Τα πρώτα αυτοκίνητα στη Λαμία (1900-1940)

Α. Οδικό δίκτυο και μεταφορές στην Ελλάδα

   Μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, η Φθιώτιδα δεν διέθετε δρόμους, που να ήταν κατάλληλοι για ασφαλείς, έστω και αργές συγκοινωνίες και μεταφορές. Υπήρχαν λίγοι στενοί χωμάτινοι δρόμοι, που από τη χρήση, αλλά κυρίως από τα καιρικά φαινόμενα γίνονταν δύσβατοι για τροχοφόρα οχήματα (όπως π.χ. τα κάρα). Επίσης δεν υπήρχαν γέφυρες σε μερικούς ποταμούς και κυρίως σε χείμαρρους. Οι πετρόκτιστες γέφυρες (όπως π.χ. της Αλαμάνας) ήταν στενές σε πλάτος και επέτρεπαν τη διέλευση μόνο πεζών ανθρώπων και ζώων. Φυσικά, το αυτοκίνητο[1] (με κινητήρα) ήταν ακόμα σε πειραματικό στάδιο (δεν είχε παραχθεί μαζικά).

Άνθρωποι πεζοί και με φορτωμένα ζώα περνούν τη γέφυρα του Ασωπού

   Σ’ ένα κράτος που - όπως φαίνεται - δεν περίσσευαν ποτέ χρήματα για αναγκαία έργα, εμφανίζονταν κάποιοι ευγενείς πατριώτες και αυτόκλητοι χορηγοί κάποιων αναγκαίων έργων. Ένα σχετικό παράδειγμα ακολουθεί :

“Από της 27ης Δεκεμβρίου 1877 ήρξατο η κατασκευή της από Λαμίας μέχρι Δερβέν Φούρκα αγούσης οδού · πλέον των 200 εργατών ασχολούνται εις την εργασίαν ταύτην, ήν ιδία δαπάνη ανέλαβεν ο κ. Δημ. Σούτσος υιός του ομωνύμου μεράρχου της Στερεάς …”

                                                       [εφ. ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, φ. 734, 1-1-1878, Λαμία]

      Το ελληνικό κράτος, με κάποια φωτεινά μυαλά της διοίκησης αποφάσιζε ενίοτε να υλοποιήσει κάποια έργα που θα επέτρεπαν την οδική συγκοινωνία. Συγκεκριμένα :

“ … το Φεβρουάριο του 1876 άρχισε η μελέτη κατασκευής της γέφυρας στο χείμαρρο Ξεργιά, στην αμαξιτή οδό Λαμίας-Στυλίδος, από το λοχαγό του μηχανικού Βρατσάνο.”

(εφ. ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, φ. 655, 7-2-1876, Λαμία).

 

Από διαφήμιση στον τύπο της Λαμίας (1874)

  Η αναγκαία κινητήρια δύναμη σε όλα τα χρόνια του ανθρώπου προερχόταν πρώτα από τη μυϊκή του δύναμη και μετά από την ακόμα μεγαλύτερη των ζώων. Από τα εξημερωμένα ζώα προτιμήθηκαν όσα διέθεταν μεγαλύτερη σωματική δύναμη αλλά και αντοχή σε φορτία (όνοι, άλογα, μουλάρια, αγελάδες, βουβάλια, κ.ά.). Σε άλλες εφαρμογές (όπως σε πολέμους, έκτακτα περιστατικά υγείας, κ.ά.) σημαντικό χαρακτηριστικό ήταν η ταχύτητα που ανέπτυσσαν (κυρίως τα άλογα).

   Έτσι το 1874, η άμαξα πραγματοποιεί το δρομολόγιο Λαμίας-Στυλίδας με εισιτήριο βέβαια (η σχετική διαφήμιση παρατίθεται).

Β. Ανακάλυψη κινητήρα και αυτοκινήτου

   Η ανάπτυξη της βιομηχανίας, ιδιαίτερα στο 19ο αι. και η δημιουργία μηχανών για πάρα πολλές εφαρμογές, οδήγησε κάποιους να σχεδιάσουν και κατασκευάσουν μηχανή για την κίνηση ενός τροχοφόρου οχήματος. Από την επανάσταση που έφερε η ανακάλυψη και χρήση της ατμομηχανής (σιδηρόδρομος, ατμόπλοια, κ.ά.) ακολούθησε η ανακάλυψη της μηχανής εσωτερικής καύσης (από τους Γερμανούς Otto, Diesel, Wankel, κ.ά.). Έτσι, στο λυκόφως του 19ου  αι. παράχθηκαν τα πρώτα αυτοκίνητα με τέτοιες μηχανές στη Γερμανία[2] (με καύσιμο τη βενζίνη ή το πετρέλαιο).

   Το 1903 στις ΗΠΑ, ο αμερικανός Χένρυ Φορντ (1863-1947) ίδρυσε εταιρία και παρήγαγε το πρώτο Ι.Χ. αυτοκίνητο σε μαζική κλίμακα. Η συνέχεια ήταν ραγδαία. Η Ευρώπη άρχισε επίσης τη μαζική παραγωγή αυτοκινήτων σε χώρες όπως η Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία, κ.ά. Μετά ήρθε η Μπελ Επόκ[3] στην Ευρώπη, όταν η Ελλάδα προσπαθούσε να βγει από τη χρεοκοπία (από το 1894), την πολιτική φαυλοκρατία, τα αλυτρωτικά προβλήματα και να κάνει κάποια βήματα εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης (όπως π.χ. να φτιάξει σιδηρόδρομο).

   Ακολούθησε η 10ετής πολεμική περίοδος των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων, με τον ενδιάμεσο Εθνικό Διχασμό και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η χώρα μας βρέθηκε με νέα χρεοκοπία, με 1,5 εκατομμύρια Έλληνες πρόσφυγες και πολιτειακή αστάθεια. Η περίοδος του Μεσοπολέμου[4] που ακολούθησε έδωσε τέλος στους πολέμους, ήταν όμως ταραγμένη και αντιφατική, αλλά διαμόρφωσε τη νέα ελληνική κοινωνία.

Γ. Τα πρώτα αυτοκίνητα στη Λαμία

   Η Λαμία του Μεσοπολέμου εμφάνιζε σε μικρογραφία την ταξικότητα[5] της εποχής, με μεγαλέμπορους, τσιφλικάδες και μεγαλοκτηματίες, βιομήχανους[6] ή ονομαστούς βιοτέχνες και άλλους ελεύθερους επαγγελματίες. Η μεταφορά προϊόντων γινόταν κυρίως με το τραίνο και με τα πλοία από το λιμάνι της Στυλίδας. Η σχετική βελτίωση του οδικού δικτύου επέτρεπε τη χρήση αυτοκινήτων σε κωμοπόλεις και χωριά της Φθιώτιδας, αλλά και στους γειτονικούς νομούς (κυρίως Ευρυτανίας και Φωκίδας).

Τα πρώτα λεωφορεία στην Ελλάδα (1919)

   Η μεταφορά επιβατών έφερε την ανάγκη επιβατηγών αυτοκινήτων Δ.Χ. δηλ. τα γνωστά ταξί (ή φορτοταξί) και λεωφορεία. Τα πρώτα αυτοκίνητα πρέπει να ήταν ευρωπαϊκής[7] κατασκευής (Fiat, κ. ά.). Ένας από τους πρωτοπόρους οδηγούς στη Λαμία ήταν ο Αλέκος Μιχαήλ. Απέκτησε ταξί πριν από τα μέσα της δεκαετίας 1920-30, αλλά οδηγούσε και μικρό λεωφορείο στη γραμμή Λαμία-Δομοκός. Σχεδόν όλα τότε ήταν μάρκας Σεβρολέτ και Φορντ.

  Επίσης, ο Γιάννης Ψημάδης, που έμαθε την τέχνη του μηχανικού αυτοκινήτων σε ξένο εργοστάσιο, ήρθε στη Λαμία και οδηγούσε ταξί και μετά λεωφορείο[8] στη γραμμή Λαμία-Καρπενήσι. Τα επόμενα χρόνια όμως άνοιξε συνεργείο αυτοκινήτων στην οδό Πανουργιά.

Το ταξί Φορντ “με μουστάκια”, με τον Δημ. Καϊτσιώτη.

   Το 1922, ο Νικόλαος Σαρηγιάννης ίδρυσε το πρώτο Εργοστάσιο Καροσερί[9] αυτοκινήτων στη Λαμία (στην οδό Αμφίσσης[10]). Τον ακολούθησε και ο Γεώργιος Τζοβανάκης, τη δεκαετία του ’30, σε ιδιόκτητο μαγαζί[11] στην οδό Καποδιστρίου, όπου έφτιαχνε κι αυτός καροσερί αυτοκινήτων.

   Φυσικά υπήρχαν και πλούσιοι ιδιώτες που αποκτούσαν Ι.Χ. αυτοκίνητο. Ο κτηματίας Πέτρος Βασιλείου από τον Άγιο Κωνσταντίνο είχε ένα Ford κι όταν ερχόταν στη Λαμία, το άφηνε στο Χάνι του Ριζοκώστα[12] (στη ΒΔ γωνία των οδών Λεωνίδου και Παλαιολόγου). 

   Το 1924, με ταξί “Αγοραίον” ο Π. Γάτος άρχισε δρομολόγια στη διαδρομή Λαμία-Υπάτη[13]. Από το 1926, με ταξί μάρκας Φορντ ο Δημήτριος Καϊτσιώτης ή Τσουλής (που πριν ήταν καραγωγέας), έγινε επαγγελματίας[14].

   Σε τοπική εφημερίδα[15] της Λαμίας έχουμε την πρώτη διαφήμιση αυτοκινήτου. Συγκεκριμένα έγραφε : 

 

Σωτήρης Τσαντήλας

   Ο Σωτήρης Αθ. Τσαντήλας, πρώην καραγωγέας, εκμεταλλεύτηκε ένα νόμο του 1926, που έδινε το δικαίωμα σε καραγωγείς να αποκτήσουν άδεια φορτηγού. Έγινε οδηγός αυτοκινήτων και μετά ιδιοκτήτης στα πρώτα φορτηγά που κυκλοφόρησαν στην περιοχή μας.

   Εμφανίζονται οι πρώτες διαφημίσεις αυτοκινήτων στον τοπικό τύπο από τις αντιπροσωπείες. Έτσι το 1927 αγόρασαν αυτοκίνητα Σεβρολέ[16] : οι Μιχ. Φράγκου και Αλεξ. Μιχαήλ (ένα φορτηγό της γραμμής Δομοκού) και από 1 φορτηγό οι : Ευθύμιος Κραββαρίτης (της γραμμής Αραχώβης), Δημήτριος Αγραφιώτης (της γραμμής Καρπενησίου) και Κωνστ. Μαυροειδής.

   Το 1928 αυτοκίνητα Σεβρολέ (Chevrolet) αποκτούν[17] : ο Συνεταιρισμός Καραγωγέων (3 φορτηγά), ενώ επιβατικά οι : Θωμ. Χαντζόπουλος, Συν/σμός Καραγωγέων (Γ. Χαρίτος), Κων. Κώτσου (2 αυτοκ.), Ευθ. Πολίτης, Νικ. Κλάρας, Χρ. Τσιλιμάγκος, Αφοί Πανή, Ηλ. Κρανάκης και Γ. Δάμπασης.

  Ο χειρούργος-γιατρός Ζάχος Ζάχος είχε τότε αμερικάνικο αυτοκίνητο μάρκας McFarlan, 7 θέσεων (το 1926, το πουλούσε λόγω “αναχώρησης στην Εσπερία”).

   Η εταιρεία Μουζέλη, στην Ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας, διέθετε ένα φορτηγό Fiat, κυρίως για τις μεταφορές υλικών, κ.ά.

   Έγινε μια προσπάθεια βελτίωσης[18] των δρόμων. Όλο σχεδόν το επαρχιακό δίκτυο είναι χωμάτινο και ταλαιπωρεί αυτοκίνητα και επιβάτες. Το 1929 αποφάσισε το Δημοτικό Συμβούλιο Λαμίας την ασφαλτόστρωση[19] των πλατειών Ελευθερίας και Λαού και την πισσόστρωση στην πλατεία Δημοκρατίας (δηλ. Πάρκου). Σε τοπικό δημοσίευμα καταγράφεται η κακή ποιότητα του οδοστρώματος στη διαδρομή Λαμίας - Δομοκού.

Δ. Αυτοκίνητα στη Λαμία του ’30

Διαφήμ. στην εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ (1931)

   Από την αρχή της δεκαετίας του ’30, επιστρέφουν οι διαφημίσεις αυτοκινήτων από τις αντιπροσωπείες στη Λαμία της Τζένεραλ Μότορς[20] (αντιπρόσωποι Ρόδιος & Μιχαλόπουλος) και Φορντ (αντιπρόσωπος Ι. Παπαλέξης & Σια). Η οικονομική κρίση άρχισε (το 1929 στην Αμερική) και στη συνέχεια επηρέασε και την ελληνική πραγματικότητα.

