Η γεωθερμία ως πηγή ενέργειας – Οι ελληνικές προσπάθειες

Αναξιοποίητος φυσικός πλούτος

 

Πρόλογος

 

  Είναι μια μάλλον άγνωστη μορφή ενέργειας στον πολύν κόσμο. Προέρχεται από το εσωτερικό της γης και σε κάποιες χώρες έχει ήδη αξιοποιηθεί. Κυρίως ενδιαφέρει η ηλεκτροπαραγωγή, με πρώτη χώρα στον κόσμο την Κίνα. Με τη μορφή της θερμότητας μπορεί να έχει πολλές χρήσεις. Στην Ελλάδα η γεωθερμία μπορεί να αποδώσει πολλά οφέλη, παρά τη χρονική καθυστέρηση σε σχέση εφαρμογών αυτής με άλλες χώρες.

   Στην παρούσα εργασία θα δοθούν χρήσιμα στοιχεία για τη γεωθερμική ενέργεια, με όσο γίνεται σύντομο, αλλά και περιεκτικό τρόπο.

 

1.    Η γεωθερμία (ορισμός, είδη, χαρακτηριστικά)

    Από τη σύνθετη λέξη γεωθερμία είναι εύκολο να καταλάβει καθένας ότι μιλάμε για θερμότητα που παράγεται από τη γη. Με απλά λόγια είναι μια φυσική θερμική ενέργεια από το εσωτερικό της γης προς την επιφάνεια. Πρακτικά είναι μια ανεξάντλητη πηγή θερμικής ενέργειας.

Αυλάκι με αποθέσεις αλάτων στις Θερμοπύλες

   Από το εσωτερικό της γης (λέγεται μανδύας)η θερμότητα αυτή μεταδίδεται :

1.    Με ρεύματα, που τη μεταφέρουν μέσα από περιοχές, όπου συναντώνται οι λιθοσφαιρικές πλάκες, είτε ως λάβα σε ηφαίστεια, είτε ως πολύ θερμά νερά σε πηγές.

2.    Με αγωγή θερμότητας, προς την επιφάνεια της γης, με πολύ βραδύ ρυθμό 40-60 mW ανά τ.μ.

   Ανάλογα με τη θερμοκρασία της πηγής ενέργειας, η γεωθερμία χωρίζεται σε τρία είδη: υψηλής, μέση και χαμηλής ενθαλπίας. Αυτά τα είδη αξιοποιούνται σε διαφορετικές χρήσεις :

α. Η υψηλής ενθαλπίας γεωθερμία, με θερμοκρασία μεγαλύτερη των 150 ⁰C, μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, με ατμοστροβίλους (τουρμπίνες). Το 1979 η παραγωγή ισχύος από αυτό τον τρόπο ήταν 1.916 MW, η δε ηλεκτρική ενέργεια όλο το έτος ήταν 12 GWh (γιγαβατώρες).

β. Η μέσης ενθαλπίας γεωθερμία, με θερμοκρασίες 80-150 ⁰C, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα ξηραντήρια αγροτικών προϊόντων και ξυλείας, για θέρμανση οικισμών, ακόμη και για μικρή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

γ. Η χαμηλής ενθαλπίας γεωθερμία, με θερμοκρασίες 25-80 ⁰C, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αφαλάτωση νερού, για θέρμανση οικιών και θερμοκηπίων και για ιχθυοκαλλιέργειες.

 

2.    Μικρό ιστορικό ανακάλυψης και εφαρμογής αυτής σε ηλεκτροπαραγωγή

   Πρώτη βιομηχανική χρήση έγινε το 1827, στην Ιταλία, από το Γάλλο Francois Jacques de Larderel. Χρησιμοποίησε ατμό, που ανέβλυζε από το έδαφος, για να θερμάνει τα καζάνια με τη λάσπη της περιοχής αυτής, ώστε να ξεχωρίσει απ’ αυτήν το βορικό οξύ, που ήταν το ζητούμενο προϊόν. Προς τιμή του ονομάστηκε ο οικισμός. Αυτή ήταν η πρώτη αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας (υπέρθερμου νερού). Το Λαρντερέλλο (Larderello) βρίσκεται στην Τοσκάνη της Ιταλίας.

