Από το Μπράλο, μετανάστες στην Αμερική (1907-1914)

   Προλεγόμενα

   Με καταγωγή εκ πατρός από τη Γραβιά Παρνασσίδος, μου ήταν από παλιά γνωστός ο Μπράλος. Έχω περάσει πολλές φορές από τον παλιό δρόμο Λαμίας-Άμφισσας και λίγες φορές σταμάτησα και περπάτησα σε σοκάκια του χωριού. Η θέση του στην πλαγιά του Καλλιδρόμου με νότιο προσανατολισμό είναι εξαιρετική, με θέα στην κοιλάδα του Κηφισού.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από το Μπράλο. Το πρόβλημα για μένα ήταν ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων του Μπράλου. Με βοήθησε ένας Εκλογικός Κατάλογος του 1865, από τον οποίο πήρα κάποια επώνυμα και ήταν όντως χρήσιμος. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν κάποια χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και η  εργασία ολοκληρώθηκε στις αρχές Ιουλίου 2016.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε  13 μεταναστευτικά ταξίδια. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα παρά την επίμονη αναζήτηση. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία) ή στο κεφαλοχώρι (π.χ. Γραβιά) της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει καλύτερα τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο Μπράλο κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους του  Μπράλου, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                    φυσικός

Το κτίριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Μπράλου (φωτ. από http://fonografos.net/)

Διοικητικές μεταβολές

Οικισμός Μπράλλου

   Από τις 28-12-1836, ο οικισμός Μπράλλου προσαρτήθηκε στο δήμο Χαραδραίων. Ανήκει διοικητικά στο Νομό Φωκίδος και Λοκρίδος. Από τις 18-12-1840 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Χαραδραίων και προσαρτήθηκε στο δήμο Δωριέων, με έδρα την Κάτω Αγόριανη. Από τις 15-10-1842 η έδρα του δήμου Δωριέων μεταφέρθηκε στον οικισμό Γραβιά.

   Το 1899 ο οικισμός υπάγεται στο νομό Φωκίδος. Το 1909 νέα αλλαγή, από το νομό Φωκίδος υπάγεται στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Από τις 31-8-1912 (ΦΕΚ 261Α) ο οικισμός Μπράλλου αποσπάστηκε από το δήμο Δωριέων και ορίστηκε ως  έδρα της κοινότητας Μπράλλου.

   Στις 16-10-1940, το όνομα του οικισμού διορθώθηκε σε Μπράλος. Από τις 31-3-1943 ο Μπράλος υπάγεται στο νομό Φωκίδος.

  Από τις 17-4-1950 (ΦΕΚ 98Α), ο οικισμός αποσπάστηκε από την επαρχία Παρνασίδος του νομού Φωκίδος και υπάγεται πλέον στην επαρχία Φθιώτιδος του νομού Φθιώτιδος.

   Από τις 4-12-1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”) ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Μπράλου και προσαρτήθηκε στο δήμο Αμφίκλειας.

   Από τις 7-6-2010 (ΦΕΚ 87Α) ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Αμφίκλειας και προσαρτήθηκε στο δήμο Αμφίκλειας-Ελάτειας.

Μετανάστες στην παραλία Τζελέπη (Πειραιά) για επιβίβαση.

1. Η κατάσταση στην πατρίδα - Η απόφαση μετανάστευσης

   Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Μπράλος ήταν ένα ανθηρό χωριό του δήμου Δωριέων, του νομού Φωκίδος. Στην απογραφή πληθυσμού του 1896 είχε συνολικά 606 κατοίκους. ενώ κατά την απογραφή του 1920 εμφανίζει αύξηση φτάνοντας τους 736 κατοίκους. 

Στην παρούσα εργασία αναζητήθηκαν και εντοπίστηκαν 43 μετανάστες του Μπράλου, που πήγαν στην Αμερική, στη διάρκεια 1907-1914. Είναι ποσοστό 7 % του πληθυσμού του χωριού περίπου, που τότε έχασε ένα σημαντικό τμήμα από το παραγωγικό ενεργό ανδρικό δυναμικό του.

   Η ζωή των κατοίκων και η οικονομία της γύρω περιοχής στα χρόνια εκείνα στηριζόταν κυρίως στη γεωργία[1] και στην κτηνοτροφία.

   Ένα ποσοστό κατοίκων από τους μεγαλύτερους στην ηλικία ήταν αναλφάβητοι[2] (πολύ δε περισσότερο οι γυναίκες), όπως και κάποια από τα παιδιά τους. Οι γυναίκες είχαν το μεγάλο φορτίο τόσο του σπιτιού και των παιδιών όσο και των αγροτικών (γεωργικών ή κτηνοτροφικών) εργασιών. Τα παιδιά βοηθούσαν στις εργασίες ακολουθώντας το πατρικό επάγγελμα. Τα οικονομικά των σπιτιών ήταν περιορισμένα γι’ αυτές τις οικογένειες. Η αγορά των απαραίτητων απ’ το μπακάλη γινόταν για κάποιους με πίστωση.

   Μεγαλύτερες ανάγκες (όπως για σπορά των δημητριακών, τις συναλλαγές των κτηνοτρόφων, την αγορά εργαλείων, έκτακτα περιστατικά, κ.ά.) απαιτούσαν χρήματα που πολλές φορές ήταν δανεικά. Η τοκογλυφία αποτελούσε τη λύση ανάγκης και τα χρήματα αυτών των δανείων δίνονταν με υποθήκη κάποιου ακινήτου[3] (συνήθως μικροκτήματος).

   Κάποιοι άκουσαν από άλλους τον ωραιοποιημένο μύθο της «γης της επαγγελίας[4]». Ήταν το αμερικάνικο όνειρο.  Για έναν τόπο μακρινό, που έχει δουλειές, που κερδίζουν πολλά λεφτά και όλοι ζουν καλύτερα. Ελάχιστοι στην αρχή αλλά τολμηροί, αποφάσισαν να φύγουν. Η μεγάλη ανάγκη της φτώχειας[5] που ζούσαν ξεπέρασε το φόβο του μακρινού, άγνωστου και επικίνδυνου ταξιδιού.

Για τα απαραίτητα ναύλα[6] (εισιτήριο και λοιπά έξοδα του ταξιδιού) πούλησαν ένα ζώο ή δανείστηκαν[7] χρήματα, με την υπόσχεση να τα επιστρέψει η οικογένεια του μετανάστη τον άλλο χρόνο.

    Έτσι έφυγαν το έτος 1907 οι : Κων. Αλεξόπουλος, Αντ. Αλμπούρας, Ευθ. Δημόπουλος, Δημ. Ντάβος, Γεώρ. Πλιάτσικας και Ιωάν. Πλιάτσικας. Το μεθεπόμενο χρόνο (1909) ακολούθησαν 9 μετανάστες και στα επόμενα χρόνια ο αριθμός τους θα αυξηθεί, με  κορύφωση το 1912, με 19 μετανάστες! Μαζί τους έφυγαν και άλλοι από γειτονικά χωριά. Πήγαν στην Αμερική[8] κι έδωσαν διέξοδο στην ανέχεια, επιτρέποντας και υλοποιώντας το όνειρο μιας καλύτερης ζωής, αλλά ταυτόχρονα αποτέλεσαν και το παράδειγμα που ενθάρρυνε τους επόμενους.

   Δίνονται μερικά στατιστικά στοιχεία των μεταναστών του Μπράλου:

   Συγκεκριμένα από τους 43 μετανάστες που κατέγραψε αυτή η εργασία, οι 9 (δηλ. το 21 %) έφυγαν το έτος 1909. Το 1910 εγκατέλειψαν το Μπράλο 8 μετανάστες και το 1912 έφυγαν 19 άτομα (ποσοστό 44%) για την Αμερική. Θα μεταναστεύσει συνολικά ποσοστό 7 % του πληθυσμού του Μπράλου, που είναι λίγο μικρότερο από το μέσο όρο της Ελλάδος.

   Να ληφθεί υπόψη ότι στην εικοσαετία 1900-1920 ο μεταναστευτικός πυρετός στην Ελλάδα θα κορυφωθεί και η χώρα μας θα χάσει το 8% του συνολικού της πληθυσμού. Τότε 25.000 άνθρωποι περίπου εγκατέλειπαν ετησίως την Ελλάδα.

   Οι μετανάστες ήταν μόνο άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι πιο παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών, με 20 μετανάστες. Οι ηλικίες των αριθμητικά περισσότερων μεταναστών του χωριού κατά ηλικία δίνονται στον πίνακα 3.

    Σε ομάδες ηλικιών, οι αντίστοιχοι αριθμοί μεταναστών δίνονται στο διπλανό πίνακα 4. Ο μέσος όρος των ηλικιών των 43 μεταναστών του Μπράλου ήταν 25 έτη!  

   Σε μεγαλύτερη απ’ όλους ηλικία πήγε το 1912 στην Αμερική ο Γεώργιος Κρεκούζας (39 ετών) και ο Οδυσσέας Χολέβας (38 ετών), που πήγε το 1910. Τη μικρότερη ηλικία, 18 ετών, είχαν ο Ευθύμιος Δημόπουλος (πήγε τα 1907) και ο Ιωάννης Πλιάτσικας (πήγε το 1909).

   Οι περισσότεροι μετανάστες του Μπράλου ήταν ανύπαντροι. Πιο συγκεκριμένα από τους 43 μετανάστες οι 24 ήταν άγαμοι (ποσοστό 56%) και οι υπόλοιποι 19 ήταν έγγαμοι.

    Από τα τις ευρύτερες οικογένειες του Μπράλου τα περισσότερα αριθμητικά ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

2. Τα πλοία

   Τα μεγάλα ταξίδια γίνονταν με ατμόπλοια, που ανήκαν σε ελληνικές ή σε ξένες εταιρείες. Μεγάλη ξένη εταιρεία ήταν η Austro-Americana Line[9], με μεγάλα υπερωκεάνια, όπως τα : Alice, Giulia, Martha Washington, Oceania, Kaiser Franz Josef I, Laura, Argentina, κ.ά.  Οι άλλες ξένες εταιρείες ήταν μικρότερες. 

Η αναχώρηση του πλοίου για την Αμερική

Ελληνικές ατμοπλοϊκές εταιρείες δημιουργήθηκαν από το έτος 1907, στην υπερπόντια γραμμή[10] Ελλάδα - Αμερική.  Οι πρώτες εταιρείες ήταν: “Μωραΐτης”[11] (1906-1908) και “Υπερωκεάνιος Ελληνική Ατμοπλοΐα[12]” (1910-1912), που δεν άντεξαν στον ανταγωνισμό και χρεοκόπησαν.

Αντίθετα, η εταιρεία “Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος[13]” των αδελφών Εμπειρίκου κυριάρχησε στο χώρο των υπερωκεανίων για 30 χρόνια (1908-1937), με πλοία όπως : Patris[14], Themistocles, Macedonia, Ioannina, Thessaloniki, Vassilefs Constantinos[15], Athinai, κ.ά. 

Διαφήμιση σε εφημερίδα της Λαμίας

 (Αρχές 20ού αι.)

  Τα ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοια έπαιρναν επιβάτες από διάφορα λιμάνια (Θεσσαλονίκη, Πειραιά, Καλαμάτα, Πάτρα) με τελικό προορισμό τη Νέα Υόρκη. Με σχετικά μικρή συνολική χωρητικότητα 5-6 χιλιάδων κόρων μετέφεραν 1.200 περίπου επιβάτες. Τα  μεγάλα ξένα ατμόπλοια της υπερατλαντικής γραμμής Μεσόγειος-Νέα Υόρκη έπαιρναν επιβάτες (κυρίως μετανάστες) από πολλά λιμάνια της Μεσογείου. Αυτά τα πλοία ήταν συνήθως μεγαλύτερα για μεταφορά πλέον των 1.500 επιβατών (τα πιο μεγάλα μετέφεραν 2.000 και πλέον επιβάτες).

    Άλλη επιλογή ταξιδιού των μεταναστών ήταν να περάσουν από ελληνικό λιμάνι (Πειραιά, Πάτρα, κ.ά.) σε ξένο λιμάνι (Νάπολη της Ιταλίας, τη Χάβρη ή Μασσαλία της Γαλλίας). Από εκεί, έπαιρναν άλλο ατμόπλοιο (ξένης εταιρείας) κι έφταναν στην Αμερική. Τέτοια πλοία υπήρχαν πολλά όπως Sicilian Prince, Panonnia, Caronia, Italia, Ivernia, Niagara, Madonna, Chicago, κ.ά.

   Η επιλογή του πλοίου δεν είχε ιδιαίτερη σημασία για το μετανάστη εκτός από το κόστος του εισιτηρίου. Πυκνότερη κίνηση είχαν τα ξένης ιδιοκτησίας ατμόπλοια, εφόσον ήταν αριθμητικά περισσότερα. Οι περισσότεροι μετανάστες του Μπράλου (9 άτομα) ταξίδεψαν από την Πάτρα με το ατμόπλοιο “Saxonia”.

 Συνολικά έγιναν 13 ταξίδια, που διακίνησαν 43 μετανάστες του Μπράλου. Οι περισσότεροι μετανάστες (26) προτίμησαν το λιμάνι της Πάτρας, ενώ μόνο 13 έφυγαν από το λιμάνι του Πειραιά (βλ. πίνακα 5).

   Με το πλοίο “Martha Washington” από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν 7 μετανάστες, σε ένα ταξίδι το 1907. Από το λιμάνι του Πειραιά σε ένα ταξίδι, το 1907, έφυγαν 6 άτομα με το πλοίο “Sicilian Prince ”. Από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης σε ένα ταξίδι, το 1910, έφυγαν 4 μετανάστες του Μπράλου, με το πλοίο “San Guglielmo”.

Λιμάνι της Πάτρας, αρχές του 20ού αιώνα. Μετανάστες

περιμένουν να επιβιβαστούν. (Φωτ.: Αρχείο EΛIΑ).

3. Το ταξίδι – η άφιξη

   Οι περισσότεροι μετανάστες του Μπράλου - όπως προαναφέρθηκε - προτίμησαν το μεγάλο ελληνικό λιμάνι της Πάτρας και πήραν το ατμόπλοιο για την Αμερική ή μέσω Ιταλίας, απ’ όπου πήραν άλλο πλοίο για τον ίδιο τελικό προορισμό. Σε πλοία των 5-6 χιλιάδων κόρων, οι 1.000-1.300 επιβάτες της 3ης θέσης (οι μετανάστες) στοιβάζονταν σε πολύ στενούς χώρους, κάτω απ’ το κατάστρωμα. 

Σ’ ένα κρεβάτι-κουκέτα μόνο περνούσαν αναγκαστικά όλες  τις ώρες και μέρες του ταξιδιού, λόγω του συνωστισμού. Η πολυκοσμία, η ανύπαρκτη καθαριότητα (η ατομική και των χώρων), η ναυτία, το κρύο και η κακή ποιότητα του φαγητού ήταν, για τις 20 περίπου μέρες ταξιδιού, ένα μαρτύριο που το υπέμεναν αναγκαστικά.

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, περνούσαν όλοι από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την καταγραφή και τον τελικό έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Οι νεοαφιχθέντες έμεναν για λίγο στη Νέα Υόρκη [16] (η πρώτη εικόνα της Αμερικής). Ήταν όμως ακριβή πόλη[17] και αναγκαστικά έφευγαν σύντομα για τον τελικό προορισμό τους. Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

    

Άφιξη των μεταναστών στην Αμερική.

 4.  Προορισμοί των μεταναστών

   Στις πόλεις-τόπους που αναφέρονται επέλεξαν οι μετανάστες να εργαστούν. Σε παρένθεση γράφεται το έτος άφιξης. Έχουμε λοιπόν :

Στην πόλη Κάμας (Camas), Ουάσινγκτον πήγαν οι : Αλεξόπουλος Κων. (1907), Αλμπούρας Αντ. (1907), Δημόπουλος Ευθ. (1907), Ντάβος Δημ. (1907), Πλ[ι]άτσικας Γεώρ. (1907), Πλ[ι]άτσικας Ιωάν. (1907), Πλιάτσικας Γεώρ. (1909), Πλιάτσικας Ιωάν. (1909).

Στην πόλη Μπέλλινχαμ (Bellingham) Ουάσινγκτον πήγαν οι: Κασσιός Νικ. (1910), Κασς[ι]ός Βασ. (1912), Κόρτσαλος Γεώρ. (1912).

Στη Νέα Υόρκη (New York) πήγαν οι: Μούσης Νικ. (1909), Πλιάτσικας Νικ. (1909), Χολέβας Κώστ. (1909), Γκλάβας Παν. (1910), Κασσ[ι]ός Γεώργ. (1912), Κόγκος Ηλ. (1912), Κόρτσαλος Ιωάν. (1912), Σκούρας Ιωάν. (1912), Φούντας Κωνστ. (1912).

Στην πόλη Τζόνσονμπουργκ (Johnsonburg), Πενσυλβάνια πήγαν οι: Καρμίρης Αντ. (1909), Κατσικάς Ιωάν. (1909), Σκούρας Δημ. (1909), Μερτζάνης Παν. (1910), Χολέβας Ταξ. (1910).

Στην πόλη Γκόραμ (Gorham), Νιου Χαμσάιρ πήγαν οι: Χολέβας Οδυσ. (1910), Εγκαλόσας Αθ. (1912), Αθανασόπουλος Ιωάν. (1912), Νικολάου Αρίστ. (1912).

Στο Σικάγο (Chicago), Ιλινόις πήγαν οι: Κοπέλιας Δήμ. (1910), Κρεκούζας Γεώργ. (1912), Δούρος Γεώργ. (1914).

Στην πόλη Πόρτλαντ (Portland), Όρεγκον πήγαν οι:: Γαλάνης Αλέξ. (1912), Ντάος Ηλ. (1912).

Στην πολιτεία Όρεγκον (αόριστα) πήγε ο : Αλμπούρας Γεώργ. (1912)

Στην πόλη Πρόβιντενς (Providence), Ροντ Άιλαντ πήγαν οι: Ταγκαλάκης Αθαν. (1912), Κασσ[ι]ός Επαμ. (1912), Τσίτσας Παν. (1912).

Στην πόλη Μπρίτζπορτ (Bridgeport), Κονέκτικατ πήγε ο: Ντούρας Μιλτ. (1910).

Στην πόλη Πόρτλαντ (Portland), Μέην πήγε ο: Καραγκούνης Γεώργ. (1912).

Στην πόλη Μπίνγκαμ Κάνυον (Bingham Canyon), Μοντάνα πήγε ο: Χολέβας Παν. (1912).

Σε άγνωστο προορισμό πήγε ο: Πλιάτσικας Ευστ. (1910).

5. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών του Μπράλου

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από το Μπράλο, που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[18]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών του Μπράλου δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α           Ονοματεπώνυμο                  χρ. άφιξης      ηλικία     έγγαμος       Πλοίο που ταξίδεψε      Λιμάνι  αναχώρ.

1          Αθανασόπουλος Ιωάννης          13-9-1912        20            όχι           Saxonia                           Πάτρα

2          Αλεξόπουλος Κωνσταντίνος     27-11-1907      23            όχι           Sicilian Prince                 Πειραιεύς

3          Αλμπούρας Αντώνιος               27-11-1907      22            όχι           Sicilian Prince                 Πειραιεύς

4          Αλμπούρας  Γεώργιος              27-7-1912        23            ναι           Patris                              Πειραιεύς

5          Γαλάνης Αλέξανδρος               9-6-1912          24            ναι           Columbia (1908)            Πάτρα

6          Γκλάβας Παναγιώτης               10-11-1910      30            ναι           Laura                              Πάτρα

7          Δημόπουλος Ευθύμιος              27-11-1907      18            όχι           Sicilian Prince                 Πειραιεύς

8          Δούρος Γεώργιος                     25-2-1914        33            ναι           Caronia                           Πάτρα

9          Εγκαλόσας Αθανάσιος              10-6-1912        20            όχι           San Guglielmo                Νάπολη

10        Καραγκούνης Γεώργιος            10-6-1912        25            όχι           San Guglielmo                Νάπολη

11        Καραΐσκος Παντελής               21-12-1909      25            όχι           Martha Washington        Πάτρα

12        Καρμίρης Αντώνιος                 21-12-1909      23            όχι           Martha Washington        Πάτρα

13        Κασσιός Νικόλαος                   29-10-1910      28            ναι           Eugenia                          Πάτρα

14        Κασσός Βασίλειος                    19-3-1912        20            όχι           Themistocles                   Πειραιεύς

15        Κασσός Γεώργιος                    13-9-1912        20            όχι           Saxonia                           Πάτρα

16        Κασσός Επαμεινώνδας            13-9-1912        35            ναι           Saxonia                           Πάτρα

17        Κατσικάς Ιωάννης                    21-12-1909      25            όχι           Martha Washington        Πάτρα

18        Κόγκος Ηλίας                          13-9-1912        35            ναι           Saxonia                           Πάτρα

19        Κοπέλιας Δήμος                      29-10-1910      20            ναι           Eugenia                          Πάτρα

20        Κόρτσαλος Γεώργιος               19-3-1912        28            ναι           Themistocles                   Πειραιεύς

21        Κόρτσαλος Ιωάννης                 13-9-1912        33            ναι           Saxonia                           Πάτρα

22        Κρεκούζας Γεώργιος                27-7-1912        39            ναι           Patris                              Πειραιεύς

23        Μερτζάνης Παναγιώτης           28-3-1910        19            όχι           Athinai                           Πειραιεύς

24        Μούσης Νικόλαος                    21-12-1909      29            ναι           Martha Washington        Πάτρα

25        Νικολάου Αρίσταρχος             13-9-1912        27            ναι           Saxonia                           Πάτρα

26        Ντάβος Δημήτριος                  27-11-1907      22            όχι           Sicilian Prince                 Πειραιεύς

27        Ντάος Ηλίας                            27-7-1912        24            όχι           Patris                              Πειραιεύς

28        Ντούρας Μιλτ.                         29-10-1910      35            ναι           Eugenia                          Πάτρα

29        Πλάτσικας Γεώργιος                27-11-1907      20            όχι           Sicilian Prince                 Πειραιεύς

30        Πλάτσικας Ιωάννης                  27-11-1907      19            όχι           Sicilian Prince                 Πειραιεύς

31        Πλιάτσικας Γεώργιος               25-3-1909        20            όχι           Atlanta                           Πάτρα

32        Πλιάτσικας Ευστάθιος              23-3-1910        28            ναι           Argetnina                        Πάτρα

33        Πλιάτσικας Ιωάννης                 25-3-1909        18            όχι           Atlanta                           Πάτρα

34        Πλιάτσικας Νικόλαος               21-12-1909      24            ναι           Martha Washington        Πάτρα

35        Σκούρας Δημήτριος                 21-12-1909      19            όχι           Martha Washington        Πάτρα

36        Σκούρας Ιωάννης                     13-9-1912        21            όχι           Saxonia                           Πάτρα

37        Ταγκαλάκης Αθανάσιος            10-6-1912        22            όχι           San Guglielmo                Νάπολη

38        Τσίτσας Παναγιώτης                13-9-1912        19            ναι           Saxonia                           Πάτρα

39        Φούντας Κωνσταντίνος           12-9-1912        19            όχι           Saxonia                           Πάτρα

40        Χολέβας Κώστας                     21-12-1909      19            όχι           Martha Washington        Πάτρα

41        Χολέβας Οδυσσεύς                  29-10-1910      38            ναι           Eugenia                          Πάτρα

42        Χολέβας Παναγιώτης               10-6-1912        20            όχι           San Guglielmo                Νάπολη

43        Χολέβας Ταξιάρχης                 28-3-1910        30            ναι           Athinai                           Πειραιεύς

6. Μεταναστευτικό Χρονικό του Μπράλου

Α. Πρώτη ομαδική φυγή μεταναστών το 1907

   Η ομάδα αριθμούσε έξι άτομα και συγκροτήθηκε από τους : Κων. Αλεξόπουλο, Αντ. Αλμπούρα, Ευθ. Δημόπουλο, Δημ. Ντάβο, Γεώρ. Πλάτσικα και Ιωάν. Πλάτσικα. Στις 6 Νοεμβρίου 1907, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Sicilian Prince” και στις 27 Νοεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος ήταν τότε 23 ετών. Η μητέρα του στο Μπράλο λεγόταν Πανώρια. Δήλωσε εργάτης και με 20 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στην πόλη Κάμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λουκάς Καραλούκας[19].

·         Ο Αντώνιος Αλμπούρας ήταν 22 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος. Με 20 $ για τα έξοδα του ταξιδιού, αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Κάμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Μιχ. Λέλος.

·         Ο Ευθύμιος Δημόπουλος ήταν 18 ετών. Στο Μπράλο ήταν ο πατέρας του Δήμος. Προορισμός του (με 20 $ στην τσέπη) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Κάμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο φίλο του Δημ. Αλεξίου.

·         Ο Δημήτριος Ντάβος ήταν 22 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Ως εργάτης, με 20 $ μαζί του έψαχνε για δουλειά στην πόλη Κάμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο φίλο του Δημ. Αλεξίου.

·         Ο Γεώργιος Πλ[ι]άτσικας[20] (Platsikas) ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Κι αυτός πήγαινε για δουλειά εργάτη (με 20 $ στην τσέπη) στην πόλη Κάμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο φίλο του Δημ. Αλεξίου.

·         Ο Ιωάννης Πλ[ι]άτσικας ήταν 19 ετών και αδερφός του Γεωργίου (που προαναφέρθηκε). Ο προορισμός τους ήταν κοινός για δουλειά εργάτη στην πόλη Κάμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον κοινό φίλο Δημ. Αλεξίου.

Β. Σταθερή φυγή μεταναστών και το 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 2 ομαδικά ταξίδια από το Μπράλο προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 9 άτομα. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από 2 άτομα, τους : Γεώρ. και Ιωάν. Πλιάτσικα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 27 Φεβρουαρίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Atlanta” και στις 25 Μαρτίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Γεώργιος Πλιάτσικας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο Μπράλο λεγόταν Δημήτριος. Με 30 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Κάμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Αλεξόπουλος.

·         Ο Ιωάννης Πλιάτσικας ήταν 18 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Ο τελικός προορισμός του (με 30 $ στην τσέπη) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Κάμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Αλεξόπουλος.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε 7 άτομα και περιλάμβανε τους : Παντ. Καραΐσκο, Αντ. Καρμίρη, Ιωάν. Κατσικά, Νικ. Μούση, Νικ. Πλιάτσικα, Δημ. Σκούρα και Κώσ.  Χολέβα. Στις 6 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 21 Δεκεμβρίου αφίχθησαν στις ΗΠΑ. Πρόσθετα στοιχεία μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Παντελής Καραΐσκος ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στο Μπράλο λεγόταν Ευστάθιος. Με 25 $ για τα έξοδα ταξιδιού έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Κ. Τζόλας.

·         Ο Αντώνιος Καρμίρης ήταν 23 ετών. Στο Μπράλο είχε τον αδερφό του Αθανάσιο. Ως εργάτης, με 25 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Τζόνσονμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στο φίλο του Σ. Μαντανίκα[21].

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

·         Ο Ιωάννης Κατσικάς ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος. Προορισμός του (με 25 $ μαζί του) για δουλειά εργάτη ήταν το Τζόνσονμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στο φίλο του Λ. Αντωνολουκά[22].

·         Ο Νικόλαος Μούσης ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Φώτω. Ως εργάτης, με 23 $ για το ταξίδι, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Τσάγκας.

·         Ο Νικόλαος Πλιάτσικας ήταν 24 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Παναγιώτα. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ για έξοδα ταξιδιού αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος Ιωάννης Τσάγκας.

·         Ο Δημήτριος Σκούρας ήταν 19 ετών και αναλφάβητος. Στο Μπράλο είχε τον αδερφό του Παναγιώτη. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 25 μαζί του) ήταν το Τζόνσονμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος Σ. Μαντανίκας.

·         Ο Κώστας Χολέβας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Ως εργάτης, με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στο φίλο του Χαρίλ. Μητρόπουλο.

Γ. Σταθερή ροή του μεταναστευτικού ρεύματος και το 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 ταξίδια (2 ομαδικά και άλλα 2 από μεμονωμένους) από το Μπράλο προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 8 μετανάστες. Αναλυτικά έχουμε :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Ευστάθιο Πλιάτσικα. Στις αρχές Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Argentina” και στις 23 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 28 ετών και παντρεμένος. Άλλα στοιχεία ελλείπουν.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από 2 άτομα, τους : Παν. Μερτζάνη και Ταξ. Χολέβα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 7 Μαρτίου επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις28 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Παναγιώτης Μερτζάνης ήταν τότε 19 ετών. Στο Μπράλο είχε τον αδερφό του Αναστάσιο. Ως εργάτης, με 25 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Τζόνσονμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στο φίλο του Αντώνιο Καρμίρη.

·         Ο Ταξιάρχης Χολέβας ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γιαννούλα. Με 34 $ για τα έξοδα του ταξιδιού, επέλεξε κι αυτός για τόπο προορισμού, ως εργάτης, το  Τζόνσονμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον ανεψιό του Αντώνιο Καρμίρη.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τέσσερα άτομα, τους : Νικ. Κασσιό, Δήμ. Κοπέλια, Μιλτ. Ντούρα και Οδ. Χολέβα. Στις 9 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Eugenia” και στις 29 Οκτωβρίου έφτασαν στην Αμερική. Επιπλέον γνωρίζουμε ότι :

·         Ο Νικόλαος Κασσιός ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης και με 30 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στο Μπέλλινχαμ[23] της πολιτείας Ουάσινγκτον, Όπου ήταν ο συγγενής του Κώστας Αλεξόπουλος.

Πλοίο Eugenia (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

·         Ο Δήμος Κοπέλιας ήταν 20 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γιαννούλα. Με 26 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Σικάγο[24], κοντά στον ξάδερφό του Σπύρο Σιλέο.

·         Ο Μιλτιάδης Ντούρας (Douras) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Ελένη. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 23 $ μαζί του) ήταν το Μπρίτζπορτ (Bridgeport) του Κονέκτικατ, όπου ήταν ο φίλος του Ηλίας Μπαλάσκας.

·         Ο Οδυσσεύς Χολέβας ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευαγγελία. Ως εργάτης, με 48 $ για τα πρώτα έξοδα, αναζητούσε δουλειά στην πόλη Γκόραμ (Gorham) του Νιου Χαμσάιρ, κοντά στον ξάδερφό του Λούη Κουρέπη.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Παναγιώτη Γκλάβα. Στις 24 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Laura”  και στις 10 Νοεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 30 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Προορισμός του με 25 $ μαζί του ήταν η Νέα Υόρκη.

Δ. Κορύφωση της μετανάστευσης στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια (4 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο). Συνολικά έφυγαν 19 άτομα του Μπράλου. Πιο αναλυτικά :

  Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους : Βασ. Κασσό και Γεώρ. Κόρτσαλο. Στις 24 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Themistocles” και στις 19 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας γνωρίζει ότι :

·         Ο Βασίλειο Κασσός ήταν 20 ετών. Ως τόπο τελευταίας διαμονής δήλωσε τη Λαμία, αλλά γεννήθηκε στο Μπράλο. Ήταν εργάτης. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ στην τσέπη πήγαινε στο Μπέλλινχαμ[25] της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο θείο του Νικόλαο Κασσό.

·         Ο Γεώργιος Κόρτσαλος ήταν τότε 28 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Κρουστάλλω. Ως εργάτης σε φάρμα, με 35 $ μαζί του, πήγαινε στο Μπέλλινχαμ της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Αλεξόπουλος.

  Η μοναδική μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αλέξανδρο Γαλάνη. Στις 20 Μαΐου από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Columbia (1908)” και στις 9 Ιουνίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 24 ετών. Η μητέρα του στο Μπράλο λεγόταν Χαρίκλεια. Για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ο τελικός προορισμός του (με 25 $ για τα πρώτα έξοδα) ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Αλεξίου.

  Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τέσσερα άτομα και περιλάμβανε τους : Αθ. Εγκαλόσα, Γεώρ. Καραγκούνη, Αθ. Ταγκαλάκη και Παν. Χολέβα. Το ταξίδι έγινε τμηματικά. Από την Ελλάδα, με πλοίο πήγαν στην Ιταλία. Από το λιμάνι της Νάπολης, στις 29 Μαΐου έφυγαν με το πλοίο “San Guglielmo” και στις 10 Ιουνίου έφτασαν στις ΗΠΑ. Ξέρουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Αθανάσιος Εγκαλόσας[26] (Engaloseis) ήταν 20 ετών. Είχε τον αδερφό[27] του στο Μπράλο. Ως εργάτης, με 25 $ μαζί του, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Γκόραμ (Gorham) του Μέην, όπου ήταν ο φίλος του Αχιλλέας Κουρέπης[28].

Πλοίο “San Guglielmo”  (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

·         Ο Γεώργιος Καραγκούνης ήταν 25 ετών. Στο χωριό είχε τον αδερφό του Ευστάθιο. Ως εργάτης, με 25 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο φίλος του Παναγιώτης Ευαγγελίου.

·         Ο Αθανάσιος Ταγκαλάκης ήταν 22 ετών. Ο αδερφός του λεγόταν Ευστάθιος. Δήλωσε εργάτης ((με 25 $ μαζί του) και με προορισμό την πόλη Πρόβιντενς (Providence) του Ροντ Άιλαντ, κοντά σε ξάδερφό του.

·         Ο Παναγιώτης Χολέβας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο Μπράλο λεγόταν Νικόλαος. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Μοντάνα, κοντά στον αδερφό του Νικ Χολέβα.

  Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τρία άτομα κα περιλάμβανε τους : Γεώρ. Αλμπούρα, Γεώρ. Κρεκούζα και Ηλ. Ντάο. Στις 11 Ιουλίου, από το λιμάνι του Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 27 Ιουλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ακόμη ότι :

·         Ο Γεώργιος Αλμπούρας ήταν 23 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Παντούλα. Δήλωσε εργάτης και με 71 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά σε τόπο[29] της πολιτείας Όρεγκον, κοντά στον ξάδερφό του Τζέιμς Ντάο.

·         Ο Γεώργιος Κρεκούζας ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε ξυλουργός (carpenter). Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 45 $ μαζί του) ήταν το Σικάγο, όπου είχε ένα φίλο του.

·         Ο Ηλίας Ντάος ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του στο Μπράλο λεγόταν Βασίλειος. Ως εργάτης, με 75 $ για τα πρώτα έξοδα, επέλεξε για τόπο εργασίας το Πόρτλαντ[30] του Όρεγκον, κοντά στον αδερφό του Τζέιμς Ντάο.

  Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε 9 άτομα και τη συγκρότησαν οι : Ιωάν. Αθανασόπουλος, Γεώρ. Κασσός, Επαμ. Κασσός, Ηλ. Κόγκος, Ιωάν. Κόρτσαλος, Αρίστ. Νικολάου, Ιωάν. Σκούρας, Παν. Τσίτσας και Κων. Φούντας. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 26 Αυγούστου ταξίδεψαν με το πλοίο “Saxonia” και στις 13 Σεπτεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Επιπλέον διαθέσιμα στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Ιωάννης Αθανασόπουλος ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας και με 25 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στην πόλη Γκόραμ του Μέην, όπου ήταν ο φίλος του Λ. Κουρέπης.

·         Ο Γεώργιος Κασσός ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Νικόλαος. Ως εργάτης (με 25 $ στην τσέπη) έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη[31], όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Χολέβας.

·         Ο Επαμεινώνδας Κασσός ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Γεωργούλα. Με 21 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Πρόβιντενς (Providence) της πολιτείας Ροντ Άιλαντ, όπου ήταν οι συγγενείς του Αφοί Κουμπαρνιώτου.

Πλοίο Saxonia (Photo: Alex Duncan)

·         Ο Ηλίας Κόγκος (Coggos) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κατίνα. Ο τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 25 $) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στο συγγενή του Τζέιμς Σκούρα.

·         Ο Ιωάννης Κόρτσαλος ήταν 33 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Στο Μπράλο είχε τη γυναίκα του Γεωργούλα. Δήλωσε εργάτης και με 21 $ για τα πρώτα έξοδα, έψαχνε για δουλειά σε τόπο της πολιτείας Ουάσινγκτον. Πάντως, αρχικά ως τόπο προορισμού δήλωσε τη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο αδερφός του Γ. Κόρτσαλος.

·         Ο Αρίσταρχος Νικολάου ήταν τότε 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Κωνσταντίνα. Ως αγρότης-κτηματίας (farmer) και με 25 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στην πόλη Γκόραμ (Gorham) του Μέην, όπου ήταν ο φίλος του Λ. Κουρέπης.

·         Ο Ιωάννης Σκούρας ήταν 21 ετών. Στο Μπράλο είχε τη μητέρα του Χρυσούλα. Με 25 $, αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Τζέιμς Σκούρα.

·         Ο Παναγιώτης Τσίτσας ήταν 19 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Λουκία. Ως αγρότης-κτηματίας (με 25 $ μαζί του) επέλεξε για τόπο εργασίας την πόλη Πρόβιντενς του Ροντ Άιλαντ, όπου είχε το φίλο Ι. Ντορτζιώτα.

·         Ο Κωνσταντίνος Φούντας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στο Μπράλο λεγόταν Αναστάσιος. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Κωστ. Σαλαβρά.

Δ. Επίλογος στο 1914

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν ένα μόνο ταξίδι από το Γεώργιο Δούρο (Douros). Στις 25 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Caronia” και στις 10 Μαρτίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Μπράλο λεγόταν Θεοδώρα. Δήλωσε εργάτης. Είχε μαζί του 25 $ για τα πρώτα έξοδα και πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Βασιλόπουλος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1. Ηλεκτρονικό Αρχείο EllisIsland
2. Ιστοσελίδα :  www.eetaa.gr
3. Στοιχεία Γενικών Απογραφών Πληθυσμού στα έτη 1889, 1896 και 1920.
4. Εκλογικός Κατάλογος Δήμου Δωριέων (Μπράλος) έτους 1865 (από ΓΑΚ).
5. εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ ετών 1927-1940, Λαμία.
6. Αρχείο ΕΛΙΑ.
7. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Μετανάστες της Γραβιάς στην Αμερική (τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα)», Λαμία, 2009.
8. «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.
9. Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.
10. περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.
11. Βικιπαίδεια

Πανοραμική φωτογραφία του Μπράλου (ελήφθη από το http://www.panoramio.com)

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Οι συνθήκες ζωής στα χρόνια εκείνα, ιδιαίτερα της αγροτιάς η οποία έδωσε και το μεγαλύτερο ποσοστό στον όγκο των μεταναστών, ήταν άθλιες.

[2] Από τους 43 μετανάστες αυτής της εργασίας, οι 6 ήταν αναλφάβητοι (ποσοστό 14 %).

[3] Χαρακτηριστική είναι η παρατήρηση ότι οι μετανάστες δεν προερχόντουσαν όλοι από τα πιο φτωχά τμήματα του αγροτικού πληθυσμού. Το ταξίδι απαιτούσε ένα σημαντικό ποσό και οι πράκτορες ή οι τοκογλύφοι που θα δάνειζαν το απαραίτητο για τα ναύλα ποσό, ζητούσαν εξασφάλιση. Έτσι μικροκτηματίες με υποθηκευμένα κτήματα ήσαν πολλοί μεταξύ των μεταναστών.

[4] έτσι παρουσίαζαν την Αμερική  εκατοντάδες μεσίτες μετανάστευσης (επάγγελμα που ανθούσε τα χρόνια εκείνα), ως νέα Γη της Επαγγελίας.

[5] Στους παράγοντες που ώθησαν προς την υπερπόντια μετανάστευση, σημαντική θέση δίπλα στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες κατείχαν και οι πολιτικές συνθήκες. Η εμπόλεμη κατάσταση, αλλά και οι πολιτικές εκτροπές και ανωμαλίες γίνονταν πρόξενοι μεγάλων πληθυσμιακών μετακινήσεων. Η ανυποταξία στο στρατό τις δύο δεκαετίες 1890-1910 ήταν σημαντική. Για τις τότε κυβερνήσεις η μετανάστευση αποτέλεσε μια επιθυμητή εκτόνωση και τη διέξοδο από το μεγάλο και άλυτο πολυετές πρόβλημα της ληστείας στην Ελλάδα.

[6] Κυμαίνονταν από 100 μέχρι 400 δραχμές σε αξία της εποχής εκείνης. Με τον ανταγωνισμό των εταιριών και με το μεγάλο αριθμό μεταναστών σε κάθε ταξίδι (1.000 - 1.500 άτομα), το ταξίδι έφτασε να κοστίζει 60 δραχμές. Πάντως ήταν σημαντικό ποσό για τα χρόνια εκείνα.

[7]  Η τοκογλυφία οργίαζε. Ο τόκος, ήταν 20-30% σε χρήμα, αλλά οι δανειστές έπαιρναν από τους οφειλέτες τους, γάλα, βούτυρο, και άλλα προϊόντα, ανεβάζοντας τον τόκο σε 70 ή και 80%.

[8] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[9] Αντιπρόσωπος (πράκτορας) για τη Φθιώτιδα ήταν ο Αθανάσιος Γιαννούκος, με γραφείο στην οδό Ρήγα Φεραίου στη Λαμία.

[10] Οι ελληνικές υπερπόντιες γραμμές που αναπτύχθηκαν ήταν κυρίως δύο : η γραμμή βορείου Ατλαντικού (1907– 1977), που τη διέκοψε για επτά χρόνια ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η γραμμή Αυστραλίας (1947 – 1977).

[11] Εταιρεία των Δ. Μωραΐτη και Παν. Βαλλιάνου. Είχε τα αγγλικής κατασκευής υπερωκεάνια "Μωραΐτης" (Moraitis) και "Αθήναι" (Athinai).

[12] Είχε τα ίδια πλοία της προηγούμενης εταιρείας (δηλ. Moraitis και Athinai). Όμως χρεοκόπησε το 1912 και απορροφήθηκε από την εταιρεία των Αφών Εμπειρίκου.

[13] Η «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» συχνά αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει επιτάξεις και φθορές πλοίων, από πολεμικές αντιξοότητες (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α’ παγκόσμιος πόλεμος) αλλά και από εχθρότητα των αντίπαλων πολιτικών μερίδων, που εναλλάσσονταν τότε στη διακυβέρνηση της χώρας. Στη συνέχεια η «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» ίδρυσε την αγγλική εταιρεία «Byron Steamship Company» που διαλύθηκε το 1928, μετά υπέγραψε μια ατυχή σύμβαση το 1932 με το κράτος και τελικά το 1937 διαλύθηκε.

[14] Ήταν το πρώτο πλοίο που παρέλαβε το 1909 από τα αγγλικά ναυπηγεία (4.890 κόρων).

[15] Τα επόμενα χρόνια μετονομάστηκε σε Megali Hellas (το 1919) και σε Byron (το 1923).

[16] Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου ένας στους επτά μετανάστες παρέμενε στη Νέα Υόρκη, που είχε το 1910 πάνω από 12.000 Έλληνες. Οι υπόλοιποι συνέχιζαν την πορεία τους στην τεράστια αμερικανική ενδοχώρα.

[17] «Ο βίος εν Νέα Υόρκη είναι αρκούντως πολυδάπανος. Αν ο μετανάστης μείνει ημέρας τινάς άεργος ενταύθα και δεν έχει συγγενείς ή φίλους, οι οποίοι να δαπανώσι δι΄ αυτόν, οφείλει να υπολογίζει εν τουλάχιστον δολλάριον καθ΄ ημέραν δια τροφήν και κατοικίαν, ήτοι πέντε περίπου φράγκα. Και ταύτα αν τρώγει εις τα ελληνικά μικροεστιατόρια και αποφεύγει τα ποτά και τα κεράσματα. Οιονδήποτε ποτόν στοιχίζει το ολιγότερον 5 σεντς, ήτοι 25 λεπτά. Καλόν είναι ο μετανάστης να προσπαθεί να μη μείνει μακρόν χρόνον εν Νέα Υόρκη, αλλά να διευθύνεται εις το εσωτερικόν. [Από τον «Οδηγόν του Μετανάστου», 1910].

[18] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία, όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[19] Καταγόταν από τη Δρέμισσα και είχε πάει το 1906 στην Αμερική.

[20] Θεωρώ πιο πιθανό το Πλιάτσικας, αλλά έτσι γράφτηκε στο Βιβλίο Μεταναστών τότε.

[21] Ήταν ο Σπυρίδων Μαντανίκας από το Παλαιοχώρι Δωριέων, που πήγε στην Αμερική το 1909, σε ηλικία 27 ετών.

[22] Ο Λουκάς Αντωνολουκάς, από τη Δρακοσπηλιά (Θερμοπύλες) πήγε το 1909 στην Αμερική, σε ηλικία 23 ετών.

[23] Ως αρχικός προορισμός του γράφτηκε η Νέα Υόρκη, αλλά άλλαξε γνώμη.

[24] Ως αρχικός προορισμός του δηλώθηκε η Νέα Υόρκη.

[25] Ως αρχικός προορισμός γράφτηκε η Νέα Υόρκη, αλλά άλλαξε.

[26] Δεν είμαι σίγουρος ότι διάβασα σωστά ή απέδωσα το επώνυμο, επειδή ήταν πολύ κακογραμμένο.

[27] Το όνομά του είναι δυσανάγνωστο.

[28] Ο Αχιλλέας Κων. Κουρέπης ήταν από το Δαδί. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 23 ετών και εργάστηκε στο Πόρτλαντ του Μέην. Επέστρεψε στην Ελλάδα και ξαναπήγε το 1914.

[29] Δυστυχώς είναι δυσανάγνωστος. Πάντως ως αρχικός προορισμός γράφτηκε η Νέα Υόρκη, που άλλαξε.

[30] Ως αρχικός προορισμός είχε γραφεί η Νέα Υόρκη, αλλά μετά άλλαξε γνώμη.

[31] Ο αρχικός προορισμός που γράφτηκε (Νέα Υόρκη), άλλαξε και από πάνω γράφτηκε Larson της πολιτείας Ουάσινγκτον.