   Στη Λαμία, δημιουργήθηκε (άτυπα στην αρχή) η μοναδική πιάτσα ταξί, στην πλατεία Λαού. Παράλληλα καταγράφονται και δυστυχήματα. Το πλέον τραγικό, με τρεις νεκρούς, έγινε το 1933 στο Βαθύρεμα[21] (πριν από το χωριό Σκαμνός) όταν αλωνιστική μηχανή (πατόζα) συρόμενη από ατμομηχανή έπεσαν σε μεγάλο βάθος, όταν υποχώρησε το άκρο του δρόμου.

   Οι απαιτήσεις της αγοράς για μεταφορές εμπορευμάτων, οδηγούν στη δημιουργία εταιριών. Έτσι το 1933 ιδρύεται η Συνεταιριστική[22] Εταιρία Μεταφορών Λαμίας (Α. Λιόντος & Σία) με 10 αυτοκίνητα. Τα γραφεία της εταιρίας είναι στην οδό Κολοκοτρώνη (έναντι κτιρίου[23] τραπέζης Κρόκου-Μουζέλη).

   Η τιμή της βενζίνης, η νοθεία της και τα ακριβά ανταλλακτικά αυτοκινήτων, οδήγησαν το 1933 όλους τους αυτοκινητιστές σε απεργία[24]. Την επιτροπή απεργίας στη Λαμία στελέχωσαν οι : Αθ. Μεμένιας, Γεώρ. Κουτσοχιώνης, Γεώρ. Μεμένιας, Δημ. Λαϊνάς, Π. Γάτος, Α. Αναγνωστόπουλος, Γεώρ. Λειβαδίτης, Βασ. Κοντογιώργος, Γεώρ. Πανής, Ιωάν. Λειβαδίτης και Αλέξ. Λάζος.

   Στο χώρο των καυσίμων (βενζίνη) το 1930 υπάρχουν πρατήρια των παρακάτω εταιριών : Romana  (Ρόδιος & Μιχαλόπουλος), Shell (Κ. Μαυροειδής), Socombel  (Απ. Κατσόγιαννος & Σια) και Standart (Κ. Κρόκος & Αφοί Μουζέλη). Αντιπροσωπείες αυτοκινήτων στη Λαμία είχαν οι : Κ. Τσέλιος & Κατσούδας (αυτοκίνητα Έσσεξ), Γ. Καρούτας (αυτοκίνητα Ντορς), Ι. Ρόδιος & Μιχαλόπουλος (αυτοκίνητα Σεβρολέ) και Ι. Παπαλέξης (αυτοκίνητα Φορντ). Από το 1934, την αντιπροσωπεία αυτοκινήτων Σεβρολέ-Πόντιακ ανέλαβε ο Σερ. Καρφής. Το ίδιο έτος ο Γεώργιος Ι. Τζοβανάκης, διαφήμιζε το “Μηχανικόν Εργοστάσιον Αυτοκινήτων” (έναντι Δικαστηρίων).
   Τα δυστυχήματα πυκνώνουν, εφόσον και τα αυτοκίνητα πολλαπλασιάζονται. Έτσι στο 1934 :

«Αυτοκίνητον[25] διερχόμενον την δημοσίαν οδόν Αμφίσσης παρέσυρεν και ετραυμάτισεν θανασίμως παρά τα Αμπλιανίτικα την 20ετή Αγλαΐαν Σ. Μητσοπούλου. Το αυτοκίνητον εκτελούσε την συγκοινωνίαν Λαμίας - Μοσχοχωρίου. Ο σωφέρ Ν. Παπαποστόλου εξηφανίσθη.»

   Η πρώτη γυναίκα ιδιοκτήτρια Ι.Χ. αυτοκινήτου στη Λαμία είναι η Αμαλία[26] Γρηγ. Ασημακοπούλου. Βέβαια δεν το οδηγούσε η ίδια, αλλά είχε ως οδηγό το Θανάση Παπαρρηγόπουλο (τον οποίο τα επόμενα χρόνια, πήρε για οδηγό του ο βουλευτής και υπουργός Ιωάννης Γρηγ. Μακρόπουλος στην Αθήνα).

   Οι μεγαλομπακάληδες[27] στις γειτονικές προς τη Λαμία πόλεις και κωμοπόλεις, διέθεταν ιδιωτικά αυτοκίνητα για τις μεταφορές των εμπορευμάτων τους από τη Λαμία. Μπορούν να αναφερθούν οι : Σμαραγδής από το Καρπενήσι, Μπρόφας από την Υπάτη, Κοκκαλιάς από τη Σπερχειάδα, Κατσαρής απ’ τον Άγιο Γεώργιο, Πολύζος από το Κρίκελο Ευρυτανίας, κ.ά.

   Άλλες δύο μεταφορικές εταιρίες έχουμε στη δεκαετία αυτή. Είναι των Αφών Καραγιάννη[28] (με 2 αυτοκίνητα) και η μεγαλύτερη της πόλης των Σωτ. Τσαντήλα[29] - Ελευθ. Κουτσοπούλου (αλλά συμμετείχαν επίσης οι Πολίτης, Πρωτόπαππας και Θεοδώρου).

 

Η μοναδική πιάτσα ταξί στην πλατεία Λαού της Λαμίας (1935)

   Τα ταξί της μοναδικής πιάτσας στη Λαμία (πλατείας Λαού) ήταν αμερικάνικα Chevrolet και Ford. Οι οδηγοί (κυρίως οι ταξιτζήδες) είχαν τα χρόνια εκείνα ένα πολύ δύσκολο επάγγελμα. Δούλευαν μέρα-νύχτα και κοιμόντουσαν στην πιάτσα (επάνω στο τιμόνι).  Τα ταξί ήταν λίγα και - ειδικά για περιπτώσεις ανάγκης, ή βιαστικές - αποτελούσαν τη μοναδική λύση. Οι οδηγοί έμπλεκαν με τη νυχτερινή ζωή και ήταν εκτεθειμένοι σ’ όλες τις καιρικές συνθήκες. Τα ποτά, τα ξενύχτια, η σχέση με τον κόσμο της νύχτας και οι γυναίκες ήταν οι αιτίες της λιγόχρονης ζωής. Έτσι, οι περισσότεροι πέθαιναν[30] νέοι. Αντίθετα η ζωή των οδηγών σε φορτηγά αυτοκίνητα ήταν πιο ομαλή, εφόσον δούλευαν σε ορισμένα δρομολόγια. Μερικοί - ίσως πιο γνωστοί ταξιτζήδες στη δεκαετία του ’30 καταγράφηκαν (από μνήμης[31]) και ήταν οι : Απ. Διαμαντής, Αλ. Καλιαμπέτσος, Κουτσούκος, Κουτσοχιώνης, Λειβαδίτης[32], Π. Μεζές, Μεμένιας, Αθαν. & Αντ. Μπουζουλούμης, “πατατσάκ”, Τσουλής[33], Χαλιάσος, κ.ά.

Ε. Το πρώτο βουλκανιζατέρ στη Λαμία

   Ο ερχομός του αυτοκινήτου στη Λαμία έφερε αναγκαστικά και τους ειδικούς τεχνίτες για την επισκευή του. Οι κακοί δρόμοι (συνήθως χωμάτινοι) ταλαιπωρούσαν ιδιαίτερα τα λάστιχα. Έτσι το βουλκανιζατέρ έγινε απαραίτητο για να κολλάει τις τρύπιες σαμπρέλες (αεροθάλαμοι).  

   Από το 1926 λειτούργησε στην οδό Δροσοπούλου. Ιδρυτής του ήταν ο Πέτρος Δρόσος. Ήταν το μοναδικό Ήταν το μοναδικό στη Φθιώτιδα, Φωκίδα και Ευρυτανία. Την περίοδο της Κατοχής σ’  αυτό εξυπηρετήθηκαν Άγγλοι, Γερμανοί και Ιταλοί.

 

Επισκευή λάστιχου από λεωφορείο της γραμμής Λαμία-Κρίκκελο.

Νικ. Δαβανέλλου : “Η ΡΕΚΛΑΜΑ (1850-1967)”, έκδοση Δήμου Λαμιέων

   Λειτούργησε και στα μεταπολεμικά χρόνια. Επιπλέον καταγράφουμε και τον Αθανάσιο Ντέκο[34] (1904-1944), που εργάστηκε σε βουλκανιζατέρ (δεν είναι γνωστός ο χώρος εργασίας του).

