Από τα χάνια, στα ξενοδοχεία της προπολεμικής Λαμίας

1. Από την αρχαία φιλοξενία, στα χάνια της Τουρκοκρατίας

   Στην αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία ήταν πράξη αρετής και προστατευόταν από τον Ξένιο Δία, με αναγκαία την περιποίηση των ξένων, σε ειδικό δωμάτιο τον “ξενώνα”. Κάθε ξένος δεχόταν πρόσκληση σε σπίτι για γεύμα, ύπνο και ξεκούραση. Φεύγοντας δεχόταν δώρα, ανταποδίδοντας ευχές στην οικογένεια που τον φιλοξένησε.

Ξένιος Ζεύς

   Όταν οι ελληνικές πόλεις οργάνωναν γιορτές ή διάφορες εκδηλώσεις, δέχονταν ξένες αντιπροσωπείες (εκτός των πολλών επισκεπτών). Τότε η πόλη ανέθετε σε κάποιους πολίτες τη φιλοξενία τους (θεσμός της δημόσιας φιλοξενίας). Η αμοιβαία φιλοξενία δημιουργούσε ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των πόλεων. Την επίβλεψη της φιλοξενίας είχαν οι “πρόξενοι” (δηλ. οι αντιπρόσωποι των άλλων πόλεων).

   Αργότερα εμφανίστηκαν ξενοδοχεία (δημόσια και ιδιωτικά) που ονομάστηκαν καταγώγια[1] ή πανδοχεία.  Τα καταγώγια ήταν (συνήθως) πετρόκτιστα διώροφα[2] πολυτελή μεγάλα κτίρια, με πολλά δωμάτια, που κτίζονταν κοντά σε ναούς ή τόπους όπου γίνονταν γιορτές ή αγώνες (Αρχαία Ολυμπία, Δελφοί, Επίδαυρος, κ.α.). Ήταν δημόσια κτίρια και η φιλοξενία ήταν δωρεάν.

   Τα πανδοχεία ήταν ιδιωτικά και η φιλοξενία ήταν με πληρωμή. Ανάλογα με την πολυτέλεια είχαν και αντίστοιχες παροχές και διακρίνονταν σε κατηγορίες. Μερικά διέθεταν μόνο ένα δωμάτιο, ενώ άλλα προσέφεραν και διατροφή ή πρόσθετες υπηρεσίες. Με τον ανταγωνισμό, στην πάροδο του χρόνου, βελτιώθηκε η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Υπήρχε και στην Αρχαία Ελλάδα το φιλοδώρημα για επιπλέον εξυπηρέτηση.

δημόσια φιλοξενία (γλυπτό)

   Την περίοδο του Βυζαντίου λειτουργούσαν πολλά πανδοχεία (και καπηλειά) από ιδιώτες σε διάφορες κατηγορίες. Η εκκλησία ανέπτυξε το θεσμό των Ξενώνων, που ήταν φιλανθρωπικά ξενοδοχεία (μερικά λέγονταν πτωχοκομεία, άλλα νοσοκομεία) και προφανώς ήταν δωρεάν.

   Στην Τουρκοκρατία τα πανδοχεία έκλεισαν. Η φιλοξενία γινόταν από τα Καραβάν Σεράγια ή από τα Χάνια. Το Καραβάν Σεράι ήταν διώροφο κτίσμα σε σχήμα τετραγώνου με εσωτερική αυλή. Στο ισόγειο ήταν οι στάβλοι, ενώ στον όροφο ήταν τα δωμάτια των πελατών, που πλήρωναν λίγα για ύπνο και φαγητό. Οι φτωχοί δεν πλήρωναν. Τα Χάνια ήταν πρόχειρα και μάλλον φτωχικά ισόγεια κτίσματα, εκτός των πόλεων και σε περάσματα των ταξιδιωτών. Τα έκτιζε το τουρκικό κράτος, ή πλούσιοι Τούρκοι, αλλά μερικές φορές γίνονταν και από απλούς ανθρώπους για φιλανθρωπία (θρησκευτικοί λόγοι). Διέθεταν λίγα δωμάτια και κουζίνα. Μερικά χάνια ήταν διώροφα, όπου στο ισόγειο ήταν ο στάβλος, η αποθήκη και δίπλα η κουζίνα-τραπεζαρία, ενώ στον όροφο ήταν τα δωμάτια των ταξιδιωτών και το σπίτι του ιδιοκτήτη.

2. Τα Χάνια[3] της Λαμίας

   Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν χάνια. Στις πόλεις συνήθως βρίσκονταν πάνω στους δρόμους εισόδου-εξόδου, αλλά υπήρχαν και σε πιο κεντρικά και αγοραία σημεία, κυρίως εκεί όπου είχαν αφετηρία οι άμαξες (όπου ήταν οι σταθμοί ή τα πρακτορεία, θα λέγαμε σήμερα). Έτσι στη Λαμία για ταξιδιώτες :

Δημ. Κωσταρίκας

- από και προς τα βόρεια του νομού (την περιοχή Δομοκού) υπήρχαν  :

1.       Χάνι Δημ. Κωσταρίκα (στη γωνία των οδών Καραϊσκάκη και Μακρή). Από τα καλά χάνια.

2.       Χάνι Μαυραγάνη (δίπλα από το προηγούμενο).

3.       Χάνι Καφάση (στην οδό Καραϊσκάκη)

4.       Χάνι Νικ. Ρεντινιώτη (στην οδό Υψηλάντου, θέση Κουρσούμ Τζαμί).

- από και προς τη δυτική Φθιώτιδα, υπήρχαν :

1.       Χάνι Ιωάν. Κουτσόβουλου (στη ΝΔ γωνία των οδών Αβέρωφ και Βενιζέλου). Ήταν το χάνι των φτωχών. Δίπλα είχε και μπακάλικο.

2.       Χάνι Ταξιάρχου (στην οδό Αβέρωφ και Νικηφ. Ουρανού, πίσω απ’ το 9ο Δημ. Σχολείο).

3.       Χάνι Σιλαίου (στην οδό Βενιζέλου). Χάνι των φτωχών.

Ευστάθιος Γαλάνης

- από και προς την περιοχή Λοκρίδας, υπήρχαν :

1.       Χάνι Κων. Ριζοκώστα (στην οδό Λεωνίδου και Παλαιολόγου).

2.       Χάνι Αφών Χριστοπούλου (στην οδό Αγ. Νικολάου)

3.       Χάνι Δημ. Πεπέρα[4] (στην οδό Καποδιστρίου, απέναντι απ’ τα Δικαστήρια).

4.       Χάνι Κων. Αρκουμάνη (μεταξύ των οδών Σατωβριάνδου και Λεωσθένους-Δεδούση).

5.       Χάνι Νικολούλα, στη γωνία των οδών Λεωσθένους-Δεδούση και Πατρόκλου. Μικρό χάνι.

- από και προς την ανατολική Φθιώτιδα, υπήρχαν :

1.       Χάνι Βασιλικής Κόντου (στην οδό Καποδιστρίου 14).

2.       Χάνι Δημ. Πεπέρα (στην οδό Καποδιστρίου 7, απέναντι απ’ τα Δικαστήρια).

Ηλίας Λαϊνάς

   Σε κεντρικά και αγοραία σημεία της πόλης, όπως το Σταροπάζαρο (Πάρκο) ή σε δρόμους κοντά στην πλατεία αυτή, υπήρχαν :

1.       Χάνι Βασ. Χατζή[5] (στη βόρεια γωνία της οδού Χατζοπούλου και πλατεία Πάρκου).

2.       Χάνι Σταματοπούλου (στην οδό Ρήγα Φεραίου δίπλα στο Χουνιγκιάρ Τζαμί, σημερινή ΛΑΦ Λαμίας)

3.       Χάνι Αθαν. Λαϊνά[6] (στην οδό Καραγιαννοπούλου 3). Ήταν το μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο χάνι της Λαμίας.

4.       Χάνι Ηλία Λαϊνά (στη γωνία των οδών Καραγιαννοπούλου και Θεμιστοκλέους). Στο ισόγειο ο Λαϊνάς είχε και μαγειρείο.

5.       Χάνι Νικ. Τασοπούλου (στη γωνία των οδών Ρήγα Φεραίου και Θεμιστοκλέους).

6.       Χάνι Δημ. Γαλάνη (από τη γωνία των οδών Κολοκοτρώνη & Τζαβέλλα, μεταφέρθηκε στην πλατεία Σταροπάζαρου (δυτικά) και τελικά στη γωνία των οδών Χατζοπούλου & Βύρωνος). Μετά, το ανέλαβε ο γιος του Στάθης[7] Γαλάνης. Ήταν καλό χάνι (με αλμπάνη και σαμαρά).

7.       Χάνι Κατσανιώτου (στην οδό Λεωσθένους-Δεδούση).

 

Θανάσης Λαϊνάς

   Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας υπήρχαν τα χάνια (τα παλαιότερα της Λαμίας) που μετά λειτούργησαν οι : Δημ. Κωσταρίκας, Αθαν. Λαϊνάς, Ηλίας Λαϊνάς, Σταματόπουλος και Σιλαίος.

   Από τα μεγαλύτερα χάνια σε χώρο και σε δυνατότητες φιλοξενίας (υπηρεσιών) ήταν αυτά των : Αθαν. Λαϊνά, Ηλία Λαϊνά, Δημ. Κωσταρίκα και Δημ. Γαλάνη.

   Την περίοδο του Μεσοπολέμου και με το θάνατο των αρχικών ιδιοκτητών τους, σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό του αυτοκινήτου στις μεταφορές, αλλά και τη δημιουργία ξενοδοχείων στη Λαμία, τα χάνια έκλειναν. Έτσι το 1920 έκλεισε το χάνι Ταξιάρχου, το 1921 έκλεισε το χάνι Νικ. Τασοπούλου, το 1926 έκλεισε το χάνι Κων. Ριζοκώστα,  τη δεκαετία του ’30 το χάνι του Βασ. Χατζή, το 1938 το χάνι του Ηλία Λαϊνά και το 1941 το χάνι του Δημ. Πεπέρα καταστράφηκε από γερμανική βόμβα. Από τη δεκαετία του ’50 έκλεισαν κι άλλα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’70 που δεν έμεινε κανένα.

3. Από τα Χάνια στα Ξενοδοχεία της Λαμίας

   Με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, στις  μεγάλες πόλεις αρχίζει η κατασκευή των πρώτων ξενοδοχείων. Στο Ναύπλιο, το 1834 έχουμε το πρώτο ξενοδοχείο που ονομάστηκε “Ξενοδοχείο του Λονδίνου” και από το 1840 το ξενοδοχείο “Αφθονία”. Στη νέα πρωτεύουσα της Ελλάδος, στην Αθήνα, το 1835 έγινε  το “Νέον Ξενοδοχείον” ή αλλιώς “Albergo Nuovo” του Ιταλού Καζάλι.

Χρ. Χατζηχρήστου (1897), φωτ. Henri Turot.

   Από τις 10 Ιουνίου 1836 παύει η τουρκική ονομασία Ζητούνι και η Λαμία ξαναπαίρνει το αρχαίο όνομά της. Η Φθιώτιδα είναι παραμεθόριος νομός. Για όσους έρχονται από το οθωμανικό έδαφος από το 1837 άρχισε να λειτουργεί το Λοιμοκαθαρτήριο Ταράτσας (ή Καραντίνα). Από τον παροικιακό ελληνισμό και τα τουρκοκρατούμενα μέρη ήρθαν στη Λαμία πολλοί ομογενείς. Αργότερα, θα φθάσουν Θεσσαλοί πρόσφυγες, μετά τα αποτυχημένα κινήματα.

   Η ανάγκη για ίδρυση νέων χώρων φιλοξενίας (ύπνου και φαγητού) έφερε τα πρώτα ξενοδοχεία στην πόλη, που ήταν πολύ λιτά (μια γυμνή κάμαρα κι ένα στρώμα).

   Στην πλατεία Ελευθερίας και γωνία με οδό Σκληβανιώτου 2, σε διώροφο νεοκλασικό ιδιοκτησίας Χατζηχρήστου λειτούργησε ίσως το πρώτο ξενοδοχείο της Λαμίας, με την επωνυμία “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ”.

   Την περίοδο 1840-42 πέρασε από εδώ, ο Γάλλος φιλέλληνας Ζαν Μπισόν (1791-1849)  και κατέγραψε ότι : 

“… Η Λαμία, κτισμένη στα σύνορα μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας είναι μια από τις ελληνικές πόλεις που παρουσιάζουν σημαντική άνθιση. Η φρουρά που τοποθετήθηκε εκεί επέφερε και τη δημιουργία δημόσιων χώρων, που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στην Ελλάδα, παρά μόνο ίσως στην Αθήνα. σι η Λαμία απόκτησε ένα αρκετά μεγάλο καφενείο, όπου μπορεί κανείς να διαβάσει ελληνικές και παριζιάνικες εφημερίδες και περιοδικά (Corsaire, Charivari). … Υπάρχει ακόμη και μία αίθουσα μπιλιάρδου … Εν τούτοις το ξενοδοχείο θεωρείται ακόμη πολυτέλεια και το μόνο που μπορείς να βρεις είναι μια γυμνή κάμαρα με ένα και μοναδικό στρώμα. Θα περάσει αρκετός καιρός, ώσπου να κτισθεί ένα ξενοδοχείο…”

  Η φιλοξενία των επισκεπτών της Λαμίας σε σπίτια φίλων, δεν στήριξε επαγγελματικά την ανάπτυξη ξενοδοχείων. Έτσι, ο Γερμανός  περιηγητής Χάμπο Λόλινγκ (γεν. το 1848), που πέρασε από τη Λαμία την περίοδο 1876-77 αναφέρει σχετικά ότι :

-“…Η Λαμία είχε αρχικά ένα ξενοδοχείο, αλλά επειδή οι Έλληνες έμποροι κατά κανόνα διέμεναν σε επαγγελματικούς φίλους, το ξενοδοχείο φαλίρισε και μέχρι σήμερα δεν έχει δημιουργηθεί κανένα άλλο. Γι’ αυτό κάθε ταξιδιώτης είναι αναγκασμένος να πάει στο μεγάλο δρόμο για τη Στυλίδα, μακριά από το σημερινό Δήμο, όπου βρίσκεται το κατάλληλο Χάνι. …”.

