Από το Αρχάνι Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1912)

Προλεγόμενα

  Το Αρχάνι είναι πολύ γνωστό χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, στους πρόποδες της Όθρυος και σε υψόμετρο 200 μ. Ανήκει στο δήμο Μακρακώμης.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Αρχάνι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 44 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2019. 

Αρχάνι – Η πλατεία του χωριού (φωτ. 2008, από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 18 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 44 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Αρχάνι, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτό. Ένας ακόμη κίνδυνος υπήρχε να μην γραφούν άτομα από τις Αρχάνες (που είναι χωριό της Κρήτης).

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Μακρακώμη, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Αρχάνι, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 ---

ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ

Οικισμός Αρχάνιον

   Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός Αρχάνιον, προσαρτήθηκε στο δήμο Μάκριδος (Παραχελωϊτών) του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 2 Ιουλίου 1841, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Μάκριδος (Παραχελωιτών) και προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Από το 1899 ο οικισμός υπαγόταν πλέον στο νομό Φθιώτιδος, ενώ από το 1909 πάλι υπαγόταν στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Από τις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός Αρχάνιον αποσπάστηκε από το δήμο Παραχελωιτών. Ιδρύθηκε Κοινότητα Αρχανίου με ομώνυμη έδρα.

   Από τις 31 Μαρτίου 1943, ο οικισμός και η κοινότητα υπάγονται στο νομό Φθιώτιδος.

   Από τις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο Καποδίστριας), ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Αρχανίου (που καταργήθηκε) και προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης, με έδρα του δήμου τη Σπερχειάδα.

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 44 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (16) έφυγαν το έτος 1912 (ποσοστό 36 %). Συνολικά έγιναν 18 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 3 μετανάστες που έκαναν διπλά ταξίδια.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 6,5% του πληθυσμού, που είναι λίγο μικρότερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8%). Η περιοχή είχε γεωργία και  κτηνοτροφία και υποστήριζε τη ζωή[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν όλοι άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών (με 20 άτομα). Ακολούθησαν οι μικρότερες ηλικίες  έως και 20 ετών (με 12 άτομα) και μετά οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 11 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Αρχάνι, δίνεται στον πίνακα 3.

Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Σερμιτζής Κώστας ετών 18 (πήγε το 1911)

(β) Κατσαρής Νικόλαος, ετών 19 (πήγε το (1912)

(γ) Μπομπότας Κώστας, ετών 19 (πήγε το (1912)

(δ) Παπαγεωργίου Αθανάσιος, ετών 19 (πήγε το 1912)

(ε) Ρομποτάς Κώστας, ετών 19 (πήγε το 1912)

(ζ) Σκούρας Βασίλειος, ετών 19 (πήγε το 1912)

Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Βες Βασίλειος, ετών 42 (πήγε το 1907)

(β) Παπαγεωργίου Όθων, ετών 40  (πήγε το 1909)

 

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 26 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες του Αρχανίου ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 44 μετανάστες, οι 24 ήταν άγαμοι (ποσοστό 55 %) και οι υπόλοιποι 20 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες του Αρχανίου, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

   Συνολικά έγιναν 18 ταξίδια, που διακίνησαν τους 44 μετανάστες από το Αρχάνι. Οι περισσότεροι μετανάστες (32 άτομα) έφυγαν το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 73 %), ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν μόνο 6 μετανάστες. Οι υπόλοιποι έφυγαν από το ιταλικό  λιμάνι της Νάπολης (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες του Προυσού έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικό πλοίο έφυγαν μόνο 2 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι του Πειραιά, το 1907 έφυγαν 3 μετανάστες του Αρχανίου με το πλοίο “Gallia”. Το 1910 και από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι έφυγαν 5 μετανάστες με το πλοίο “Laura”. Το έτος 1911, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 μετανάστες από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, με το πλοίο “Friedrich der Grosse”. Το 1912 από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 11 άτομα με το πλοίο “Oceania”. Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 10 μεμονωμένα και 8 ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες του Προυσού φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία Ιλινόις με 18 άτομα (ποσοστό 41%). Συγκεκριμένα, το Σικάγο ήταν προορισμός για 10 μετανάστες! Ακολούθησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης και της Μασαχουσέτης. Μικρότερες προτιμήσεις καταγράφηκαν στις πολιτείες Γιούτα, Καλιφόρνια, Αϊόβα και Κάνσας. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (10), Sandwich (6), Plano (2)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (9)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Boston (7)
Γιούτα (Utah)	Castle Gate (3)
Καλιφόρνια (Cal.)	S. Francisco (2), Oakland (1)
Κάνσας (Ka.)	Wichita (1)
δ. α.	1
ΣΥΝΟΛΑ	44

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Οι μισοί μετανάστες (50 %) δήλωσαν εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως των ανειδίκευτων εργατών, δηλώθηκαν εργάτες σε φάρμα και αγρότες-κτηματίες. Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	22
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	17
αγρότης (farmer, farm land)	5
ΣΥΝΟΛΟ	44

3.  Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 3 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Τα ονόματα και οι πολλαπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Όθων Παπαγεωργίου :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1902-06 στην πόλη Σενέκταντι (Schenectady) της Νέας Υόρκης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1909 στη Νέα Υόρκη.

2.    Αθανάσιος Λέουρας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-09 στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης.

3.    Κωνσταντίνος Χαλδούπης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-10 στην Καλιφόρνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 στη Νέα Υόρκη.

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών του Αρχανίου

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες του Αρχανίου που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών του Αρχανίου δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α         Ονοματεπώνυμο                        χρ. άφιξης    ηλικία    έγγαμος      Πλοίο που ταξίδεψε  Λιμάνι αναχ.

1        Βες Βασίλειος                    19-4-1907       42         ναι        Gallia                          Πειραιεύς

2        Βούλγαρης Ευάγγελος        31-3-1911       32         ναι        Friedrich der Grosse     Νάπολη

3        Γεωργόπουλος Χαράλαμ.    23-6-1907       35         ναι        Gerty                          Πάτρα

4        Γιαννακόπουλος Δημήτρ.    21-8-1910       27         όχι        Martha Washington       Πάτρα

5        Γούλας Ιωάννης                 29-3-1912       30         ναι        Oceania                      Πάτρα

6        Γούλας Κώστας                  29-3-1912       30         ναι        Oceania                      Πάτρα

7        Γούλας Τριαντάφυλλος       29-3-1912       22         όχι        Oceania                      Πάτρα

8        Δρόσος Σπύρος                 5-12-1911       20         όχι        Martha Washington       Πάτρα

9        Δρόσος Χρήστος                10-11-1910     22         όχι        Laura                          Πάτρα

10      Κακάβας Δημήτριος            29-91-1907     26         όχι        Francesca                    Πάτρα

11      Καλίτσας Γρηγόριος           10-11-1910     22         όχι        Laura                          Πάτρα

12      Καραγκούνης Δημήτριος     19-4-1907       33         ναι        Gallia                          Πειραιεύς

13      Καραγκούνης Ιωάννης        10-11-1910     20         όχι        Laura                          Πάτρα

14      Καραμέρης Αριστείδης        31-3-1911       21         όχι        Friedrich der Grosse     Νάπολη

15      Καραμέρης Κωνσταντίνος    3-9-1912        27         ναι        Niagara                       Χάβρη

16      Καραχάλιος Ιωάννης           29-3-1912       30         όχι        Oceania                      Πάτρα

17      Κατσαρής Κώστας              25-3-1911       27         όχι        Argentina                    Πάτρα

18      Κατσαρής Νικόλαος            29-3-1912       19         όχι        Oceania                      Πάτρα

19      Κοντογεώργος Ιωάννης      29-6-1907       22         όχι        Giulia                          Πάτρα

20      Κουτσογεωργάκης Σπύρ.    29-3-1912       28         ναι        Oceania                      Πάτρα

21      Λέουρας Αθανάσιος            31-3-1911       32         ναι        Friedrich der Grosse     Νάπολη

22      Μαργαρίτης Αθανάσιος       29-3-1912       20         όχι        Oceania                      Πάτρα

23      Μπαλούμπας Δημήτριος      20-7-1912       36         ναι        Kaiser Franz Josef I       Πάτρα

24      Μπομπότας Κώστας            29-3-1912       19         όχι        Oceania                      Πάτρα

25      Ντούβλης Ευστάθιος           19-4-1907       35         ναι        Gallia                          Πειραιεύς

26      Παλληκαράς Κωνσταντ.       1-3-1912        24         ναι        Athinai                        Πειραιεύς

27      Παλούμπας Βασίλειος         16-9-1907       27         όχι        Alice                           Πάτρα

28      Παπαγεωργίου Αθανάσ.      20-7-1912       19         όχι        Kaiser Franz Josef I       Πάτρα

29      Παπαγεωργίου Όθων         9-4-1909        40         ναι        Alice                           Πάτρα

30      Παπαλέξης Στέφανος         25-3-1911       30         ναι        Argentina                    Πάτρα

31      Ρομποτάς Κώστας              29-3-1912       19         όχι        Oceania                      Πάτρα

32      Σεϊντάς Κωνσταντίνος         30-3-1907       24         όχι        Napolitan Prince           Πειραιεύς

33      Σερμιτζής (Σιμιτζής) Κώστ.   9-11-1911       18         όχι        Athinai                        Πειραιεύς

34      Σ(ι)ούτας Γεώργιος            10-11-1910     32         ναι        Laura                          Πάτρα

35      Σιούτας Δημήτριος             19-4-1907       34         ναι        Francesca                    Πάτρα

36      Σ(ι)ούτας Κώστας               21-8-1910       20         όχι        Martha Washington       Πάτρα

37      Σκούρας Αθανάσιος           31-3-1911       32         ναι        Friedrich der Grosse     Νάπολη

38      Σκούρας Βασίλειος             20-7-1912       19         όχι        Kaiser Franz Josef I       Πάτρα

39      Σκρέκας Νικόλαος             29-3-1912       27         ναι        Oceania                      Πάτρα

40      Υφαντής Δημήτριος            10-11-1910     35         ναι        Laura                          Πάτρα

41      Χαλδούπης Κωνσταντίν.      31-3-1911       30         ναι        Friedrich der Grosse     Νάπολη

42      Χορμόβας Αθανάσιος          29-3-1912       19         όχι        Oceania                      Πάτρα

43      Χορμόβας Αλκιβιάδης         21-8-1910       20         όχι        Martha Washington       Πάτρα

45      Χορμόβας Νικόλαος           29-6-1907       24         όχι        Giulia                          Πάτρα

5. Χρονικό της μετανάστευσης από το Αρχάνι

Α. Ο πρωτοπόρος του 1902

   Ο άνθρωπος που προηγήθηκε και “άνοιξε το δρόμο” για την Αμερική ήταν ο Όθων Παπαγεωργίου. Πήγε το έτος 1902, με προορισμό την πόλη Σενέκταντι (Schenectady) της Νέας Υόρκης. Εργάστηκε 4 χρόνια μέχρι το 1906 που επέστρεψε. Το 1909 ξαναπήγε.

Β. Το μεταναστευτικό ρεύμα του έτους 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν επτά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και 5 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν άλλοι 10 άνθρωποι από το Αρχάνι. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Κωνσταντίνο Σεϊντά (Seintas). Στις 8 Μαρτίου 19076, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το πλοίο “Napolitan Prince” και στις 30 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 24 ετών. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην Ουιτσίτα (Wichita) του Κάνσας, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Λούης Τσιντσιλώνης.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε 3 άτομα και περιλάμβανε τους: Βασ. Βε, Δημ. Καραγκούνη και Ευστ. Ντούβλη. Στις 26 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά, η ομάδα επιβιβάστηκε στο πλοίο “Gallia” και στις 19 Απριλίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Βασίλειος Βες ήταν 42 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά, με 11 $ μαζί τους στην πόλη Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λαμπαδιάρης[4].

·         Ο Δημήτριος Καραγκούνης ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στη Βαρυμπόπη, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Με 11 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Παπαευθυμίοιυ.

·         Ο Ευστάθιος Ντούβλης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του (με 12 $) για δουλειά ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Μιλτ. Χρυσικόπουλος.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Δημήτριο Σιούτα (Shioutas). Στις 30 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Francesca” και στις 19 Απριλίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 34 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Ραμαντάνης[5].

Πλοίο “Francesca”  (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Χαράλαμπο Γεωργόπουλο. Στις 31 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Gerty” και στις 23 Ιουνίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Αρχάνι, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Θεοχάρης Καλύβας[6].

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από δύο άτομα, τους : Ιωάν. Κοντογεώργο και Νικ. Χορμόβα. Από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Giulia” και στις 29 Ιουνίου αφίχθησαν στις ΗΠΑ. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Ιωάννης Κοντογεώργος ήταν 22 ετών. Με 22 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Ζολώτας.

·         Ο Νικόλαος Χορμόβας ήταν 24 ετών. Με 32 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Ζολώτας.

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Βασίλειο Παλούμπα (Paloumbas). Στις 30 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Alice” και στις 16 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 27 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στο Αρχάνι λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 30 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Μπιλ Ζολώτας.

   Η πέμπτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Δημήτριο Κακάβα. Από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Francesca” και στις 29 Σεπτεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 26 ετών. Άλλα στοιχεία ελλείπουν (από πρόβλημα του αρχείου).

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

Β. Μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909

   Έγινε από τον Όθωνα Παπαγεωργίου. Στις 22 Μαρτίου 1909, από το λιμάνι της Πάτρας πήρε το πλοίο “Alice” και στις 9 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Αρχάνι, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε την Αθήνα. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 9 $ μαζί του στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο συγγενής του Ιωάννης Υψηλάντης[7]. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Όθων Παπαγεωργίου την περίοδο 1902-1906 και εργάστηκε στην πόλη Σενέκταντι (Schenectady) της Νέας Υόρκης.

Γ. Δύο ομαδικές αναχωρήσεις στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 2 ομαδικά ταξίδια προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 8 άτομα από το Αρχάνι. Αναλυτικά :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τρία άτομα, τους : Δημ. Γιαννακόπουλο, Κώσ. Σιούτα και Αλκ. Χορμόβα. Στις 8 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 21 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το υλικό του αρχείου ξέρουμε ότι :

·         Ο Δημήτριος Γιαννακόπουλος ήταν 27 ετών. Η μητέρα του στο Αρχάνι λεγόταν Παρασκευή. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ν. Χορμόβας.

·         Ο Κώστας Σ[ι]ούτας (Soutas) ήταν 20 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε τον αδερφό του Σεραφείμ. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Κασένης.

·         Ο Αλκιβιάδης Χορμόβας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Σεραφείμ. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ν. Χορμόβας.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε πέντε άτομα. Περιλάμβανε τους: Χρ. Δρόσο, Γρηγ. Καλίτσα, Ιωάν. Καραγκούνη, Γεώρ. Σιούτα και Δημ. Υφαντή. Στις 24 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Laura” και στις 10 Νοεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ακόμη ότι:

·         Ο Χρήστος Δρόσος ήταν 22 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Φώτω. Αναζητούσε εργασία, με 35 $ μαζί του, στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, κοντά στον ξάδερφό του Αθανάσιο Καλίτσα.

·         Ο Γρηγόριος Καλίτσας ήταν 22 ετών. Ο πατέρας του στο Αρχάνι λεγόταν Δημήτριος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά αγρότη-κτηματία (farmer) στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Καλίτσας.

·         Ο Ιωάννης Καραγκούνης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Σωτήριος. Προορισμός του (με 30 $) για δουλειά αγρότη-κτηματία ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Αλεξ. Παπαγιάννης[8].

·         Ο Γεώργιος Σ[ι]ούτας (Soutas) ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Αρχάνι, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής του δήλωσε τη Μάκριση, όπου ήταν η γυναίκα του Ελένη. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά αγρότη-κτηματία (farmer) στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Αλκιβιάδης Χορμόβας.

·         Ο Δημήτριος Υφαντής ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μάρω. Αναζητούσε δουλειά αγρότη-κτηματία, με 25 $ μαζί του, στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Αλέξανδρος Παπαγιάννης.

 

Ατμόπλοιο Laura (Photo: Peabody Essex Museum)

Δ. Μικρή αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 ταξίδια (2 ομαδικά και 3 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 10 άτομα από το Αρχάνι. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από 2 άτομα, τους : Κώσ. Κατσαρή και Στέφ. Παπαλέξη. Στις 8 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Argentina” και στις 25 Μαρτίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Κώστας Κατσαρής (Catsaras) ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Νίκος. Με 26 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Σάντουιτς (Sandwich) του Ιλινόις, κοντά στον ξάδερφό του Κ. Κατσαρή.

 

Ατμόπλοιο “Argentina”

 ·         Ο Στέφανος Παπαλέξης ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αλίκη[9]. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Δ. Παπαϊωάννου.

    Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους: Ευάγ. Βούλγαρη, Αρ. Καραμέρη, Αθ. Λέουρα, Αθ. Σκούρα και Κων. Χαλδούπη. Από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 17 Μαρτίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Friedrich der Grosse” και στις 31 Μαρτίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας πληροφορεί επίσης ότι:

·         Ο Ευάγγελος Βούλγαρης ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Αρχάνι λεγόταν Χαρίκλεια. Με 20 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευάγγελος Μπίκας[10].

·         Ο Αριστείδης Καραμέρης ήταν 21 ετών. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Μιχ. Μιχαλόπουλο.

·         Ο Αθανάσιος Λέουρας (Leouras) ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του σο χωριό λεγόταν Βασίλω. Με 22 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ανεψιό του Κωνσταντίνο Παπαϊωάννου. Για τον Αθανάσιο Λέουρα αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοήρθε την περίοδο 1907-1909 και εργάστηκε στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα.

Πλοίο “Friedrich der Grosse” (Photo: Richard Faber Collection)

·         Ο Αθανάσιος Σκούρας ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του (με 22 $) για δουλειά ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ανεψιός του Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Αθανάσιος Σκούρας την περίοδο 1907-1909 και εργάστηκε στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα.

·         Ο Κωνσταντίνος Χαλδούπης (Huldoupis) ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αμαλία. Με 29 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευάγγελος Μπίκας. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Κωνστ. Χαλδούπη στις ΗΠΑ, εφόσον την προηγούμενη φορά ήρθε την περίοδο 1908-1910 και εργάστηκε στην Καλιφόρνια.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Κώστα Σερμιτζή[11] (Sernidjis). Στις 19 Οκτωβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 9 Νοεμβρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 18 ετών. Η μητέρα του στο Αρχάνι λεγόταν Ευφροσύνη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Σάντουιτς (Sandwich) του Ιλινόις, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κώστας Κατσαρής.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από το Σπύρο Δρόσο[12]. Στις 20 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Martha Washington” και στις 5 Δεκεμβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 20 ετών. Ως τόπο γέννησης και κατοικίας δήλωσε τη Μακρακώμη. Η μητέρα του λεγόταν Φώτω. Με 24 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ι. Κούκος.

 

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

Ε. Κορύφωση της μεταναστευτικής  φυγής στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 ταξίδια (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 16 άτομα από το Αρχάνι. Αναλυτικά :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κωνσταντίνο Παλληκαρά. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 31 Ιανουαρίου έφυγε με το πλοίο “Athinai” και την 1η Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 24 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Λάμπρου[13].

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 ήταν η μεγαλύτερη σε αριθμό στην ιστορία της μετανάστευσης από το Αρχάνι.  Ήταν 11 άτομα! Περιλάμβανε τους : Ιωάν. Γούλα, Κώσ. Γούλα, Τριαντ. Γούλα, Ιωάν. Καραχάλιο, Νικ. Κατσαρή,  Σπ. Κουτσογεωργάκη, Αθ. Μαργαρίτη, Κώσ. Μπομπότα, Κώσ. Ρομποτά, Νικ. Σκρέκα και Αθ. Χορμόβα. Στις 11 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 29 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν επίσης ότι :

·         Ο Ιωάννης Γούλας ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Αρχάνι, αλλά ως τόπο προηγούμενης κατοικίας δήλωσε τη Μακρακώμη. Η γυναίκα του λεγόταν Ευαγγελία. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θ. Παπατριανταφύλλου[14].

·         Ο Κώστας Γούλας ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη.  Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 40 $ μαζί του, στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στο συγγενή του Δ. Παπαϊωάννου.

·         Ο Τριαντάφυλλος Γούλας ήταν 22 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κ. Παπαϊωάννου.

·         Ο Ιωάννης Καραχάλιος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αριστέα. Προορισμός του μετανάστη (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η πόλη Σάντουιτς (Sandwich) του Ιλινόις, όπου ήταν ο φίλος του Δ. Γιαννακόπουλος.

·         Ο Νικόλαος Κατσαρής ήταν 19 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Αρχάνι δήλωσε τον αδερφό του Ιωάννη. Με 24 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην Σάντουιτς (Sandwich) του Ιλινόις, κοντά στον αδερφό του Γ. Κατσαρή.

·         Ο Σπύρος Κουτσογεωργάκης ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αθανασία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 5 $ μαζί του, στην πόλη Σάντουιτς (Sandwich) του Ιλινόις,  όπου ήταν ο φίλος του Δ. Γιαννακός.

·         Ο Αθανάσιος Μαργαρίτης ήταν 20 ετών. Γεννήθηκε στο Αρχάνι, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Μακρακώμη. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο συγγενής του Ι. Καραγιάννης.

 ·         Ο Κώστας Μπομπότας[15] ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 24 $) ήταν το Ανατολικό Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Χορμόβας.

·         Ο Κώστας Ρομποτάς ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 24 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος Νίκος Κορμούσης.

·         Ο Νικόλαος Σκρέκας ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Αρχάνι λεγόταν Μαρίνα. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στο θείο του Στ. Βράχα.

·         Ο Αθανάσιος Χορμόβας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Με 25 $ στην τσέπη πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, κοντά στον αδερφό του Ν. Χορμόβα.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τριμελή ομάδα, που συγκρότησαν οι: Δημ. Μπαλούμπας, Αθ. Παπαγεωργίου και Βασ. Σκούρας. Στις 8 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Kaiser Franz Josef I” και στις 20 Ιουλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Δημήτριος Μπαλούμπας[16] (Baloubas) ήταν 36 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως τόπο προηγούμενης κατοικίας δήλωσε τη Μακρακώμη. Η γυναίκα του λεγόταν Ευαγγελία. Προορισμός του (με 35 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η πόλη Σάντουιτς (Sandwich) του Ιλινόις, όπου ήταν ο φίλος του Βασ. Βινιάτας.

·         Ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στο Αρχάνι λεγόταν Ελένη. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ε. Παπαγεωργίου.

·         Ο Βασίλειος Σκούρας ήταν 19 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Ευάγγελος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 23 $ μαζί του, στην πόλη Πλάνο του Ιλινόις, όπου ήταν ο αδερφός του Αθαν. Σκούρας.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κωνσταντίνο Καραμέρη. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο, μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης, απ’ όπου στις 21 Αυγούστου ταξίδεψε με το πλοίο “Niagara” και στις 3 Σεπτεμβρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 27 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Πλάνο (Plano) του Ιλινόις, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Γούλας.

---

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Ιστοσελίδα http://arhanion.blogspot.com

6.    Ιστοσελίδα http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com/2012/12/blog-post

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

8.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη  Βαρυμπόπη (Μακρακώμη) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Νοέμβριο 2017.

9.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Μάκρυση (Μάκρη) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1912)”. Ανέκδοτη εργασία από το Φεβρουάριο 2019.

10.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου :  “Από τη Ζημιανή (Δίκαστρο) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Δεκέμβριο του 2018.

11.  Ιστοσελίδα :  www.amfictyon.blogspot.gr

12.  Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

13.  Ιστοσελίδα http://monopatimas.blogspot.com/

14.  περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

15.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

16.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

17.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

18.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

19.  Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 44 μεταναστών από το  Αρχάνι, βρέθηκαν 6 αναλφάβητοι (ποσοστό 14 %)

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Από τη Βαρυμπόπη (Μακρακώμη). Έφτασε στην Αμερική στις 4 Ιανουαρίου 1907. Ήταν τότε 21 ετών. Προορισμός του ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα.

[5] Από τη Λαμία (όπως δήλωσε). Πήγε στην Αμερική το 1905, σε ηλικία 22 ετών, με προορισμό το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα.

[6] Από το Πλατύστομο. Πήγε στην Αμερική το 1905, σε ηλικία 28 ετών. Εργάστηκε στο Σικάγο.  Το 1912 επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1922 έκανε δεύτερο ταξίδι, με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

[7] Από τη Λαμία. Πήγε το 1907 στην Αμερική σε ηλικία 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.

[8] Από την Αγία Ευθυμία Παρνασσίδος. Πήγε το 1907 στην Αμερική, σε ηλικία 22 ετών, με προορισμό το Σαν Φρανσίσκο.

[9] Στο χειρόγραφο, είναι κακογραμμένο το όνομα.

[10] Από τη Σπερχειάδα. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 24 ετών, με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

[11] Έχει σφραγίδα που γράφει DEPORTED  (δηλ. απελαθείς).

[12] Ήταν αδελφός του Χρήστου Δρόσου, μετανάστη από το Αρχάνι που προαναφέρθηκε.

[13] Υπήρξε ο μετανάστης Γεώργιος Λάμπρου από το Αμούρι. Πιθανά εννοεί αυτόν. Πήγε στην Αμερική το 1909, σε ηλικία 17 ετών και αναλφάβητος, με προορισμό το Ντάβενπορτ της Αϊόβα.

[14] Πρόκειται για το Θωμά Σ. Παπατριανταφύλλου  απ’ τον Αγά (Σπερχειάδα). Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 19 ετών. Προορισμός του ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης.

[15] Φέρει σφραγίδα που γράφει  DEPORTED (απελαθείς).

[16] Βρήκα το επώνυμο ως Παλούμπας και ως Μπαλούμπας. Δεν ξέρω όμως ποιο είναι το σωστό.