Ζ. Ονόματα και στατιστικά αυτοκινητιστών - Δυστυχήματα

   Από τα βιβλία των Ιερών Ναών της Λαμίας (Αγ. Θεοδώρων, Αγ. Νικολάου, Παναγ. Δέσποινας, Ευαγγελίστριας και Αγ. Δημητρίου), στο πρώτο μισό του 20ού αι., δίνουμε σε πίνακα τους αυτοκινητιστές[35] (ιδιοκτήτες και οδηγούς) της Λαμίας.

   Η βελτίωση του οδοστρώματος (από το 2ο έως το 14ο χλμ.) του δρόμου Λαμίας-Δομοκού, το 1936, υποχρέωσαν τους οδηγούς να συγχαρούν δημόσια[36] την αρμόδια υπηρεσία. Υπέγραψαν οι οδηγοί Αλέκ. Μιχαήλ, Ιωάν. Φράγγος, Μιχ. Φράγγος, Ευάγ. Ψωμάς και Ιωάν. Δόντος.

Από την εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 1928.

   Το 1939 καθορίστηκαν με σχετική απόφαση οι τρεις κλάσεις[37] των φορτηγών αυτοκινήτων (ανάλογα με το ωφέλιμο φορτίο τους). Αυτές ήταν : Πρώτη  ωφέλιμο  φορτίο 1-2 τόνων, δευτέρα 2 ¼ - 3 ½ τόνων και τρίτη με ωφέλιμο φορτίο άνω των 3 ¾ τόνων.

   Το πρώτο αυτοκινητιστικό δυστύχημα[38] στην Ελλάδα έγινε στις 4 Μαρτίου 1907, στη λεωφόρο Συγγρού στην Αθήνα, από το αυτοκίνητο του βουλευτή Φθιώτιδος Νικ. Σιμόπουλου, που παρέσυρε και σκότωσε την Ευφροσύνη Βαμβακά, ετών 25, που καταγόταν απ’ το Αργοστόλι.

   Το πρώτο αυτοκινητιστικό δυστύχημα[39] στη Λαμία καταγράφηκε στις 6-11-1928, όταν το αυτοκίνητο του Σπ. Καρέτσου παρέσυρε και τραυμάτισε σοβαρά ένα νεοσύλλεκτο εύζωνο.

   Από τα βιβλία των Ιερών Ναών της Λαμίας, εντοπίστηκαν - την ίδια χρονική περίοδο περίπου μισού αιώνα - 28 αυτοκινητιστικά δυστυχήματα στην πόλη, που κατέληξαν σε θάνατο (οι περιπτώσεις τραυματισμών δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν).

      Στα μεταπολεμικά χρόνια, με πρωτοβουλία του Δήμου Λαμιέων, στη ΝΑ πλευρά[40] της πλατείας Βασιλ. Κωνσταντίνου (ή Πάρκου), τοποθετήθηκε δημοτική γεφυροπλάστιγγα, για να ζυγίζονται τα φορτηγά αυτοκίνητα και να ελέγχεται το ωφέλιμο φορτίο τους. Από τη δεκαετία του ’80, μεταφέρθηκε στην αρχή της οδού Αναπαύσεως (όπου και παραμένει) ανενεργή πλέον.

Η δημοτική γεφυροπλάστιγγα εγκαταλειμμένη (9-2-2011)

Επίλογος

   Έναν αιώνα και πλέον από την εμφάνιση του πρώτου αυτοκινήτου στη Λαμία και στην ευρύτερη περιοχή, έχουμε φτάσει σε αριθμητική υπερβολή, με πολλαπλάσια από ένα αυτοκίνητα για κάθε σπίτι. Οι ταχύτητες έχουν αυξηθεί υπερβολικά, όπως και τα δυστυχήματα, παρά τα καλύτερα μέσα προστασίας που παρέχουν τα εξελιγμένα αυτοκίνητα. Η αποβολή του αυτοκινήτου από το κέντρο της Λαμίας ήταν μια θετική κίνηση, αλλά ημιτελής. Ο θόρυβος, η ρύπανση και η αδυναμία στάθμευσης, δεν μπορούν να συνυπάρχουν με την ποιοτική ζωή του ανθρώπου. Η απομόνωση ενός ανθρώπου σε κάθε αυτοκίνητο είναι αντικοινωνική, η δε καθιστική ζωή σ’ αυτό δημιουργεί προβλήματα υγείας.

   Καιρός για πιο ανθρώπινη πόλη, με δωρεάν δημοτικό μικρό λεωφορείο, με περισσότερους πεζόδρομους και κυριαρχία του ποδήλατου.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

               φυσικός

  

----------------------------------------------------------------------------------

Δημοσιεύτηκε στις 17-7-2013, στην εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, σελ. 10-11, Λαμία.

---

[1] Αυτοκίνητα με μηχανές εσωτερικής καύσεως παράχθηκαν για πρώτη φορά στη Γερμανία. Το πρώτο μαζικό αυτοκίνητο κατασκευάστηκε το 1908 από τον αμερικανό Χένρι Φόρντ.

[2] από τους Μπεντς  (Κarl Benz) 1885-86 και Νταίμλερ (Gotlieb Daimler) 1886-89.

[3] Περίοδος που ξεκίνησε από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη και χαρακτηρίστηκε από το αισιόδοξο πνεύμα που κυριάρχησε (λόγω της ειρήνης που ακολούθησε, των νέων τεχνολογιών που βελτίωναν τη ζωή, την τέχνη που άνθισε, αλλά έφερε και την ταξικότητα των κοινωνιών). Τα αυτοκίνητα αντικατέστησαν τις άμαξες, το τηλέφωνο αντί για τον τηλέγραφο, το ηλεκτρικό ρεύμα αντί για το φωταέριο και το φωνόγραφο έως τον κινηματογράφο.

[4] Στην Ελλάδα ορίζεται ως η περίοδος μεταξύ του 1923 και του 1940. Γενικότερα ως ευρωπαϊκός μεσοπόλεμος είναι η περίοδος μεταξύ του Α’ και του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.

[5] Έχει γραφεί άρθρο στην εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 1934, με τίτλο “ Η επάνω πλατεία και η κάτω πλατεία”, εννοώντας την πλατεία Ελευθερίας των αστών ενώ η πλατεία Σταροπάζαρου (Πάρκου) ή η πλατεία Λαού ήταν των λαϊκών στρωμάτων.

[6] Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Η Βιοτεχνία-Βιομηχανία της Λαμίας στα χρόνια του Μεσοπολέμου”, στην εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, σε 5 συνέχειες, σελ. 9, από 21 έως 25 Σεπτεμβρίου 2004, Λαμία.

[7] Αργότερα (μετά το 1929) έχουμε αμερικανικής προέλευσης και κατασκευής, κυρίως Φορντ (Ford) και Σεβρολέτ (Chevrolet).

[8] Υπήρχαν και τα ημιλεωφορεία, που είχαν καμπίνα επιβατών και πίσω είχαν και καρότσα για εμπορεύματα.

[9] Από τον κορμό δηλ. του αυτοκινήτου (το σασί με τη μηχανή και τους τροχούς) έφτιαχναν το θάλαμο (καμπίνα) των επιβατών, το βάψιμο, τις ταπετσαρίες, κ.ά.

[10] Έτσι λεγόταν παλιότερα η οδός Λεωνίδου. Ήταν πιο πάνω από το Δημοτικό πάρκιν.

[11] εκεί  όπου σήμερα είναι το super market  Μαρινόπουλος.

[12] Το Χάνι έπαυσε τη λειτουργία του το 1926 και το επόμενο έτος πέθανε ο Κωνσταντίνος Ριζοκώστας.

[13] έπαιρνε “50 δρχ. τα άτομο, ή 250 δρχ. το αγώι και 500 δρχ. αλέ-ρετούρ”.

[14] Το ίδιο επάγγελμα ακολούθησε κι ο γιος του Κώστας Καϊτσιώτης μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50 περίπου (και μετά έγινε εκπαιδευτής οδηγών).

[15] εφ. ΛΑΜΙΑΚΗ, 26 Φεβρ. 1925, Λαμία.

[16] Αντιπρόσωποι : ΡΟΔΙΟΣ ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ  [εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 4,  27-11-1927, Λαμία]

[17] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 41, σ.4, 16-5-1928, Λαμία.

[18] Η κυβερνητική εξαγγελία της μελέτης για δημιουργία δρόμου Λαμίας-Μεσολογγίου, το 1929, οδηγεί τις κοινότητες της περιοχής Σπερχειάδας και Ομιλαίων (Γαρδίκι) για χάραξη της νέας αυτής οδού Λαμίας-Μεσολογγίου περνώντας μέσα από τα χωριά της Δυτ. Φθιώτιδας και μετά από τη νότια Ευρυτανία. (εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 108, σ. 3, 12-1-1929, Λαμία)

[19] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 14, σ. 4, 29-1-1928, Λαμία.

[20] Ο  Louis Chevrolet (1878- 1941) και ο William Durant ίδρυσαν  το 1911 την  αυτοκινητοβιομηχανία Chevrolet και αργότερα απέκτησαν την διοίκηση ολόκληρης της General Motors.

[21] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 711, σ. 4, 14-9-1933, Λαμία.

[22] Οι συνεταίροι ήταν : Παπαλέξης-Λάμπρου & Σία, Στ. Ζαρκαδούλας, Κ. Νικολόπουλος, Αντ. Λιόντος, Περ. Αθανασίου και Αθ. Ζαρκαδούλας. (εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 679, σ. 2, 1-7-1933, Λαμία)

[23] Υπάρχει και σήμερα ενοικιασμένο ως Κατάστημα νυφικών (Κολοκοτρώνη 3) δίπλα από το κατάστημα των Αφών Κατσούδα.

[24] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ.735, σ. 4, 9-11-1933, Λαμία.

[25] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 800, σ. 4, 17-4-1934, Λαμία.

[26] Η Αμαλία, το γένος Κ. Καϊλάνη, κόρη μεγαλοκτηματία, ήταν σύζυγος του Γρηγορίου Κ. Ασημακοπούλου (1880-1938), μεγαλοκτηματία στην περιοχή της Λαμίας.

[27] Αθαν. Κ. Μπαλωμένου : “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (δεκαετία 1930-40)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, σ. 68, Λαμία.

[28] Το 1934 σε αυτοκ. δυστύχημα, φορτηγάκι Chevrolet, που οδηγούσε ο Καραγιάννης, σκότωσε στην οδό Καποδιστρίου (πιο κάτω από τα Δικαστήρια) ένα κορίτσι του σιδηρουργού Σκουρολιάκου. [ό.π., σ. 92]

[29] Ο Θεοδώρου είχε 1 αυτοκίνητο. Στα φορτηγά αυτοκίνητα της εταιρίας είχαν δώσει ονόματα από πρόσωπα της εποχής και από μέρη της Μικράς Ασίας, όπως Κωνσταντίνος Β’ (σε ένα Chevrolet), Κάιζερ (σε ένα Ford), Σαγγάριος, Τουμλού Μπουνάρ, κ.ά. (ό.π., σ. 72).

[30] Στον πίνακα των 45 οδηγών που ακολουθεί, ο μέσος όρος ζωής είναι 44 χρόνια!

[31] Αθαν. Κ. Μπαλωμένου : “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (δεκαετία 1930-40)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, σ. 78, Λαμία.

[32] Ο πατέρας του ηθοποιού Θάνου Λειβαδίτη.

[33] παρατσούκλι του Δημ. Καϊτσιώτη.

[34] Από το Βιβλίο Αποβιώσεων του Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου Λαμίας.

[35] Ως τόπος καταγωγής όλων δηλώθηκε η Λαμία, εκτός των : Θωμ. Ζούπα (Μακρακώμη), Ελευθ. Κουτσόπουλο (Αθήνα), Γεωρ. Λαΐνα (Στυλίδα), Παύλο Μεζέ (Λάσπη), Γεωρ. Πέτρου (Χιλιαδού), Στέφ. Ρεμούνδου (Άνδρος) και Ευαγ. Τριανταφύλλου (Ροδίτσα).

[36] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 4 Φεβ. 1936, Λαμία.

[37] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1358, σ. 4, 13-6-1939, Λαμία.

[38] Το πρώτο τροχαίο ατύχημα στον κόσμο έγινε στην Αγγλία, στις 17-8-1896, όταν ο Βρετανός οδηγός έφυγε εκτός δρόμου και σκοτώθηκε. Η ταχύτητα του αυτοκινήτου ήταν 3,7 μίλια / ώρα (δηλ. 6,9 χλμ / ώρα). Ακολούθησε η δημοσίευση του νόμου της Ερυθράς Σημαίας (έπρεπε ένα άτομο κρατώντας ερυθρά σημαία , να προηγείται του αυτοκινήτου που κινείτο στο δρόμο).

[39] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 90, σελ. 4, 7-11-1928, Λαμία.

[40] Σήμερα στη θέση αυτή είναι μια τριγωνική νησίδα.