Οι γιατροί της Ανατολικής Φθιώτιδας (μέχρι το 1960)

Πρόλογος

    Η παρούσα εργασία αποτελεί τμήμα μιας ανέκδοτης μεγάλης εργασίας-μελέτης με τίτλο “Οι γιατροί της Φθιώτιδας (1860-1960)”, που ολοκληρώθηκε το 2009.

   Κατά την προγενέστερη περίοδο 1835-1881, η Λαμία αριθμούσε 35 γιατρούς, που κατάγονταν από διάφορα μέρη (Ήπειρο, Επτάνησα, κλπ.), αλλά οι περισσότεροι προέρχονταν από οικογένειες της Λαμίας.

   Στη διάρκεια του μισού 19ου αι. και του άλλου μισού 20ού αι. (1860-1960) στην ακριτική (πριν το 1881) Φθιώτιδα που πέρασε χρόνια πολέμων, ληστοκρατίας, Κατοχής, Εμφυλίου με συνθήκες φτώχειας του αναλφάβητου στην πλειοψηφία λαού, το λειτούργημα του γιατρού ήταν ένας άθλος. Χωρίς να υπάρχει δευτεροβάθμια νοσοκομειακή περίθαλψη, ο γιατρός γενικής ιατρικής φτάνοντας στον τόπο του ασθενή και διαθέτοντας ελάχιστα μέσα, έπρεπε να διαγνώσει την ασθένεια, να συστήσει φάρμακα, αλλά και να επέμβει άμεσα για να σώσει κάποια ζωή που κινδύνευε.

    Πηγή της προσπάθειας αυτής αποτέλεσε το υπάρχον αρχείο των Ιατρικών Συλλόγων Φθιώτιδας και Λοκρίδας (δεν βρέθηκε αντίστοιχο του Δομοκού). Σε διάρκεια ενός αιώνα (1860-1960) καταγράφηκαν 363 γιατροί που εργάστηκαν στον φθιωτικό χώρο. Τα ελλειμματικά (ή περιορισμένα) στοιχεία εμπλουτίστηκαν ή διορθώθηκαν από άλλα αρχεία ή τρόπους τεκμηρίωσης, ώστε να διασφαλιστεί η ακρίβειά τους.

    Ως καταληκτικός χρόνος της προκείμενης εργασίας τέθηκε το έτος 1960, εφόσον έπρεπε να οριοθετηθεί το υλικό για να είναι δυνατή και η μελέτη του. Είναι προφανές ότι όσοι γιατροί απέκτησαν άδεια άσκησης επαγγέλματος μετά το 1960 δεν περιλήφθηκαν στην παρούσα εργασία. Αποτελούν αντικείμενο μιας επόμενης, που θα συμπληρώσει το “παζλ” αυτής της κοινωνικής τάξης.

   Οφείλω και αποδίδω τις ευχαριστίες μου σε όσους συνέβαλαν στην πραγματοποίησή της. Αναφέρω ιδιαίτερα τον τότε πρόεδρο του Ι.Σ.Φ. κ. Κων. Χαντζή για την εμπιστοσύνη του στο σεβασμό της  χρήσης των στοιχείων του αρχείου.

Γιατροί της Ανατολικής Φθιώτιδας

        Καταγράφηκαν 21 γιατροί συνολικά, που εγκαταστάθηκαν : 10 στη Στυλίδα, 5 στην Πελασγία  1 στις Ράχες, 1 στον Αχινό και 1 στο Αυλάκι. Οι γιατροί που επέλεξαν ως τόπο άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος τη Στυλίδα κατάγονταν : 4 από τη Στυλίδα (Θεοδώρου, Πετρίδης, Λασκόπουλος, Μπαρούτης), 2 από τη Λαμία (Τσάγγας, Καραγεώργος), 1 από τα Μέγαρα (Καστάνης), 1 από τα Κύθηρα (Τζαννές), 1 από τη Μ. Ασία (Σαραφίδης) και 1 από την Αθήνα (Τριανταφύλλου).

       Οι γιατροί που εγκαταστάθηκαν στην Πελασγία κατάγονταν : 1 από την Πελασγία (Ζάχος), 1 από το Βαθύκοιλο (Μακροδήμος), 1 από το Ζαγόρι της Ηπείρου (Κιτσικόπουλος), 1 από τους Πενταγιούς (Γρίβας) κι 1 από τις Θεσπιές Θηβών (Κουρούνη).

      Τις Ράχες επέλεξε για επαγγελματική εξάσκηση ένας ντόπιος (Κορμάζος). Στον Αχινό βρέθηκε ένας γιατρός που καταγόταν απ’ το Κεραμίδι Λάρισας (Παπαχατζόπουλος). Στο Αυλάκι έμεινε ένας απ’ το Καρλόβασι Σάμου (Πετμεζάκης).