  Το 1879 πέρασε από τη Λαμία ο Π. Γ. Πολίτης ως εθελοντής στην (ανοργάνωτη, με ατυχή έκβαση) θεσσαλική επανάσταση. Σημείωσε σχετικά ότι :

“ … Η Λαμία υπό του στρατού μεταβληθείσα εις πόλιν στρατιωτικήν είχε μεταβληθή εις πόλιν πολέμου… αναπληρώνοντας τα κεκλεισμένα ξενοδοχεία, ωδηγήθηκα εις οικίαν τινά δια ύπνον …”.

   Στην Αθήνα, από το 1878 λειτούργησε στην πλατεία Συντάγματος, ως ξενοδοχείο η ιστορική «Μεγάλη Βρετανία», του Στάθη Λάμψα. Απέκτησε φήμη χάρις στην πολυτέλεια, αλλά και στη μαγειρική του.

   Το 1886, ο Σουηδός  περιηγητής Γιούλιους Σέντερβαλ (γεν. το 1844), αποβιβάστηκε με ατμόπλοιο στη Στυλίδα και :

     Στη συνέχεια ταξίδεψε στη Λαμία με κάρο, όπου και εγκαταστάθηκε σε κεντρική πλατεία της πόλης, στο ξενοδοχείο “Παρνασσός”, ιδιοκτησίας κάποιου κυρίου Χατζηχρήστου. Το ξενοδοχείο ήταν δεύτερης κατηγορίας, με μεγάλες τζαμαρίες και πολύ καθαρό.

Το κτίριο του ξενοδοχείου “ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ”

   Στη ΒΑ γωνία των οδών Βύρωνος και Καραγιαννοπούλου, σε διώροφο νεοκλασικό κτίριο  του 1860, λειτούργησε ξενοδοχείο με την επωνυμία “ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ”. Είχε είσοδο από την οδό Βύρωνος. Στο Μεσοπόλεμο ήταν οικία του Ζήση Γαρδίκη. Αργότερα ήταν ιατρείο του Αποστ. Κουνούπη. Κατεδαφίστηκε το 1981.

   Το 1892, πέρασε από τη Λαμία και έμεινε 4 μέρες ο Κωνσταντινουπολίτης δημοσιογράφος και μετά διευθυντής της αθηναϊκής εφ. «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» Βλάσης Γαβριηλίδης (1848-1920), που μας έδωσε μια καλή περιγραφή του ξενοδοχείου όπου κατέλυσε:

“… Περί Λαμίας έν γνώριζον, ότι είναι - ότι ήτο τουλάχιστον - η πόλις των πυρετών. Και τίποτε άλλο. Την πρωτοείδα νύκτα. Ευτυχώς η πλατεία της, μεγάλη ως του Συντάγματος, με τα κατάφωτα καφενεία της, των οποίων έν ωδικόν, και τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία της και τα ζαχαροπλαστεία της διαθέτουν, εν πρώτη αντιλήψει, ευμενώς. …

     Το «Ξενοδοχείον των Ξένων» ρυπαρόν …θα ηδύνατο να είναι ευπρεπέστερον. … Ένοιωσα κνησμόν (σημ. από ψύλλους) εις τον καρπόν της χειρός μου. Καλώ τον ξενοδόχον όστις εταράχθη, αλλά αμέσως δικαιολογήθηκε : - Εμείς  τα γεννούμε κύριε; Ο βουλευτής ήλθε και κοιμήθηκε μια νύκτα και μας άφησε εκατομμύρια. Όχι μόνο δικοί μας, αλλά μας τα αφήνουν και ξένοι περιηγηταί, λόρδοι! …”.

   Η έναρξη κατασκευής του σιδηροδρόμου Αθηνών-Λάρισας δημιούργησε μεγάλες ελπίδες και προσδοκίες στους ξενοδόχους της Λαμίας για αυξημένη κίνηση των ταξιδιωτών. Η χρεοκοπία της εταιρίας του σιδηροδρόμου καθυστέρησε τα σχέδια των νέων ξενοδόχων. Έτσι το 1894 που πέρασε από τη Λαμία ο Ζωσιμάς  Εσφιγμενίτης (1835-1903) έγραψε :

“…Έχει η πόλις πολλά και μεγάλα ξενοδοχεία, αλλ’ όλα ζημιούνται, επειδή εγένοντο χάριν του σιδηροδρόμου Πειραιώς-Λαρίσης, αλλ’ ήδη ο σιδηρόδρομος αργεί, αργούσι δε και τα ξενοδοχεία… Αι πλείσται οικίαι και τα ξενοδοχεία έχουσιν ύδωρ επί των ανωγείων … ”

   Το 1896, πέρασε από τη Λαμία ο γνωστός Έλληνας λογοτέχνης και στρατιωτικός γιατρός Ανδρέας Καρκαβίτσας (1866-1922) και καταγράφει σχετικά ότι :

“…Η Λαμία έχει καφενεία ευπρόσωπα, ως και δύο καφέ-σαντάν… Ευρίσκονται επίσης πολύ περιποιημένα ξενοδοχεία και εστιατόρια …”.

   Το 1897, ο Γάλλος Ανρί Τουρό που ήρθε ως ανταποκριτής του γαλλικού περιοδικού “Le tour du monde” καλύπτοντας τα γεγονότα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, γράφει  σχετικά :

“… Η μικρή πόλη της Λαμίας είναι πιο ανήσυχη, θορυβώδης και ανάστατη, συγκρινόμενη με τη Στυλίδα. … Τα μικρά δρομάκια της πόλης έχουν διατηρήσει την τούρκικη όψη τους, με τα βρώμικα και αποπνικτικά μαγαζάκια τους … Στο φρικτό πανδοχείο όπου διανυκτέρευσα δέχθηκα όλη τη νύκτα τις εφόδους των ψύλλων, των κοριών και των κουνουπιών…”.

Ξενοδοχείο “Η ΕΛΛΑΣ” (αρχές 20ού αι.)

   Από την αλλαγή του αιώνα (είσοδος του 20ού) άρχισε η μετανάστευση στην Αμερική, που έδωσε διέξοδο στη φτώχεια και ανέχεια της ελληνικής οικογένειας. Ελάχιστα άτομα του κλάδου των ξενοδόχων φεύγουν. Αναφέρουμε τον ξενοδόχο Θωμά Παπατριανταφύλλου[8].

