Από το Μόδι Λοκρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1909-1914)

 

Προλεγόμενα

  Το Μόδι είναι ημιορεινή κοινότητα (σε υψόμετρο 370 μέτρα) της Λοκρίδας[1], που βρίσκεται στους ΝΑ πρόποδες του Καλλιδρόμου, ανάμεσα στον Βοιωτικό Κηφισό και στο βουνό Παλιοαηλιάς. Ιστορείται από τα αρχαία χρόνια κι έχει πολλά αρχαιολογικά ευρήματα, έχει δε υποστεί πολλές καταστροφές από επιδρομείς. Δεν το έχω επισκεφθεί.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Μόδι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 29 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2024.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε πολύς χρόνος εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 14 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 29 ονόματα μεταναστών. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Μόδι, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτό. 

 

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία) ή κωμόπολη. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

      Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Μόδι, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 -----

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Μόδιον

   Από τος 20 Απριλίου 1835, ο οικισμός Μόδιον προσαρτήθηκε στο δήμο Ελατείας του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 15 Δεκεμβρίου 1873, ο οικισμός Μόδιον αποσπάστηκε από το δήμο Ελατείας και προσαρτήθηκε στο δήμο Τιθορέας του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

    Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός Μόδιον αποσπάστηκε από το Ιδρύθηκε κοινότητα Μοδίου με τον οικισμό αυτόν και ομώνυμη έδρα.

   Στις 31 Μαρτίου 1943, ο νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος διαιρέθηκε και ο οικισμός (και η κοινότητα) υπάγονται πλέον στο νομό Φθιώτιδος.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”), η κοινότητα Μοδίου καταργήθηκε και ο οικισμός Μόδιον προσαρτήθηκε στο δήμο Τιθορέας. Στις 7 Ιουνίου 2010, (σχέδιο “Καλλικράτης”), ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Τιθορέας και προσαρτήθηκε στο δήμο Αμφίκλειας-Ελάτειας.

   Ο πληθυσμός του (απογραφή 2021) ήταν 266 κάτοικοι.

 

---------

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση από το Μόδι στην Αμερική[2]

   Από τα 29 ονόματα μεταναστών που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (10) έφυγαν το έτος 1914 (ποσοστό 34 %). Συνολικά έγιναν 14 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Διπλά ταξίδια έκαναν 2 μετανάστες.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε[3] ήταν 4 % του πληθυσμού, που είναι το μισό του γενικού μέσου όρου της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8 %). Η περιοχή είχε γεωργία και κτηνοτροφία και κάλυπτε τις ανάγκες των κατοίκων της.

    Όλοι οι μετανάστες ήταν άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες  21-30 ετών (με 11 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Μόδι, δίνεται στον παρατιθέμενο πίνακα 3.

Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

 (α) Θεοχαρόπουλος Ανδρέας, ετών 18 (πήγε το 1910)

 (β) Σμπάρδος Δημήτριος, ετών 18 (πήγε το 1909) 

Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :

 (α) Σχοινάς Δημήτριος, ετών 43 (πήγε το 1913)

 (β) Χρέμος Γεώργιος, ετών 43 (πήγε το 1913)

 

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 29 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες από το Μόδι ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 29 μετανάστες, οι 19 ήταν άγαμοι (ή 65 %), οι δε 5 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες του χωριού Μόδι, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :  

 

   Συνολικά έγιναν 14 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 29 μετανάστες από το Μόδι. Οι περισσότεροι μετανάστες (15 άτομα) έφυγαν το λιμάνι του Πειραιά, ενώ από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν 7 μετανάστες (βλ. πίνακα 5). Οι υπόλοιποι έφυγαν από ξένα λιμάνια. Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

   Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες (17 άτομα) από το Μόδι έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικά πλοία έφυγαν 12 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι του Πειραιά, το 1909 έφυγαν 3 μετανάστες από το Μόδι με το πλοίο “Athinai”. Το 1910, από το λιμάνι της Νάπολης, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 4 μετανάστες με το πλοίο “Prinzess Irene”. Το 1913, από το λιμάνι του Πειραιά, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 4 μετανάστες με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris”.