Στη Στυλίδα

      Από το αρχειακό υλικό που είναι καταγραμμένο στους Ιατρικούς Συλλόγους  του τόπου μας, φαίνεται ότι ο Αντώνιος Τσάγγας ήταν ο αρχαιότερος γιατρός  που εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα από το 1892. Υπηρέτησε την κωμόπολη και την ευρύτερη περιοχή της για 42 χρόνια, μέχρι το 1935 που έφυγε.

     Υπήρξαν όμως και έτεροι γιατροί που δεν έχουν καταγραφεί στο μητρώο του Ι. Σ. Φθιώτιδας, εφόσον προηγήθηκαν της ίδρυσής του. Αναφέρουμε τον κρητικής καταγωγής γιατρό Ματθαίο Μαρκίδη (1830-1903) και φίλο του Νικολάου Κασομούλη, που διετέλεσε και δήμαρχος[1] Στυλίδας. Μέχρι το 1879[2] καταγράφηκε στη Στυλίδα ο γιατρός Δημάκης Ταλιαδούρος. Στην αλλαγή του αιώνα πρέπει να μετεγκαταστάθηκε μόνιμα στη Λαμία. Επίσης ο γιατρός Ιωάννης Θεοδώρου (1838-1939), που άρχισε να ασκεί το ιατρικό επάγγελμα από τις αρχές της δεκαετίας 1860-70. Αυτοί είναι οι γνωστοί και αρχαιότεροι γιατροί της μετεπαναστατικής Στυλίδας. Επιπλέον ο γιατρός Κωνσταντίνος Δημ Πετρίδης (1850-1923), που διετέλεσε και δήμαρχος Στυλίδας (1916-18).

     Στις παραμονές[3] των Βαλκανικών πολέμων στη Στυλίδα υπήρχαν τέσσερις γιατροί[4] : Παναγιώτης Αντ. Ανδρέου, Ιωάννης Αναγν. Θεοδώρου, Κωνσταντίνος Δημ. Πετρίδης και Δημάκης Γ. Ταλιαδούρος. Υπήρχαν και δύο μαίες : Ελένη Αθανασιάδη και Αφροδίτη Τσέλιου.

     Από το 1914 εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα ο γιατρός Νικόλαος Πετρίδης, που άσκησε την ιατρική για 20 χρόνια, μέχρι το 1934, που έφυγε. Ο γιατρός Αλέξανδρος Σαραφίδης, Έλληνας της Μ. Ασίας, από το 1923, επέλεξε τη Στυλίδα ως τόπο προσφοράς ιατρικών υπηρεσιών, μέχρι τη σύνταξή του, το 1950. Βρήκε τη νέα του πατρίδα, αλλά δημιούργησε και την οικογένειά του.

     Ο γιατρός Όμηρος Καστάνης, στις αρχές της δεκαετίας του ’30  ήρθε και εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα, όπου εργάστηκε πολλά χρόνια (μέχρι το 1969) μέχρι τη σύνταξή του. Έκανε οικογένεια και άσκησε το αξίωμα του Δημάρχου Στυλίδας.

     Ο γιατρός Αθανάσιος Καραγεώργος μετά ένα σύντομο πέρασμα το 1929, από τις Ράχες, εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα, όπου εργάστηκε μέχρι τον αιφνίδιο θάνατό του. Απέκτησε οικογένεια αφήνοντας πολύ καλή φήμη γιατρού και ανθρώπου. Ο γιατρός Στέφανος Λασκόπουλος, από το 1929, επέλεξε τη Στυλίδα για μόνιμη εγκατάσταση, υπηρετώντας με τον καλύτερο τρόπο την ιδιαίτερη πατρίδα του, για 50 χρόνια περίπου.

     Ο γιατρός Εμμανουήλ Μπαρούτης από το 1940-41 εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα ανοίγοντας ιατρείο και άσκησε το ιατρικό επάγγελμα στον τόπο που γεννήθηκε για πολλά χρόνια.

     Επιπλέον αριθμητικά και άλλα στοιχεία για τους παραπάνω γιατρούς δίνονται αμέσως:

Ιωάννης Αν. Θεοδώρου

1.    Θεοδώρου Ιωάννης του Αναγνώστου (1838[5]-1939) : Γεννήθηκε στη Στυλίδα. Σπούδασε ιατρική στη Γαλλία με χρήματα του δήμου Φαλάρων και αμέσως μετά εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα. Ήταν άριστος γιατρός και υπηρέτησε τον τόπο του για 80 περίπου χρόνια. Στους απελευθερωτικούς αγώνες της Ελλάδος έχασε τον παππού του, τον πατέρα του και τον αδελφό του Περικλή Θεοδώρου. Για 20 χρόνια ήταν δήμαρχος Φαλάρων στη Στυλίδα. Διέθετε  σημαντική ρητορική δεινότητα. Στα έργα[6] του ως δήμαρχος περιλαμβάνονται : (α) το αρδευτικό δίκτυο από τις πηγές “Σαπουνά”, (β) το πρώτο λιμενικό έργο της Στυλίδας, (γ) η ακίνητη περιουσία του Δήμου Φαλάρων και μετά της Κοινότητας Στυλίδας, προερχόμενη από τον πατέρα του, που επίσης διετέλεσε δήμαρχος Φαλάρων, (δ) την επί πολλές δεκαετίες εκπροσώπηση του τόπου και υποδοχή σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄, ο διάδοχός του Κωνσταντίνος, ο Ζώρζ Κλεμανσώ, ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κ.ά. Τιμημένος με το μετάλλιο του Σταυρού του Σωτήρος ο Ιωάννης Θεοδώρου πέθανε σε ηλικία 101 ετών κερδίζοντας την πλήρη αναγνώριση[7] του τόπου του για το σύνολο της προσφοράς του. Δεν ήταν γραμμένος στον Ι. Σ. Φθιώτιδας.

Δημ. Ταλιαδούρος

2.    Ταλιαδούρος Δημάκης (1848-1920) : Γεννήθηκε το 1848 στη Στυλίδα και σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπηρέτησε την ιατρική στη Στυλίδα μέχρι το τέλος του 19^ου αιώνα και τα υπόλοιπα χρόνια στη Λαμία. Θεωρήθηκε σπουδαίος γιατρός παρά την έλλειψη ιατρικών μέσων σ’ εκείνα τα  δύσκολα χρόνια. Τη γυναίκα του την έλεγαν Γαρυφαλλιά (1874-1954). Υιοθέτησαν μια κόρη τη Βασιλική, που παντρεύτηκε ο γιατρός Λαμίας Χαρίλαος Μουσάτος. Ο γιατρός Ταλιαδούρος πέθανε το 1920, σε ηλικία 72 ετών.

3.    Τσάγγας Αντώνιος (1870- ; ) : Γεννήθηκε στη Λαμία. Έγινε γιατρός παθολόγος και από το 1892 απέκτησε την άδεια άσκησης. Εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα. Το 1935 έφυγε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. [ΦΘ]

4.    Πετρίδης Νικόλαος (1891-;) : Γεννήθηκε στη Στυλίδα[8] το 1891. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έγινε γιατρός. Από το 1914 απέκτησε άδεια άσκησης ιατρικού επαγγέλματος. Μετά τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις από τη δεκαετία του ’20, άνοξε ιατρείο στη Στυλίδα.

      Το 1929 διαβάζουμε στην εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ[9] : «Ο νομίατρος κ. Τρ. Τριανταφύλλου και η δνις Πετρίδου αδελφή του εν Στυλίδι ιατρού κ. Πετρίδη έδωσαν αμοιβαίαν υπόσχεσιν γάμου». Σημειώνεται η πιθανή συγγένεια του γιατρού Νικολάου Πετρίδη με τον κτηματία Χρήστο Πετρίδη (1857-1922), που τα τελευταία χρόνια της ζωής του διέμενε στην ενορία[10] Παναγίας Δέσποινας της Λαμίας. Το 1934 ο γιατρός Πετρίδης φεύγει από τη Στυλίδα στην Αθήνα, όπου συνεχίζει την επαγγελματική του δραστηριότητα ασκώντας την ιατρική.

      Δεν υπάρχουν στοιχεία για την οικογενειακή του κατάσταση, για τα επόμενα χρόνια της καριέρας του και τη χρονολογία θανάτου του. 

5.    Σαραφίδης Αλέξανδρος (1886-1984) : Γεννήθηκε στις 8-11-1886 στη Σαφράπολη της Μικράς Ασίας. Οι γονείς του ονομάζονταν Νικόλαος και Δέσποινα. Ήρθε στην Ελλάδα και σπούδασε γιατρός. Το 1910 απέκτησε την άδεια άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος. Εγκαταστάθηκε τελικά στη Στυλίδα, όπου προσέφερε τις ιατρικές  του υπηρεσίες. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τη διαδρομή που ακολούθησε μέχρι να έρθει στη Στυλίδα.

      Παντρεύτηκε στις 17-9-1912 την Ευθαλία Μπακάλμπαση (1892-1980), που γεννήθηκε στις 8-3-1892 στη Μικρά Ασία. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά 2 αγόρια και 2 κορίτσια. Καλός γιατρός με πολυπληθή πελατεία. Στην  «Κατάταξη των επιτηδευματιών[11] του 1934» τοποθετήθηκε σε σχετικά υψηλή εισοδηματική κλάση, την 5^η, με φόρο επιτηδεύματος 1.600 δραχ.