   Ορισμένα από τα νέα ξενοδοχεία της περιόδου αυτής (αρχές του 20ού αι.) έγιναν σε εντυπωσιακά νεοκλασικά κτίρια, τα οποία τότε συγκέντρωναν και την κοσμική ζωή του τόπου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το καλαίσθητο διώροφο νεοκλασικό κτίριο με αγαλματίδια στην πρόσοψη, στη δυτική πλευρά της πλατείας Σταροπάζαρου (σήμερα Πάρκου), όπου λειτούργησε το ξενοδοχείο “Η ΕΛΛΑΣ” ή “LA GRECE” (υπάρχει μέχρι σήμερα, αλλά ερειπωμένο).

   Στο πολυώροφο κτίριο ιδιοκτησίας Δημητρίου Κλάρα (1864-1951) δικηγόρου, στην πλατεία Ελευθερίας και αρχή της οδού Διάκου, λειτούργησε (στους  ορόφους) ξενοδοχείο με την επωνυμία “ΜΕΓΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ” (GRAND HOTEL DE L’ EUROPE). Την εκμετάλλευση ανέλαβαν οι Ιωάννης Κατσανιώτης και Κωνσταντίνος Θεοδωρόπουλος, μέχρι το 1932. Στο ισόγειο λειτούργησε από το 1875 το μεγάλο καφενείο του Περικλή Λεβαδίτου.

Το Μέγα Ξενοδοχείον της Ευρώπης (φωτ. 1910)

   Το 1911 αρχίζει τη λειτουργία του το Εργοστάσιο της Ηλεκτρικής[9] Εταιρείας Λαμίας. Η πόλη ηλεκτροφωτίζεται (δημοτικός φωτισμός) και ομορφαίνει. 

Ξενοδοχείο “ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ” (1920)

   Με διευθυντή τον Ευστ. Τριάντη άρχισε τη λειτουργία του το 1914 στη Λαμία, το Μέγα Ξενοδοχείον Ύπνου “ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ” (όπως διαφημιζόταν τότε), στην πλατεία Ελευθερίας. Το υπέροχο αυτό τριώροφο νεοκλασικό κτίστηκε το 1912. Την εκμετάλλευση είχαν ο ιδιοκτήτης Ιωάν. Παναγιώτου και οι αδελφοί Τριάντη, μέχρι το 1932. Όπως αναφέρει η σχετική διαφήμιση (του 1914) :

“Υπό την διεύθυνσιν του φιλοπροόδου νέου κ. Ευσταθίου Τριάντη, ήνοιξε μέγα ευάερον, ευήλιον με καινουργή εντελώς επίπλωσιν και ηλεκτροφώτιστον ξενοδοχείον του ύπνου. Οι μεταβαίνοντες εις το «Αχίλλειον» θα εύρωσι καθαριότητα άμεμπτον, υπηρεσίαν πρόθυμον. Δι’ οικογενείας υπάρχουσι και ιδιαίτεραι κουζίναι. Μετ’ ολίγον δε και η λειτουργία λουτρού δια τους βουλομένους εκ των επιβατών άρχεται .”

   Μετά, το ξενοδοχείο “ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ” ανέλαβαν ο Ευστάθιος Τριάντης και ο Φώτης Πανάγος.

   Από επιθεώρηση που έκανε η αρμόδια υπηρεσία υγιεινής στα ξενοδοχεία ύπνου εκείνης της περιόδου, έχουμε ενδιαφέροντα  στοιχεία γι’ αυτά. Συγκεκριμένα η έκθεση αναφέρει :

1.     Ξενοδοχείον “ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ”, με διευθυντή τον Βασ. Παπαγεωργίου.

Αποχωρητήριον ακάθαρτον. Δάπεδον ακάθαρτον λόγω παραμονής αξιωματικών οθωμανών μαγειρευόντων εντός αυτού.

2.    Ξενοδοχείον “ΕΛΛΑΣ”, με διευθυντή τον Ηλία Λαζάρου.

Λευκοσινδόναι και κελύφια εν μέρει ακάθαρτα.

3.    Ξενοδοχείον “ΛΟΚΡΙΣ”, με διευθυντή το Θεμιστοκλή Κωτσάκη.

Αποχωρητήρια ακάθαρτα.

4.    Ξενοδοχείον “ΔΙΑΚΟΣ”, με διευθυντή τον Αναστάσιο Μπέσιο.

Σχετικώς καθαρόν.

5.    Ξενοδοχείον “ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ”, με διευθυντή τον Ευστάθιο Β. Τριάντη.

Καθαρόν σχετικώς.

6.    Ξενοδοχείον “ΜΙΝΕΡΒΑ”, με διευθυντή το Χρήστο Χατζηχρήστου.

Μάνδρα οπισθίας προσόψεως πλήρης ακαθαρσιών. Δάπεδον ακάθαρτον λόγω παραμονής αξιωματικών οθωμανών.

7.     Ξενοδοχείον “ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΣΟΦΙΑ”, με διευθυντή το Χρήστο Κουτσούκο.

Αποχωρητήρια και δάπεδα ακάθαρτα.

8.    Ξενοδοχείον “ΑΒΕΡΩΦ”, με διευθυντή το Βασ. Χατζηβασιλείου.

Σινδόναι, κελύφια και δάπεδον ακάθαρτον.

   Στην ανατολική πλευρά της πλατείας Σιταγοράς (Πάρκου) και στη Β. γωνία των οδών Σατωβριάνδου και Χατζοπούλου, σε διώροφο κτίριο ιδιοκτησίας Δημ. Αλεξίου, λειτούργησε στο ανώγειο ξενοδοχείο από τον ιδιοκτήτη του μέχρι το 1929. Είχε την επωνυμία “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ”. Μετά, την εκμετάλλευση ανέλαβε ο ελληνοαμερικάνος Γρηγ. Παπαγεωργίου. Στο ισόγειο του κτιρίου ήταν καταστήματα.

Ξενοδοχείο ύπνου “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ” (φωτ. 1972)

  Το ανώγειο κτιρίου στα ανατολικά της πλατείας Σιταγοράς (Πάρκου) και αρχή της οδού Καποδιστρίου 2, με αρχικό ιδιοκτήτη το Δρόσο Δροσόπουλο, λειτούργησε ξενοδοχείο με την επωνυμία “Μέγα Ξενοδοχείον Ύπνου ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ”. Τη δεκαετία του ’30 η ιδιοκτησία ήταν του Καρανάσου. Το ξενοδοχείο μετονομάστηκε σε “ΠΑΛΛΑΔΙΟΝ”, την εκμετάλλευση του οποίου  ανέλαβε από το 1916 ο Κώστας Στούκας[10]. Αργότερα μετονομάστηκε σε “ΠΑΡΚ”. Έκλεισε τη 10ετία του ’70. Είναι κτίριο ιδιοκτησίας της Βασιλικής Καρανάσιου. Στο ισόγειο λειτουργεί το Φαρμακείο  Νικ. Δασκαλοπούλου από το 1915.

   Στην ανατολική πλευρά της πλατείας Ελευθερίας, μέχρι το 1920 λειτούργησε από τον Χατζηβασιλείου το “ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΝ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ”.  Μετονομάστηκε σε “ΕΘΝΟΣ” και περιήλθε στην ιδιοκτησία του Στυλιανού Παπαχρήστου. Γκρεμίστηκε το 1960 και στη θέση του έγινε νέο κτίριο για ξενοδοχείο[11] που ονομάστηκε “ΛΕΩΝΙΔΑΙΟΝ” και λειτούργησε από το 1961. Έκλεισε τη 10ετία του ’80. Μετά στέγασε το Δημαρχείο Λαμίας.

   Το 1917, στην Αθήνα, απέναντι απ’ το Πολυτεχνείο λειτούργησε το ξενοδοχείο[12] «Ατενέ Παλλάς».

   Στη Θεσσαλονίκη, το κτίριο που στέγαζε το παλιό ταχυδρομείο από το 1870 και γλίτωσε από την καταστροφική πυρκαγιά της πόλης το 1917, έγινε ξενοδοχείο και λειτουργεί μέχρι σήμερα ως “Capsis Bristol Hotel”.

   Η πανδημία της ισπανικής γρίπης (1918) φτάνει στη Λαμία. Οι θάνατοι από γρίπη είναι πολλοί. Οι γιατροί, χωρίς αξιόλογα φαρμακευτικά μέσα, αγωνίζονταν να περισώσουν τα πλέον ανθεκτικά άτομα, δίνοντας ταυτόχρονα και οδηγίες πρόληψης. Στις αρχές του 1920 θα λήξει το κακό.

   Το 1922 έρχεται το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας, με την Καταστροφή. Φτάνουν οι πρόσφυγες. Η αγορά και η εμπορική κίνηση την περίοδο αυτή είναι πολύ περιορισμένη. Θα χρειαστεί χρόνος για να κινηθεί και ανακάμψει. Πάντως το 1924, υπήρχαν στην Ελλάδα 1.090 ξενοδοχεία, με μέσο όρο 11 δωμάτια το καθένα.

   Από το 1925, το ανώγειο[13] του νεοκλασικού κτιρίου ιδιοκτησίας Σπύρου Πετρόπουλου (ή Πετρούλα) στη βόρεια πλευρά της πλατείας Λαού (δίπλα στα σκαλάκια) στη Λαμία λειτούργησε ως ξενοδοχείο, με τίτλο "ΝΕΑ ΒΟΣΤΩΝΗ" υπό τη διεύθυνση των αδελφών Γκιάτα, μέχρι το 1939. Στη συνέχεια πέρασε στη Βασιλική Μπακογιάννη και τελευταίος διευθυντής του ξενοδοχείου, που πήρε την επωνυμία "ΛΑΜΙΑ" ήταν ο Αριστ. Πετρούλιας. Λειτούργησε μέχρι το 1975, που έκλεισε. 

   Την ίδια δεκαετία 1920-30 οι αδελφοί Παπαθανασίου στο ανώγειο ιδιόκτητου νεοκλασικού διώροφου κτιρίου στη δυτική πλευρά της πλατείας Ελευθερίας λειτούργησαν ξενοδοχείο με την επωνυμία “ΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ”. Την εκμετάλλευση είχε ο Σάβ. Γρεβενίτης. Έκλεισε το 1941, με το βομβαρδισμό του από τους Γερμανούς.

Ξενοδοχεία “ΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ” και δίπλα “ΤΟ ΠΑΝΘΕΟΝ” (1930)

   Ακριβώς δίπλα από το “Πανελλήνιον” στο ανώγειο αντίστοιχου διώροφου νεοκλασικού κτιρίου, λειτούργησε άλλο ξενοδοχείο με την επωνυμία “ΠΑΝΘΕΟΝ”.

   Την περίοδο αυτή, στην Ελλάδα δημιουργούνται νέες ξενοδοχειακές μονάδες, κυρίως σε τόπους που είναι σημαντικοί τουριστικοί προορισμοί. Ως εξαιρετικό παράδειγμα αναφέρεται το “Grande Albergo delle Rose” ή χαϊδευτικά “όνειρο της Ανατολής ”, με 160 δωμάτια στη Ρόδο, που ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πολυτελή ξενοδοχεία της Μεσογείου.

   Μετά το οικονομικό “κραχ” στην Αμερική του 1929, ακολουθούν και οι άλλες χώρες. Η Ελλάδα, το 1932, δια του πρωθυπουργού Ελευθ. Βενιζέλου κηρύσσει πτώχευση (1-5-1932) και στάση πληρωμών. Ακολουθεί αύξηση της ανεργίας και γίνονται πολύ φτηνά τα μεροκάματα. Οργανώνονται πολλές απεργίες.

Ξενοδοχείο “ΔΕΛΦΟΙ” (πλατ. Πάρκου)

  Το 1933, στην πλατεία Δημοκρατίας (Σιταγοράς) διαφημιζόταν το Ξενοδοχείο Ύπνου “ΔΕΛΦΟΙ”, υπό την διεύθυνση του Ι. Ε. Κατσανιώτη (ο οποίος είχε αποχωρήσει από το ξενοδοχείο “Σπλέντιτ”). Ήταν στη νότια γωνία της οδού Καραγιαννοπούλου με την πλατεία (σήμερα Πάρκου), στο ανώγειο[14] κτιρίου ιδιοκτησίας των αδελφών Αθανασίου[15]. Την εκμετάλλευση είχε ο Ευάγγελος Κουτσόβουλος. Την περίοδο της Κατοχής λειτούργησε ως τμήμα του νοσοκομείου Λαμίας. Μεταπολεμικά το ισόγειο έγινε Βιβλιοπωλείο του Κίμωνα Μπιλάλη. Τώρα, ολόκληρο το κτίριο είναι κατάστημα τράπεζας.

   Το 1932, οι αδελφοί Βούλγαρη ανέλαβαν - από τον Κωνσταντίνο Θεοδωρόπουλο εξ Υπάτης - το ιστορικό “Μέγα Ξενοδοχείον της Ευρώπης” (Grand Hotel de l’ Europe) στην πλατεία Ελευθερίας (γωνία με οδό Διάκου 2). Το μετονόμασαν σε “ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ”. Λειτούργησε στους ορόφους του κτιρίου, τη δε διαχείρισή του ανέλαβε ο Χαράλαμπος Βούλγαρης. Το ισόγειο, έγινε Καφεζαχαροπλαστείο. Το ξενοδοχείο λειτούργησε για 45 χρόνια, ένα χρόνο πριν από το θάνατο των αδελφών Θωμά και Χαραλάμπη, δηλ. μέχρι το 1977, που κατεδαφίστηκε.

   Στη γωνία των οδών των οδών Μάρκου Μπότσαρη και Νικηφόρου Ουρανού (δίπλα στα σκαλάκια από το Σιδηροδρομικό Σταθμό Λαμίας) υψώθηκε το ξενοδοχείο “ΑΚΤΑΙΟΝ”. Η υπερυψωμένη αυλή του έφτανε μέχρι την οδό Κωνσταντινουπόλεως. Ήταν κατασκευή του εργολάβου Σταύρου Χαραλαμποπούλου και ιδιοκτησίας Τελώνη.