   Σε σύγκριση, τα ομαδικά ταξίδια ήταν περισσότερα από τα μεμονωμένα. Πιο συγκεκριμένα, έγιναν 6 μεμονωμένα και 8 ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από τα Αργύρια φαίνονται στον Πίνακα 7. Περισσότερους μετανάστες δέχτηκαν οι πολιτείες της Μασαχουσέτης και του Όρεγκον (από 6 άτομα). Ακολούθησαν με μικρότερη προτίμηση οι πολιτείες της Δυτικής Γιούτα και Μέην. Υπήρξαν και τόποι από μεμονωμένους μετανάστες. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

                                                      ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

 

            2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

    Οι περισσότεροι μετανάστες δηλ. 23 άτομα (79 %) δήλωσαν απλός εργάτης. Δηλώθηκε όμως και άλλο σχετικό επάγγελμα. Περισσότερα στοιχεία στον πίνακα που ακολουθεί:

 

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 2 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Ιωάννης Κεπενής :  Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στο Πόρτλαντ. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Πόρτλαντ του Μέην.

2.    Ασημάκης Κοκλογιάννης :  Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-13 στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

 

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Μόδι στις ΗΠΑ

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από το Μόδι που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[4]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από το Μόδι δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α         Ονοματεπώνυμο           χρον. άφιξης  ηλικία  έγγαμος    Πλοίο ταξιδιού      Λιμάνι  αναχώρ.

1       Αυγεροδήμος Δημήτριος      3-4-1914        28         όχι       Regina d’ Italia          Νάπολη

2       Αυγεροδήμος Ευστάθιος      5-10-1913       40         ναι       Patris                         Πειραιάς

3       Βασιλείου Ανδρέας             9-9-1910        20         όχι       Argentina                   Πάτρα

4       Βασιλείου Γεώργιος            5-10-1913       41         ναι       Patris                         Πειραιάς

5       Γαζής Δημήτριος                 19-6-1914       40         ναι       Corcovado                  Πειραιάς

6       Γκίφας Κωνσταντίνος         14-5-1914       19         όχι       Belvedere                  Πάτρα

7       Δολκάρης Γκόλφης             8-12-1910       20         όχι       Prinzess Irene            Νάπολη

8       Δρίβας Νικόλαος                14-5-1914       28         όχι       Belvedere                  Πάτρα

9       Θεοχαρόπουλος Ανδρέας    8-12-1910       18         όχι       Prinzess Irene            Νάπολη

10      Κεπενής Ιωάννης                11-5-1912       24         όχι       Italia                         Νάπολη

11      Κεπενής Ιωάννης                14-5-1914       27         όχι       Belvedere                  Πάτρα

12      Κοκλογιάννης Αθανάσιος    19-6-1914       29         όχι       Corcovado                  Πειραιάς

13      Κοκλογιάννης Ασημάκης     19-6-1914       42         όχι       Corcovado                  Πειραιάς

14      Κουκογιάννης Ταξιάρχης    5-10-1913       40         ναι       Patris                         Πειραιάς

15      Κυπίλης Δημήτριος              20-4-1912       25         όχι       Macedonia                  Πειραιάς

16      Μπεκιάρης Γεώργιος           6-10-1912       23         όχι       Ivernia                       Πάτρα

17      Μπεκιάρης Νικόλαος           28-3-1914       25         όχι       Themistocles              Πειραιάς

18      Παναγιωτόπουλος Λεων.    8-12-1910       25         όχι       Prinzess Irene            Νάπολη

19      Σακελλαρίου Γεώργιος        16-5-1914       37         ναι       Kaiser Franz Josef I    Πάτρα

20      Σμπάρδος Δημήτριος           3-6-1909        18         όχι       Athinai                       Πειραιάς

21      Στάμου Παναγιώτης            3-6-1909        23         όχι       Athinai                       Πειραιάς

22      Στίμας Αλέξανδρος             8-12-1910       35         ναι       Prinzess Irene            Νάπολη

23      Σχοινάς Δημήτριος              30-6-1913       43         ναι       Patris                         Πειραιάς

24      Σχοινάς Στέφανος               28-3-1914       25         όχι       Themistocles              Πειραιάς

25      Χρέμος Γεώργιος                30-6-1913       43         ναι       Patris                         Πειραιάς

26      Χρέμος Ευστάθιος               5-10-1913       42         χήρος      Patris                         Πειραιάς

27      Χρέμος Κώστας                  9-9-1910        20         όχι       Argentina                   Πάτρα

28      Χρέμος Νικόλαος                3-6-1909        28         Ναι       Athinai                       Πειραιάς

29      Χόνδρος Κων/νος               21-10-1912     20         όχι       La Touraine               Χάβρη

 

 

 

 

 

5.  Χρονικό της μετανάστευσης από το Μόδι Λοκρίδας

 

(i)  Οι πρωτοπόροι του 1909

   Ήταν μια τριμελής ομάδα, που αποφάσισε να κάνει το μεγάλο ταξίδι προς την Αμερική. Περιλάμβανε τους : Δημ. Σμπάρδο, Παν. Στάμου και Νικ. Χρέμο. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 13 Μαΐου 1909, επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Athinai”  και στις 3 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Δημήτριος Σμπάρδος (Sbardos) ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Οδυσσεύς. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Λα Γκράντε (La Grande) του Όρεγκον, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Σασσιάκος.

·         Ο Παναγιώτης Στάμου ήταν 23 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Μόδιο δήλωσε την αδερφή του Ζωή. Αναζητούσε δουλειά, με 20 $ μαζί του, στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Στρογγύλης[5].

·         Ο Νικόλαος Χρέμος (Cremos) ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Γιαννούλα. Με 14 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λαλάς.

 

Ατμόπλοιο “Athinai” (1910)

(ii)  Διπλασιασμός του αριθμού μεταναστών στο 1910

   Στη διάρκεια τους έτους έγιναν δύο ομαδικά ταξίδια με πλοία προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν έξη άτομα από το Μόδι. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από δύο άτομα, τους Ανδρ. Βασιλείου και Κώσ. Χρέμο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 24 Αυγούστου 1910 έφυγαν με το πλοίο “Argentina” και στις 9 Σεπτεμβρίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Περισσότερα στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Ανδρέας Βασιλείου ήταν 20 ετών. Στο Μόδι είχε τη μητέρα του Σουλτάνα. Προορισμός του για δουλειά (με 50 $ μαζί του) ήταν η μικρή πόλη Λα Γκράντε[6] (La Grande) του Όρεγκον, κοντά στον αδερφό του Θ. Βασιλείου.

·         Ο Κώστας Χρέμος (Hremos) ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε τον αδερφό του Δημήτριο. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη μικρή πόλη Λα Γκράντε[7] του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θ. Βασιλείου.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε τέσσερα άτομα και περιλάμβανε τους : Γκόλ. Δολκάρη, Ανδρ. Θεοχαρόπουλο, Λεων. Παναγιωτόπουλο και Αλέξ. Στίμα. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί στις 23 Νοεμβρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Prinzess Irene”  και στις 8 Δεκεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας αναφέρει γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Γκόλφης Δολκάρης[8] (Dolcaris) ήταν 20 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Μόδι δήλωσε τον αδερφό του Νικόλαο. Αναζητούσε δουλειά, με 28 $ μαζί του στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Γκόλφη Μαγκίνα.

·         Ο Ανδρέας Θεοχαρόπουλος ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Λουκάς. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζέιμς Κυριαζής.

·         Ο Λεωνίδας Παναγιωτόπουλος ήταν 25 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Κωνσταντίνα. Προορισμός του για δουλειά (με 28 $ μαζί του) ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Κουτσουμπέλη.

·         Ο Αλέξανδρος Στίμας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Σταθού. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γκόλφης Μαγγίνας.

 

Πλοίο “Prinzess Irene” (Photo: Peabody Essex Museum)

 (iii)   Μείωση μεταναστών στο 1912

 

   Στη διάρκεια τους έτους έγιναν τέσσερες μεμονωμένες αναχωρήσεις με πλοία προς την Αμερική. Αναλυτικά έχουμε:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Δημήτριο Κυπίλη (Kipilis). Στις 2 Απριλίου 1912, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Macedonia” και στις 20 Απριλίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Μόδιο δήλωσε τον αδερφό του Ευστάθιο. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στην πόλη Αλαμπάμα (Alabama City), όπου ήταν ο φίλος του Απόστολος Σκανδαλάρης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Ιωάννη Κεπενή (Kipignis). Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 25 Απριλίου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Italia”  και στις 11 Μαΐου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Κωνσταντίνος. Με 23 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ουίνταμ (Windham) της Νέας Υόρκης, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάν. Ζυγούρας.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Γεώργιο Μπεκιάρη. Από το λιμάνι της Πάτρας επέλεξε το πλοίο “Ivernia” και στις 6 Οκτωβρίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 23 ετών. Άλλα στοιχεία ελλείπουν (από πρόβλημα του αρχείου).

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κωνσταντίνο Χόνδρο. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης. Από εκεί, στις 12 Οκτωβρίου αναχώρησε με το πλοίο “La Touraine”  και στις 21 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ταξιάρχης. Προορισμός του για δουλειά (με 22 $ μαζί του) ήταν η πόλη Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στον κουνιάδο του Γκας (Κωνσταντίνο) Βαθιά.

 

(iv)   Νέα αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1913

   Στη διάρκεια τους έτους έγιναν δύο ομαδικές αναχωρήσεις με πλοία προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα από το Μόδι. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1913 έγινε από δύο άτομα. Ήταν οι : Δημ. Σχοινάς και Γεώρ. Χρέμος. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 12 Ιουνίου ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 30 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Δημήτριος Σχοινάς ήταν 43 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η σύζυγός του λεγόταν Παναγούλα. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χουήλιν (Wheeling)  της Δυτικής Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Αλέξ. Κεσίνης.

·         Ο Γεώργιος Χρέμος (Hremis) ήταν 43 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Χρυσούλα. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Σώλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Βαθιάς.

 

Ατμόπλοιο “Πατρίς” (Patris)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1913 αριθμούσε τέσσερα άτομα και περιλάμβανε τους : Ευστ. Αυγεροδήμο, Γεώρ. Βασιλείου, Ταξ. Κουκογιάννη και Ευστ. Χρέμο. Στις 13 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 5 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μάς πληροφορούν γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Ευστάθιος Αυγεροδήμος ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Στο Μόδι ήταν η γυναίκα του Βασίλω. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χουήλιν της Δυτικής Βιρτζίνια, κοντά στον κουνιάδο του Δημ. Σχοινά.

·         Ο Γεώργιος Βασιλείου ήταν 41 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Αγγέλω. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Χουήλιν της Δυτικής Βιρτζίνια, όπου ήταν ένας ξάδερφός του[9].

·         Ο Ταξιάρχης Κουκογιάννης[10] ήταν 40 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χουήλιν (Wheeling) της Δυτικής Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αλέξ. Κεσίνης[11].

·         Ο Ευστάθιος Χρέμος (Hremis[12]) ήταν 42 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Μόδι, δήλωσε τον ξάδερφό του Ν. Φούντα. Αναζητούσε δουλειά, με 35 $ μαζί του, στην πόλη Χουήλιν (Wheeling) της Δυτικής Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λουκάς Παναγιωτόπουλος.

 

(i)  Κορύφωση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1914

   Στη διάρκεια τους έτους έγιναν πέντε  αναχωρήσεις (3 ομαδικές και 2 από μεμονωμένους) με πλοία προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 10 άτομα από το Μόδι. Αναλυτικά :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους Νικ. Μπεκιάρη και Στέφ. Σχοινά. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 9 Μαρτίου 1914 έφυγε με το πλοίο “Themistocles” και στις 28 Μαρτίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Νικόλαος Μπεκιάρης ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ευστάθιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Γεώργιο Μπεκιάρη.

·         Ο Στέφανος Σχοινάς ήταν 25 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Αθανάσιος. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν το Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Λουκάς Θεοχαρόπουλος.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Δημήτριο Αυγεροδήμο. Από την Ελλάδα ταξίδεψε μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί αναχώρησε με το πλοίο “Regina d’ Italia”  και στις 3 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 28 ετών. Με 27 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά. Στο χειρόγραφο αρχείο ο τόπος όπου πήγε είναι δυσανάγνωστος, όπου ήταν ένας φίλος του.

 

Πλοίο “Belvedere”  (Photo: Peabody Essex Museum)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 αριθμούσε τρία άτομα. Ήταν οι : Κων. Γκίφας, Νικ. Δρίβας και Ιωάν. Κεπενής. Στις 27 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Belvedere” και στις 14 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Συμπληρωματικά στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι:

·         Ο Κωνσταντίνος Γκίφας (Gifas) ήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Λουκάς. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Πόρτλαντ του Μέην, με γνωστό του στην Αμερική τον ξάδερφό του Π. Παπαχαραλάμπου.

·         Ο Νικόλαος Δρίβας (ή Ντρίβας) ήταν 28 ετών και αναλφάβητος. Στο χωριό είχε τη μητέρα του Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Γ. Δημόπουλο.

·         Ο Ιωάννης Κεπενής (Kepenis) ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Κωνσταντίνος. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν το Πόρτλαντ[13] του Μέην, όπου ήταν ο ξάδερφός του Π. Παπαχαραλάμπου. Για τον Ιωάννη Κεπενή, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε στο Πόρτλαντ.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Γεώργιο Σακελλαρίου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 4 Μαΐου, ταξίδεψε με το πλοίο “Kaiser Franz Josef I” και στις 16 Μαΐου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Μόδι, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε τα Καραβίδια. Το όνομα της συζύγου του ήταν Αρετή. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Τζόνσονμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο συγγενής του Ε. Αθανασίου.

 

Πλοίο “Corcovado”

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από τρία άτομα, τους : Δημ. Γαζή, Αθαν. Κοκλογιάννη και Ασημ. Κοκλογιάννη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 31 Μαΐου ανέβηκαν στο πλοίο “Corcovado” και στις 19 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ακόμη για τους μετανάστες αυτούς ότι:

·         Ο Δημήτριος Γαζής (Gazis) ήταν 40 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Σταθού. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον ανεψιό του Γκας (Κωνσταντίνο) Κοκλογιάννη.

·         Ο Αθανάσιος Κοκλογιάννης ήταν 29 ετών και αναλφάβητος. Στο Μόδιο ήταν η μητέρα του Παναγιού. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο πατέρας του Κώστας Κοκλογιάννης.

·         Ο Ασημάκης Κοκλογιάννης[14] ήταν 25 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Παναγιού. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 30 $ μαζί του) ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο φίλος του Παναγιώτης Χολινδρός. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ασημάκης Κοκλογιάννης την περίοδο 1910-13 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

 

---------------------------

 

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Γενικές απογραφές πληθυσμού στα έτη 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Επίσης αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gt από τις 7 & 14 Ιουλίου 2014 (α’ & β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Απ’ το Δαδί (Αμφίκλεια) μετανάστες στην Αμερική (1906-1923)”.  Ανέκδοτη εργασία του 2014. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gt από τις 21-12-2015 (Μέρος Α’)

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Απ’ το Δαδί (Αμφίκλεια) μετανάστες στην Αμερική (1906-1923)”.  Ανέκδοτη εργασία του 2014. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gt από τις 29-12-2015 (Μέρος Β’)

8.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

9.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

10.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

11.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

12.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

13.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

14.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1] Το 1521 γνωρίζουμε πως ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο χωριό μετά την Αταλάντη με 370 σπίτια και πλήρωνε το μεγαλύτερο φόρο στο σουλτάνο.

[2] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[3] Στο σύνολο των 29 μεταναστών από το Μόδι, βρέθηκαν 8 αναλφάβητοι (ποσοστό 28 %).

[4] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[5] Από το Δαδί (Αμφίκλεια). Πήγε στην Αμερική το 1906, σε ηλικία 29 ετών. Προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

[6] Αρχικά είχε δηλώσει ως τόπο προορισμού τη Νέα Υόρκη.

[7] Αρχικά είχε δηλώσει ως τόπο προορισμού τη Νέα Υόρκη.

[8] Το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο στο χειρόγραφο αρχείο. Γράφηκε με επιφύλαξη, αν αποδόθηκε σωστά.

[9] Κεσίνης ή Κεπενής. Δύσκολη η επιβεβαίωση.

[10] Αναρωτιέμαι μήπως είναι Κουκλογιάννης. Δεν είμαι σε θέση να το επιβεβαιώσω.

[11] Δύσκολη η επιβεβαίωση του σωστού επωνύμου..

[12] Έτσι ακριβώς γράφτηκε στο Βιβλίο Μεταναστών (Ship Manifest). Στην καρτέλα του μετανάστη, έχει - παραδόξως - περαστεί ως Floros Efstathios. Μεγαλύτερη ακρίβεια προφανώς έχει η καταγραφή Ship Manifest κι αυτή θα χρησιμοποιήσουμε.

[13] Υπήρξε νέος τόπος προορισμού, με διαγραφή του Portland και από πάνω γράφτηκε Bellingham.

[14] Φέρει σφραγίδα που γράφει : NON IMMIGRANT ALIEN.