   Το 1904, στον ίδιο τόπο, από τον ατμό του εδάφους και μικρό ατμοστρόβιλο, με γεννήτρια έγινε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και φώτισε 5 λάμπες. Το έτος 1911 έγινε εκεί το πρώτο εργοστάσιο γεωθερμικής ενέργειας παγκοσμίως, για παραγωγή ηλεκτρισμού.

   Από τους καυτούς βράχους γρανίτη, σε μικρό βάθος, παράγεται ατμός θερμοκρασίας 202 ⁰C, που αξιοποιείται με αποτέλεσμα σήμερα εκεί να παράγεται το 10% της γεωθερμικής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως (4.800 γιγαβατώρες).

   Το 2007 μια πολύ βαθιά γεώτρηση που έγινε στη Χαβάη, έφτασε  στο μάγμα. Ήταν η πρώτη παγκοσμίως. Θυμίζουμε ότι μάγμα είναι το λιωμένο υλικό (τήγμα) που βρίσκεται κάτω από το στερεό φλοιό της γης.

   Το 2009 μια βαθιά γεώτρηση στο ηφαίστειο Krafla της Ισλανδίας έφτασε στο μάγμα, σε βάθος 2,1 Km, με θερμοκρασία 1000 ⁰C. Διοχετεύτηκε νερό μέσα σε σωλήνα, που επέστρεψε ως ατμός θερμοκρασίας 450 ⁰C, με μεγάλη πίεση. Εκτιμήθηκε η δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ισχύ 36 MW, αρκετή για την ηλεκτροδότηση μιας μικρής πόλης. Όμως δεν αξιοποιήθηκε, από προβλήματα και βλάβες του εξοπλισμού.

 

3.    Χρήσεις της γεωθερμίας στην Ισλανδία

   Οι Ισλανδοί εκμεταλλεύονται την άφθονη γεωθερμική ενέργεια, την οποία μεταφέρουν στα νοικοκυριά με τη μέθοδο της τηλεθέρμανσης. 

Ατμός από γεωθερμική πηγή

    Παράλληλα, θερμαίνουν κολυμβητήρια και θερμοκήπια, αντλούν ζεστό νερό για τις ιχθυοκαλλιέργειες και για το λιώσιμο του χιονιού σε γήπεδα ποδοσφαίρου, δρόμους και σε σκεπές κτιρίων.

   Στην Ισλανδία, το 84 % της συνολικής ενέργειας της χώρας προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Από γεωθερμία παράγεται το 55 % της συνολικής ενέργειας!! Περίπου 9 στα 10 νοικοκυριά θερμαίνονται με γεωθερμική ενέργεια.

 

4.    Ελληνικές προσπάθειες

    Η έρευνα στην Ελλάδα άρχισε το 1971, με βασικό φορέα το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ). Το έντονο γεωλογικό παρελθόν της Ελλάδας συνέβαλε ώστε η χώρα μας να διαθέτει αρκετές και σημαντικές πηγές τόσο από μικρά βάθη (π.χ. 100 μ.) όσο και μέχρι τα 1.500 μ., τα οποία έχουν οικονομικό ενδιαφέρον και συμφέρον. Περιλαμβάνουν πηγές γεωθερμίας υψηλής, μέσης και χαμηλής ενθαλπίας.

   Η έρευνα του ΙΓΜΕ αφορούσε περιοχές της Ελλάδας με υψηλή ενθαλπία (δηλ. θερμοκρασίες > 150⁰C). Είχε διάρκεια 8 ετών μέχρι το 1979. Τη χρηματοδότηση της έρευνας ανέλαβε η ΔΕΗ, ώστε να γίνουν οι διερευνητικές και μετά οι παραγωγικές γεωτρήσεις στις περιοχές υψηλής ενθαλπίας, με τελικό σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

  Ερευνήθηκαν οι εξής περιοχές : Μήλος, Νίσυρος, Μέθανα, Σουσάκι Κορινθίας, Λέσβος, Κίμωλος, Σαντορίνη, Πολύαιγος, Κως, Σαμοθράκη. Επίσης περιοχές της νότιας Θεσσαλίας, Αλμωπία, της Ξάνθης και του Στρυμόνα. Στη Στερεά Ελλάδα-Εύβοια ερευνήθηκαν τα Καμένα Βούρλα, η Υπάτη, οι Θερμοπύλες και η Αιδηψός.

   Στην πορεία της έρευνας βρέθηκαν αρκετά γεωθερμικά πεδία, με χαμηλή ενθαλπία, στην ηπειρωτική, αλλά και στη νησιωτική χώρα. Η έρευνα συνάντησε μεγάλη ροή θερμότητας σε κάποιες περιοχές, που έφτασαν τους 100⁰C ανά χιλιόμετρο βάθους! Πάντως τα πεδία χαμηλής ενθαλπίας, που είναι αρκετά, μπορούν να βοηθήσουν ενεργειακά, εφόσον είναι φιλικά στο περιβάλλον  και έχουν μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον.

   Γεωθερμικά πεδία υψηλής ενθαλπίας στην Ελλάδα πολύ σημαντικά βρέθηκαν στη Μήλο και στη Νίσυρο.

   Γεωθερμικά πεδία μέσης ενθαλπίας σε βάθη που συμφέρουν την οικονομική αξιοποίηση, βρέθηκαν στο νομό Σερρών, με θερμοκρασίες μέχρι 75⁰C, στο Δέλτα του ποταμού Νέστου και στην περιοχή Ξάνθης, με θερμοκρασίες μέχρι 82 ⁰C, με ικανοποιητικές παροχές και ποιότητα νερών. Σε μικρά βάθη επίσης (μέχρι 100 μ.) βρέθηκαν γεωθερμικά πεδία στο νομό Θεσσαλονίκης (Λαγκαδάς-Βόλβη), με θερμοκρασίες μέχρι 56 ⁰C και στη Σαμοθράκη με θερμοκρασίες μέχρι 82 ⁰C.

   Στην Ελλάδα, όσον αφορά τη γεωθερμία, τα τελευταία χρόνια και κυρίως στη Β. Ελλάδα, κάτι κινείται με σκοπό την κάλυψη των θερμικών αναγκών (θερμοκήπια, εγκαταστάσεις), ενώ από πλευρά ηλεκτροπαραγωγής, έμειναν στις αποτυχίες του παρελθόντος. Δυστυχώς, δεν υπάρχει ακόμα εφαρμογή της γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, παρά το ότι είναι ήπια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας (ΑΠΕ) και σε σχέση με τις άλλες ΑΠΕ έχει τον υψηλότερο συντελεστή χρήσης και λειτουργίας.

   Αντίθετα από την Ελλάδα γειτονικές χώρες έκαναν άλματα. Η Ιταλία (που ήταν πρωτοπόρα στη γεωθερμία από το 1904) έχει εγκατεστημένη ισχύ 944 MW, η δε Τουρκία έχει εγκατεστημένη ισχύ 1.005 MW (με την 4η θέση παγκοσμίως).

 

5.    Το “κακό” παράδειγμα της νήσου Μήλου

   Στο νησιωτικό σύμπλεγμα Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου είχε εντοπιστεί το πρώτο γεωθερμικό πεδίο υψηλής θερμοκρασίας στη χώρα. Η ΔΕΗ ήταν πρωτοπόρος στην ανάπτυξη της γεωθερμίας στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, αφού - όταν ξεκίνησαν τις έρευνες που οδήγησαν στην εγκατάσταση του πρώτου σταθμού παραγωγής στη Μήλο - μόνο λίγες χώρες είχαν παραγωγή ηλεκτρισμού από γεωθερμία (ΗΠΑ, Ιταλία, Ισλανδία, Νέα Ζηλανδία).

   Οι έρευνες του ΙΓΜΕ άρχισαν το 1971 στη Μήλο και παράλληλα στη Νίσυρο. Το 1975 η ΔΕΗ πραγματοποίησε τις πρώτες 2 γεωτρήσεις μεγάλου βάθους. Εντοπίστηκαν γεωθερμικά πεδία υψηλής ενθαλπίας στη Μήλο με θερμοκρασία 325⁰C, σε βάθος 1.000 μ. και στη Νίσυρο με θερμοκρασία 350⁰C, σε βάθος 1.500 μ. Τα στοιχεία αυτά επέτρεπαν τη δημιουργία μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με ισχύ 50 MW και 5 MW αντίστοιχα.

  Στη Μήλο, από το 1976 δημιουργήθηκαν οι πρώτες μονάδες από την ΔΕΗ. Το 1981 ολοκληρώθηκαν οι τρεις παραγωγικές γεωτρήσεις σε βάθη 1017-1380 μ., η δε θερμοκρασία ήταν 310 ⁰C. Τα στοιχεία της έρευνας έδειξαν ότι ήταν δυνατή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ισχύ 120 MW (μεγαβάτ).

   Έτσι από τις 4 Δεκ. 1986 άρχισε τη λειτουργία η πιλοτική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μόλις 2 MW, από τη Mitsubishi. Για μια 2ετία λειτούργησε και κάλυψε τις ανάγκες του νησιού. Μετά παρουσιάστηκαν σημαντικά προβλήματα από τα θειούχα και πυριτικά άλατα, όπως και τα βαριά μέταλλα. Η έντονη οσμή του υδροθείου κάλυψε όλη την περιοχή. Ακολούθησε καταστροφή σε φυτά, ζώα και διάβρωση των μεταλλικών επιφανειών και υλικών. Το 1988 η κατάσταση έγινε απαγορευτική και το 1989 όλα σταμάτησαν. Το 1993 από ανεξέλεγκτη διαρροή λόγω σπασμένου σωλήνα, η γεώτρηση σφραγίστηκε με τσιμέντο.

   Η κοινωνία του νησιού τάχθηκε κατά της λειτουργίας αυτών, όπως και έγινε. Έτσι η γεωθερμία στη Μήλο απέκτησε το “κακό όνομα”. Αν και η Μήλος διαθέτει το πλουσιότερο πεδίο γεωθερμίας στην Ελλάδα, το 2011 το δημοτικό συμβούλιο της Μήλου αποφάσισε την παύση κάθε γεωθερμικής δραστηριότητας στο νησί.

   Παράλληλα, μετά από γεωθερμική έρευνα στην νήσο Κίμωλο έγιναν 8 γεωτρήσεις σε βάθη 100 μ. και αργότερα άλλες 2 από το ΙΓΜΕ για τη λειτουργία γεωθερμικού συστήματος αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού.

   Τη 2ετία 2009-11 έγινε νέο ερευνητικό πρόγραμμα για τη Μήλο και Κίμωλο, για νέες θέσεις, μακριά από τους οικισμούς. Το ενδιαφέρον μεταφέρθηκε στη νήσο Κίμωλο (θέση Πρασσές). Το θέμα παραμένει αλλά δεν είχε συνέχεια.

   Η ΔΕΗ τα τελευταία χρόνια σχεδιάζει την κατασκευή 3 γεωθερμικών μονάδων σε Μέθανα, Νίσυρο και Κυκλάδες, με ισχύ καθεμιάς 5 MW και ενός σταθμού στη Λέσβο, ισχύος 8 MW. Παράλληλα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συνδυάζεται και με άλλες χρήσεις όπως : αφαλάτωση, υδατοκαλλιέργειες, θερμοκήπια, και θέρμανση/ψύξη.

 

6.    Γεωθερμία στη Στερεά Ελλάδα και ειδικά στη Φθιώτιδα

   Η Στερεά Ελλάδα διαθέτει αρκετές θερμοπηγές, που είναι τα ορατά παραδείγματα περιπτώσεων γεωθερμίας. Οι πλέον γνωστές είναι αυτές της Αιδηψού, της Υπάτης, των Θερμοπυλών, του Πλατυστόμου, του Καλλιδρόμου, των Καμένων Βούρλων, κ.ά.

   Σε ημερίδα που έγινε στα μέσα Απριλίου 2019, στα Καμένα Βούρλα παρουσιάστηκαν στοιχεία μελέτης[1] για το

Βεβαιωμένο γεωθερμικό πεδίο χαμηλής θερμοκρασίας (Δαμάστα)

γεωθερμικό πεδίο στην περιοχή μεταξύ Δαμάστας και Θερμοπυλών (Καλλιδρόμου), το οποίο με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, μπορεί να παράγει ισοδύναμη ενέργεια 2,5 μεγαβατώρες. 

    Έχουν ήδη γίνει δοκιμαστικές γεωτρήσεις σε βάθος 300 μ. περίπου, που όμως θα πρέπει να φτάσουν σε βάθος πλέον των 900 μ.

  Επίσης δοκιμαστικές γεωτρήσεις έγιναν στην περιοχή των Λουτρών Υπάτης, που μπορούν σε μεγαλύτερα βάθη ή σε άλλα σημεία να αποδώσουν θερμοκρασίες κοντά στους 90 ⁰C, ώστε το γεωθερμικό πεδίο να είναι αποδοτικότερο και εκμεταλλεύσιμο.

   Ελπιδοφόρες αναφορές έχουμε για τη γεωθερμία της ευρύτερης περιοχής η οποία οριοθετείται από το Πλατύστομο, τη Σπερχειάδα, τα Λουτρά Υπάτης και φτάνει μέχρι τα Καμένα Βούρλα. Επίσης των Λιχάδων στη Βόρ. Εύβοια. Είναι όμως αναγκαία η χρηματοδότηση για επέκταση της έρευνας, με την ανόρυξη τουλάχιστον έξι δοκιμαστικών γεωτρήσεων. Τα στοιχεία που θα προκύψουν είναι απαραίτητα για το βαθμό εκμετάλλευσης του γεωθερμικού πεδίου και την απόδοσή του κυρίως στον πρωτογενή τομέα.

   Από γεωθερμική άποψη, οι περιοχές των ιαματικών πηγών της Στερεάς Ελλάδος, στη χρήση του ρευστού χαμηλής ενθαλπίας είναι αναξιοποίητες. Εκτός της θέρμανσης κατοικιών, είναι κατάλληλο για θέρμανση θερμοκηπίων και εδάφους με φυτά (για θερμοκρασία ρευστού >25 ⁰C), για αντιπαγετική προστασία, για ιχθυοκαλλιέργειες (με θερμοκρασία ρευστού >15 ⁰C) και για ψύξη-κλιματισμό με υδρόψυκτες αντλίες θερμότητας (για θερμοκρασία ρευστού >25 ⁰C).

7.    Το νομικό πλαίσιο για τη γεωθερμία

    Το νομικό πλαίσιο για τη γεωθερμία ποικίλει στις διάφορες χώρες. Οι γεωθερμικοί πόροι κατά κανόνα ανήκουν στο κράτος, που καθορίζει και το νομοθετικό πλαίσιο. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γεωθερμικοί πόροι χαρακτηρίζονται ως ορυκτά, που κατατάσσονται στην κατηγορία των ανανεώσιμων πόρων. Σε άλλες χώρες όμως ισχύουν οι διατάξεις της πετρελαϊκής νομοθεσίας. 

   Στην Ελλάδα προβλέπεται ότι μέσω πλειοδοτικών διαγωνισμών παραχωρείται η διαχείριση των γεωθερμικών πεδίων μαζί με την εκμετάλλευσή τους. Όμως στην πραγματικότητα, δεν γίνεται διαχείριση του γεωθερμικού δυναμικού όπως πρέπει, από ειδική επιστημονική ομάδα, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα του πόρου, αλλά μόνον εκμετάλλευση  από τους ιδιώτες, στους οποίους παραχωρήθηκαν.

   Προφανώς η γεωθερμία στην Ελλάδα δεν έχει αξιοποιηθεί όπως έπρεπε εξαιτίας της ανεπάρκειας του θεσμικού πλαισίου. Παρά την καθυστέρηση, επιβάλλεται ο εκσυγχρονισμός του με κίνητρα για αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος.

 

8.    Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από τη χρήση γεωθερμίας

   Το γεωθερμικό ρευστό, που έχει υψηλή θερμοκρασία, από την επαφή του με τα πετρώματα με διάφορα άλατα, καταλήγει να περιέχει τόσο τα διαλυμένα άλατα, αλλά και αέρια, από χημικές αντιδράσεις των συστατικών του εδάφους. Έτσι, όταν έρχεται σε επαφή με μεταλλικές επιφάνειες (των σωλήνων) τις διαβρώνει και όταν απελευθερώνεται στον αέρα αφήνει βλαβερές για το περιβάλλον ουσίες. Επιπλέον τα άλατα επικάθονται στο εσωτερικό των σωλήνων (εκτός της διάβρωσης) και δημιουργούν απόφραξη. Αυτά αφορούν τη χρήση της γεωθερμίας για ηλεκτροπαραγωγή. Τα νερά που χρησιμοποιούνται άμεσα (με χαμηλές θερμοκρασίες), έχουν πολύ ήπια ή μάλλον ελάχιστα προβλήματα.

   Υπάρχουν πολλές μέθοδοι και τεχνικές, για έλεγχο και αποφυγή των προβλημάτων από τις επικαθίσεις των αλάτων και από τη διάβρωση. Μεταξύ αυτών είναι : προσθήκη χημικών που αποτρέπουν την επικάθιση αλάτων, ρύθμιση του pH, χρήση πολυμερών υλικών στις μονάδες, επιλεγμένα νέα υλικά και - κατά διαστήματα - απομάκρυνση των στερεών υλικών σε σύντομες διακοπές της λειτουργίας της μονάδας. Στα αέρια των γεωθερμικών μονάδων είναι το διοξείδιο του άνθρακα ((CO₂) και κυρίως το υδρόθειο (H₂S) με την έντονη οσμή και τη μεγάλη τοξικότητα. Για το τελευταίο υπάρχουν τεχνικές ελέγχου.

  Σημαντικό είναι το πρόβλημα της διάθεσης του νερού υψηλής θερμοκρασίας με τα περιεχόμενα συστατικά στο περιβάλλον. Επιβάλλεται να ψυχθεί και να υποστεί επεξεργασία. Καλύτερος τρόπος είναι να επαναχρησιμοποιηθεί (κλειστό κύκλωμα).

   Τα πλεονεκτήματα της γεωθερμίας είναι η μικρή απαίτηση γης για εγκατάσταση, το μικρό κόστος λειτουργίας και η συνεχής παραγωγή ενέργειας. Επίσης είναι ενέργεια για τοπική χρήση με συμβολή στην ανάπτυξη μιας περιοχής.

   Γενικότερα, είναι ήπια και ανανεώσιμη μορφή ενέργειας, που περιορίζει τα ορυκτά καύσιμα και μειώνει την ενεργειακή εξάρτηση μιας χώρας.

 

Επίλογος

     Οι γεωθερμικές πηγές που διαθέτει ο ελλαδικός χώρος είναι σημαντικές, αλλά δυστυχώς αναξιοποίητες. Η προσπάθεια για ηλεκτροπαραγωγή με γεωθερμία στη Μήλο, με τη συμβολή της ΔΕΗ ήταν πρωτοπόρα, αλλά αναγκαστικά “σκόνταψε” στα προβλήματα. Οι άλλες μορφές γεωθερμίας (μέσης και χαμηλής ενθαλπίας) δεν βρήκαν το επενδυτικό ενδιαφέρον που έπρεπε, για ανάλογη αξιοποίηση. Είναι λυπηρό που ακόμα και τα θερμά νερά των πολλών ιαματικών πηγών απορρίπτονται αναξιοποίητα στο περιβάλλον.

  Στην απεξάρτηση της Ελλάδας από τα ορυκτά καύσιμα, εκτός των φωτοβολταϊκών και των ανεμογεννητριών, είναι αναγκαία και η συμβολή της γεωθερμικής ενέργειας. Ίδωμεν…

 

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

              φυσικός

 

 -------------------------------------

 Βιβλιογραφία

1.    “Η νομοθεσία για το Γεωθερμικό Δυναμικό (ΓΘΔ) και τις αντλίες Θέρμανσης-Ψύξης (ΑΘΨ)”, 12 Δεκ. 2014, στο Διαδίκτυο.

2.    Γιώργος Παλαμιώτης : “Γεωθερμία, Έγινε η αρχή, χρειάζεται η συνέχεια”, εφ. ΣΕΝΤΡΑ, φ. 1590, σελ. 9, 15 Απρ. 2019, Λαμία.

3.    Πέτρου Γ. Τζεφέρη : “Το ιστορικό της γεωθερμίας σε Μήλο-Κίμωλο”, Διαδίκτυο.

4.    Ιστοσελίδα http://oryktos.blogspot.com/

5.    “Κατηγορηματικό «όχι» στη γεωθερμία λέει η Μήλος”, 20-4-2011, στην ιστοσελίδα energypress.gr › news›

6.    “Γεωθερμικό εργοστάσιο στην Ισλανδία αντλεί ενέργεια από μάγμα”, 28-1-2014, στην ιστοσελίδα news.in.gr

7.    Ιστοσελίδα https://zeisenergy.wordpress.com

8.    Ιστοσελίδα http://www.nea.is

9.    Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1] Την εκπόνησε το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για λογαριασμό της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.