Το ξενοδοχείο “ΑΚΤΑΙΟΝ” (φωτ. 1970)

   Ήταν το καλύτερο ξενοδοχείο της Λαμίας στο Μεσοπόλεμο. Την εκμετάλλευση είχε ο Βασίλειος Μαλάμος. Μεταπολεμικά είχε πολλές χρήσεις (Σχολές, Γυμνάσιο). Κατεδαφίστηκε στη 10ετία του ’70. Μια μικρή περιγραφή του δίνει ο Μπάμπης Κλάρας στο βιβλίο του “Η περιπέτεια ενός ανθρώπου του 20ού αιώνα” :

“… Ένα μεγάλο ξενοδοχείο με απέραντη αίθουσα καφε-ζαχαροπλαστείου και με τεράστιο κιγκλιδωτό περίβολο. Ψηλά δένδρα εδώ κι εκεί, με τάξη φυτεμένα. … Στη μεγάλη αίθουσα γίνονταν συνήθως, οι λαμιώτικοι χοροί και τα Μπαλ ντ’ ανφάν. … Εκεί πότε-πότε και συναυλίες με καλούς περιοδεύοντες καλλιτέχνες του πιάνου και του βιολιού…”

   Στην οδό Βύρωνος 23, μεταξύ των κάθετων οδών Καραγιαννοπούλου και Χατζοπούλου λειτούργησε το ξενοδοχείο “ΑΚΡΟΠΟΛ”. Έκλεισε στη δεκαετία ’90.

   Από το Σεπτέμβριο του 1936, σε νεόδμητη οικοδομή στη βόρεια πλευρά της πλατείας Λαού, γωνία με οδό Αριστοτέλους, άρχισε τη λειτουργία[16] του το ξενοδοχείο “ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ”, με διευθυντή τον Ηλία Τριάντη. Διέθετε πολυτελή επίπλωση, ζεστά νερά και λουτρά.

   Το 1936, το ξενοδοχείο (πρώην) “ΛΟΚΡΙΣ” ανακαινίστηκε και μετονομάστηκε[17] σε “ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ”, με διευθυντή το Γεώργιο Γιωτόπουλο.

   Από το 1940 έχουμε τον πόλεμο στην Αλβανία. Τον Απρίλιο του 1941 γίνεται ο βομβαρδισμός της Λαμίας από τους Γερμανούς κατακτητές, με καταστροφές σε κτίρια και με ανθρώπινα θύματα. Ακολούθησε η σκληρή περίοδος της Κατοχής. Η έλλειψη βασικών αγαθών, όπως το ψωμί, το λάδι, το κρέας, κ.ά. έφερε την πείνα. Σε συνδυασμό με το βαρύ χειμώνα που ακολούθησε, πέθαναν άνθρωποι από πείνα και κρύο. Τα καταστήματα έκλεισαν.

Ξενοδοχείο “Ο ΡΟΥΖΒΕΛΤ” (1948)

    Την περίοδο του Εμφυλίου έγινε υποχρεωτική μετακίνηση του πληθυσμού των ορεινών χωριών στη Λαμία, που όμως δεν διέθετε τόσους πολλούς χώρους φιλοξενίας. Έγινε υποχρεωτική επίταξη και κάποιων ξενοδοχείων για κάλυψη αυτών των αναγκών.

   Το 1948, άρχισε τη λειτουργία του νέο τουριστικό ξενοδοχείο στη Λαμία με τίτλο “Ο ΡΟΥΖΒΕΛΤ”, των Γ. Κούτρα και Κ. Κατσόγιαννου, στην οδό Σατωβριάνδου 21 και Έσλιν.

   Στο ανώγειο κτιρίου στη γωνία των οδών Κολοκοτρώνη και Ροζάκη-Αγγελή λειτούργησε το ξενοδοχείο ύπνου “ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ” ιδιοκτησίας Γιαννέλου. Κατεδαφίστηκε το 1980.

4.  Ονόματα ξενοδόχων της Λαμίας

   Στα χρόνια του Μεσοπολέμου το επάγγελμα “ξενοδόχος” είχε δύο διαφορετικά αντικείμενα εργασίας. Υπήρχε ο ξενοδόχος φαγητού (δηλ. εστιάτορας) και ο ξενοδόχος ύπνου. Στην προκειμένη περίπτωση είναι το δεύτερο. Από τα Βιβλία των Ι. Ν. της Λαμίας εντοπίστηκαν 12 άνθρωποι που άσκησαν το επάγγελμα του ξενοδόχου ύπνου και τελεύτησαν στη Λαμία. Φυσικά υπάρχουν και αρκετοί άλλου, που δεν απεβίωσαν στη Λαμία και κατάγονταν από άλλα μέρη. Ο Κων. Πάντος ήταν πρόσφυγας (απ’ την Κωνσταντινούπολη) και ήταν υπάλληλος, ενώ οι άλλοι ήταν ιδιοκτήτες. Ο Στράτος Χαδούλης ήρθε στη Λαμία από αλλού και μεταπολεμικά ασχολήθηκε με τη ζαχαροπλαστική, όπου και διέπρεψε. Οι υπόλοιποι δηλώθηκαν με καταγωγή τη Λαμία.

   Ακολουθεί πίνακας με περισσότερα στοιχεία γι’ αυτούς. Τα ονόματα δεν είναι με αλφαβητική σειρά, αλλά με χρονολογική σειρά (από τους παλιότερους προς τους νεότερους). Για τους 2 τελευταίους τα στοιχεία είναι ελλιπή . Δίνεται ο πίνακας :

α/α	Ονοματεπώνυμο	έτη	ηλικία	επάγγελμα
1.	Χρήστος Δ. Κουτσούκος (Ν)	1862-1935	73	ξενοδ. ύπνου
2.	Τριανταφύλλου Γεώργιος Π. (Δ)	1869-1946	77	ξενοδόχος
3.	Νικόλ. Ζαγκλάρας (Π)	1876-1936	60	ξενοδόχος
4.	Στυλιανός Παρίσης (Π)	1877-1917	40	ξενοδόχος
5.	Καρφής Αλέξανδρος Νικολ. (Ε)	1882-1951	69	ξενοδόχος ύπνου
6.	Τριάντης Ευστάθιος (Ε)	1883-1956	73	ξενοδόχος ύπνου
7.	Κων/ντίνος Τσάμης (Ν)	1884-1940	56	ξενοδόχος
8.	Γιωτόπουλος Γεώργιος Δ. (Ε)	1891-1952	61	ξενοδόχος ύπνου
9.	Ιωάννης Αθαν. Καζής (Ν)	1896-1953	57	ξενοδόχος
10.	Πάντος Κωνσταντίνος Δημητρ. (Ε)	1903-1938	35	υπάλλ. ξενοδοχείου
11.	Χαϊδούλης Στράτος			ξενοδ. ύπνου
12.	Παπαϊωάννου Χ.			ξενοδ. ύπνου

Σημείωση : Η ενορία του τόπου κατοικίας γράφεται με το γράμμα σε παρένθεση. Έτσι είναι :  Θ = Αγ. Θεοδώρων, Ν = Αγ. Νικολάου, Π = Παναγίας Δέσποινας και Ε= Ευαγγελίστριας. Δεν βρέθηκαν ξενοδόχοι που διέμεναν στη ζώνη της ενορίας του Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου.

---

   Σε μορφή μικρού βιογραφικού θα δοθούν περισσότερα στοιχεία (όπου είναι αυτό δυνατόν) για τους : Ευστάθιο Β. Τριάντη, Ηλία Β. Τριάντη και Αφούς Βούλγαρη.

Ευστάθιος Τριάντης (1883-1956) : Γεννήθηκε στην Άμφισσα το 1883. Πατέρας του ήταν ο Βασίλειος Ευστ. Τριάντης και μητέρα του η Χρυσαφούλα Ηλ. Λιακώνη (1850-1928). Ο Ευστάθιος ασχολήθηκε με ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Στη Λαμία ανέλαβε τη διεύθυνση του κεντρικού Ξενοδοχείου «Αχίλλειον» στην πλατεία Ελευθερίας.

   Το όμορφο κτίριο του ξενοδοχείου ιδιοκτησίας Παναγιώτου, που κτίστηκε[18] το 1912 ήταν επιχείρηση σε διαφορετικές περιόδους των Π. Παναγιώτου - Κ. Λάμπρου και του Ευσταθίου Τριάντη, μέχρι τη δεκαετία του ’30. Περιήλθε στην ιδιοκτησία του Γεωργίου Τελώνη  (1890-1966) και συνέχισε τη λειτουργία του μεταπολεμικά ως ξενοδοχείο με διευθυντή το Φώτη Πανάγο[19]. Άλλαξε χρήση τη δεκαετία του ’70, με τη στέγαση των γραφείων της Στ’ Εκπαιδευτικής Περιφέρειας. Το 1981 κατεδαφίστηκε.

    Ο Ευστάθιος Τριάντης πέθανε στις 6-2-1956, σε ηλικία 73 ετών.

----

Ηλίας Β. Τριάντης (1887-1971) : Αδελφός του Ευσταθίου Τριάντη. Ο Ηλίας γεννήθηκε στην Άμφισσα το 1887. Η πατρική του οικογένεια είχε 4 κόρες και 2 γιους. Ο Ηλίας, όπως και ο Ευστάθιος, εγκαταστάθηκε στη Λαμία και ασχολήθηκε με ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Από το 1936, είχε τη διεύθυνση του Ξενοδοχείου «Εμπορικόν» στα βόρεια της πλατείας Λαού (δίπλα στα σκαλάκια). Το κτίριο τότε (το 1936) ήταν νεόδμητο και διαφημιζόταν για  τα ζεστά νερά και τα λουτρά του. Το κτίριο υπάρχει μέχρι σήμερα.

   Στο ισόγειο λειτουργούσε καφενείο με τον ίδιο τίτλο. Ο Ηλίας Τριάντης πέθανε το 1971 σε ηλικία 84 ετών.

---

Αδελφοί Βούλγαρη: Κατάγονταν απ’ την Υπάτη. Ήταν τρία αδέλφια,  Θωμάς (1901-1978), Παναγιώτης (1907-1999) και Χαράλαμπος (1913-1978). Στην Υπάτη διατηρούσαν καφεζαχαροπλαστείο.

  Στη Λαμία, μέχρι το 1931, την εκμετάλλευση του μεγάλου κτιρίου (Ξενοδοχείο Grand Hotel de l’ Europe) στη νότια πλευρά της πλατείας Ελευθερίας και γωνία με οδό Διάκου 2, είχε ο Κωνσταντίνος Θεοδωρόπουλος, που ήταν και συγγενής των αδελφών Βούλγαρη. Αυτός τους πρότεινε να αναλάβουν την επιχείρησή του, εφόσον ο ίδιος θα αποχωρούσε λόγω συνταξιοδότησης.

   Έτσι, τον επόμενο χρόνο (1932), οι αδελφοί Βούλγαρη ήρθαν στη Λαμία και την ανέλαβαν συνολικά, δηλ. όλους τους ορόφους του κτιρίου. Στους ορόφους λειτούργησε το Ξενοδοχείο Ύπνου “Κεντρικόν”, τη διαχείριση του οποίου ανέλαβε ο Χαράλαμπος Βούλγαρης. Το ισόγειο, έγινε Καφεζαχαροπλαστείο. Το ξενοδοχείο λειτούργησε για 45 χρόνια, ένα χρόνο πριν από το θάνατο των αδελφών Θωμά και Χαραλάμπη, δηλ. μέχρι το 1977, που κατεδαφίστηκε. Θυμίζουμε ότι ιδιοκτήτης του κτιρίου ήταν ο Αθανάσιος Γραμματίκας.

   Στα χρόνια της λειτουργίας του, έγινε γνωστό σε όλη την Ελλάδα για την εξαιρετική του θέση στο κέντρο της Λαμίας, την ποιότητα των γλυκισμάτων του  και την ποιότητα των υπηρεσιών από τους επαγγελματίες αδελφούς Βούλγαρη.

Επίλογος

   Στα μεταπολεμικά χρόνια, η οικοδομική δραστηριότητα απέδωσε στη Λαμία νέα χρηστικά κτίρια, τα οποία έγιναν στη θέση εξαιρετικών όμορφων νεοκλασικών, που όμως θα έπρεπε να διατηρηθούν. Με την κυκλοφορία πολλών αυτοκινήτων έκαναν ασφυκτική τη ζωή της πόλης. Χάθηκαν όμορφα κτίσματα (“Αχίλλειον”, “Κεντρικόν”, μέγαρο Τσάλλη, “Ακταίον”, κ.ά.) ή αφέθηκαν στη φθορά του χρόνου (ξενοδοχείο “Ελλάς”) μειώνοντας την αισθητική του κέντρου και το χαρακτήρα της πόλης. Η πλατεία Ελευθερίας έγινε ένα «πηγάδι», κυκλωμένη από τα πολυώροφα αντιαισθητικά κτίρια.

  Έπρεπε να διατηρηθεί η παλιά πόλη και να αναπτυχθεί η νέα Λαμία περιφερειακά. Μην ξεχνούμε ότι η Λαμία - ειδικά στην πόλη κάτω του Κάστρου - έχει διατηρήσει ρυμοτομικά χαρακτηριστικά από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Απλά τα παλιά σοκάκια έγιναν δρόμοι (στενοί αναγκαστικά), όμως τα κτίρια από ισόγεια ή διώροφα που ήταν παλιότερα, δεν έπρεπε να μετατραπούν σε πολυώροφα.

  Από τη δεκαετία του ’60 και μετά η πόλη απέκτησε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, όπως το “ΛΕΩΝΙΔΑΙΟΝ”, στην πλατεία Ελευθερίας, το “ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ[20]” στην οδό Χατζοπούλου 25, το ξενοδοχείο “ΣΑΜΑΡΑΣ[21]” στην πλατεία Διάκου και το “ΔΕΛΤΑ” στην οδό Καποδιστρίου 41. Επίσης πολλές άλλες μονάδες διαφόρων μεγεθών (ΑΘΗΝΑ, ΕΛΕΝΑ, ΝΕΟΝ ΑΣΤΡΟΝ, AMERICA, ΝΑΝΑ, ΘΕΡΜΟΠΥΛΑΙ, ΑΙΓΛΗ, ΦΘΙΑ, κ.ά.).

   Όμως η Λαμία και η ευρύτερη Φθιώτιδα δεν κατάφερε (παρά τις όποιες προσπάθειες προβολής) να γίνει τουριστικός προορισμός και παραμένει πέρασμα. Οι διακηρύξεις των αυτοδιοικητικών για ανάπτυξη και προβολή του ιστορικού τριγώνου Θερμοπύλες-Αλαμάνα-Γοργοπόταμος έμειναν μάλλον λόγια, αλλά για τους επαγγελματίες ξενοδόχους και τους ανθρώπους της εστίασης αποτελεί όνειρο. Κρίμα, γιατί “τα όνειρα[22] σαν καίγονται, κάνουν πολύ βαριά μυρωδιά.”.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

               φυσικός

------------------------------------

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΝΑΦΟΡΕΣ – ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1.       Βιβλία Ιερών Ναών της Λαμίας

2.       Παλιά συμβόλαια το Ιστορικό Αρχείο Λαμίας.

3.       εφ. ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, 1870, Λαμία.

4.       εφ. ΕΥΝΟΜΙΑ, 1882, Λαμία

5.       Μαρίας Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου :  βιβλίο “Αγαπητοί μου συμπολίτες …  Λαμιώτικα”, Λαμία, 2003.

6.       εφ. “Εθνικός Αγών”, 1961, 1977, 1978, 1981, Λαμία.

7.       Μαρίας Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου : “Χάνια και χαντζήδες της Λαμίας (19ος -20ός αι.)”, Πρακτικά 2ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας 20-21 Σεπτ. 2003, σελ. 112-140, Λαμία 2005.

8.      εφ. “Η ΕΠΑΡΧΙΑ”, 1927-1940, Λαμία.

9.       Αθανασίου Κ. Μπαλωμένου :  “Δρόμοι, Καταστήματα και Ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (δεκαετία ’30)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, Λαμία.

10.   Γεωργίου Αλεξ. Πλατή :  «Λαμία», έκδοση Δήμου Λαμιέων, 1973, Αθήναι.

11.    Νικ. Δαβανέλλος : “ΛΑΜΙΑ, το χρονικό μιας πόλης”, 1994, Λαμία.

12.    Νικ. Δαβανέλλος : “ΛΑΜΙΑ, η ρεκλάμα (1850-1967)”, έκδ. Δήμου Λαμιέων, 1998, Λαμία.

13.    Μιλτ. Μπούκα : “Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος του έτους 1876”, εν Αθήναις, έτος Α’, 1875.

14.    Κωνστ. Μπαλωμένου : “Η Ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας (1911-1958)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2003, Λαμία.

15.    www.pass2greece.gr

16.    http://www.dratte.gr/ARTHRA/2006hotelstory.

17.    www.yadeshotels.gr

18.   http://www.glhs.gr/default.php?pid=62&art_id=58

19.    Ευθ. Αδάμη – Τάκη Ευθυμίου : “Παλιά χάνια στη Δυτική Φθιώτιδα”, στην ποιοτική ιστοσελίδα (μπλογκ) http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com

20.   Βικιπαίδεια

-----------------------------------------------
Δημοσιεύτηκε στην εφ. “ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ”, σε συνέχειες από το φ. 20999-21002, σελ. 6, από τις 9-12 Δεκ. 2015, Λαμία.

-------------------------------

        ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Η λέξη καταγώγιο δεν είχε μειωτική έννοια την εποχή εκείνη. Προέρχεται από το ρήμα κατάγομαι.

[2] Υπήρχαν και τριώροφα κτίρια. Γνωστά είναι το Λεωνιδαίο στην Ολυμπία, της Επιδαύρου (100 δωματίων), της Δήλου, κ.ά.

[3] Μαρίας Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου : “Χάνια και χαντζήδες της Λαμίας (19ος -20ός αι.)”, Πρακτικά 2ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας 20-21 Σεπτ. 2003, σελ. 112-140, Λαμία 2005.

[4] Ο πατέρας του Γεώργιος είχε χάνι στο δρόμο Αλαμάνας-Θερμοπυλών, που πούλησε (λόγω των ληστών) και ο γιος του Δημήτριος αγόρασε το οικόπεδο αυτό, όπου έκτισε το Χάνι.

[5]  Πρώην μετανάστη στην Αμερική.

[6] Ήταν σαμαράς, πεταλωτής και πρακτικός κτηνίατρος.

[7] Στο Ιππικό που υπηρέτησε έμαθε πολλά από τους κτηνιάτρους του Στρατού. Οι διαγνώσεις του στα άρρωστα ζώα που έφερναν στο Χάνι του ήταν καλύτερες από αυτές του κτηνιάτρου της Λαμίας Τηλέμαχου Μαρκουλή.

[8] Κωνσταντ. Αθ. Μπαλωμένου : “Από την περιοχή Λαμίας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1922)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-13, Λαμία.

[9] Κωνστ. Μπαλωμένου : “Η Ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας (1911-1958)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2003, Λαμία.

[10] Οι λούστροι της πλατείας Σιταγοράς (Πάρκου) τον έλεγαν “Σουλτάνο”.

[11] Είναι έργο του πολιτικού μηχανικού Γ. Τσιλαλή.

[12] Ήταν το πρώτο κτίριο της Αθήνας που κτίστηκε με μπετόν.

[13] Την περίοδο 1920-25 ήταν κατοικία του ιδιοκτήτη Σπύρου Πετρόπουλου.

[14] Στο ισόγειο (τη 10ετία του ’30) ήταν τσαγκάρικο.

[15] Ήταν ο Αθανάσιος (γεωπόνος) και ο Ευάγγελος (χειρουργός γιατρός).

[16] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1120, σ. 4, Σάββατο 5–9–1936, Λαμία.

[17] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1106, σ. 4, 21-7-1936, Λαμία.

[18] Βλ. Νικ. Δαβανέλλου «Λαμία, Το χρονικό μιας πόλης, 1994, Αθήνα.

[19] Τη δεκαετία του ’30, ήταν διευθυντής του καφενείου «Βοστώνη».

[20] Ιδιοκτησίας Χρ. Παπαγεωργίου.

[21] Εγκαινιάστηκε το 1974. Τα σχέδια και η μελέτη ήταν του αρχιτέκτονα Β. Φρόντζου. Ιδιοκτήτες του είναι οι αδελφοί (Θωμάς και Πούλιος) Σαμαράς. Ο προϋπολογισμός ήταν 20 εκατ. δρχ. Διαθέτει 64 δωμάτια και 124 κλίνες, μεγάλη αίθουσα συνεστιάσεων-συνεδρίων, σαλόνια και υπόγειο γκαράζ. [εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, σ. 2, 14-4-1974, Λαμία]

[22] Ρήση του Μενέλαου Λουντέμη.