      Συνταξιοδοτήθηκε το 1950. Απεβίωσε στις 3-8-1984, σε ηλικία 98 ετών. 

6.    Καστάνης Όμηρος (1899-1984) : Γεννήθηκε στις 28-2-1900[12] στα Μέγαρα Αττικής. Ο πατέρας του λεγόταν Σταύρος και η μητέρα του Παρασκευή. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έγινε γιατρός παθολόγος. Το 1924 άρχισε να ασκεί το ιατρικό επάγγελμα.

Όμηρος Καστάνης

Στις 16-1-1927 παντρεύτηκε την Ερασμία Δημ. Κωστορρίζου (1902-1987) που είχε γεννηθεί στις 12-3-1902 στη Στυλίδα. Απέκτησαν τρία παιδιά, ένα γιο και 2 κόρες.

     Τη δεκαετία του ’30 εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα, όπου και άσκησε την ιατρική. Το 1932 γράφτηκε στον Ιατρικό Σύλλογο Φθιώτιδας. Στην «Κατάταξη[13] των επιτηδευματιών του 1934» ο γιατρός Όμηρος Καστάνης κατατάχθηκε στη 2^η κατηγορία με φόρο επιτηδεύματος 720 δραχ.

      Διορίστηκε Δήμαρχος[14] Στυλίδας το χρονικό διάστημα 1948-1951. Σε χρόνια εμφυλίου πολέμου, δεν υπήρχαν πολλές δυνατότητες και χρήματα για να λυθούν τα προβλήματα της Στυλίδας.

      Υπηρέτησε την ιατρική τέχνη μέχρι το 1969 που συνταξιοδοτήθηκε. Απεβίωσε στις 19-10-1984.

7.    Καραγεώργος Αθανάσιος (1902-1967) :   Γεννήθηκε στις 4-12-1903[15] στη Λυγαριά Φθιώτιδας. Ο πατέρας του ονομαζόταν Αλέξανδρος και η μητέρα του Γεωργία. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο[16] Αθηνών κι έγινε γιατρός παθολόγος. Παρακολούθησε μαθήματα Παραψυχολογίας (στον περίφημο τότε καθηγητή Τανάγρα), αποτελώντας κάτι σπάνιο στον ιατρικό χώρο. Από το 1928 άρχισε να ασκεί το ιατρό λειτούργημα στη Στυλίδα, όπου και εγκαταστάθηκε.

     Το 1929 εγγράφεται ως μέλος στον Ιατρικό Σύλλογο Φθιώτιδας. Το 1929 εγκαταστάθηκε στις Ράχες (βλ. διαφήμιση στον τύπο της εποχής) και οριστικά πλέον κατέληξε στη Στυλίδα[17].

       Εκεί παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια. Έκανε 2 γάμους. Ο πρώτος έγινε στις αρχές της 10ετίας του ’30. Η πρώτη του γυναίκα λεγόταν Αικατερίνη Αθανασίου, με την οποία απέκτησε μια κόρη τη Ζωή. Το 1951 πήρε διαζύγιο. Στις 30-11-1952 ήρθε σε δεύτερο γάμο με τη Βασιλική Σπυρ. Φαλάρα, που γεννήθηκε το 1931 στο Μώλο.  Από το 2ο γάμο του απέκτησε δύο κόρες : την Αλέκα[18] και την Ηλιάνα. Η Αλέκα Καραγεώργου – Σχορετσιανίτη ήταν τέως δήμαρχος Στυλίδας.

Αθαν. Καραγεώργος

     Ο Αθανάσιος Καραγεώργος[19] ήταν καλός γιατρός[20] και εξαίρετος άνθρωπος. Παλιότερα έλεγαν ότι ήταν ο «γιατρός των φτωχών και των γύφτων». Στο ιατρείο του στη Στυλίδα έκαναν ουρά για εξέταση οι άρρωστοι τσιγγάνοι. Χρήματα δεν έπαιρνε απ’ όσους δεν είχαν. Κάποιοι άφηναν κάτι σε είδος. Με το αυτοκίνητό του επισκεπτόταν ασθενείς στα γειτονικά χωριά. Την περίοδο της Κατοχής, ανταρτική ομάδα τον πήρε και με δεμένα μάτια τον οδήγησε στο βουνό, για να εξετάσει έναν ασθενή αντάρτη. Τελικά θεραπεύτηκε. Στους φυματικούς την περίοδο του Μεσοπολέμου, η σύστασή του ήταν το χωριό Λογγίτσι, που διέθετε ιδανικό μικροκλίμα γι’ αυτούς.

     Η υγεία του κλονίστηκε σχετικά νωρίς. Προηγήθηκε έμφραγμα, από το οποίο διέφυγε. Πέθανε στις 19-11-1967, σε ηλικία 64 ετών.

8.    Λασκόπουλος Στέφανος (1906-1991) : Γεννήθηκε στις 21-1--1907[21] στη Στυλίδα. Γονείς του ήταν ο Αθανάσιος Χρ. Λασκόπουλος (1856-1934) που γεννήθηκε στη Στυλίδα και η Κυριακή Στέφ. Σίσκου (1872-1962) που γεννήθηκε στην Αμαλιάπολη Σούρπης Μαγνησίας. Ήταν το τελευταίο από τα 5 παιδιά της οικογένειας (3 αγόρια και 2 κορίτσια). Ο πατέρας του Αθανάσιος Χρ. Λασκόπουλος καταγόταν από το Πήλιο και ασχολήθηκε όπως και ο πατέρας του με το εμπόριο. Στη Στυλίδα απέκτησε σημαντική ακίνητη περιουσία, με ελαιοπερίβολα, οπωροφόρα δένδρα, ελαιοτριβείο, καταστήματα, κλπ. Διετέλεσε δήμαρχος Στυλίδας τις περιόδους 1899-1903 και 1908-1914.

       Ο Στέφανος Λασκόπουλος σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έγινε γιατρός παθολόγος. Από το 1929 άρχισε να ασκεί το ιατρικό επάγγελμα και εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα. Το 1930 εγγράφεται ως μέλος στον Ιατρικό Σύλλογο Φθιώτιδας

    Συνταξιοδοτήθηκε το 1982. Δεν παντρεύτηκε. Πέθανε στις 18-3-1991, σε ηλικία 84 ετών.

9.    Μπαρούτης Εμμανουήλ (1905-1990) : Γεννήθηκε στις 21-6-1904[22], στη Στυλίδα. Γονείς του ήταν ο Κωνσταντίνος Εμμ. Μπαρούτης  1875-1927) που γεννήθηκε στη Χαλκίδα και η Αργυρή Γ. Κουρή (1880-1927), που γεννήθηκε στη Στυλίδα. Ο Εμμανουήλ ήταν το πρώτο από τα έξι παιδιά της οικογένειας (3 αγόρια και 3 κορίτσια). Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έγινε γιατρός παθολόγος (γενικής ιατρικής). Το 1940 απέκτησε την άδεια άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος.

    Εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα από το 1941 και γράφτηκε στον Ιατρικό Σύλλογο Φθιώτιδας. Πήγε στην Αμερική κάποιο χρονικό διάστημα. Το 1956 πιστοποιεί την ειδικότητα του παθολόγου. Μετακινήθηκε στο Βόλο κάποιο χρονικό διάστημα.

     Στην ιδιαίτερη πατρίδα του άσκησε την ιατρική ως ιδιώτης ιατρός όλα τα υπόλοιπα χρόνια. Δεν παντρεύτηκε. Πέθανε το 1990 σε ηλικία 86 ετών. 

10.  Τζαννές Περικλής του Χαραλάμπους (1935- ; ) : Γεννήθηκε στα  Κύθηρα. Το 1967 πήρε πτυχίο ιατρικής και την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Από τον Ι.Σ. Σερρών ήρθε στη Φθιώτιδα και εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα, όπου άσκησε την ιατρική για χρόνια.

11.  Τριανταφύλλου Γεώργιος του Τριαντάφυλλου (1938- ; ) : Γεννήθηκε στην Αθήνα. Έγινε γιατρός παθολόγος, από το 1965 και απέκτησε την άδεια άσκησης. Από το ίδιο έτος (1965) εγκαταστάθηκε στη Στυλίδα.

Στην Πελασγία

      Ο πρώτος γιατρός που επέλεξε το Γαρδίκι Κρεμαστής Λαρίσης, όπως λεγόταν παλιότερα η Πελασγία, ήταν ο Αθανάσιος Κιτσικόπουλος  μετά το 1885. Προσέφερε τις υπηρεσίες του για πολλά χρόνια. Στον 20ό αιώνα, μετά το 1904 ήρθε ο Γεώργιος Δ. Ζάχος και εγκαταστάθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του παραμένοντας όλα τα χρόνια της καριέρας του.

     Το 1932 ο γιατρός Ευάγγελος Μακροδήμος επέλεξε την Πελασγία, ως τόπο άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος. Υπηρέτησε τον τόπο πολλά χρόνια και απέκτησε οικογένεια. Το 1935 ήρθε στην Πελασγία ο γιατρός Νικόλαος Γρίβας και εγκαταστάθηκε μόνιμα. Απέκτησε οικογένεια.

     Περισσότερα στοιχεία για τους γιατρούς αυτούς ακολουθούν:

1.    Κιτσικόπουλος Αθανάσιος (1861-;) : Γεννήθηκε το 1861 στο Ζαγόρι της ακόμα τουρκοκρατούμενης Ηπείρου. Ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα και κατάφερε να σπουδάσει γιατρός. Το 1885 άρχισε να ασκεί το ιατρικό λειτούργημα. Τελικά επέλεξε σαν τόπο εγκατάστασης και εργασίας το Γαρδίκι Κρεμαστής Λάρισας (Πελασγία).

      Στην Κατάταξη επιτηδευματιών[23] του 1934, ο Α. Κιτσικόπουλος κατατάχθηκε στη 2^η κλάση με φόρο επιτηδεύματος 720 δραχ.

     Ελλείπουν άλλα στοιχεία. 

2.    Ζάχος Γεώργιος Δ. (1885-1954) : Γεννήθηκε στις 25-1-1884[24] στην Πελασγία.  Οι γονείς του ονομάζονταν Δημήτριος και Μαρία. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έγινε παθολόγος γιατρός. Από το έτος 1904 άρχισε να ασκεί το ιατρικό επάγγελμα.

      Στα μέσα της δεκαετίας 1910-20 εγκαταστάθηκε στην Πελασγία (ή Κρεμαστή Λάρισσα, όπως την έλεγαν τότε). Το 1917 παντρεύτηκε την Αμαλία Αριστογ. Σακελλίωνος (1893-1982), που γεννήθηκε στην Πελασγία.

     Η οικογένεια Σακελλίων στην Πελασγία ήταν  μεγάλη και ευκατάστατη. Ο Ιωάννης Σακελλίων διετέλεσε Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Οι δύο κόρες του Αριστογείτονος Σακελλίωνος, η Αμαλία και η Μαρία παντρεύτηκαν δυο γιατρούς, τον Γεώργιο Ζάχο και τον Ευάγγελο Μακροδήμο.

     Ο Γεώργιος και η Αμαλία Ζάχου απέκτησαν 3 γιους (Δημήτριος, Αριστογείτων και Αθανάσιος) και μια κόρη, τη Μαρία[25]. Ο Αθανάσιος Γ. Ζάχος έγινε επίσης γιατρός. Όλοι εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα.

     Ο Γεώργιος Δ. Ζάχος πέθανε στις 3-1-1954[26], σε ηλικία 70 ετών.

3.    Μακροδήμος Ευάγγελος (1904-1968) : Γεννήθηκε το 1904 στο Βαθύκοιλο[27] του Δήμου Πελασγίας. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος και η μητέρα του Ευσταθία. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έγινε γιατρός παθολόγος. Από το 1931 άρχισε να ασκεί το ιατρικό επάγγελμα και εγκαταστάθηκε στην Πελασγία.

    Το 1932 έκανε την εγγραφή του στον Ιατρικό Σύλλογο Φθιώτιδας. Το 1932 παντρεύτηκε τη Μαρίκα Αριστογ. Σακελλίωνος (1904-1990), που γεννήθηκε στην Πελασγία. Απέκτησαν 2 παιδιά, τον Ευστάθιο (που έγινε πολιτικός μηχανικός) και τη Σοφία. Το 1955 ζήτησε από τον ΙΣΦ άδεια να συνάψει κοντότα[28] στην περιοχή Πελασγίας. Δεν έγινε δεκτή εφόσον απαγορευόταν από σχετικό άρθρο του Ιατρικού Κώδικα. Αντίστοιχο αίτημα υποβλήθηκε από το γιατρό Νικ. Γρίβα και επίσης απερρίφθη.

        Ο Ευάγγελος Μακροδήμος πέθανε στις 4-2-1968, σε ηλικία 64 ετών.

4.    Γρίβας Νικόλαος (1903-1979) : Ο Νικόλαος Γρίβας γεννήθηκε στις 22-6-1903, στους Πενταγιούς της Δωρίδας (σημερινό δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Βαρδουσίων). Ο πατέρας του λεγόταν Θεόδωρος και η μητέρα του Μαρία. Μετά το Γυμνάσιο εισήλθε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έγινε παθολόγος γιατρός. Τον Ιούνιο του 1926 απέκτησε την άδεια άσκησης επαγγέλματος.

     Τον Οκτώβριο του 1935 εγκαταστάθηκε στις Ράχες. Μετακινήθηκε και τελικά εγκαταστάθηκε στην Πελασγία, ασκώντας το ιατρικό λειτούργημα. Παντρεύτηκε σε α΄ γάμο την Αικατερίνη Ηρακλ. Νίκου, με την οποία απέκτησε μια κόρη τη Μαρία[29] (1938-1998). Μετά το θάνατο της πρώτης γυναίκας του, στις 8-7-1955, ο γιατρός Νικόλαος Γρίβας ήρθε σε β’ γάμο, το 1956, με την Αναστασία Δημ. Καραγκούνη (1917-2003), που γεννήθηκε στο Λιανοκλάδι Φθιώτιδας. Δεν απέκτησε άλλο παιδί.

      Την περίοδο του εμφυλίου 1948-49, υπηρέτησε ως γιατρός στην Παιδούπολη της Σύρου. Συνταξιοδοτήθηκε το 1969. Πέθανε στις 20-4-1979, σε ηλικία 76 ετών.

5.    Κουρούνη Όλγα του Ηρακλέους (1942-  ) : Γεννήθηκε στις Θεσπιές Θηβών. Το 1967 πήρε πτυχίο ιατρικής και το 1968 απέκτησε την άδεια άσκησης. Το ίδιο έτος (1968) ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Πελασγία.

Στις Ράχες

      Άλλη μια εκδήλωση της διάθεσης προσφοράς από αγάπη προς τον τόπο του, είναι η επιλογή του γιατρού Θεόδωρου Κορμάζου. Σε δύσκολα χρόνια (1941) εγκαταστάθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του τις Ράχες. Μετά από 17 χρόνια (το 1958) έφυγε.

1.    Κορμάζος Θεόδωρος του Ν. (1904-;) : Γεννήθηκε στις Ράχες. Σπούδασε κι έγινε γιατρός γενικής ιατρικής. Από το 1941, που απέκτησε την άδεια άσκησης επαγγέλματος, εγκαταστάθηκε στις Ράχες Στυλίδας κι έγινε γιατρός περιοχής. Το 1958 έφυγε για την Εύβοια. Το 1966 επέστρεψε στη Φθιώτιδα και εγκαταστάθηκε στη Λάρυμνα. Το 1973 συνταξιοδοτήθηκε.

Στο Αυλάκι

1.    Πετμεζάκης Ιάκωβος του Γεωργίου (1940- ; ) : Γεννήθηκε στο Καρλόβασι. Το 1968 απέκτησε την άδεια άσκησης ιατρικού επαγγέλματος. Ήρθε στη Φθιώτιδα και εγκαταστάθηκε στο Αυλάκι.

Στον Αχινό

1.    Παπαχατζόπουλος Δημήτριος του Αριστείδη (1903- ; ) : Γεννήθηκε στο Κεραμίδι Λάρισας. Το 1926 πήρε πτυχίο γιατρού παθολόγου. Το 1964 ήρθε από την Αττική στη Φθιώτιδα και εγκαταστάθηκε στον Αχινό.

Επίλογος

   Κλείνοντας, η αναφορά αυτή ας είναι η ελάχιστη οφειλόμενη τιμή στους ανθρώπους που στήριξαν την υγεία των κατοίκων της Ανατολικής Φθιώτιδας τόσο στο πεδινό της τμήμα όσο και στην ορεινή ζώνη της.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΝΑΦΟΡΕΣ - ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

1.    Αρχείο Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδος

2.    Δημ. Νάτσιου “Ιστορία της Στυλίδας,”, Στυλίδα, 1989.

3.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1940.

4.    Βιβλίο Αποβιώσεων Ι. Ν. Παναγίας Δέσποινας, Λαμίας.

5.    Εκλογικός Κατάλογος του Δήμου Φαλάρων του έτους 1879.

6.    Μαρτυρία κ. Δημ. Γιούλου, κατοίκου Πελασγίας.
7.  Μαρτυρία κας Αλέκας Καραγεώργου-Σχορετσανίτη, Στυλίδα.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Βλ. Δημ. Νάτσιου “Ιστορία της Στυλίδας,”, σελ. 71, 87, Στυλίδα, 1989.

[2] Στον «Εκλογικό Κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του έτους 1879» αναφέρονται τρεις γιατροί : Δημάκης Γ. Ταλιαδούρος, Ιωάννης Αναγνώστου Θεοδώρου και Ματθαίος Μαρκίδης.

[3] Δημ. Νάτσιου “Ιστορία της Στυλίδας,”, σελ. 99, Στυλίδα, 1989.

[4] Υπήρχαν και οι φαρμακοποιοί : Δημήτριος Θ. Οικονομίδης και Παναγιώτης Γεωργ. Φραγκάκης (1874- ; ). Ο φαρμακοποιός Γεώργιος Σπ. Πιπιλίγκας καταγόταν από τη Στυλίδα, αλλά από το 1900 είχε αγοράσει την άδεια του φαρμακείου Νικ. Λαχανοκάρδη της Λαμίας και είχε πλέον εγκατασταθεί μόνιμα στη Λαμία.

[5] Το έτος γέννησης προκύπτει από το έτος θανάτου 1939 και την ηλικία του 101 ετών. [εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1327, σελ. 1 και 4, 12-2-1939, Λαμία]. Ο Δημ. Νάτσιος στην “Ιστορία της Στυλίδας”, σελ. 87, γράφει ως έτος γέννησης το 1841.

[6] Από τον επικήδειο λόγο, που εκφώνησε ο συμπατριώτης του επίσης γιατρός Στέφανος Λασκόπουλος. Βλ. εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1327, σελ. 4, 12-2-1939, Λαμία.

[7] Θεωρήθηκε ο «ιδεώδης εκπρόσωπος πάσης ανωτερότητος και αρχοντοσύνης του τόπου μας». Η κηδεία του έγινε με μεγάλες τιμές παρουσία μητροπολίτου, του Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδας, πολλών ιατρών και πλήθους κόσμου. Επικήδειο λόγο εκφώνησε ο γιατρός Στυλίδας Στέφανος Λασκόπουλος. [εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1327, σελ. 1 και 4, 12-2-1939, Λαμία]

[8]  με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν στον Ι. Σ. Φθιώτιδας.

[9]  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 151, σ. 4, 19-6-1929, Λαμία.

[10] Από το Βιβλίο Αποβιώσεων Ι. Ν. Παναγίας Δέσποινας, Λαμίας.

[11] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 27 Μαρτίου 1934, Λαμία.

[12] Στα αρχεία του Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδας έχει γραφεί το 1899 ως έτος γεννήσεως.

[13] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 27 Μαρτίου 1934, Λαμία.

[14] Δημ. Νάτσιου : “Ιστορία της Στυλίδας”, σελ. 132, Στυλίδα 1989.

[15] Στα αρχεία του Ιατρικού Συλλόγου Λαμίας, ως έτος γέννησης έχει γραφεί το 1902.

[16] Σπούδαζε τα ίδια χρόνια (ήταν συμφοιτητής) με τους γιατρούς Χρήστο Σκουτέλη και Δημοσθένη Καρπούζα από τη Λαμία.

[17] Εγκαταστάθηκε και ο αδερφός του που άνοιξε φαρμακείο.

[18] Βαπτίστηκε στη Μονή Αντίνιτσας.

[19] Η γυναίκα του είχε ομάδα αίματος κατάλληλη για μετάγγιση σε ασθενείς με άλλες ομάδες. Μια φορά, που είχε επείγουσα ανάγκη αίματος ένας ασθενής, έκανε κατευθείαν μετάγγιση από τη γυναίκα του στον ασθενή.

[20] Οι ιατρικές του διαγνώσεις ήταν πολύ ακριβείς. Τα δύσκολα χρόνια έκαναν το ιατρικό έργο δυσκολότερο. Υπάρχουν πολλά περιστατικά για σωτήριες επεμβάσεις αυτού του σπάνιου ανθρώπου. Σε ασθενή με απόφραξη, έκανε τραχειοτομία με … χασαπομάχαιρο! Έκανε μετάγγιση αίματος κατ’ ευθείαν σε ασθενή από τη γυναίκα του δίπλα σαν αιμοδότη!

[21] Στο αρχείο του Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδας έχει γραφεί το 1906 ως έτος γέννησης.

[22] Στα Βιβλία του Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδας ως έτος γέννησης έχει γραφεί το 1905.

[23] εφ. “Η ΕΠΑΡΧΙΑ”, 27 Μαρτίου 1934, Λαμία.

[24] Στο Αρχείο του Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδας ως έτος γέννησης έχει γραφεί το 1885.

[25] Σύζυγός της ήταν ο αντιπτέραρχος Κωστάκος, που έγινε αρχηγός ΓΕΑ, την περίοδο του ’70.

[26] Στο αρχείο του Ιατρικού Συλλόγου γράφει : «απεβίωσε 9-1-1954».

[27] Στο Βιβλίο Μητρώου του Ι. Σ. Φθιώτιδας έχει γραφεί  Σουβάλα ως τόπος γέννησης, όπως λεγόταν παλιά το Βαθύκοιλο.

[28] Κοντότα : Ετήσια συμφωνία που έκανε ο αγροτικός γιατρός σ’ ένα χωριό με τους ντόπιους, ώστε να εξετάζονται όλο το χρόνο από το γιατρό. Για αμοιβή θα έδιναν ένα συνολικό ποσό σε χρήματα (όσοι είχαν) μετά τη σοδειά από σιτάρια, καλαμπόκια, φρούτα, ελιές ή λάδια, κλπ., ή σε είδος όπως π.χ. 100 κιλά σιτάρι, αρνί το Πάσχα, φρούτα το καλοκαίρι, κλπ.

[29] Είχε εξαιρετική φωνή και ασχολήθηκε με το παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι.