Προλεγόμενα
 |
| Ο Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής Μερκάδας |
Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Μερκάδα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 17 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2022.
Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε πολύς χρόνος εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 9 μεταναστευτικά ταξίδια και τελικά ανευρέθηκαν 17 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τη Μερκάδα, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτήν.
Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Μακρακώμη, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.
Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από τη Μερκάδα, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.
Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.
Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος
φυσικός
--------
Αυτοδιοικητικά
Οικισμός Μερκάδα
Από τις 28 Δεκεμβρίου 1836 ο οικισμός Μερκάδα προσαρτήθηκε στο δήμο Τυμφρηστού του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στο ίδιο έτος ο νομός άλλαξε και ονομάστηκε Φθιώτιδος και Φωκίδος.
Στις 4 Δεκεμβρίου 1997, η κοινότητα Μερκάδας καταργήθηκε και ο ομώνυμος οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού. Από τις 7 Ιουνίου 2010, ο δήμος Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού καταργήθηκε και ο οικισμός Μερκάδας προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης.
Ο πληθυσμός της (απογραφή 2011) ήταν 356 κάτοικοι.
---------
1. Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]
Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 4% του πληθυσμού, που είναι το μισό του γενικού μέσου όρου της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8%). Η περιοχή είχε δραστηριότητες (γεωργία, κτηνοτροφία, κ.ά.) και κάλυπτε τις ανάγκες[2] των κατοίκων της.
Οι μετανάστες ήταν όλοι άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών (με 9άτομα). Ακολούθησαν οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 4 άτομα) και μετά οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών (με 3 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από τηΜερκάδα, δίνεται στον παρατιθέμενο πίνακα 3.
Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :
(α) Τσιούνης Ιωάννης, ετών 16 (πήγε το 1907)
(β) Τσούτρας Ιωάννης, ετών 18 (πήγε το 1914)
(γ) Αλεξίου Παναγιώτης, ετών 19 (πήγε το 1911))
Μεγαλύτερη ηλικία είχε :
(α) Τσούνης Ηρακλής, ετών 45 (πήγε το 1921)
Οι περισσότεροι μετανάστες της Μερκάδας ήταν έγγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 17 μετανάστες, οι 10 ήταν έγγαμοι (ή 59 %) και οι υπόλοιποι 7 ήταν άγαμοι.
Από τις οικογένειες της Μερκάδας, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :
Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες της Μερκάδας έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικό πλοίο έφυγαν μόνο 4 άτομα.
Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.
Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».
Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.
Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες της Μερκάδας φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Βιρτζίνια με 12 άτομα (ποσοστό 71 %)!Ακολούθησε η πολιτεία του Ιλινόις. Μεμονωμένες προτιμήσεις τόπων καταγράφηκαν σε άλλες 3 πολιτείες. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.
Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ
|
ΠΟΛΙΤΕΙΑ |
ΤΟΠΟΙ |
|
Βιρτζίνια (Va.) |
Hampton (7), Newport News (4), Norfolk (1) |
|
Ιλινόις (Ill.) |
Chicago (2) |
|
Μασαχουσέτη (Mass.) |
Springfield (1) |
|
Οχάιο (Ohio) |
Wellsville (1) |
|
Πενσυλβάνια (Pa.) |
Ambridge (1) |
|
ΣΥΝΟΛΟ |
17 |
2. Επαγγέλματα των μεταναστών
Οι περισσότεροι μετανάστες δηλ. 12 άτομα (71%) δήλωσαν απλοί εργάτες. Δηλώθηκαν όμως και άλλα μεμονωμένα επαγγέλματα. Περισσότερα στοιχεία στον πίνακα που ακολουθεί:
|
επάγγελμα |
αριθ. |
|
εργάτης (laborer, workman, worker) |
12 |
|
εργάτης σε φάρμα (farmlaborer) |
2 |
|
ξυλουργός(carpenter) |
1 |
|
έμπορος (merchant) |
1 |
|
οικιακά (house wife) |
1 |
|
ΣΥΝΟΛΟ |
17 |
Ξυλουργός : Πιλάλης Ανδρέας
Έμπορος : Τσιούνης Κων/νος
3. Διπλό ταξίδι στην Αμερική
Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν2άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Περισσότερα χρόνια στο πρώτο ταξίδι του (12) έμεινε ο Κων/νος Τσιούνης.
Οι μετανάστες αυτοί ήταν :
1. Ηρακλής Τσούνης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1910 στην πόλη Χάμπτον της Βιρτζίνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 στο Νιούπορτ Νιους της Βιρτζίνια.
