 |
| Ξηριάς Λαμίας (ελήφθη από το https://elsito.gr/) |
Η δημιουργία και η χρήση του πρέπει να ανάγονται στα χρόνια της Μυκηναϊκής περιόδου, όπως αποδεικνύεται από τους αντίστοιχους τάφους που βρέθηκαν στην περιοχή Ταράτσας, όταν έγιναν τα έργα για το δίκτυο φυσικού αερίου. Πιθανά λοιπόν κατοικήθηκε από τότε και το αυλάκι βοήθησε στην άρδευση μικρών καλλιεργειών.
Από τα προεπαναστατικά χρόνια στα βόρεια της Λαμίας αναφέρεται ο οικισμός Ταράτσα. Ο περιηγητής Πουκεβίλ, το 1810 κατέγραψε 20 σπίτια. Ο πληθυσμός του οικισμού[1] στο τέλος του 19ου αι. ήταν 292 κάτοικοι (1889) και 110 κάτοικοι (1896), ενώ το 1920 ήταν 219 κάτοικοι.
Από μια δέση, στη δεξιά (δυτική) όχθη του χειμάρρου Ξηριά (παλαιότερα λεγόταν Αχελώος) στα ΒΑ της Ταράτσας ξεκινούσε το αυλάκι με νερό (αργότερα ονομάστηκε Μυλαύλακο). Διέσχιζε το βόρειο οροπέδιο της Λαμίας και από τα δυτικά της έφτανε στο λόφο του Αγίου Λουκά και κατερχόταν την πλαγιά μέχρι τη θέση Αραπόρεμα (περιοχή του συνοικισμού Παγκράτι). Στη συνέχεια, με νότια κατεύθυνση σκορπιζόταν στον κάμπο.
Το νερό αυτό πρέπει να κινούσε κι ένα νερόμυλο, που υπήρχε στην πλαγιά του λόφου στην Ταράτσα, όπου το 1898 έγινε ο ναός της Αγίας Παρασκευής[2]. Υπάρχουν ακόμη ορατά τα ερείπια του νερόμυλου. Επίσης το ίδιο νερό κινούσε κι άλλο νερόμυλο, που βρισκόταν στη συμβολή[3] των τωρινών οδών Μακροπούλου και Υψηλάντου. Μετά το λόφο του Αγίου Λουκά, ο ξένος περιηγητής Ουίλλιαμ Λήκ (Leake), που πέρασε από τη Λαμία το 1805, κατέγραψε το Μυλαύλακο ως εξής :
“Στην απέναντι πλευρά της πόλεως ένα μικρό γοργό ποταμάκι κινεί 14 νερόμυλους, που βρίσκονται ο ένας πιο πάνω από τον άλλο στην πλαγιά του λόφου.”
Το νερό αυτό κατερχόμενο στην πλαγιά του λόφου, τροφοδοτούσε διαδοχικά τους υδρομύλους, που ανήκαν :
· Στην εταιρία Κων. Π. Αγαθοκλή & Σία, και πριν απ’ αυτή στον Κων. Δυοβουνιώτη.
· Στην πρώην ιδιοκτησία κληρονόμων Λ. Τράκα (η οποία το 1925 έγινε βυρσοδεψείο).
 |
|
Παναγ. Παπαγιάννης, μυλωνάς Λαμίας |
· Στο Χρ. Ι. Βλαχάκη πρώην ιδιοκτήτη, τρεις υδρόμυλοι ερειπωμένοι (ίχνη σώζονταν τότε).
· Στον (πρώην ιδιοκτήτη) Ηρακλή Τσάλλη.
· Σε κληρονόμους Ιωάν. Κρίτσα (δίπλα ήταν το βυρσοδεψείο Αποστ. & Γεωργ. Τσίκα).
· Σε άγνωστο ιδιοκτήτη (υδρόμυλος κατεστραμμένος από πυρκαγιά).
· Στον Παναγιώτη Παπαγιάννη (1872-1952), που ήταν ιδιοκτήτης του τελευταίου υδρομύλου σε λειτουργία.
· Σε άγνωστο (ερειπωμένος υδρόμυλος) στη θέση “Μύλοι” της περιφέρειας Λαμίας.
· Στον Πέτρο Αλεξίου.
· Στον Αριστ. Σκληβανιώτη (μετά από αγορά του 50 % αυτού).
Το νερό του μυλαύλακου υπηρέτησε κι άλλες ανάγκες σε δύσκολα χρόνια. Χρησιμοποιήθηκε τόσο για τις γεωργικές ανάγκες των κατοίκων της βόρειας περιοχής της Λαμίας, εκτός από τα Πηγαδούλια, αλλά και για τις πρώτες πρόχειρες κατοικίες των λεγόμενων “ανταρτόπληκτων”, στα χρόνια του Εμφυλίου. Μ’ αυτό έγιναν οι πρώτες πλινθόκτιστες “χαμοκέλες” που αποτέλεσαν τις συνοικίες της Λαμίας του Νέου Κόσμου ή της Νέας Ιωνίας στα μεταπολεμικά χρόνια.
Το από το καλοκαίρι του 2022, έγιναν εργασίες με τίτλο “Διευθέτηση Μυλαύλακα, κλπ.” στην οδό Τυμφρηστού της Λαμίας. Δεν μας είναι γνωστό τι θα απομείνει από το παλιό ανοιχτό αυλάκι.
Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος
φυσικός
--------------------------
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ
1. Κωνστ. Μπαλωμένου : Ονομαστική καταγραφή υδρομύλων και μυλωθρών της Φθιώτιδας , εργασία αναρτημένη στο www.amfictyon.blogspot.gr από τις 22-3-2020.
2. Νικ. Δαβανέλλος : “Το Μυλαύλακο, το αυλάκι της ζωής”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, φ. 22666, σελ. 6, 3 Νοε. 2022.
3. Πουκεβίλ : “Ταξίδι στην Ελλάδα, Στερεά Ελλάδα-Αττική-Κόρινθος”, Νο 13, σελ. 85, εκδ. ΑφώνΤολίδη, 1995, Αθήνα.
4. Νικ. Δαβανέλλου – Γεωργ. Σταυρόπουλου : «Λαμία, με τη γραφίδα των περιηγητών (1159-1940)», σελ. 34, εκδ. Οιωνός, 2005, Λαμία.
5. Ιστοσελίδα της Ι.Μ. Φθιώτιδος http://www.imfth.gr/
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]Είναι αναγνωρισμένος οικισμός από τις 20 Απριλίου 1835 και είχε προσαρτηθεί από τότε στο δήμο Λαμιέων.
[2]Είναι παρεκκλήσι του Μητροπολιτικού Ναού Ευαγγελίστριας Λαμίας, τα δε εγκαίνια έγιναν το 1898 από το μητροπολίτη Φθιώτιδος Κωνσταντίνο Καλοζύμη (1894 – 1902).
[3]Σήμερα στη θέση αυτή υπάρχει το νηπιαγωγείο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου