“Ιστορία του Ευρυτανικού Τύπου (1865-2021)”, του Δημητρίου Νάτσιου

    Βιβλιοπαρουσίαση

                        Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου, φυσικού                                                                                                                   

 

   Οφείλω εξαρχής να ευχαριστήσω το συγγραφέα κ. Δημήτριο Νάτσιο για την τιμητική πρόταση να παρουσιάσω το πρόσφατο (και σίγουρα όχι τελευταίο) πόνημά του με τίτλο “Ιστορία του Ευρυτανικού Τύπου (1865-2021)”, ένα πολύ δύσκολο ερευνητικά, αλλά και πολυετές έργο με συνολική διάρκεια 30 ετών!

   Εκτιμώ ότι λόγω της μεγάλης του εμπειρίας στην ιστοριοδιφία, με πολλές μελέτες και βιβλία, σε συνδυασμό με την εντατική ενασχόλησή του για συλλογή αρχειακού υλικού, αλλά και την πολύχρονη θέση του Διευθυντή του Ιστορικού Αρχείου Λαμίας, ότι ήταν ο μοναδικός που θα μπορούσε να φέρει σε πέρας αυτό το εκτεταμένο θέμα.

   Για τους κατοίκους της Ευρυτανίας το ορεινό του εδάφους ήταν πλεονέκτημα σχετικής ασφάλειας από τους Τούρκους κατακτητές, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αλλά η διατροφή και επιβίωση του πληθυσμού ήταν πάντα πολύ δύσκολη, ακόμα και στα χρόνια του νεοελληνικού κράτους. Οι βοσκότοποι ήταν περιορισμένοι και οι χειμώνες ήταν βαρείς για την κτηνοτροφία, ενώ η καλλιεργήσιμη γη για τη γεωργία ήταν ελάχιστη. Από τα χρόνια της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης και μετά, αποτέλεσε καλή λύση η μετανάστευση προς τις μεγάλες πόλεις (κυρίως την Κωνσταντινούπολη), που παρείχε ασφάλεια και εργασία.

  Την πρώτη περίοδο μετανάστευσης,  δηλ. μέχρι την επανάσταση του ’21, Ευρυτάνες από το Καρπενήσι και τα Άγραφα βρήκαν δουλειά (κυρίως ως μπακάληδες) στην Κωνσταντινούπολη και βελτίωσαν τη ζωή τους. Ήταν πολύ σκληρά χρόνια.

   Κατά το 17ο αι. το ρεύμα εμπορικής και πνευματικής μετανάστευσης από τη Στερεά Ελλάδα προς την Κωνσταντινούπολη παρέμενε σημαντικό. Από πραματευτάδες και αγωγιάτες αρχικά, στη συνέχεια, οι Ευρυτάνες θα μείνουν μόνιμα στους τόπους αποδημίας και θα προκόψουν σαν μεγαλέμποροι, τραπεζίτες, αλλά και σαν δάσκαλοι, γραμματικοί, επιστήμονες και αγιογράφοι-καλλιτέχνες

   Από τα μέσα του 19ου αι., μέχρι τις αρχές του 20ού αι. είναι  περίοδος ακμής των Ευρυτάνων, εφόσον στην Κωνσταντινούπολη, οι Αγραφιώτες, Καρπενησιώτες και άλλοι άνοιξαν εστιατόρια, ξενοδοχεία, κλπ. Έγιναν τραπεζίτες, δημοσιογράφοι (όπως π.χ. ο Σταύρος Βουτυράς), επιστήμονες (όπως π.χ. ο Σιδερίδης), συγγραφείς (όπως π.χ. ο Δημήτριος Παπαδόπουλος εκ Δυτ. Φραγκίστας, με την “Ωραία του Πέραν”), κ.ά.

  Από το έτος 1812, οι Ευρυτάνες της Πόλης ίδρυσαν Αδελφότητες, (των Ευρυτάνων, των Μεγαλοχωριτών, των Μικροχωριτών, των Κλαυσιωτών, κ.ά.), με σκοπό τη διαφύλαξη των παραδόσεων, της γλώσσας, του πολιτισμού, αλλά και για αλληλοϋποστήριξη των συμπατριωτών.

   Ο συγγραφέας του παρόντος βιβλίου Δημήτριος Νάτσιος χωρίζει την Ιστορία του Ευρυτανικού τύπου σε 7 περιόδους.

   Η πρώτη περίοδος ήταν από το 1866 μέχρι το 1900. Στο χώρο της δημοσιογραφίας, με τυπογραφείο στην Κωνσταντινούπολη για έκδοση εφημερίδων και περιοδικών, ήταν πρωτοπόρος ο Ευρυτάνας Σταύρος Ι. Βουτυράς. Ο τίτλος της πρώτης εφημερίδας του ήταν “Νεολόγος της Ανατολής”, με αρχή το έτος 1866 στην Κων/πολη. Σ’ αυτήν πρόβαλε τα εθνικά μας θέματα και το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας, για τα οποία διώχθηκε από τις τουρκικές αρχές.

   Στον ελληνικό χώρο, ο πρώτος Ευρυτάνας που εξέδωσε εφημερίδα το έτος 1884 στην Αθήνα, με τον τίτλο “Αχελώος”, ήταν ο Φώτιος Δ. Μαυρογόνατος ή Παπαδημητρίου. Οι αθηναϊκοί κύκλοι ενοχλήθηκαν από τα δημοσιεύματα και κινήθηκαν εναντίον του, με αποτέλεσμα να φύγει στο Αγρίνιο, αλλάζοντας και τον τίτλο της εφημερίδας σε “Τριχωνία”. Παράλληλα, την περίοδο αυτή  εκδόθηκαν και 3 περιοδικά, κυρίως λογοτεχνικά, από το Σταύρο Βουτυρά.

   Η δεύτερη περίοδος του Ευρυτανικού τύπου διαρκεί από το 1900 μέχρι το 1928 και στη διάρκειά της εκδόθηκαν από Ευρυτάνες στην Αθήνα 13 τίτλοι εφημερίδων (εκ των οποίων 2 ξενόγλωσσες)! Εκδότες ήταν οι Αφοί Γιολδάση από τη Δομνίστα, οι Αφοί Πουρνάρα, από το Μεγ. Χωριό, ο Αλέξ. Μέρος από τη Χρύσω,  και οι πολιτικοί Γεώργιος Καφαντάρης και Θωμάς Καραπιπέρης. Τονίζεται ιδιαίτερα η εφημερίδα “Ταχυδρόμος” του Αλεξάνδρου Μέρου, που πρωτοτυπώθηκε στο Βόλο το 1916 και η έκδοσή της συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Η εφ. “Ταχυδρόμος” του Βόλου είναι η μακροβιότερη πρωινή εφημερίδα.

  Η τρίτη περίοδος του Ευρυτανικού τύπου διαρκεί από το 1928 μέχρι το 1940 με ιδιαίτερο γνώρισμα ότι για πρώτη φορά τυπώθηκε εφημερίδα στην Ευρυτανία (στο Καρπενήσι). Τίτλος της ήταν “Η Αυγή”, με εκδότη τον Πάνο Κολόκα. Συνολικά, εκδόθηκαν 5 τίτλοι εφημερίδων, όπως : Ευρυτανία, Βελούχι, η Φωνή του Μεγάλου Χωριού (από το 1929) και η Φωνή της Ευρυτανίας (από το 1936). Ως πρώτος έμμισθος δημοσιογράφος της Ευρυτανίας ήταν ο μεγάλος ερευνητής Πάνος Ι. Βασιλείου.

   Η τέταρτη περίοδος του Ευρυτανικού τύπου, από το 1940 μέχρι το1950, συμπίπτει με την Κατοχή και τα χρόνια του Εμφυλίου. Μιλάμε για αντιστασιακό τύπο. Τότε λειτούργησαν και 2 τυπογραφεία στην Ευρυτανία, στις Κορυσχάδες και στο Καρπενήσι ή στο Μικρό Χωριό. Συνολικά εκδόθηκαν 18 τίτλοι εφημερίδων. Οι τίτλοι είναι αντιπροσωπευτικοί αυτής της περιόδου, όπως: Γροθιά, Ρούμελη, η Φωνή του Φεραίου, Μαχόμενος Αντάρτης, Η Μαχόμενη Ευρυτανία, Αντάρτικη Ζωή, Ελεύθερη Ελλάδα, Ο Αντάρτης, κ.ά. Στη γυναίκα της Ευρυτανίας αποδίδεται τιμή με τους τίτλους 2 εφημερίδων “Η Ρουμελιώτισσα” και “Η Μάνα”. Όλες οι εφημερίδες αυτής της περιόδου υπηρέτησαν τον αντιστασιακό αγώνα ως όργανα του Στρατηγείου ΕΛΑΣ, των αντιστασιακών ομάδων ΕΛΑΣ της Ευρυτανίας, του Ε.Α.Μ., της αυτοδιοίκησης, της Π.Ε.Ε.Α., του Κ.Κ.Ε. και του Δημοκρατικού Στρατού.

   Η πέμπτη περίοδος του Ευρυτανικού τύπου, από το 1950 μέχρι το 1975, καλύπτει τα μετεμφυλιακά πληγωμένα χρόνια, με την αστυφιλία και την κορύφωση της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης, που έφεραν την ερήμωση της υπαίθρου. Την περίοδο αυτή αναβιώνουν οι Σύλλογοι ή δημιουργούνται και νέοι. Χαρακτηριστικό λοιπόν αυτής της περιόδου είναι ο Συλλογικός Ευρυτανικός Τύπος. Έτσι, Σύλλογοι, πολιτικά κόμματα, αλλά και ιδιώτες εκδίδουν εφημερίδες. Θα κυκλοφορήσουν συνολικά 23 τίτλοι εφημερίδων  και 9 τίτλοι περιοδικών.

    Κυριαρχούν ονόματα τόπων, όπως : “Η Νέα Ευρυτανία”, ο “Ταχυδρόμος της Ρούμελης” (με υποστήριξη του Χρυσόστ. Καραπιπέρη), “Ακαρνανία”, “Η Ευρυτανία” (του Παύλου Μπακογιάννη), ο “Αγρότης της Ευρυτανίας”, “Ευρυτανικό Μέλλον”, “Ευρυτανικός Αγών”, κ.ά. Επίσης υπάρχουν τίτλοι εφημερίδων με ονόματα χωριών όπως : “Μικρό Χωριό”, “Κορυσχάδες”, “Μουζηλιώτικα Νέα”, “Η Γρανίτσα μας”. Το 1960 κυκλοφόρησε και ένα σατυρικό φύλλο, με τίτλο “Ευρυτανικός Περίδρομος”. Αρκετές είναι πολιτικές εφημερίδες που εκφράζουν τα κόμματα : τη Νέα Δημοκρατία, την Ένωση Κέντρου, το ΠΑΣΟΚ, αλλά και ευρύτερα το δημοκρατικό χώρο.

   Η έκτη περίοδος του Ευρυτανικού τύπου, από το 1975 έως το 2000, χαρακτηρίζεται από την κορύφωση του αριθμού εκδόσεων εφημερίδων (με παλαιούς και νέους τίτλους). Συνολικά καταγράφηκαν 63 τίτλοι εφημερίδων και άλλοι 3 περιοδικών. Το νέο στοιχείο αυτής της περιόδου είναι ότι κάποιες ευρυτανικές εφημερίδες αποκτούν ιδιόκτητα τυπογραφεία, αλλά τυπώνονται σε διχρωμία και σε μικρό σχήμα. Οι τίτλοι προέρχονται από τον Ευρυτανικό χώρο και ιδιαίτερα στις εφημερίδες των Συλλόγων κυριαρχούν τα ονόματα χωριών. Παράλληλα όμως κυκλοφορούν και εφημερίδες που είναι όργανα των πολιτικών κομμάτων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των καθηγητών, των αγροτικών Συλλόγων, αλλά υπάρχουν και φύλλα ευρύτερου προβληματισμού.  Κάποιες απ’ αυτές ήταν βραχύβιες. Αναφέρουμε μερικές :

   “Η Δόξα”, “Πανευρυτανική”, “Ο Καστανιώτης”, “Παπαρουσιώτικοι Αντίλαλοι”, “Τα Χρονικά της Νεράιδας Δολόπων”, “Δομιανίτικα Νέα”, “Τα Νέα του Κλειτσού” (από το 1979, πολυσέλιδη, καλαίσθητη, με πλούσιο περιεχόμενο), “Ο Εύρυτος”, “Η γυναίκα της Ευρυτανίας” (που είναι έκδοση ομώνυμου Συλλόγου στην Αθήνα),  “Φωνή της Άμπλιανης” (από το 1984), “Το Στένωμα της Ευρυτανίας”, “Ευρυτανία” (του ζεύγους Ζαγανιάρη), “Ξεκίνημα” (του Συλλόγου Παλαιοκατούνας), “διά-Λογος”, “Δυτική Φραγκίστα”, “Η Φωνή της Βελωτάς”, “Παλμός της Ευρυτανίας” (του Π. Μπακογιάννη), “Νεράιδα”, “Νόστος”, “Νέα της Ανιάδας”,  “Ο Φουρνάς των Αγράφων”, “Κρίκελλο Ευρυτανίας”, “Ευρυτανική Εστία”, κ.ά.

   Η εβδόμη και τελευταία περίοδος του Ευρυτανικού τύπου, από το έτος 2000 μέχρι το 2021, αριθμεί 21 τίτλους εφημερίδων και άλλους 5 περιοδικών. Τα φύλλα τώρα είναι πιο ποιοτικά, έγχρωμα και με περισσότερες σελίδες. Έχουν πιο πλούσιο περιεχόμενο και αρκετές διαφημίσεις. Ορισμένες είναι όργανα πολιτικών κομμάτων, αλλά υπάρχουν και αδέσμευτα φύλλα.

   Συνοψίζοντας τα χαρακτηριστικά του Ευρυτανικού τύπου, όπως αποδίδονται μέσα από όλα τα φύλλα των εφημερίδων, γίνεται προφανής η έντονη επιθυμία των ιδρυτών τους για επικοινωνία των Ευρυτάνων, ώστε να μάθουν τα νέα του τόπου, με ιδιαίτερη ανάπτυξη της στήλης των Κοινωνικών (θάνατοι, γεννήσεις, γάμοι) και με αρκετά βιογραφικά στοιχεία όπως και φωτογραφίες για τις επιτυχίες των παιδιών σε σπουδές και σε επαγγέλματα. Κυριαρχεί η προβολή της ταυτότητας του τόπου, με τους ποικίλους τίτλους Ευρυτανία ή Ευρυτανικός, που συνοδεύεται από τη λέξη : παλμός, φωνή, Νέα, Μέλλον, Αγώνας, κ.ά. Επίσης αντλούνται τίτλοι από την ιστορία, τη γεωγραφία, αλλά και από πρόσωπα του τόπου, όπως Εύρυτος, Βελούχι, ο Κατσαντώνης, Αχελώος, κ.ά.

   Ένα συστατικό του Ευρυτανικού τύπου και κάπως σπάνιο γνώρισμα είναι ότι η ύλη τους επιθυμεί να αποδώσει τόσο την ιστορική όσο και την πνευματική ταυτότητα του τόπου. Θυμίζουμε ότι οι εφημερίδες των Συλλόγων γράφονται από πολλούς και προφανώς η ύλη τους ποικίλει.

   Ερχόμαστε στα περιοδικά, που εκδόθηκαν στην Ελλάδα από το 1900 έως το 1940 και μερικά αποτέλεσαν ενδιαφέρουσα έκπληξη για τις ιδεολογικές αντιλήψεις και τον πρόωρο προβληματισμό τους. Να αναφέρουμε μερικά όπως :

    “Τα Πάτρια” (το 1902), “Σκέψις Νέα” (το 1911-12), “Αλκή” (το 1912-13), το περιοδικό “Ανατροπή” (το 1913) με σοσιαλιστική ιδεολογία και αναρχισμό, “Νεοελληνική σκέψις” (το 1916), “Το Καραούλι” (το 1923), “Νέα Γράμματα” (το 1924), κ.ά. Σχεδόν όλα τα περιοδικά όμως ήταν βραχύβια.

   Εκτός αυτών, υπήρξαν και έντυπα (κυρίως μαθητικά ή σπουδαστικά) που κυκλοφόρησαν τυπωμένα, αλλά και χειρόγραφα ή πολυγραφημένα. Μερικοί τίτλοι τους είναι έξυπνοι και ευρηματικοί, όπως: Ελπίδες, Ο Τελειόφοιτος, Γρούνα, Μαθητικός Ζέφυρος, Μαθητικοί Παλμοί, Τα Σκαθάρια, Κερασοβοτυπία, Τα Ψηλά Βουνά, Τα Τριποταμάκια, κ.ά.

   Τα περιοδικά της μεταπολεμικής περιόδου 1957 έως 2000 από Ευρυτάνες αριθμούν 24 τίτλους. Κάποια προήλθαν από εφημερίδες και μετατράπηκαν σε περιοδικά. Τα περισσότερα εκδόθηκαν από Συλλόγους και Αδελφότητες, είναι δε πλούσια σε ύλη και καλαίσθητα. Μερικά διέκοψαν για κάποιο χρονικό διάστημα ή ήταν βραχύβια. Κάποια δείγματα ακολουθούν :

    “Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο” του Δημ. Σταμέλου, “Ευρυτανικά Χρονικά” της Πανευρυτανικής Εταιρείας με πολλούς σημαντικούς συνεργάτες, “Αιτωλικά Γράμματα” του Μάρκου Γκιόλια, “Στερεοελλαδική Εστία” (1960-62), με ιδρυτή τον Ευρυτάνα λογοτέχνη και λόγιο Δημοσθένη Γούλα και εκδότη τη Νομαρχία Φθιώτιδας, με έδρα τη Λαμία, “Πνευματική Ζωή” με διευθυντή το Μιχαήλ Σταφυλά, “Αγιατριαδίτικα Γράμματα”, “Η Φωνή του Μεγάλου Χωριού”, “Μικροχωρίτικα Γράμματα”, της Αδελφότητας Μικροχωριτών από το 1900, που μετεξελίχθηκε από εφημερίδα σε περιοδικό, με υπεύθυνο τον καθηγητή Κλεομένη Κουτσούκη (και έφτασε σε συνολικό αριθμό τα 101 τεύχη).

   Τα περιοδικά της τελευταίας 20ετίας από το 2000 έως το 2021, αριθμούν 11 τίτλους και τα περισσότερα εκδίδονται από Συλλόγους και από ιδιώτες στην Αθήνα. Τα έντυπα της προηγούμενης περιόδου συνεχίζουν την έκδοσή τους. Η ύλη τους εστιάζεται πάντα στην Ευρυτανία, τόσο στο ιστορικό παρελθόν, όσο και στα χρονίζοντα προβλήματα του τόπου. Είναι καλαίσθητα και πολυσέλιδα, αλλά μερικά έγιναν ηλεκτρονικά περιοδικά ή κάποια ανέστειλαν την έκδοσή τους. Να δώσουμε μερικούς τίτλους:

    “Έκφραση των Ασπροπυργιωτών”,“Το Μοναστηράκι των Αγράφων”, “Η Βράχα”, περιοδ. “Αρχείο Ευρυτανικών Σπουδών και Ερευνών” (από το 2008, με υπεύθυνο ύλης τον καθηγητή Κλεομένη Κουτσούκη, με πολλά αφιερώματα και προβολή σημαντικών προσώπων της επιστήμης, λογοτεχνίας, ιστορίας, πάντα με επίκεντρο τον ευρυτανικό χώρο και με βιβλιοπαρουσίαση), το περιοδικό “Η Χελιδόνα μας”, περιοδ. “Ευρυτανία” (του Νικ. Ζαγανιάρη), περιοδ. “Καρπενησιώτικα” (του αθηναϊκού Συλλόγου “Το Βελούχι”), “Φωνή της Άμπλιανης” (από το 1984, που πριν ήταν εφημερίδα και από το 2020 μετεξελίχθηκε σε πολυσέλιδο περιοδικό, με πλούσιο ποικίλη ύλη, με μελέτες, αρθρογραφία, ανάδειξη προβλημάτων, κ.ά.). Άλλες εφημερίδες των αμπλιανιτών είναι “Νέα της Νέας Άμπλιανης Λαμίας” και “Ο Στέγκος”. Όπως βλέπετε, όλοι οι τίτλοι των εντύπων ευωδιάζουν Ευρυτανία!

   Να πάμε και στην Αμερική. Από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. έχουμε το κύμα φυγής με μετανάστες. Οι περισσότεροι επέστρεφαν μετά από λίγα χρόνια. Κάποιοι άνοιξαν επιχειρήσεις με εστιατόρια, ξενοδοχεία, ανθοπωλεία, κλπ. Απέκτησαν πλούτο, αλλά δεν ξέχασαν τα χωριά τους. Στην Αμερική ίδρυσαν Συλλόγους και Αδελφότητες, με πιο γνωστές την ΑΧΕΠΑ (από το 1922) και την Ένωση Ευρυτάνων Αμερικής “Το Βελούχι” από το 1944, στην πόλη Σάρλοτ της Βόρ. Καρολίνας.

   Παράλληλα οι Ευρυτάνες ίδρυσαν στην Αμερική 5 εφημερίδες και 4 περιοδικά. Οι τίτλοι των εφημερίδων ήταν : “Βελούχι” (από το 1947, με ανελλιπή ζωή 75 ετών), η εφ. “Φωνή της Ρούμελης”, εφ. “Η Ελληνική Φωνή” (που ήταν βραχύβια), η εφ. “Γνώμη” (1990) στον Καναδά και πρόσφατα (2021) η εφ. “Κλαψί Εξπρές”.

   Περιοδικά που κυκλοφόρησαν από Ευρυτάνες στην Αμερική ήταν : “Έρευνα” του Ευρυτάνα στην καταγωγή δικηγόρου Σεραφείμ Κανούτα, που πριν διέμενε στην Κωνσταντινούπολη, περιοδ. “Ατλαντίς” (από το 1953), περιοδ. “Ελληνικό Πληροφοριακό Δελτίο της Νότιας Καλιφόρνιας” (από το 1988) και το περιοδ. “ENOSIS” (από το 1998).

   Το παρουσιαζόμενο βιβλίο προς το τέλος, δίνει ονομαστικό Κατάλογο που καταγράφει με χρονολογική σειρά τις 144 εφημερίδες, τα 26 μαθητικά και σπουδαστικά έντυπα, τις 9 ευρυτανικές εφημερίδες και περιοδικά στην Αμερική και τα 52 περιοδικά μέχρι το 2021. Η παρουσίαση του ευρυτανικού τύπου στο βιβλίο, ολοκληρώνεται με 29 πρωτοσέλιδα εφημερίδων και περιοδικών. Ένα δείγμα αυτών παρατίθεται στην αίθουσα. Το βιβλίο έχει 270 σελίδες, με καλαίσθητο εξώφυλλο και την καλλιτεχνική επιμέλεια είχε ο ίδιος ο συγγραφέας.

           Κυρίες και κύριοι,

   Η συγκέντρωση τόσου υλικού αποτελεί μεγάλο κατόρθωμα, επειδή έγινε κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, εφόσον το αρχειακό υλικό δεν είναι συγκεντρωμένο ή αρκετό μέρος του έχει χαθεί. Έτσι όπου χρειάστηκε, συμπληρώθηκε από υπάρχουσες μαρτυρίες. Κάθε εφημερίδα και περιοδικό συνοδεύεται από σύντομη και ενίοτε εκτενέστερη παρουσίαση της ύλης του. Ο συγγραφέας δηλώνει με σεμνότητα και αυτογνωσία ότι “οπωσδήποτε υπάρχουν και άλλα έντυπα”. Η πρότασή του είναι : “Κάθε Ευρυτανικός Σύλλογος να διασώσει τα έντυπά του, ώστε να συγκεντρωθούν στο ΓΑΚ Ευρυτανίας. Μάλιστα είναι καλό να γραφεί Ευρυτανικό Ιστορικό Λεξικό με όλους τους ανθρώπους του Τύπου”.

   Η παρουσίαση 231 ευρυτανικών εντύπων, με χρονική διάρκεια 156 ετών (δηλ. 1 ½ αι.) είναι σπάνιος άθλος και η τιμητική ανάδειξη του Ευρυτανικού Τύπου επιστρέφει την τιμή στο συγγραφέα κ. Δημήτριο Νάτσιο για το σημαντικό έργο του. Τούτη την εργασία του, ο συγγραφέας την αφιερώνει στην ιερή μνήμη του πρωτοπόρου Σταύρου Ι. Βουτυρά.

   Μέσα από τις σελίδες του ευρυτανικού τύπου αποδεικνύεται ότι οι Ευρυτάνες είναι δημιουργικά άτομα, αγωνιστές και τιμούν τον τόπο τους.  Όπου βρεθούν, δημιουργούν πνευματικό και τεχνικό πολιτισμό. Ο λόγος του Παναγιώτη Κωστοπαναγιώτη, ενός από τους ιδρυτές της Ένωσης Ευρυτάνων Αμερικής “Το Βελούχι” συνοψίζει το όνειρο του ξενιτεμένου Ευρυτάνα  :

   “Ο Ευρυτάνας δεν ξενιτεύτηκε για να κατακτήσει το χρυσόμαλλο δέρας. Άλλαξε πατρίδα για να χορτάσει ψωμί, να φορέσει παπούτσια, να παντρέψει αδερφές, να γηροκομήσει γονείς, να βοηθήσει το σπίτι, να χτίσει εκκλησιά στο χωριό”.

     Ο δε Αλέξανδρος Σ. Βουτυράς συμπλήρωσε ότι :

“Η άγονος και ορεινή χώρα του, δεν εμπόδισε τον Ευρυτάνα να είναι πολιτισμένος, ανεπτυγμένος, διανοούμενος και εκπολιτιστής”.

   Στον πολυγραφότατο συγγραφέα, φιλόλογο, λογοτέχνη, ερευνητή και ιστοριοδίφη, αειθαλή Δημήτριο Νάτσιο να ευχηθώ καλή υγεία, αμείωτη δημιουργική δραστηριότητα και διαρκή προσφορά, που ξεπέρασε πλέον τα όρια της Φθιώτιδας και εργάστηκε για την ευλογημένη Ευρυτανία.

 

--------------------------------------------------

Σημείωση :  Ομιλία που εκφωνήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2022, σε εκδήλωση, που έγινε στην αίθουσα του Εργατικού κέντρου Φθιώτιδος (Πλατεία Διάκου, Λαμίας).