2. Κωνσταντίνος Τσιούνης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1919 στο Σικάγο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 πάλι στον ίδιο προορισμό (μαζί με τη σύζυγό του).
4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών της Μερκάδας
Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Μερκάδας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Μερκάδας δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):
α/α Ονοματεπώνυμο χρ. άφιξης ηλικία έγγαμος Πλοίο ταξιδιού Λιμάνι αναχώρ.
1 Αγραφιώτης Νικόλαος 24-5-1906 23 όχι Georgia Πάτρα
2 Αλεξίου Παναγιώτης 25-3-1911 19 όχι Argentina Πάτρα
3 Θανέλας Σπύρος Κ. 18-6-1907 27 ναι Gallia Πειραιάς
4 Κατσογιάννης Θεόδωρος 18-6-1907 28 ναι Gallia Πειραιάς
5 Κατσογιάννης Παναγιώτης 18-6-1907 24 ναι Gallia Πειραιάς
6 Ππαζαχαρής Νικόλαος 18-6-1907 29 ναι Gallia Πειραιάς
7 Πέξας Παυσανίας 11-6-1911 22 όχι Martha Washington Πάτρα
8 Πιλάλης Ανδρέας 6-10-1912 22 ναι Ivernia Πάτρα
9 Σούλας Κωνσταντίνος 22-6-1920 32 όχι Megali Hellas Πειραιάς
10 Τσιούνη Ευδοξία 2-5-1921 21 ναι King Alexander Πειραιεύς
11 Τσιούνης Ιωάννης 18-6-1907 16 όχι Gallia Πειραιάς
12 Τσιούνης Κωνσταντίνος 2-5-1921 33 ναι King Alexander Πειραιεύς
13 Τσιούτρας Ευάγγελος 18-6-1907 31 ναι Gallia Πειραιάς
14 Τσούνης Ηρακλής 18-6-1907 31 ναι Gallia Πειραιάς
15 Τσούνης Ηρακλής 20-2-1921 45 ναι Themistocles Πειραιάς
16 Τσούτρας Ιωάννης 2-4-1914 18 όχι Laconia (1912) Πάτρα
17 Φλώρος Νικόλαος 18-6-1907 24 όχι Gallia Πειραιάς
5. Χρονικό της μετανάστευσης από τη Μερκάδα
i. Ο πρωτοπόρος του 1906
Ο άνθρωπος του χωριού που προηγήθηκε και “άνοιξε το δρόμο” για την Αμερική ήταν ο Νικόλαος Αγραφιώτης. Στις 3 Μαΐου 1906, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Georgia” και στις 24 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 23 ετών. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Νιούπορτ Νιούς (Newport News) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης.
ii. Κορύφωση της μετανάστευσης στο 1907
Στη διάρκεια του έτους έγινε μια ομαδική αναχώρηση από τη Μερκάδα προς την Αμερική, που αριθμούσε οκτώ άτομα. Ήταν οι : Σπ. Θανέλας, Θεόδ. Κατσογιάννης, Παν. Κατσογιάννης, Νικ. Παπαζαχαρής, Ιωάν. Τσιούνης, Ευάγ. Τσιούτρας, Ηρ. Τσούνης και Νικ. Φλώρος. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 25 Μαΐου 1907 επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Gallia” και στις 18 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι:
· Ο Σπύρος Θανέλας ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Το όνομα του πατέρα του πρέπει να ήταν Κώστας. Αναζητούσε δουλειά, με 12 $ μαζί του, στην πόλη Χάμπτον της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Στυλιανός Σαξώνης.
· Ο Θεόδωρος Κατσογιάννης ήταν 28 ετών. Με 12 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάμπτον (Hampton) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Στυλιανός Σαξώνης.
· Ο Παναγιώτης Κατσογιάννης ήταν 24 ετών. Προορισμός του για δουλειά (με 13 $ μαζί του) ήταν η πόλη Χάμπτον της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Αγραφιώτης.
· Ο Νικόλαος Παπαζαχαρής ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Με 10 $ για τα πρώτα το έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάμπτον της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Αγραφιώτης.
· Ο Ιωάννης Τσιούνης ήταν 16 ετών. Αναζητούσε δουλειά, με 6 $ μαζί του, στην πόλη Χάμπτον της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Βασίλης Αλεξίου.
· Ο Ευάγγελος Τσιούτρας ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάμπτον (Hampton) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Στυλιανός Σαξώνης.
· Ο Ηρακλής Τσούνης ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του για δουλειά (με 12 $ μαζί του) ήταν η πόλη Χάμπτον της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Βασίλειο Αλεξίου.
· Ο Νικόλαος Φλώρος ήταν 24 ετών. Με 8 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Νιούπορτ Νιους της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Ιωάννης Αντζάς (Angeas).
iii. Δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1911
Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Παναγιώτη Αλεξίου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 8 Μαρτίου ταξίδεψε με το πλοίο ”Argentina” και στις 25 Μαρτίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 26 $ μαζί του, στην πόλη Νόρφολκ της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο θείος του Δ. Κουτσογιάννης.
 |
| Ατμόπλοιο “Argentina” |
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Παυσανία Πέξα (Pexas). Στις 29 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Martha Washington” και στις 11 Ιουνίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 22 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Δημήτριος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Νιούπορτ Νιους (Newport News) της Βιρτζίνια, κοντά στο θείο του Ι. Αγραφιώτη.
 |
| Πλοίο“Ivernia” (Photo: Alex Duncan) |
iv. Μεμονωμένες αναχωρήσεις στα έτη 1912 και 1914
Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Ανδρέα Πιλάλη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 17 Σεπτεμβρίου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Ivernia” και στις 6 Οκτωβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν22 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξυλουργός (carpenter). Το όνομα της γυναίκας τουπρέπει να ήταν Φωτεινή. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η όλη Άμπριτζ (Ambridge) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Δεκόπουλος.
Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Ιωάννη Τσούτρα. Στις 17 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Laconia (1912)” και στις 2 Απριλίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Χρήστος. Με 27 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Σπρίνγκφιλντ (Springfield) της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Κώστα Οικονομίδη.
v. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920
Έγινε από τον Κωνσταντίνο Σούλα (Soulas). Στις 8 Ιουνίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Megali Hellas” και στις 22 Ιουνίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέα Υόρκης. Ήταν 32 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στη μικτή πόλη Γουέλσβίλ (Wellsville) του Οχάιο, όπου ήταν ο συγγενής του Νικόλαος Βαρλάμης[4].
vi. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1921
Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο τελευταίες αναχωρήσεις με πλοία (1 ομαδική και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 3 άτομα της Μερκάδας. Πιο συγκεκριμένα :
Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1921 έγινε από τον Ηρακλή Τσούνη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 28 Ιανουαρίου ανέβηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 20 Φεβρουαρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 45 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Γιαννούλα. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Νιούπορτ Νιους της Βιρτζίνια, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Τσούνη. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ηρακλής Τσούνης, την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε πάλι σε τόπο της Βιρτζίνια.
 |
| Ατμόπλοιο “King Alexander” |
Η ομαδική αναχώρηση στο 1921 έγινε από δύο άτομα, τους Κων. Τσιούνη και Ευδοξία Τσιούνη. Στις 15 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “King Alexander” και στις 2 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν γι’ αυτούς ότι :
· Ο Κωνσταντίνος Τσιούνης ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν έμπορος (merchant). Γεννήθηκε στη Μερκάδα, αλλά ως τόπο προηγούμενης κατοικίας του δήλωσε τη Λαμία, όπου ήταν η πεθερά του Αγγελική. Προορισμός του (με 135 $ μαζί του) ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Παναγιώτης. Για τον Κωνσταντίνο Τσιούνη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοήρθε την περίοδο 1907-1919 και εργάστηκε πάλι στο Σικάγο.
· Η Ευδοξία Τσιούνη ήταν 21 ετών και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Μαζί με το σύζυγό της πήγαινε στο Σικάγο.
-------------------
Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες
1. Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.
2. Β.Δ. 3/15-12-1833
3. Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)
4. Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.
5. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Επίσης αναρτήθηκε στο www.amfictyon.blogspot.gt από τις 7& 14 Ιουλίου 2014 (α’ & β’ μέρος).
6. Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr
7. περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.
8. εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.
9. «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.
10. Θ. Ανθογαλίδου «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html
11. Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.
12. Βικιπαίδεια
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).
[2]Στο σύνολο των 17 μεταναστών της Μερκάδας δεν βρέθηκε κανένας αναλφάβητος!
[3]Δεν καταγράφηκαν και δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.
[4]Από το Παλαιόκαστρο Τυμφρηστού. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 18 ετών, με αρχικό προορισμό τη Νέα Υόρκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου