Για τα 200 χρόνια από το Εικοσιένα
Πρόλογος
 |
|
Αναμνηστική πλάκα στον πλάτανο της πλατείας Άμπλιανης (1825) |
Τα πρόσωπα, ο αγώνας και τα γεγονότα της περιόδου της επανάστασης, στην οποία συμμετείχαν οι Αμπλιανίτες, θα αποδοθούν (λόγω περιορισμένου χώρου) με όσο γίνεται σύντομο, αλλά και περιεκτικό τρόπο.
Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος
φυσικός
1. Γενικά στοιχεία της Άμπλιανης πριν και κατά τον αγώνα
Ο Γάλλος περιηγητής Φραγκίσκος Πουκεβίλ προεπαναστατικά, κατέγραψε την Άμπλιανη (Ablani) στα Βλαχοχώρια με 250 οικογένειες, μετά από το Καρπενήσι που ήταν χωριό 600 οικογενειών Βλάχων κι Αλβανών.
Η Άμπλιανη ανήκε στην περιοχή δράσης των κλεφταρματωλών Κοντογιανναίων. Η δράση αυτών άρχισε από το γενάρχη γερο-Κοντογιάννη, που πήρε “το αρματωλίκι δια των όπλων του Πατρατζικίου Υπάτης”[1]. Ο γιος του Μήτσος Κοντογιάννης διώχτηκε από τον Αλή πασά, ο οποίος έστειλε το γενικό δερβέναγα Ισούφ Αράπη και συγκρούστηκε πολλές φορές μαζί του.
 |
|
Αμπλιανίτης αγωνιστής (από βιβλίο του Κ. Ζήση) |
Για την περιοχή Ευρυτανίας, η Επανάσταση άρχισε από τους ντόπιους οπλαρχηγούς Γιολδασαίους, Κατσικογιάννη, κ.ά., ο δε αγώνας κορυφώθηκε με την πολιορκία του Καρπενησίου, όπου αμύνονταν οι Τούρκοι, τον Ιούνιο του 1821. Με συμμετοχή και των Αμπλιανιτών και μετά από συγκρούσεις με τις τουρκικές δυνάμεις του Βελήμπεη, τελικά οι Τούρκοι αποχώρησαν και η Ευρυτανία ήταν ελεύθερη.
Από το 1824 (ίσως και νωρίτερα) είχε δημιουργηθεί το Στρατόπεδο της Άμπλιανης, στα αμπλιανίτικα λιβάδια[2] της Σαράνταινας-Οξυάς, σε ασφαλή θέση, που ήταν ορμητήριο του καπετάν Α. Σαφάκα.
Στις 21 Ιουλίου 1925, οι τρείς στρατηγοί Γ. Καραϊσκάκης, Γ. Βαλτινός και Ευάγ. Κοντογιάννης συναντήθηκαν στην πλατεία της Άμπλιανης με τους καπετάνιους Κίτσο Τζαβέλλα, Ανδρίτσο Σαφάκα, Χ. Φωτομάρα, κ.ά., για βοήθεια στο πολιορκημένο Μεσολόγγι. Παράλληλα εκεί συγκέντρωσαν και εφόδια. Η απόφαση που έλαβαν για επίθεση κατά του Κιουταχή, υλοποιήθηκε στις 30 Ιουλίου 1925, μετά από νυχτοπορεία 4 ημερών. Σ’ αυτή ήταν αθρόα η συμμετοχή των Αμπλιανιτών, που αγωνίστηκαν υπό τον Καραϊσκάκη.
2. Ονόματα αγωνιστών
Με βάση την έρευνα που έκανε ο Δήμος Αμπλιανίτης στα αρχεία της Εθνικής Βιβλιοθήκης και στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, έχουν καταγραφεί 45 αγωνιστές. Επιπλέον έρευνα της Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου απέφερε άλλα 12 ονόματα. Με την προσθήκη ακόμη 14 Αμπλιανιτών που έπεσαν στην Έξοδο έχουμε 71 ονόματα, που είναι αρκετά μεγάλος αριθμός αγωνιστών για ένα μόνο ορεινό χωριό.
Α. Γεννημένοι στην Άμπλιανη
(σε παρένθεση έχει γραφεί το αξίωμα που τους αναγνωρίστηκε από την Επιτροπή Αγώνα, ενώ οι υπόλοιποι ήταν απλοί στρατιώτες)
1. Αμπλιανίτης Γεωργούλας [υπαξιωματικός]
2. Αμπλιανίτης ή Ιωάννου Γεώργιος [υπαξιωματικός]
3. Βαλλιάνος Θεόδωρος
4. Βλάχος Αθανάσιος (γ. 1798) [υπαξιωματικός]
5. Καλτσούλας Νικόλαος
6. Κατσούδης Γεώργιος
7. Κοντοβουνήσιος Αθανάσιος
8. Κοντός Γεώργιος
9. Κυριαζής Νικόλαος
10. Κωφός Δημήτριος
11. Λατσούδης Γεώργιος
12. Μπαλάφας ή Αμπλιανίτης Γιαννακός
13. Μπαρτσώκας Δημήτριος [υπαξιωματικός]
14. Μπιλάλης Αναγνώστης
15. Ντελής ή Αμπλιανίτης Αθανάσιος
16. Παπαδημητρίου Κωνσταντίνος
17. Παπανικολάου Ιωάννης
18. Πατούλιας Μήτρος
19. Πολυζωγόπουλος Μήτρος
20. Σαρρής Γεώργιος
21. Σκουφής Αλέξανδρος
22. Σοροβίτσας Δήμος
23. Σοροβίτσας Ιωάννης
24. Σουρούνης ή Σωρούνης Γεώργιος
25. Σύζας Δημητρούκας
26. Τριανταφύλλου ή Αμπλιανίτης Δημήτριος (;-1837) [υπαξιωματικός]
27. Τρύπας Μήτσος
28. Τσαλαφούτας Κωνσταντίνος
29. Χολέβας Γεώργιος
30. Χολέβας Δημήτριος ή Πάπουτσας [υπαξιωματικός]
31. Χολέβας Δήμος
32. Χολέβας ή Νούλας Ιωάννης [αξιωματικός]
33. Χολέβας Νικόλαος ή Καλούμπας
34. Χρας Ιωάννης (γ. 1790) [αξιωματικός]
Β. Καταγόμενοι από την Άμπλιανη με άλλη διαμονή
1. Αμπλιανίτης Γεώργιος (;-1847) (σε Καστανιά Υπάτης) [αξιωματικός]
2. Αμπλιανίτης Δήμος Νικ. (1805-;) σε Χομίργιανη)
3. Αμπλιανίτης Ευθύμιος (στο Καρπενήσι)
4. Αμπλιανίτης Παναγιώτης (στο Γαρδίκι) [υπαξιωματικός]
5. Κουκοκώστας [Αμπλιανίτης] [3] (σε Δομνίστα)
6. Λύτρας [Αμπλιανίτης] [4] (σε Δομνίστα)
7. Μπάκας Αθανάσιος (άγνωστη διαμονή)
8. Παλάσκας (άγνωστη διαμονή)
9. Σπρούνας ή Σπρούνιας Γεώργιος (άγνωστη διαμονή)
10. Τριανταφύλλου Γεώργιος ή Αμπλιανίτης (;-1852) (στο Μώλο)
11. Τσαλαφούτας Αποστόλης (άγνωστη διαμονή)
Εκτός αυτών, από το αρχείο του Ανδρέα Σαφάκα, καπετάνιου της Δωρίδας, αλλά και από άλλες σύγχρονες πηγές που αναφέρονται σε πολεμική δράση στο Μεσολόγγι, η έρευνα της κας Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου[5] απέφερε άλλα 12 ονόματα αγωνιστών της Άμπλιανης, που συμμετείχαν σε μπουλούκια και έπεσαν ηρωικά σε αγώνες, μέχρι και την Έξοδο του Μεσολογγίου. Ακολουθούν τα ονόματα :
1. Αραπογιάννης Αμπλιανίτης
2. Δήμος ……………….. (από Άμπλιανη)
3. Γιώργης Γκλεζάκης (Ντιλεζάκης)
4. Δημήτριος Καπράλος
5. Πάνος Καραμπέτσος
6. Ανδρέας Μαγουλάς
7. Γιάννης Μουρκόπ’λος
8. Αντώνης Μπάκας[6]
9. Γεώργιος Μπαλάσκας
10. Γιαννακός Μπαλάφας Αμπλιανίτης
11. Γεώργιος Ντρούκας (Δρούγος)
12. Γιάννος Φούντας
Στην Έξοδο της Φρουράς του Μεσολογγίου, αναφέρονται[7] άλλοι 14 Αμπλιανίτες αγωνιστές, που έπεσαν ηρωικά. Αυτοί ήταν[8] :
1. Δήμος Λατσούδης
2. Ιωάννης Δ. Λατσούδας
3. Γ. Δ. Λατσούδας
4. Ιωάννης Αθ. Πινακάς
5. Γ. Αθ. Πινακάς
6. Ιωάννης Θεοδ. Μπίκος
7. Δ. Δ. Λατσούδας
8. Ευθύμιος Μαλακάτας
9. Ιωάννης Μ[π]λέτσας
10. Γεώργιος Κολιγάτσης
11. Γ. Γεροδημόπουλος
12. Νίκος Σκαρμούτσος
13. Χαρ. Μαρούτσος
14. Γεώργιος Γιωργακάκης
 |
| Ο πλάτανος της πλατείας της Άμπλιανης (φωτ. 2015) |
3. Μάχες - Πολεμική δράση
Στο χώρο της Στερεάς Ελλάδας (και Άρτας) και σε 5 νομούς αυτής έχει καταγραφεί η συμμετοχή και πολεμική δράση των αγωνιστών της Άμπλιανης σε 43 μάχες, που δόθηκαν σε όλη τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης. Για λόγους συντομίας χώρου, θα δοθούν (με αλφαβητική σειρά) οι τόποι των μαχών, κατά νομό :
Σε Αιτωλοακαρνανία :
Αιτωλικό, Αγρίνιο (Βραχώρι), Ζαπάντι, Αιτωλικό, Καρβασαράς, Μεσολόγγι Α’, Μεσολόγγι Β’, Μεσολόγγι Έξοδος, Μακρυνόρος και Ρίγανη.
Σε Άρτα :
Κομπότι (Ιούλ. 1821) και Πέτα.
Σε Βοιωτία :
Αράχωβα, Δίστομο, Θήβα και Παλιοπαναγιά.
Σε Ευρυτανία :
Αετόβρυση Καρπενησίου, Κεφαλόβρυσο, Καρπενήσι, Καλιακούδα, Καγγέλια Καρπενησίου, Κράββαρα, Λάσπη, Μαχαλάς Καρπενησίου, Μιάρα Καρπενησίου, Μεγάλο Χωριό, Μαγούλα, Νόστιμο, Νεόκαστρο, Πετροχώρι, Ρεντίνα, Σκάλα Τέρνου και Στεφάνια.
Σε Φθιωτιδοφωκίδα :
Άμπλιανη Σαλώνων, Αετός Αγάθωνος, Βασιλικά, Γρυπονιάσα, Κλωνί, Νευρόπολη και Τριζόνια.
Αναλυτική αναφορά σε καθεμιά δεν είναι δυνατή (λόγω χώρου). Γι’ αυτό θα γίνει μικρή αναφορά για τις πλέον σημαντικές μάχες. Συγκεκριμένα :
Στη μάχη της τοποθεσίας Άμπλιανης Φωκίδας (στις 14 Ιουλίου 1824) συμμετείχαν και πολέμησαν 17 Αμπλιανίτες, που ανήκαν στο σώμα του Κίτσου Τζαβέλλα. Ήταν οι : Χολέβας ή Νούλας Ιωάν., Βαλλιάνος Θεόδ., Βλάχος Αθαν., Καλτσούλας Νικ., Κοντός Γεώργ., Κυριαζής Νικ., Μπιλάλης Αναγν., Σοροβίτσας Ιωάν., Σύζας Δημ., Τσαλαφούτας Κων., Τρύπας Μήτσ., Σουρούνης Γεώρ., Χολέβας Γεώρ., Χολέβας Δημ. (ή Πάπουτσας), Χολέβας Νικ. (ή Καλούμπας) και Χολέβας Δήμος. Η νίκη ήταν περίτρανη, μεταξύ δε των πληγωμένων ήταν και μερικοί αμπλιανίτες σύντροφοι του Νούλα.
Στην Α’ πολιορκία του Μεσολογγίου (22 Οκτ.-25 Δεκ. 1822) γνωρίζουμε ότι έλαβαν μέρος (εκτός των άλλων) οι: Λατσούδης Γεώρ., Μπαρτσώκας Δημ., Αμπλιανίτης Γιαν. (ή Μπαλάφας), Αμπλιανίτης Αθαν. (ή Ντελής) και Σαρρής Γεώρ.
Στην πρώτη περίοδο της Β’ πολιορκίας του Μεσολογγίου (από 20 Απρ. 1825), στη δεύτερη περίοδο (από 26 Δεκ. 1825) και στην ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου (10-11 Απρ. 1826) έλαβαν μέρος 25 αγωνιστές της Άμπλιανης. Στην Έξοδο έπεσε μαχόμενος ο Αλέξανδρος Σκουφής και αιχμαλωτίστηκε ο Μήτσος Πατούλιας. Επιπλέον αιχμαλωτίστηκε μεγάλος αριθμός Ελλήνων, μεταξύ των οποίων και 28 άτομα με αμπλιανίτικα ονόματα (παιδιά και νέοι-νέες), που κρατήθηκαν σε μακρινά σημεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατάλογος με τα ονόματα αυτών δίνεται[9] από την Σπυριδούλα Κ. Αλεξανδροπούλου.
Στη Β’ πολιορκία του Μεσολογγίου (από 20 Απρ. 1825) και στην ηρωική Έξοδο (10 Απρ. 1826) συμμετείχαν 25 Αμπλιανίτες (εκτός άλλων) οι : Χολέβας ή Νούλας Ιωάν., Αμπλιανίτης Γιαν. (ή Μπαλάφας), Αμπλιανίτης Αθαν. (ή Ντελής), Αμπλιανίτης Γεώρ. (ή Ιωάννου), Βλάχος Αθαν., Βαλλιάνος Θεόδ., Καλτσούλας Νικ., Κοντός Γεώρ., Κοντοβουνήσιος Αθ., Κυριαζής Νικ., Λατσούδης Γεώρ., Μπιλάλης Αναγν., Παπανικολάου Ιωάν., Σοροβίτσας Ιωάν., Σοροβίτσας Δήμ., Σύζας Δημ., Σουρούνης Γεώρ., Τσαλαφούτας Κων., Τρύπας Μήτσ., Χολέβας Γεώρ., Χολέβας Δημ., Χολέβας Νικ. και Χολέβας Δήμος.
Στη μάχη του Αιτωλικού (Οκτ.- 26 Νοε. 1823), όπου η ελληνική άμυνα άντεξε, παρά το σφοδρό κανονιοβολισμό, πήραν μέρος και τραυματίστηκαν οι εξής 12 Αμπλιανίτες : Χολέβας ή Νούλας Ιωάν., Καλτσούλας Νικ., Κοντός Γεώρ., Κυριαζής Νικ., Σοροβίτσας Ιωάν., Σοροβίτσας Δήμ., Σύζας Δημ., Σουρούνης Γεώρ., Χολέβας Γεώρ., Χολέβας Δημ., Χολέβας Δήμος και Χολέβας Νικ.
Στη μάχη του Κεφαλόβρυσου (στις 9 Αυγ. 1823), με ελληνική νίκη, όπου όμως σκοτώθηκε ο Μάρκος Μπότσαρης, πήραν μέρος αρκετοί Αμπλιανίτες. Γνωστά ονόματα (22) είναι : Χολέβας ή Νούλας Ιωάν., Βαλλιάνος Θεόδ., Καλτσούλας Νικ., Κοντοβουνήσιος Αθ., Κοντός Γεώρ., Κυριαζής Νικ., Λατσούδης Γεώρ., Μπαρτσώκας Δημ., Μπιλάλης Αναγν., Παπανικολάου Ιωάν., Σαρρής Γεώρ., Σκουφής Αλέξ., Σοροβίτσας Ιωάν., Σοροβίτσας Δήμ., Σύζας Δημ., Τσαλαφούτας Κων., Τρύπας Μήτσ., Σουρούνης Γεώρ., Χολέβας Δημ., Χολέβας Νικ. και Χολέβας Δήμος.
Στη μάχη της Καλλιακούδας (στις 28-29 Αυγ. 1823) με πολλούς Έλληνες νεκρούς, πολέμησαν και οι Αμπλιανίτες : Χολέβας ή Νούλας Ιωάν., Βαλλιάνος Θεόδ., Καλτσούλας Νικ., Κοντοβουνήσιος Αθ., Κοντός Γεώρ., Κυριαζής Νικ., Λατσούδης Γεώρ., Μπαρτσώκας Δημ., Μπιλάλης Αναγν., Παπανικολάου Ιωάν., Σαρρής Γεώρ., Σκουφής Αλέξ., Σοροβίτσας Ιωάν., Σοροβίτσας Δήμ., Σουρούνης Γεώρ., Σύζας Δημ., Τσαλαφούτας Κων., Τρύπας Μήτσ., Χολέβας Δημ., Χολέβας Νικ. και Χολέβας Δήμος.
Στη μάχη της Αράχωβας (18 Νοε. 1826) οι Ρουμελιώτες με αρχηγό το Γεώργ. Καραϊσκάκη και μαζί Σουλιώτες αγωνιστές, μετά από αγώνα 7 ημερών κατατρόπωσαν τους Τούρκους. Στην αναφορά της νίκης του Καραϊσκάκη προς την κυβέρνηση, καταγράφηκαν τα ονόματα των Αμπλιανιτών : Γιάννη Νούλα και Μήτρου Τριανταφύλλου. Εκτός αυτών όμως έλαβαν μέρος και οι εξής 16 Αμπλιανίτες : Βαλλιάνος Θεόδ., Βλάχος Αθαν., Κοντός Γεώρ., Καλτσούλας Νικ., Κυριαζής Νικ., Μπιλάλης Αναγν., Παπανικολάου Ιωάν., Σοροβίτσας Ιωάν., Σοροβίτσας Δήμ., Σουρούνης Γεώρ., Σύζας Δημ., Τσαλαφούτας Κων., Χολέβας Γεώρ., Χολέβας Δημ., Χολέβας Νικ. και Χολέβας Δήμος.
Στη μάχη του Καρπενησίου (από 4 Ιουνίου 1821), όπου η ελληνική επίθεση, έφερε για ενίσχυση το Βελήμπεη με στρατό. Οι Έλληνες νικήθηκαν στα Καγκέλια, αλλά με ενέδρα στη Μπιάρα διέλυσαν το στρατό του Βελήμπεη, που έφυγε στην Ήπειρο. Έτσι η Ευρυτανία απαλλάχτηκε για καιρό από τους Τούρκους. Στις μάχες αυτές έλαβαν μέρος οι Αμπλιανίτες : Χολέβας ή Νούλας Ιωάν., Βαλλιάνος Θεόδ., Καλτσούλας Νικ., Κοντοβουνήσιος Αθ., Κοντός Γεώρ., Κυριαζής Νικ., Μπαρτσώκας Δημ., Μπιλάλης Αναγν., Παπανικολάου Ιωάν., Σαρρής Γεώρ., Σκουφής Αλέξ., Σοροβίτσας Ιωάν., Σοροβίτσας Δήμ., Σουρούνης Γεώρ., Σύζας Δημ., Τσαλαφούτας Κων., Χολέβας Γεώρ., Χολέβας Δημ., Χολέβας Νικ. και Χολέβας Δήμος.
Στη μάχη στο Βραχώρι (Αγρίνιο) στις 28 Μάη-11 Ιουν. 1821. Μετά από αιφνιδιαστική ελληνική επίθεση πολιόρκησαν τους Τούρκους, που αναγκάστηκαν τελικά να παραδοθούν. Στην επιχείρηση στο Βραχώρι και στη Σκάλα Τέρνου έλαβαν μέρος οι Αμπλιανίτες αγωνιστές: Βαλλιάνος Θεόδ., Κοντοβουνήσιος Αθ., Λατσούδης Γεώρ., Μπιλάλης Αναγν., Παπανικολάου Ιωάν. και Σαρρής Γεώρ.
Επικεφαλής των Αμπλιανιτών στις μάχες που έγιναν ήταν πάντα ο Ιωάννης Χολέβας ή Νούλας, πολύ άξιο παλικάρι, που έλαβε Αριστείο ανδρείας και τιμήθηκε με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Ήταν αναλφάβητος, αλλά μεγάλος πατριώτης, που με δικά του έξοδα συντηρούσε την ομάδα του.
4. Αιτήματα αγωνιστών – Τιμητικές διακρίσεις
Για την εξαιρετική δράση τους και τη μεγάλη προσφορά τους στον απελευθερωτικό αγώνα της Επανάστασης, απονεμήθηκαν τιμητικοί τίτλοι (έπαινοι, αριστεία), αλλά και δόθηκαν οικονομικές ενισχύσεις (αμοιβή - αποζημίωση για τις εκδουλεύσεις ή σύνταξη για να ζουν), σε όσους είχαν χάσει όλη την περιουσία τους και είχαν γίνει πένητες.
Αυτά δόθηκαν μετά από Αίτηση των ενδιαφερομένων ή των εξ αίματος συγγενών, στην περίπτωση που οι αγωνιστές είχαν αποβιώσει. Με την αίτηση ήταν απαραίτητο να υποβάλλουν Πιστοποιητικό οπλαρχηγών, που να βεβαιώνουν την πολεμική του συμμετοχή και δράση στον εθνικό αγώνα. Οι περισσότερες αιτήσεις των αγωνιστών για οικον. ενίσχυση υποβλήθηκαν το έτος 1865, που εκδόθηκε σχετικό Διάταγμα.
Από την υπάρχουσα βιβλιογραφία (Δήμ. Αμπλιανίτης) γνωρίζουμε τα παρακάτω ονόματα (σε αλφαβητική σειρά):
Α. Για όσους γεννήθηκαν στην Άμπλιανη :
1. Για το Γεωργούλα Αμπλιανίτη (;-1847) που τραυματίστηκε πολλές φορές, δεν υποβλήθηκε αίτηση για αριστείο ή για οικον. ενίσχυση και δεν υπάρχουν στοιχεία.
2. Για το Γεώργιο Ιωάννου ή Αμπλιανίτη υποβλήθηκε αίτηση για αριστείο, με άγνωστη την τύχη της. Ο αγωνιστής αυτός τραυματίστηκε στη μάχη του Καρπενησίου. Υπέβαλε και αίτηση για οικον. ενίσχυση.
3. Στο Θεόδωρο Βαλλιάνο, που τραυματίστηκε στη μάχη του Διστόμου, απονεμήθηκε το Σιδηρούν Αριστείον. Υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση.
4. Ο Αθανάσιος Βλάχος (1798-;) υπέβαλε το 1846 αίτηση για οικον. ενίσχυση.
5. Ο Νικόλαος Καλτσούλας, που πληγώθηκε στις μάχες του Αιτωλικού (όπως και ο Νούλας) και στη μάχη της Εξόδου Μεσολογγίου και έχασε την περιουσία του, υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση.
6. Ο Γεώργιος Κατσούδης, με το βαθμό του δωδέκαρχου (δεκανέα), που έχασε έναν αδελφό στη μάχη του Βραχωρίου και συνολικά 8 αδέρφια στη μάχη της Εξόδου Μεσολογγίου, υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση.
7. Ο Αθανάσιος Κοντοβουνήσιος με μεγάλη συμμετοχή στις μάχες, υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση.
8. Για τον Ιωάννη Κοντό, που πληγώθηκε στη μάχη του Αιτωλικού (όπως και ο Νούλας), υποβλήθηκε από το γιο του αίτηση για οικον. ενίσχυση.
9. Για το Νικόλαο Κυριαζή, τα παιδιά του υπέβαλαν αίτηση για οικον. ενίσχυση.
10. Για το Δημήτριο Κωφό, δεν βρέθηκε φάκελος, παρότι κατατάχτηκε στους στρατιώτες.
11. Ο Γεώργιος Λατσούδης μετά από δύο αιτήσεις που έκανε, ακολούθησε μία τρίτη αίτηση το 1865 για οικονομική βοήθεια. Ήταν δωδέκαρχος (ομαδάρχης) με σημαντική συμμετοχή στον αγώνα. Έχασε τον αδερφό του στις μάχες στο Βραχώρι και Ζαπάντι (1821), στη δε Έξοδο του Μεσολογγίου αυτός σώθηκε, αλλά 8 αδελφοί του και συγγενείς έπεσαν μαχόμενοι.
12. Ο Γιαννακός Μπαλάφας ή Αμπλιανίτης, με τρεις πληγές στη μάχη της Εξόδου Μεσολογγίου, υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση.
13. Ο Δημήτριος Μπαρτσώκας με αίτησή του ζήτησε την απονομή Αριστείου. Το 1841 του απονεμήθηκε το Σιδηρούν Αριστείον. Πληγώθηκε στη μάχη Προφήτου Ηλιού. Υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση.
14. Ο Αναγνώστης Μπιλάλης, υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση, εφόσον “στερείται και του επιουσίου άρτου”.
15. Ο Αθανάσιος Ντελής ή Αμπλιανίτης, ο οποίος στη μάχη της Αράχωβας πληγώθηκε στο κεφάλι, υπέβαλε 2 αιτήσεις (η δεύτερη έγινε δεκτή) για οικον. ενίσχυση.
16. Ο Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου (1804-;), μπήκε στον αγώνα από 15 ετών. Υπέβαλε αίτηση για απονομή Αριστείου, για το οποίο δεν βρέθηκε απάντηση. Δεν υπέβαλε αίτηση για οικον. ενίσχυση.
17. Ο Ιωάννης Παπανικολάου, υπέβαλε αίτηση για οικον. αποζημίωση. Ήταν ομαδάρχης και είχε σημαντική συμμετοχή στην πολιορκία του Μεσολογγίου.
18. Ο Μήτρος Πατούλιας, κατά τη μάχη της Εξόδου του Μεσολογγίου αιχμαλωτίστηκε. Επέζησε και αδυνατώντας να ζήσει την οικογένειά του υπέβαλε αίτηση για οικονομική ενίσχυση. Η μικρή του περιουσία με αμπέλι και ελιές, καταστράφηκε.
19. Ο Μήτρος Πολυζωγόπουλος, υπέβαλε αίτηση για απονομή Αριστείου, όχι όμως για οικονομική ενίσχυση. Του απονεμήθηκε το Σιδηρούν Αριστείον.
20. Ο Γεώργιος Σαρρής (1799-;) υπέβαλε αίτηση για απονομή Αριστείου. Έγινε δεκτή και του απονεμήθηκε το Σιδηρούν Αριστείον. Αργότερα υπέβαλε αίτηση για οικονομική αποζημίωση.
 |
|
Σιδηρούν Αριστείον (1845) για τον αγωνιστή-ήρωα Αλέξανδρο Σκουφή-Αλεξανδρόπουλο |
21. Για τον Αλέξανδρο Σκουφή[10], που σκοτώθηκε στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου, η γυναίκα του Διαμάντω και οι γιοί του Κων/νος και Σπυρίδων Αλεξανδρόπουλος υπέβαλαν αίτηση για οικονομική ενίσχυση. Το 1845 στο όνομα του Κώστα Αλεξανδροπούλου, γιου του Αλεξάνδρου Σκουφή, απονεμήθηκε το Σιδηρούν Αριστείο ανδρείας.
22. Για το Δήμο Σοροβίτσα (που μαζί με τον επίσης αγωνιστή αδερφό του Ιωάννη ήταν πιστοί σύντροφοι του Ιωάν. Χολέβα ή Νούλα), τα παιδιά του υπέβαλαν αίτηση για οικονομική ενίσχυση. Είχε πολύ μεγάλη συμμετοχή στον εθνικό αγώνα.
23. Ο Ιωάννης Σοροβίτσας (αδελφός του προηγουμένου) υπέβαλε επίσης αίτηση για οικονομική ενίσχυση. Με μεγάλη κι αυτός συμμετοχή στον αγώνα. Επιπλέον διέθεσε και όλη την κινητή περιουσία του.
24. Ο Γεώργιος Σουρούνης (ή Σωρούνης), που επίσης είχε μεγάλη συμμετοχή στις μάχες και τραυματίστηκε στη μάχη του Αιτωλικού, όπως και ο Νούλας, υπέβαλε επίσης αίτηση για οικονομική ενίσχυση. Είχε διαθέσει όλη την κινητή περιουσία του.
25. Για το Δημητρούκα Σύζα, τα παιδιά του (αναλφάβητα) υπέβαλαν αίτηση για οικονομική ενίσχυση, που υπέγραψε γι’ αυτά ο Ιωάν. Σοροβίτσας. Κι αυτός πληγώθηκε στη μάχη του Αιτωλικού.
26. Για το Μήτρο Τριανταφύλλου ή Αμπλιανίτη (;-1837), υποβλήθηκαν δικαιολογητικά και το 1832 προβιβάστηκε στο βαθμό του Εκατόνταρχου. Τα παιδιά του υπέβαλαν αίτηση για οικον. ενίσχυση.
 |
| Προβιβασμός (1832) για το Μήτρο Αμπλιανίτη |
27. Ο Δημήτριος Τρύπας, μετά την πρώτη αίτηση για οικονομική ενίσχυση, χωρίς αποτέλεσμα, έκανε και δεύτερη. Δεν ήταν μαζί με την ομάδα του Ιωάννη Χολέβα ή Νούλα. Ήταν στη Φρουρά του Μεσολογγίου υπό τον στρατηγό Τζαβέλα και μετά την Έξοδο συνέχισε τον αγώνα.
28. Ο Κώστας Τσαλαφούτας ήταν στην ομάδα του Νούλα και είχε σημαντική δράση, ως ομαδάρχης. Πληγώθηκε στη μάχη του Αιτωλικού. Υπέβαλε κι αυτός αίτηση για οικονομική ενίσχυση.
29. Ο Γεώργιος Χολέβας (ξάδερφός του Ιωάννη Χολέβα ή Νούλα) υπέβαλε πρώτη αίτηση για οικονομική ενίσχυση, χωρίς αποτέλεσμα. Αργότερα, τα παιδιά του υπέβαλαν δεύτερη αίτηση. Όπως και ο Νούλας, κι αυτός πληγώθηκε στη μάχη του Αιτωλικού.
30. Για το Δημήτριο Χολέβα ή Πάπουτσα, τα παιδιά του υπέβαλαν αίτηση για οικον. ενίσχυση.
31. Για το Δήμο Χολέβα, τα παιδιά του υπέρβαλαν αίτηση για οικονομική ενίσχυση. Είχε ανάλογη πολεμική δράση. Κι αυτός πληγώθηκε στη μάχη του Αιτωλικού.
32. Ο Ιωάννης Χολέβας ή Νούλας με αίτησή του το 1839 ζήτησε την απονομή Αριστείου. Είχε τη μεγαλύτερη συμμετοχή και δράση στο αγώνα, επικεφαλής μεγάλης ομάδας. Έσωσε το Μήτσο Κοντογιάννη, Σ. Τσαγκαράκη κ..α, στην Έξοδο της Φρουράς Μεσολογγίου. Στη μάχη του Αιτωλικού πληγώθηκε, όπου φονεύτηκαν και 3 σύντροφοί του. Στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου φονεύτηκε ένας σύντροφός του και ο υπασπιστής του Γεώργιος Δρούγος. Στον Ιωάννη Χολέβα ή Νούλα απονεμήθηκε το Αργυρούν Αριστείον. Αργότερα (1865) υπέβαλε και αίτηση για οικονομική ενίσχυση.
33. Ο Νικόλαος Χολέβας (1804-;) ή Καλούμπας, ήταν αδελφός του Ιωάννη ή Νούλα. Το 1839 υπέβαλε αίτηση για απονομή Αριστείου. Δεν είναι γνωστή η τύχη της αίτησης (πιθανά αρνητική). Τα παιδιά του, το 1865, υπέβαλαν αίτηση για οικονομική ενίσχυση. Από 18 ετών στον αγώνα, συμμετείχε σε όλες τις μάχες, ως στρατιώτης και σωματάρχης. Πληγώθηκε στη μάχη του Αιτωλικού.
34. Για τον Ιωάννη Χρά (1790-1855) υποβλήθηκε (1839) αίτηση για αριστείο, με άγνωστη την τύχη της. Αργότερα (1865) τα παιδιά του υπέβαλαν και αίτηση για οικον. ενίσχυση.
Β. Για όσους κατάγονταν από την Άμπλιανη, με άλλη διαμονή :
1. Ο Γεώργιος Αμπλιανίτης (;-1847) που διέμενε στην Καστανιά Υπάτης, από το 1825 τον προβίβασαν σε αξιωματικό. Το 1846 υπέβαλε αναφορά, για αναγνώριση του σημαντικού αγώνα του. Δεν έγινε δεκτή. Τα παιδιά του υπέβαλαν (1865) αίτηση για οικονομική απολαβή.
2. Ο Δήμος Νικ. Αμπλιανίτης (1805-;) από τη Χομίργιανη[11] (διέμενε στην Υπάτη), ζήτησε (1841) την απονομή Αριστείου. Έλαβε το Σιδηρούν Αριστείον. Δεν έκανε αίτηση για οικον. στήριξη.
3. Ο Ευθύμιος Αμπλιανίτης διέμενε στο Καρπενήσι, ήταν μέλος της Φρουράς του Μεσολογγίου και έλαβε μέρος στην ηρωική Έξοδο. Δεν έκανε αίτηση για οικον. στήριξη.
4. Ο Παναγιώτης Αμπλιανίτης που διέμενε στο Γαρδίκι, υπέβαλε το 1841 αναφορά, δηλώνοντας ότι το δημόσιο του όφειλε 752 γρόσια και ότι στις μάχες του Μεσολογγίου “φονεύτηκαν 18 σύντροφοι και συγγενείς του”, στη δε μάχη της Αράχωβας σκότωσε τον Κεχαγιάμπεη, υπαρχηγό του Μουστάμπεη. Επίσης το Εθνικό Ταμείο του οφείλει 6.905 γρόσια, για μισθούς των συντρόφων του. Η Επιτροπή Αγώνα τον κατέταξε στους αξιωματικούς. Γι’ αυτόν το σημαντικό αγωνιστή (αδελφό του Γεωργούλα) δεν υπάρχουν στοιχεία για τιμητικό τίτλο.
5. Ο ……… Κουκοκώστας [Αμπλιανίτης] [12], διέμενε στη Δομνίστα. Ήταν ένα παλικάρι των οπλαρχηγών Γιολδασαίων. Ελλείπουν άλλα στοιχεία.
6. Ο ……… Λύτρας [Αμπλιανίτης] [13] διέμενε επίσης στη Δομνίστα και ήταν στην ίδια ομάδα των οπλαρχηγών Γιολδασαίων. Ελλείπουν άλλα στοιχεία.
7. Για τον Αθανάσιο Μπάκα[14], με άγνωστη διαμονή, δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία.
8. Για τον ……… Παλάσκα[15], με άγνωστη διαμονή, δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία.
9. Για το Γεώργιο Σπρούνα ή Σπρούνια, με άγνωστη διαμονή, δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία.
10. Ο Γεώργιος Τριανταφύλλου ή Αμπλιανίτης (;-1852), που διέμενε στο Μώλο, διακρίθηκε σε πολλές μάχες και προήχθη (1829) μέχρι το βαθμό του υπολοχαγού. Οι κληρονόμοι του υπέβαλαν αίτηση για υλική αμοιβή. Η Επιτροπή Αγώνα τον κατέταξε στους αξιωματικούς.
11. Για τον Αποστόλη Τσαλαφούτα, με άγνωστη διαμονή, δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία.
Γ. Επιπλέον ονόματα αμπλιανιτών, από έρευνα της Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου
Δυστυχώς τα στοιχεία έχουν ελλείψεις, αλλά διατηρούν την αξία τους και τιμούν τους αγωνιστές αυτούς και την πατρίδα τους την Άμπλιανη.
1. Ο Δήμος ………………, με άγνωστο επώνυμο, αλλά - όπως γράφτηκε[16] – για την καταγωγή του “από Άμπλιανη Καρπενησίου”.
2. Ο Γιώργης Γκλεζάκης (γράφτηκε Ντιλεζάκης). Ελλείπουν άλλα στοιχεία.
3. Ο …………… Αραπογιάννης, Αμπλιανίτης. Χωρίς άλλα στοιχεία.
4. Ο Γιάννης Μουρκόπ’λος, ομοίως Αμπλιανίτης. Οι προαναφερθέντες πολέμησαν σε μάχες με αρχηγούς τους Γεώργιο Καραϊσκάκη και Κίτσο Τζαβέλλα.
5. Ο Γεώργιος Ντρούκας (γράφτηκε Δρούγος) ήταν υπασπιστής του Ιωάννη Χολέβα ή Νούλα. Σκοτώθηκε το 1825 κατά την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου.
6. Ο Γιαννακός Μπαλάφας Αμπλιανίτης πολέμησε[17] από το 1821 στο σώμα του στρατηγού Δημ. Μακρή.
7. Ο Πάνος Καραμπέτσος πρέπει να έπεσε κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου.
8. Ο Αντώνης Μπάκας (1810-;), που πρέπει να ήταν συγγενής με τον Αθανάσιο Μπάκα, που έχει αναφερθεί, ήταν ένα γενναίο 16χρονο παιδί στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου.
9. Ο Γιάννος Φούντας αγωνίστηκε σε θέση (το κανονοστάσιο του Φραγκλίνου), όπου έγιναν πολλαπλές συμπλοκές.
10. Ο Ανδρέας Μαγουλάς ήταν αξιωματικός (χιλίαρχος), σε σώμα 40 ανδρών. Έπεσε μαχόμενος κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου.
11. Ο Γεώργιος Μπαλάσκας, που προήλθε από το στρατόπεδο της Άμπλιανης, με επικουρικό σώμα 45 ατόμων, ήταν κάτω από τις διαταγές των Καραϊσκάκη, Σαφάκα, κ.ά., αλλά έδρασε εκτός της πόλης του Μεσολογγίου.
12. Ο Δημήτριος Καπράλος ήταν επικεφαλής στο κανονοστάσιο “του Δρακούλη” στο ελεύθερο-πολιορκημένο Μεσολόγγι.
5. Η Άμπλιανη μετά το τέλος του αγώνα
Παρά τη μεγάλη αιμορραγία κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα, με τη λήξη του το 1829 η Άμπλιανη υπερτερεί πληθυσμιακά στην επαρχία Καρπενησίου, σε σχέση με όλα τα άλλα χωριά. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι σε Εκλογικό Κατάλογο του 1865 στο γειτονικό Κρίκελλο, όπου τότε ψήφιζαν ήταν Αμπλιανίτες, με κριτήριο τα επώνυμα. Είναι φανερό ότι η Άμπλιανη είχε ταχεία άνοδο του πληθυσμού της.
Η έκταση της ληστείας ήταν το μεγάλο πρόβλημα στο δεύτερο μισό του 19ου αι. Με την καταστολή της η ζωή των Αμπλιανιτών έγινε εύκολη, με την παρουσία και γιατρού στο χωριό (του λογοτέχνη Ανδρέα Καρκαβίτσα) και άλλων.
Επίλογος
Είναι αναγκαία η απόδοση τιμής στον άξιο αείμνηστο Δήμο Ελευθερόπουλο (1923-1997), επιθεωρητή εκπαίδευσης και συγγραφέα-ερευνητή, μεταξύ πολλών και του βιβλίου “Η Άμπλιανη του 1821”, με το ψευδώνυμο “Αμπλιανίτης”, στο οποίο στηρίχτηκε αυτή η γραφή. Επίσης το ίδιο ισχύει και για την πρώην καθηγήτρια και λυκειάρχη κα Σπυριδούλα Κ. Αλεξανδροπούλου, με πολύ σημαντικό συγγραφικό και ερευνητικό έργο, μεταξύ των οποίων και η μνημειακή έκδοση “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”.
Η επαναληπτική γραφή ονομάτων των αγωνιστών της Άμπλιανης στις διάφορες μάχες ήταν απαραίτητη, δείχνοντας το ομαδικό και ελεύθερο πνεύμα, τη συμπαγή συμμετοχή τους στους αλλεπάλληλους αγώνες και την πατριωτική αυταπάρνηση, αλλά αποτελεί και μια ακόμη απόδοση της οφειλόμενης τιμής για τον αγώνα τους.
Με τον απελευθερωτικό αγώνα του Εικοσιένα, για να αποτιναχτεί ο τουρκικός ζυγός και να υλοποιηθεί το όραμα του Ρήγα για ελευθερία, ίσχυσε ο λόγος αγνώστου, που έγραψε :
“Δεν υπάρχουν άπιαστα όνειρα, μόνο άνθρωποι υπόδουλοι στα όνειρά τους”
------------------
Βιβλιογραφία
1. Δήμου Αμπλιανίτη : “Η Άμπλιανη του 1821”, έκδοση του Συλλόγου των εν Αθήναις Αμπλιανιτών, 1985 Αθήνα.
2. Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδρονπούλου : “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”, σελ. 43-61, έκδ. Επτάλοφος, 2008, Αθήνα.
3. Πουκεβίλ : “Ταξίδι στην Ελλάδα”, Βιβλίο έβδομο, σελ. 44-45, εκδ. Αφών Τολίδη, 1995
4. Δημ. Λουκόπουλος : “Ο Ρουμελιώτης καπετάνιος Ανδρίτσος Σαφάκας και το αρχείο του”, σελ. 107, εκδ. Ι. Σιδέρη, 1931.
5. Νικ. Κασομούλη : “Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833”, τόμ. Α’, εκδ. “Δημιουργία” του Απ. Α. Χαρίση, Αθήνα.
6. Κώστα Ζήση : “Αγραφιώτες και Καρπενησιώτες αγωνιστές στην Επανάσταση του 1821”.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Νικ. Κασομούλη : “Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833 ”, τόμ. Α’, εκδ. “Δημιουργία” του Απ. Α. Χαρίση, Αθήνα.
[2] Ήταν από παλιά δύσκολη αλλά μοναδική στρατιωτική διαδρομή, ως πέρασμα από τη Φθιώτιδα προς την Αιτωλία.
[3] Αντί μικρού ονόματος (που δεν το γνωρίζουμε) γράφηκε ο τόπος καταγωγής τους “Αμπλιανίτης”.
[4] ό. π.
[5] Στο βιβλίο “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”, σελ. 49-51
[6] Πρέπει να ήταν συγγενής με τον άλλο αγωνιστή Αθανάσιο Μπάκα.
[7] Σε κατάλογο του Δημαρχείου της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου.
[8] Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”, σελ. 47.
[9] Βιβλίο “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”, σελ. 61.
[10] Ο γιος του Κώστας, άλλαξε το επίθετό του σε Αλεξανδρόπουλος [Σπυροδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”, σελ. 49, Αθήνα, 2008]
[11] Έχει μετονομαστεί σε Δάφνη.
[12] Αντί μικρού ονόματος (που δεν το γνωρίζουμε) γράφτηκε ο τόπος καταγωγής τους “Αμπλιανίτης”.
[13] ό. π.
[14] σελ. 47, του βιβλίου της Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”.
[15] ό. π.
[16] Δημ. Λουκόπουλος : “Ο Ρουμελιώτης καπετάνιος Ανδρίτσος Σαφάκας και το αρχείο του”, σελ. 107, εκδ. Ι. Σιδέρη, 1931.
[17] βλ. Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου, σελ. 50.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου