Από τη Μάκρυση (Μάκρη) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1912)

Προλεγόμενα

   Σε μια μακρά διαδρομή μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από τη Μάκρυση (σημερινή Μάκρη) Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια, αλλά η επιβεβαίωση των ονομάτων αποδείχτηκε πολύ δύσκολη. Τούτο οφειλόταν στο όνομα της Μάκρυσης, που δεν είναι μοναδικό. Στη Φθιώτιδα έχουμε και τη Μάκρυση Δομοκού, ενώ στη Φωκίδα έχουμε τη Μάκρυση (ή τώρα Μακρινή) Δωρίδας. Η άλλη δυσκολία ήταν ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της Μάκρυσης στη Δυτική Φθιώτιδα, για να διασφαλιστεί η ορθή προέλευση των μεταναστών.

 

Πανοραμική φωτογραφία της Μάκρης

(ελήφθη από το ιστολόγιο https://xwrionmakri.wordpress.com/)

   Ευτυχώς, οι εκλογικοί κατάλογοι και ένας κατάλογος γεωργών του 1865, που έλαβα από τον κ. Βασίλη Ζήση, ήταν πολύ χρήσιμος οδηγός. Τον ευχαριστώ. Μου επιβεβαίωσε επίσης κάποια ονόματα. Έτσι, όσα εντοπίστηκαν προήλθαν σίγουρα από την συγκεκριμένη Μάκρυση. Κάποια ονόματα (π.χ. Τσαγκάρης) - παρά την επίμονη αναζήτηση - δεν απέδωσαν στοιχεία.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 11 μεταναστευτικά ταξίδια και τελικά ανευρέθηκαν 21 μετανάστες. Πιθανά διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη κωμόπολη ή πόλη (π.χ. Βαρυμπόπη, Λαμία) της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Μάκρυσης (Μάκρης), για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Αυτοδιοικητικά

Από τον οικισμό Μάκρυση, στη Μάκρη

  Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός Μάκρυση ορίστηκε ως  έδρα του δήμου Μάκριδος (Παραχελωιτών) του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 28 Δεκεμβρίου 1836 ο οικισμός παύει να είναι έδρα του δήμου. Στις 2 Ιουλίου 1841 ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Μάκριδος (Παραχελωιτών) και προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης, του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Από τις 8 Ιουλίου 1899 ο δήμος Μακρακώμης υπάγεται στο νομό Φθιώτιδος. Στις 4 Δεκεμβρίου 1909, πάλι ο δήμος Μακρακώμης υπάγεται στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 31 Αυγούστου 1912 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Μακρακώμης και αποτέλεσε την κοινότητα Μάκρυσης με ομώνυμη έδρα.

   Στις 28 Σεπτεμβρίου 1927 ο οικισμός μετονομάζεται από Μάκρυση σε Μάκρη.

   Στις 31 Μαρτίου 1943 ο οικισμός αποσπάται από το νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος και υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος.

   Από τις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο Καποδίστριας), η κοινότητα Μάκρης καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο Δήμο Μακρακώμης, όπου ανήκει μέχρι σήμερα. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 307 κατοίκους (απογραφή 2011).

  

1.   Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 21 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (10) έφυγαν το 1910 (ποσοστό 48 %). Συνολικά έγιναν 11 μεταναστευτικά ταξίδια (ομαδικά και μεμονωμένα).

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 4 % του πληθυσμού, που είναι το  μισό από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης την περίοδο 1900-1925 (που ήταν 8 %). Η περιοχή είχε επαρκή έκταση γης για γεωργική καλλιέργεια, που μάλλον βοηθούσε τη ζωή[2] των κατοίκων της περιοχής αυτής.

    Οι μετανάστες ήταν μόνον άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών, με 12 μετανάστες και ακολούθησαν οι μικρότερες ηλικίες μέχρι και 20 ετών, με 6 μετανάστες. Η κατανομή ηλικιών των μεταναστών της Μάκρυσης δίνονται στον πίνακα 3.

   Ο μικρότερος σε ηλικία μετανάστης  ήταν ο Κωνσταντίνος Β. Γιαννακόπουλος, 18 ετών  (που πήγε το 1907).

   Ο μεγαλύτερος σε ηλικία μετανάστης ήταν ο Δημήτριος Κραββαρίτης, 40 ετών (που πήγε το 1912).

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 24 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Μάκρυσης ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα από τους 21 μετανάστες οι 18 ήταν άγαμοι (86 %) και οι υπόλοιποι 3 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες της Μάκρυσης, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

   Συνολικά έγιναν 11 ταξίδια, που διακίνησαν τους 21 μετανάστες της Μάκρυσης. Οι περισσότεροι μετανάστες (16 άτομα) προτίμησαν να φύγουν από το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 76 %), ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν μόνο 3 μετανάστες και μεμονωμένοι έφυγαν από ξένα λιμάνια (βλ. πίνακα 4). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες έφυγαν με ξένα πλοία. Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Πάτρας, το 1907 έφυγαν 6 μετανάστες της Μάκρυσης, με το πλοίο “Sicilian Prince”. Το έτος 1912 και από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν σε ένα ταξίδι 3 μετανάστες με το πλοίο “Atlanta”. Τέλος, από το λιμάνι του Πειραιά το 1912, πάλι σε ένα ταξίδι, έφυγαν 2 μετανάστες, με το ελληνόκτητο πλοίο “Macedonia”.

      Αναλυτικά στοιχεία δίνονται στον Πίνακα 5, που παρατίθεται.

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες κατέβαιναν από το πλοίο. Μετά και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για να περάσουν  από υγειονομικό έλεγχο. Ακολουθούσε η τελική καταγραφή και ο έλεγχος από την υπηρεσία Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν για δουλειά οι μετανάστες της Μάκρυσης φαίνονται στον Πίνακα 6. Κυριάρχησε η πολιτεία της Πενσυλβάνια (με 8 άτομα) και ποσοστό 38%! Ακολούθησε αυτή του Κάνσας (στην πόλη Ουϊτσίτα), με τρίτο στη σειρά το Ιλινόις  και μετά το Νιου Χαμσάιρ. Οι άλλες πολιτείες  δέχτηκαν μεμονωμένους μετανάστες. Αριθμητικά στοιχεία δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 6.

   Πιο συγκεκριμένα, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ (αριθ. μεταναστών)
Πενσυλβάνια (Pa.)	Pittsburg (5), Ambridge (3)
Νιου Χαμσάιρ (N.H.)	Nashua (2)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (4)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (1)
Κάνσας (Ka.)	Wichita (5)
Μισούρι (Mi.)	Kansas City (1)
ΣΥΝΟΛΟ	21

2.   Επαγγέλματα των μεταναστών

   Σχεδόν όλοι οι μετανάστες της Μάκρυσης (20 άτομα) δήλωσαν εργάτης (laborer, worker, workman).Ένας μόνο (Ιωάν. Γιαννακόπουλος) δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer).

3.   Αλφαβητικός Πίνακας των μεταναστών

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Μάκρυσης που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Μάκρυσης δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α            Ονοματεπώνυμο              χρ. άφιξης   ηλικία  έγγαμος  Πλοίο ταξιδιού    Λιμάνι αναχ.

1        Ανθούλης Αθανάσιος Αριστ.     17-11-1907     24         όχι        Francesca             Πάτρα

2        Βαριάς Νικόλαος                    13-4-1907       32         όχι        Sicilian Prince       Πάτρα

3        Βελής Βασίλειος                     6-4-1912        27         όχι        Atlanta                 Πάτρα

4        Γιαννακόπουλος Ιωάννης         10-11-1910     22         όχι        Laura                   Πάτρα

5        Γιαννακόπουλος Κων/νος Β.    17-11-1907     18         όχι        Francesca             Πάτρα

6        Ζήσης Κωνσταντίνος               8-7-1912        26         όχι        Macedonia            Πειραιεύς

7        Καϊτσιώτης Δημήτριος             13-4-1907       28         ναι        Sicilian Prince       Πάτρα

8        Καϊτσιώτης Χρήστος                14-3-1912       20         όχι        Patris                   Πειραιεύς

9        Καραβέλης Αθανάσιος             19-11-1907     19         όχι        Venezia               Νάπολη

10      Κουλούρης Βασίλειος              11-12-1906     24         όχι        Gerty                   Πάτρα

11      Κουλούρης Κωνσταντίνος        13-4-1907       32         ναι        Sicilian Prince       Πάτρα

12      Κραββαρίτης Δημήτριος           13-9-1912       40         ναι        Saxonia                Πάτρα

13      Ντάτης Κων/νος                     13-4-1907       23         όχι        Sicilian Prince       Πάτρα

14      Παπαευθυμίου Ιωάννης           8-6-1907        19         όχι        Saint Louis            Χερβούργο

15      Παπαευθυμίου Νικόλαος         14-3-1912       20         όχι        Atlanta                 Πάτρα

16      Ράμμος Αθανάσιος Κ.              13-9-1912       19         όχι        Saxonia                Πάτρα

17      Τσώνης Αθανάσιος                 6-4-1912        21         όχι        Atlanta                 Πάτρα

18      Τσώνης Δημήτριος                  6-4-1912        26         όχι        Atlanta                 Πάτρα

19      Φέκας Δημήτριος                   13-4-1907       24         όχι        Sicilian Prince       Πάτρα

20      Φέκας Ιωάννης                      13-4-1907       23         όχι        Sicilian Prince       Πάτρα

21      Φέκας Σωτήριος Αναστ.           8-7-1912        24         όχι        Macedonia            Πειραιεύς

4.  Χρονικό της μετανάστευσης

Α. Ο πρωτοπόρος του 1906

    Ο άνθρωπος που πρώτος τόλμησε το μεγάλο ταξίδι και άνοιξε το δρόμο στους επόμενους μετανάστες για την Αμερική ήταν ο Βασίλειος Κουλούρης. Μαζί του ήταν και άλλα άτομα από την Υπάτη, τα Βασιλικά Υπάτης και τη Λευκάδα Φθιώτιδας. Στις 20 Νοεμβρίου 1906, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Gerty” και στις 20 Νοεμβρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 24 ετών. Με 14 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στην Κάνσας Σίτυ της Μοντάνα, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Λεωνίδας Κασούμης[4].

 

Πλοίο “Gerty”

Β. Μεγάλο ρεύμα φυγής μεταναστών στο 1907

    Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 μεταναστευτικά ταξίδια (2 ομαδικά και 2 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 10 μετανάστες της Μάκρυσης. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε έξη άτομα και περιλάμβανε τους: Νικ. Βαριά, Δημ. Καϊτσιώτη, Κων. Κουλούρη, Κων. Ντάτη, Δημ. Φέκα και Ιωάν. Φέκα. Στις 23 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο “Sicilian Prince” και στις 13 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ακόμη ότι :

·         Ο Νικόλαος Βαριάς (Varghias) ήταν 32 ετών. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 12 $ μαζί του) στην πόλη Ουϊτσίτα (Wichita) του Κάνσας, κοντά στον ξάδερφό του Βασίλειο Κουλούρη.

·         Ο Δημήτριος Καϊτσιώτης (Catsiotis) ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης δήλωσε τη Μακρακώμη, αλλά ως τόπο κατοικίας τη Μάκρη. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 16 $ στην τσέπη) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο συγγενής του Βασ. Ζολώτας.

·         Ο Κωνσταντίνος Κουλούρης ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του (με 12 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ουϊτσίτα (Wichita) του Κάνσας, κοντά στον κουνιάδο του Βασίλειο Κουλούρη.

·         Ο Κωνσταντίνος Ντάτης (Datis) ήταν 23 ετών. Με 12 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ουϊτσίτα του Κάνσας, όπου ήταν ο ξάδερφός  του Βασίλειος Κουλούρης.

·         Ο Δημήτριος Φέκας ήταν 24 ετών. Με 12 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Ουϊτσίτα (Wichita) του Κάνσας, κοντά στον ξάδερφό του Βασίλειο Κουλούρη.

·         Ο Ιωάννης Φέκας ήταν 23 ετών. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 12 $ στην τσέπη) στην Ουϊτσίτα του Κάνσας, όπου ήταν ο ξάδερφός  του Βασίλειος Κουλούρης.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Ιωάννη Παπαευθυμίου. Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Την 1η Ιουνίου, από το γαλλικό λιμάνι του Χερβούργου αναχώρησε με το πλοίο “Saint Louis” και στις 8 Ιουνίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 15 $ μαζί του) στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστ. (Gost) Παπαδημητρίου[5].

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από διμελή ομάδα, με τους Αθαν. Ανθούλη και Κων. Γιαννακόπουλο. Στις αρχές Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, πήραν το πλοίο “Francesca” και στις 17 Νοεμβρίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Αθανάσιος Ανθούλης ήταν 24 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στη Μάκρυση λεγόταν Αριστείδης. Προορισμός του (με 17 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Άμπριτζ (Ambridge) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Τσόγκας.

·         Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άμπριτζ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο θείος του Ιωάννης Τσόγκας.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Αθανάσιο Καραβέλη. Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα πήγε με πλοίο πρώτα στην Ιταλία. Στις 6 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Νάπολης ταξίδεψε με το πλοίο “Venezia” και στις 19 Νοεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 12 $ μαζί του) στην πόλη Άμπριτζ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Τσόγκας.

 

Πλοίο “Francesca”  (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

 

Γ. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910

   Έγινε από τον Ιωάννη Γιαννακόπουλο. Στις 24 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Laura” και στις 10 Νοεμβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 22 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Η μητέρα του στη Μάκρυση λεγόταν Θωμαΐς. Προορισμός του (με 22 $) ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Αλκιβιάδης Χορμόβας.

 

Ατμόπλοιο Laura (Photo: Peabody Essex Museum)

Δ. Νέα κορύφωση της μετανάστευσης στο 1912 - Λήξη

    Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια (3 ομαδικά και 2  μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 9 άτομα της Μάκρυσης. Πιο συγκεκριμένα:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Χρήστο Καϊτσιώτη. Στις 25 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 14 Μαρτίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Ως τόπο γέννησης και κατοικίας δήλωσε τη Βαρυμπόπη (Μακρακώμη). Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Φέκας.

 

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Νικόλαο Παπαευθυμίου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 14 Μαρτίου αναχώρησε με το ατμόπλοιο “Atlanta” και στις 6 Απριλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 20 ετών. Γεννήθηκε στη Μάκρυση αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Ως πλησιέστερο συγγενή του στην πατρίδα δήλωσε τον αδελφό του Γεώργιο. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 25 $ μαζί του) στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον αδελφό του Ιωάννη Παπαευθυμίου[6].

 

Πλοίο “Atlanta”

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε τρία άτομα, τους : Βασ. Βελή, Αθαν. Τσώνη και Δημ. Τσώνη. Στις 14 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Atlanta” και στις 6 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ακόμη ότι :

·         Ο Βασίλειος Βελής ήταν 27 ετών. Ως τόπο γέννησης και κατοικίας δήλωσε τη Λαμία. Η μητέρα στη Μάκρυση λεγόταν Ανθούλα. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) στο Πίτσμπουργκ (Pittsburg) της Πενσυλβάνια, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Παπαευθυμίου.

·         Ο Αθανάσιος Τσώνης ήταν 21 ετών. Γεννήθηκε στη Μάκρυση, αλλά ως τόπο κατοικίας δήλωσε τη Λαμία, όπου ήταν η μητέρα του Μαρία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Κ. (Gost) Γιαννόπουλος.

·         Ο Δημήτριος Τσώνης ήταν 26 ετών. Γεννήθηκε στη Μάκρυση, αλλά ως τόπο κατοικίας δήλωσε τη Λαμία, όπου είχε τον αδερφό του Νικόλαο Τσώνη. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Κωστ. Γιαννακόπουλος.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους Κων. Ζήση και Σωτ. Φέκα. Από το λιμάνι του Πειραιά από τις  23 Ιουνίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Macedonia” και στις 8 Ιουλίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Ζήσης ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Δημήτριος. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Σικάγο, κοντά στον ξάδερφό του Τζέιμς Φέκα.

·         Ο Σωτήριος Φέκας ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αναστάσιος. Τελικός προορισμός του (με 30 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Σικάγο, κοντά στον ξάδερφό του Τζέιμς Φέκα.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από διμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους: Δημ. Κραββαρίτη και Αθαν. Ράμμο. Στις 26 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Saxonia” και στις  13 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν επιπλέον ότι :

·         Ο Δημήτριος Κραββαρίτης ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Μάκρυση λεγόταν Παναγιώτα. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 50 $ μαζί του) στην πόλη Νασούα (Nashua) του Νιου Χαμσάιρ, όπου ήταν ο ανεψιός του Κ. (Gust) Τσαγκάρης[7].

·         Ο Αθανάσιος Ράμμος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κώστας. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 40 $ στην τσέπη) στην πόλη Νασούα του Νιου Χαμσάιρ, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Θεοφ. Μητσόπουλος.

 

Πλοίο Saxonia (Photo: Alex Duncan)

 

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    “Από τη  Βαρυμπόπη (Μακρακώμη) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Νοέμβριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 31 Δεκ. 2017

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Σπερχειάδα (ή Αγά) Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1906-1924)”.

8.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Υπάτη, μετανάστες στην Αμερική (1906-1923)”.

9.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Παλαιοβράχα Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1904-1924)” .

10.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Χαλίλη (Μεσοποταμία) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1914)”.

11.  Ιστοσελίδα :  www.amfictyon.blogspot.gr

12.  Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

13.  περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

14.  Ιστοσελίδα https://xwrionmakri.wordpress.com/

15.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

16.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

17.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

18.  Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

   

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 21 μεταναστών της Μάκρυσης βρέθηκε μόνο 1 αναλφάβητος (δηλ. ποσοστό 4 %).

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Από τις Κομποτάδες.

[5] Πιθανά ήταν από την Τσούκα. Ο Κων/νος Παπαδημητρίου πήγε στην Αμερική το 1906, σε ηλικία 35 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ήδη άλλος ξάδερφός του με το ίδιο ονοματεπώνυμο.

[6] Πήγε το 1907 στην Αμερική, σε ηλικία 19 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Τόπος προορισμού του για δουλειά ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια.

[7] Παρά τις προσπάθειες που έκανα, δυστυχώς δεν βρήκα την καταγραφή του στο αρχείο.