινε από τον Αθανάσιο Χατζή. Στις 23 Ιουνίου 1913, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το πλοίο “Athinai” και στις 14 Ιουλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 42 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Δήμητρα. Με 23 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ (Bingham) της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ιωάννης Πιστόλης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Αθανάσιος Χατζής την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

Ατμόπλοιο “Athinai” (1910)

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Δημ. Γεωργουσόπουλο και Κων. Κόγκο. Στις 26 Ιανουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 14 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Δημήτριος Γεωργουσόπουλος ήταν 18 ετών. Τον πατέρα του στο χωριό έλεγαν Γεώργιο. Με 20 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Ασημάκη Γεωργουσόπουλο.

·         Ο Κωνσταντίνος Κόγκος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παναγιού. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Κόγκος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Κων/νου Κόγκου στις ΗΠΑ. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1911-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

   Η μόνη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Γεώργιο Σπυροδήμο. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο πρώτα στην Ιταλία. Την 1η Απριλίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγε με το πλοίο “Celtic” και στις 14 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 17 ετών. Ο πατέρας στη Στρώμη λεγόταν Σπύρος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η πόλη Κάμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ένας ξάδερφός[26] του.

   Η δεύτερη (και τελευταία) ομαδική αναχώρηση στο 1914 αριθμούσε έξη άτομα και περιλάμβανε τους : Παν. Ζαγκανά, Γεώρ. Μαστροκωστόπουλο, Κων. Μαστροκωστόπουλο, Ευθ. Μπολώτα, Θεόδ. Μπολώτα και Περ. Παπαπαναγιώτου. Στις 28 Ιουνίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 15 Ιουλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ακόμη ότι :

·         Ο Παναγιώτης Ζαγκανάς ήταν 26 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Δέσπω. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Γεώργιο Ζαγκανά. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Παναγιώτης Ζαγκανάς την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Γεώργιος Μαστροκωστόπουλος ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στη Στρώμη λεγόταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Κόντος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του μετανάστη Γεωργίου Μαστροκωστοπούλου στην Αμερική. Πρωτοπήγε την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

 

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

·         Ο Κωνσταντίνος Μαστροκωστόπουλος ήταν 27 ετών. Το επάγγελμά του ήταν κουρέας. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Ασημάκης Γεωργουσόπουλος. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στις ΗΠΑ ο Κων/νος Μαστροκωστόπουλος, την περίοδο 1908-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Ευθύμιος Μπολώτας ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γιαννούλα. Ο τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν το Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Κόντος. Για τον Ευθύμιο Μπολώτα αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, εφόσον πρωτοπήγε την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε πάλι στο Μπίνγκαμ (Bingham).

·         Ο Θεόδωρος Μπολώτας ήταν 25 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Καλλιόπη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Μασταγκάκης. Είχε ξαναπάει στις ΗΠΑ ο Θεόδωρος Μπολώτας την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Περικλής Παπαπαναγιώτου ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κωνστάντω. Πήγαινε για δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Μπίνγκαμ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Ασημάκη Γεωργούση. Στο προηγούμενο ταξίδι του στην Αμερική ο Περικλής Παπαπαναγιώτου είχε έρθει την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε πάλι στο Μπίνγκαμ.

Ι. Ελάχιστοι μετανάστες στα έτη 1915 και 1916

   Στη διάρκεια του 1915 έγινε μόνο μία μεμονωμένη αναχώρηση. Στο επόμενο έτος 1916 έγιναν 2 ταξίδια (1 ομαδικό και 1 μεμονωμένα) πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά στο 1916 έφυγαν 5 άτομα της Στρώμης. Πιο συγκεκριμένα :

   Η μόνη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 έγινε από το Γεώργιο Ριζόπουλο. Στις 5 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Patris” και στις 23 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Γεωργίτσα. Με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος Αναστάσιος Κουμάνης.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1916 αριθμούσε τρία άτομα και περιλάμβανε τους : Αθαν. Δημάκο, Αναστ. Δημάκο, Δημ. Μασταγκάκη και Ιωάν. Φωτόπουλο. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 10 Ιουνίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Duca D’ Aosta” και στις 25 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Αθανάσιος Δημάκος ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Αγγέλα. Με 30 $ μαζί του, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Λίμα του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Κοτσάνος. Είχε ξανάρθει στην Αμερική ο Αθανάσιος Δημάκος, την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

 

Πλοίο “Duca d’ Aosta” (Photo: Andreas Hernandez Collection)

·         Ο Αναστάσιος Δημάκος ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παναγιώτα. Τελικός προορισμός του (με 30 $) για δουλειά ήταν η πόλη Λίμα (Lima) του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Κοτσάνος. Για τον Αναστάσιο Δημάκο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον πρωτοήρθε την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε στη Γιούτα.

·         Ο Δημήτριος Μασταγκάκης ήταν 47 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευθυμία. Με 35 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στην πόλη Λίμα του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Κοτσάνο. Για το Δημήτριο Μασταγκάκη ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Για πρώτη φορά πήγε την περίοδο 1909-1912, σε τόπο που δεν είναι γνωστός.

·         Ο Ιωάννης Φωτόπουλος ήταν 46 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Μαρία. Με 57 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Λίμα του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Κοτσάνο. Είχε ξανάρθει στην Αμερική ο Ιωάννης Φωτόπουλος την περίοδο 1910-1912 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Γιούτα.

   Η μόνη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916 έγινε από το Νικόλαο Καντά. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 20 Αυγούστου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγε με το πλοίο “Giuseppe Verdi” και στις 5 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 29 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Μαθιός.

Κ. Τελευταία αύξηση της μετανάστευσης στο 1920

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τέσσερα (3 ομαδικά και 1 μεμονωμένα) μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 16 άνθρωποι της Στρώμης. Αναλυτικά λοιπόν :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1920 αριθμούσε δέκα άτομα και τη συγκρότησαν οι : Δημ. Ασημάκης, Κων. Γεωργούσης, Κων. Δάσιαλος, Δημ. Ι. Κολοκυθάς, Ευστ. Μαλισόβας, Νικ. Μέτος, Ευθ. Μωραΐτης, Ιωάν. Πετσωτής, Γεώρ. Πιστόλης και Παν. Ρίζος. Στις 19 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά, αναχώρησαν με το πλοίο “Themistocles” και στις 10 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν επίσης ότι :

·         Ο Δημήτριος Ασημάκης ήταν 28 ετών. Στη Στρώμη είχε την αδερφή του Παρασκευή. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου είχε τον ξάδερφό του Χρήστο Χαλάτση[27]. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Δημητρίου Ασημάκη στην Αμερική. Πρωτοήρθε την περίοδο 1911-1913 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

·         Ο Κωνσταντίνος Γεωργούσης ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Άννα. Ο τελικός προορισμός του (με 30 $) για δουλειά ήταν η πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Χρήστο Σκαλτσά (ή Καλτσά). Είχε ξαναπάει στις ΗΠΑ ο Κων/νος Γεωργούσης την περίοδο 1906-1911 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

·         Ο Κωνσταντίνος Δάσιαλος (Dassialos) ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζέιμς Μέτος. Για τον Κων/νο Δάσιαλο, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Πρωτοπήγε την περίοδο 1909-1913 και εργάστηκε σε τόπο που δεν είναι γνωστός.

·         Ο Δημήτριος Κολοκυθάς ήταν 29 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά (με 31 $ μαζί του) στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Μέτο.

·         Ο Ευστάθιος Μαλισόβας (Malossovas) ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Άννα. Με 34 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χρήστος Χαλατσιάς. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι ο Ευστάθιος Μαλισόβας στις ΗΠΑ, την περίοδο 1909-1913. Δεν είναι γνωστός όμως ο τόπος που εργάστηκε.

·         Ο Νικόλαος Μέτος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αναστασία. Τελικός προορισμός του (με 40 $) για δουλειά ήταν η πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον αδερφό του Δημήτριο Μέτο. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Νικολάου Μέτου στην Αμερική. Για πρώτη φορά πήγε την περίοδο 1906-1911 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

·         Ο Ευθύμιος Μωραΐτης ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 35 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λούης Κόλλις[28]. Για τον Ευθύμιο Μωραΐτη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον πρωτοπήγε την περίοδο 1908-1911 και εργάστηκε στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα.

·         Ο Ιωάννης Πετσωτής (Petsotis) ήταν 43 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Κωνσταντινιά. Με 90 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Πλούταρχος Πετσωτής.

·         Ο Γεώργιος Πιστόλης ήταν 42 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Έψαχνε για δουλειά (με 28 $ στην τσέπη) στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χρήστος Χαλατσάς. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Γεώργιος Πιστόλης την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

·         Ο Παναγιώτης Ρίζος ήταν 47 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Χρυσάφω. Προορισμός του (με 105 $ μαζί του) για δουλειά ήταν το Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, κοντά στον ανεψιό του Ζαχαρία Μανίκα. Για τον Παναγιώτη Ρίζο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Για πρώτη φορά πήγε την περίοδο 1909-1914 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1920 έγινε από τριμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Γεώρ. Πετσωτά, Δημ. Πιστόλη και Μιλτ. Φακίτσα. Στις 17 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Presidente Wilson” και στις 3 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Γεώργιος Πετσωτάς (Petsutas) ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 40 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο ανεψιός του Ηλίας Μπασδέκης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Γεώργιος Πετσωτάς την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

·         Ο Δημήτριος Πιστόλης ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό έλεγαν Παναγιώτα. Αναζητούσε δουλειά, με 35 $ μαζί του, στην πόλη Λίμα του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Κοτσάνος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Δημητρίου Πιστόλη στις ΗΠΑ, εφόσον πήγε την περίοδο 1905-1910 και εργάστηκε στη Γιούτα.

·         Ο Μιλτιάδης Φακίτσας ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Δημητρούλα. Με 35 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Φακίτσας. Ο Μιλτιάδης Φακίτσας είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στην Αμερική την περίοδο 1911-1913 και εργάστηκε στο Μπίνγκαμ της Γιούτα.

 

Πλοίο “Presidente Wilson” (Photo: Richard Faber Collection)

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1920 έγινε από δύο άτομα της ίδιας οικογένειας, το Δημ. και το γιο Ιωάν. Ζήρα. Στις 25 Ιουλίου από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Megali Hellas” και στις 10 Αυγούστου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον γνωρίζουμε γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Δημήτριος Ζήρας ήταν 49 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Στρώμη λεγόταν Γιαννούλα. Προορισμός του (με 110 $ για 2 άτομα) ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λουκαδούνος[29]. Σε προηγούμενο ταξίδι του στις ΗΠΑ, ο Δημήτριος Ζήρας κατά την περίοδο 1905-1908, εργάστηκε στη Σωλτ Λέικ Σίτυ.

·         Ο Ιωάννης Ζήρας ήταν 16 ετών, γιος του Δημητρίου. Μαζί με τον πατέρα του πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο.

   Η (μόνη) μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Παναγιώτη Πιστόλη. Στις 13 Οκτωβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 2 Νοεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 33 ετών. Στη Στρώμη είχε τον αδερφό του Κωνσταντίνο. Με 21 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου είχε έναν ξάδερφό του. Για τον Παναγιώτη Πιστόλη ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Πρωτοπήγε την περίοδο 1908-1913 και εργάστηκε στη Γιούτα.

 

Ατμόπλοιο “King Alexander”

 

Λ. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1921

   Στη διάρκεια του έτους έγινε μία μεμονωμένη αναχώρηση από το Δημήτριο Τριανταφύλλου. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 12 Φεβρουαρίου επιβιβάστηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “King Alexander” και στις 28 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 29 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Ασήμω. Με 47 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στη μικρή πόλη Ρίτμαν (Rittman) του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νικ. Μέτος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Δημήτριος Τριανταφύλλου, την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε στο Σωλτ Λέικ Σίτυ.

 

---

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1.    Αρχειακό υλικό

i.    Ηλεκτρονικό Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

ii.   Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912), Διάταγμα 9-9-1927, ΦΕΚ 206/1927.

iii.  Γενικές απογραφές πληθυσμού (1889, 1896, 1920).

2.    Εφημερίδες – Περιοδικά

i    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (αρχές 20ού αι.)» περ. «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» 2012, 2013, Λαμία.

ii.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Αμπλιανίτες μετανάστες στην Αμερική», εφ. ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ, φ. 143, σελ. 1& 6, Σεπτ.-Οκτ. 2008  και φ. 144, σελ. 1 & 6, Νοε.-Δεκ. 2008, Συλλόγου Αμπλιανιτών ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Αθήνα.

iii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από το Μαυρολιθάρι Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Ιούνιο 2015. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gr από τις 27-6-2015.

v.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Κουκουβίστα (Καλοσκοπή) Παρνασσίδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάιο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 31 Μαΐου 2017.

vi.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Άμφισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1894-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Φεβρουάριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 25 Φεβ. 2017.

vii.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1899-1924)”, από Οκτ. 2015, σε μπλογκ amfictyon.blogspot.gt

viii.  περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

3.    Βιβλία, Άρθρα, Ιστοσελίδες

i.    «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

ii.    Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

iii.   Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

iv.   Ιστοσελίδα web3.eetaa.gr

v.    Ιστοσελίδα http://www.stromi.gr/

vi.   Βικιπαίδεια  https://el.wikipedia.org

 

Η κρέμαση (καταρράκτης) της Στρώμης

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 130 μεταναστών της Στρώμης βρέθηκαν 16 αναλφάβητοι (ποσοστό 12 %).

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Γυρίζοντας απ’ την Αμερική έκανε αγορές ακινήτων στη Λαμία (βλ. Αθαν. Μπαλωμένου “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (δεκαετία 1930-40)”, Σημειώσεις καταγραφών, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, Λαμία).

[5] Δυστυχώς, στο χειρόγραφο ο τόπος προορισμού είναι κακογραμμένος.

[6] Αρχικά γράφτηκε ως προορισμός του N. York.

[7] Το επώνυμο είναι κακογραμμένο στο αρχικό χειρόγραφο.

[8] Το σωστό πρέπει να είναι Μαστροκωστόπουλος, εφόσον το επώνυμο υπάρχει στη Στρώμη..

[9] Αρχικός προορισμός ήταν New York, αλλά άλλαξε.

[10] Ο αρχικός προορισμός ήταν N. York,  αλλά άλλαξε.

[11] Στην Αμερική συνήθιζαν να συντομεύουν τα ονόματα. Έτσι το Παπαρίζος έγινε Πάπας.

[12] Είχαν το Πρακτορείο κοντά στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, στην No 5 Battery Place της Νέας Υόρκης.

[13] πρέπει να είναι ο Αριστείδης Παπακυριαζής.

[14] Από τη Γουρίτσα Παρνασσίδος. Πήγε το 1907 στην Αμερική, σε ηλικία 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ασπασία. Πρώτος προορισμός του ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον.

[15] Πήγε το 1905 στην Αμερική, σε ηλικία 21 ετών. Ως τόπο διαμονής δήλωσε την Άμφισσα. Ο αρχικός του προορισμός ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Ασημάκης.

[16] Από την Άμφισσα. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.

[17] Πήγε το 1909 στην Αμερική, σε ηλικία 29 ετών. Εργάστηκε στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα. Το 1912 επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1920 έκανε και δεύτερο ταξίδι στην Αμερική.

[18] Αρχικά δήλωσε τη Νέα Υόρκη ως τόπο προορισμού. Μετά το άλλαξε.

[19]  ό.π.

[20] Το όνομά της είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο (…anna).

[21] Περιοχή ανθρακωρυχείων, από το 1879. Την 1η Μαΐου 1900, από σπινθήρα έγινε έκρηξη σε υπόγεια στοά, με 199 νεκρούς. Η παραγωγή άνθρακα σταμάτησε το 1930. Η πόλη Scofield εγκαταλείφθηκε. Το 2010 είχε 23 κατοίκους!

[22] Στο χειρόγραφο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Ελπίζω να το απέδωσα σωστά.

[23] Στο χειρόγραφο φύλλο του αρχείου το επώνυμο είναι κακογραμμένο. Δεν είμαι σίγουρος ότι αποδόθηκε το επώνυμο όπως είναι ίσως το σωστό.

[24] Το όνομα είναι κακογραμμένο.

[25]  ό.π.

[26] Το επώνυμο είναι κακογραμμένο στο χειρόγραφο (το μεταφέρω όπως το διάβασα : Zaharis Carocurojios).

[27] Από την Περιθιώτισσα πήγε το 1912 ο Χρήστος Δημ. Χαλάτσης στην Αμερική, σε ηλικία 18 ετών. Δεν ξέρω όμως αν ο μετανάστης Δημ. Ασημάκης εννοούσε αυτόν το φίλο του.

[28] Στην Αμερική συνήθιζαν να συγκόπτουν τα επώνυμα (κυρίως όσα ήταν πολυσύλλαβα). Το Collis στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να προήλθε από το Κολοκυθάς (γράφεται με επιφύλαξη).

[29] Βρέθηκαν δύο άτομα με το όνομα Ιωάννης Λουκαδούνος : (α) Από το Παλαιοχώρι Δωριέων (γεννήθηκε στη Γλούνιστα). Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 21 ετών. Προορισμός του ήταν το Σικάγο. (β) Επίσης από το Παλαιοχώρι Δωριέων. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Πήγε το 1909 στην Αμερική σε ηλικία 18 ετών, με προορισμό το Σικάγο.