Από το Μαυρίλο Φθιώτιδας μετανάστες στην Αμερική (1906-1920)

Προλεγόμενα

 

  Το Μαυρίλο είναι ένα ορεινό χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 920 μ., στην πλαγιά του όρους Βελούχι. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Μακρακώμης. Έχει πολλά νερά, με αποτέλεσμα την έντονη βλάστηση, αλλά και για πότισμα των ζώων και των κήπων, με ιδιαίτερη χρήση την κίνηση των νερόμυλων (με τη μοναδικότητα των μπαρουτόμυλων).

Ο Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου Μαυρίλου (1728)

   Οικονομικά ακμαίο χωριό με κτηνοτροφία, γεωργία και βιοτεχνία από τους υδρομύλους. Από το 17ο αι. πήγαν μετανάστες στην Κωνσταντινούπολη. Γι’ αυτό στις παλιές απογραφές κατέταξαν το Μαυρίλο στα Πολιτοχώρια. Όλο το μπαρούτι της Στερεάς Ελλάδας κατά την ελληνική επανάσταση προήλθε από το Μαυρίλο.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Μαυρίλο. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 12 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2021.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 10 μεταναστευτικά ταξίδια και τελικά ανευρέθηκαν 12 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Μαυρίλο, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτό. Η ευχάριστη έκπληξη ήταν ότι τα επώνυμα όσων είχαν μπαρουτόμυλους πριν την ελληνική επανάσταση, τα ξαναβρήκα σε μετανάστες της Αμερικής, όπως Καλέντζος, Τσάκας, Κοτόπουλος, κ.ά.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Μακρακώμη, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Μαυρίλο, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

 

 

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

---

 

Αυτοδιοικητικά

 

Οικισμός Μαυρίλο

 

   Από τις 28 Δεκεμβρίου 1836, ο οικισμός Μαυρίλλον ορίστηκε ως έδρα του δήμου Τυμφρηστού του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Ο νομός μετά άλλαξε σε Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Τυμφρηστού. Ιδρύθηκε κοινότητα Μαυρίλλου, με έδρα τον οικισμό. Στις 16 Οκτωβρίου 1940, το όνομα του οικισμού διορθώθηκε σε Μαυρίλο.

   Στις 31 Μαρτίου 1943, χωρίστηκε ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος και από τότε ο οικισμός Μαυρίλου υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”) ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Μαυρίλου, που καταργήθηκε και προσαρτήθηκε στο δήμο Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού.

   Στις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο “Καλλικράτης”), ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού και προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης.

  Στην απογραφή του 2011 είχε 146 κατοίκους.

 ---------

 1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

 

   Από τους 12 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (8) έφυγαν το έτος 1912 (ποσοστό 47 %). Συνολικά έγιναν 10 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα).

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 3 % του πληθυσμού, που είναι πολύ μικρότερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8%). Η περιοχή είχε οικονομικές δραστηριότητες (γεωργία, κτηνοτροφία, βιοτεχνία) και κάλυπτε τις ανάγκες[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν όλοι άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών (με 5 άτομα). Ακολούθησαν οι μεγαλύτερες ηλικίες  31-40 ετών (με 4 άτομα) και μετά οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών (με 3 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Μαυρίλο, δίνεται στον πίνακα 3.

 

   Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Κιούσης Κων/νος, ετών 19 (πήγε το 1907)

(β) Τσιάκας Γεώργιος, ετών 19 (πήγε το (1912)

 

  Μεγαλύτερη ηλικία είχε :

       (α) Οικονόμου Αθανάσιος, ετών 37 (πήγε το 1911)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 23 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες του Μαυρίλου ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 12 μετανάστες, οι 9 ήταν άγαμοι (ή 75 %) και οι υπόλοιποι 3 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες του Μαυρίλου, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

   Συνολικά έγιναν 10 ταξίδια, που διακίνησαν τους 12 μετανάστες του Μαυρίλου. Οι περισσότεροι μετανάστες (6 άτομα) έφυγαν το λιμάνι της Πάτρας, ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 5 μετανάστες. Ένας έφυγε από το ιταλικό  λιμάνι της Νάπολης (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες του Μαυρίλου έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικό πλοίο έφυγαν μόνο 4 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι του Πειραιά, το 1911 έφυγαν 3 μετανάστες του Μαυρίλου με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris”. Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν πολύ περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 9 μεμονωμένα και 1 ομαδικό ταξίδι.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες του Μαυρίλου φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης με 5 άτομα (ποσοστό 42 %). Ακολούθησε η πολιτεία του Ιλινόις και του Νιου Χαμσάιρ. Μεμονωμένες προτιμήσεις τόπων καταγράφηκαν σε άλλες 3  πολιτείες. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

 ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

 

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (5)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (2)
Νιου Χαμσάιρ (N.H.)	Manchester (1), Nashua (1)
Βιρτζίνια (Va.)	Newport (1)
Νότ. Καρολίνα (S.C.)	Columbia (1)
Πενσυλβάνια (Pa.)	Ambridge (1)
ΣΥΝΟΛΟ	12

 

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

 

   Οι περισσότεροι μετανάστες (65 %) δήλωσαν εργάτης σε φάρμα (farm laborer). Οι υπόλοιποι ήταν απλοί εργάτες. Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

 

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	6
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	11
ΣΥΝΟΛΟ	17

 

 

3. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών του Μαυρίλου

 

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες του Μαυρίλου που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών του Μαυρίλου δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 
 

   α/α        Ονοματεπώνυμο          χρ. άφιξης   ηλικία έγγαμος    Πλοίο ταξιδιού     Λιμάνι αναχώρ.

 

1        Καλέντζος Ηρακλής           16-9-1907      24       όχι       Alice                        Πάτρα

2        Καλέντζος Χρήστος           31-12-1906     31       όχι       Giulia                       Πάτρα

3        Κιούσης Κων/νος              18-6-1907      19       όχι       Gallia                        Πειραιάς

4        Κοτόπουλος Πέτρος          4-1-1911        33       ναι       Patris                       Πειραιάς

5        Κουτσονίκας Γεώργιος       7-6-1920        37       ναι       Pannonia                  Πάτρα

6        Μητσάκης Λεωνίδας          4-1-1911        24       όχι       Patris                       Πειραιάς

7        Νεμίτσας Δημοσθένης        13-3-1911      24       όχι       Martha Washington     Πάτρα

8        Οικονόμου Αθανάσιος        4-1-1911        37       ναι       Patris                       Πειραιάς

9        Σκιαδόπουλος Γεώργιος    6-4-1912        20       όχι       Atlanta                      Πάτρα

10      Σκιαδόπουλος Νικόλαος    22-10-1912     23       όχι       Patris                       Πάτρα

11      Σούλας Βασίλειος              10-4-1909      24       όχι       Massilia                     Πειραιεύς

12      Τσιάκας Γεώργιος             12-4-1912      19       όχι       San Giorgio               Νάπολη

 

 

4.  Χρονικό της μετανάστευσης από το Μαυρίλο

 

 

i.    Ο πρωτοπόρος του 1906

 

   Ο άνθρωπος του χωριού που προηγήθηκε και “άνοιξε το δρόμο” για την Αμερική ήταν ο Χρήστος Καλέντζος. Στις 8 Δεκεμβρίου 1906, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Giulia” και στις 31 Δεκεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 31 ετών. Γεννήθηκε στο Μαυρίλο, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη την πόλη Νασούα (Nashua) του Νιου Χαμσάιρ, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αντ. Χρυσοχόος.

 

 

ii.      Η συνέχεια στο 1907

 

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεμονωμένα ταξίδια μεταναστών προς την Αμερική. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση του 1907 έγινε από τον Κωνσταντίνο Κιούση. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 25 Μαΐου ταξίδεψε με το πλοίο “Gallia” και στις 18 Ιουνίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Αναζητούσε δουλειά, με 10 $ μαζί του, στο Νιούπορτ (Newport) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Βασίλειο Αλεξίου.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση του 1907 έγινε από τον  Ηρακλή Καλέντζο. Στις 30 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Alice” και στις 16 Σεπτεμβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Γεννήθηκε στο Μαυρίλο, αλλά ως τόπο διαμονής του δήλωσε τη Λαμία. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Με 12 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Μάντσεστερ (Manchester) του Νιου Χαμσάιρ, όπου ήταν ο αδερφός του Χρήστος Καλέντζος.

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

 iii.     Μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909

 

   Έγινε από το Βασίλειο Σούλα (Soulas). Από το λιμάνι του Πειραιά, το Μάρτιο του 1909 έφυγε με το πλοίο “Massilia” και στις 10 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 24 ετών. Προορισμός του (με 12 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Στάικος.

 

 

iv.    Αύξηση μεταναστών στο 1911

 

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 4 άτομα του Μαυρίλλου. Αναλυτικά:

   Η ομαδική άφιξη του 1911 αριθμούσε τρία άτομα και περιλάμβανε τους: Πέτ. Κοτόπουλο, Λεων. Μητσάκη και Αθ. Οικονόμου. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 18 Δεκεμβρίου 1910, επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 4 Ιανουαρίου 1911 αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Πέτρος Κοτόπουλος ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν καλλιεργητής (cultivator). Η γυναίκα του στο Μαυρίλο λεγόταν Γεωργία. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο συγγενής του Βασίλης Μανιός.

·         Ο Λεωνίδας Μητσάκης ήταν 24 ετών. Ως τόπο διαμονής του δήλωσε τη Λαμία. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά, με 15 4 μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου είχε το φίλο του Χάρη Σκαρλάτο.

·         Ο Αθανάσιος Οικονόμου ήταν 37 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Φωτεινή. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Βλαχώρη.

 

Ατμόπλοιο “Πατρίς” (Patris)

 

   Η μεμονωμένη άφιξη του 1911 έγινε από το Δημοσθένη Νεμίτσα. Στις 27 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Μαρτίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αχιλλεύς. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Σικάγο, κοντά στον ξάδερφό του Σ. Κουρέλη.

 

 

v.  Τρεις μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1912

 

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Γεώργιο Σκιαδόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 14 Μαρτίου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Atlanta” και στις 6 Απριλίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 20 ετών. Στο Μαυρίλο είχε τη μητέρα του Ελένη. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Σπύρος Κορέλης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Γεώργιο Τσιάκα (ή Τσάκα). Είχε γραφεί για να ταξιδέψει με το πλοίο “Atlanta” από το λιμάνι της Πάτρας στις 14 Μαρτίου. Επίσης είχε γραφεί για να ταξιδέψει με το πλοίο “Laura” στις 18 Μαρτίου, πάλι από το λιμάνι της Πάτρας. Τελικά, πήγε με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 29 Μαρτίου ταξίδεψε με το πλοίο “San Giorgio” και στις 12 Απριλίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στο Μαυρίλο λεγόταν Φίλιππος. Αναζητούσε δουλειά, με 24 $ μαζί του, στην πόλη Κολούμπια (Columbia) της Νότιας Καρολίνας, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Λιάπη.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Νικόλαο Σκιαδόπουλο. Στις 6 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ανέβηκε στο πλοίο “Patris” και στις 22 Οκτωβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 23 ετών. Η μητέρα του στο Μαυρίλο λεγόταν Ελένη (πρέπει να ήταν αδελφός του Γεωργίου, που προηγήθηκε). Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ήστον (Easton) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Κοντοπάνος[4].

 

vi.    Μεταναστευτικό επίλογος στο 1920

 

   Δόθηκε με τη μεμονωμένη αναχώρηση του Γεωργίου Κουτσονίκα (Koutsounikas). Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 14 Μαΐου ταξίδεψε με το πλοίο “Pannonia” και στις 7 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μαυρίλο λεγόταν Σταυρούλα. Προορισμός του (με 50 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος Παππάς.

 

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

------

 

 Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Ιστοσελίδα http://arhanion.blogspot.com

6.    Ιστοσελίδα http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com/2012/12/blog-post

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Επίσης αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

8.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη  Βαρυμπόπη (Μακρακώμη) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Νοέμβριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 31 Δεκ. 2017.

9.    Χαριλ. Μηχιώτη : “Το εργαστήρι της φωτιάς”, εκδ. Κασταλία, 1995, Αθήνα

10.  Ιστοσελίδα :  www.amfictyon.blogspot.gr

11.  Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

12.  περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

13.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

14.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

15.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

16.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

17.  Βικιπαίδεια

 

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 12 μεταναστών του Μαυρίλου, βρέθηκε μόνον 1 αναλφάβητος!

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Από το Καρπενήσι. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 18 ετών. Προορισμός του ήταν τόπος της πολιτεία Πενσυλβάνια. Ήταν κουρέας. Επέστρεψε το 1912, αλλά το 1914 έκανε και δεύτερο ταξίδι, με προορισμό τη Νέα Υόρκη.