Σύνδεση των πόλεων, χωριών και οικισμών της Φθιώτιδας με το ηλεκτρικό δίκτυο της ΔΕΗ

Περιμένοντας το ηλεκτρικό ρεύμα

Εισαγωγή

Λάμπα πετρελαίου

   Το αγαθό του ηλεκτρικού ρεύματος ήρθε στη Λαμία το 1911, μετά την ίδρυση και λειτουργία του Εργοστασίου της Ηλεκτρικής Εταιρείας Λαμίας. Η Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας ήταν μια ιδιωτική εταιρεία, που είχε σύμβαση[1] με το Δήμο Λαμίας, διάρκειας 45 χρόνων, να παράγει και παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στην πόλη (κατοικίες, εργαστήρια, βιοτεχνίες, βιομηχανίες) και για δημοτικό φωτισμό. Αρχικά με ατμομηχανές και στη διάρκεια του Μεσοπολέμου με πετρελαιομηχανές, που κινούσαν τις ηλεκτρικές γεννήτριες, η παραγωγή[2] έφτασε (στη δεκαετία του ’30) τη συνολική ισχύ 950 ίππων, από την οποία οι 600 ίπποι δίνονταν[3] στην πόλη.

   Ακολούθησαν σε αρκετή χρονική καθυστέρηση οι κωμοπόλεις της Φθιώτιδος με μικρές ιδιωτικές ηλεκτρικές εταιρείες συνήθως σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, όπως στη Στυλίδα, Υπάτη, Αμφίκλεια, Μακρακώμη, Σπερχειάδα, κλπ., καθώς επίσης στο Καρπενήσι, μέχρι και το Μικρό Χωριό στην Ευρυτανία. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια ήταν μικρή και προοριζόταν κυρίως για φωτισμό.

  

1.       Η ίδρυση της ΔΕΗ

   Από τα χρόνια της Κατοχής, αλλά ιδίως μετά απ’ αυτήν, από διάφορους φορείς όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και η U.N.R.R.A.[4] , εκπονήθηκαν μελέτες για αξιοποίηση των φυσικών πηγών (πλουτοπαραγωγικών) της Ελλάδος. Πριν ακόμη λήξει ο Εμφύλιος, το 1948, η αμερικανική εταιρεία EBASCO Services υπέβαλε έκθεση για το ενεργειακό πρόγραμμα της Ελλάδος που προέβλεπε την κατασκευή υδροηλεκτρικών και θερμοηλεκτρικών εργοστασίων, την ενοποίηση του ηλεκτρικού δικτύου και τον καθορισμό ενιαίας τιμής κατανάλωσης.

   Να σημειωθεί ότι την περίοδο αυτή, υπήρχαν στην Ελλάδα 385 ηλεκτρικές εταιρείες. Απ’  αυτές οι 263 εταιρείες ήταν ιδιωτικές και είχαν απλή άδεια λειτουργίας, ενώ άλλες 54 είχαν προνομιακή άδεια. Οι υπόλοιπες 58 ηλεκτρικές εταιρείες ήταν δημοτικές ή κοινοτικές. Τέλος υπήρχαν και άλλες 10 ιδιωτικές ηλεκτρικές εταιρείες χωρίς άδεια!

   Στις 20 Ιουλίου 1950 υπογράφτηκε σύμβαση μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της αμερικανικής εταιρείας Ebasco, με την οποία η τελευταία αναλάμβανε την ανάπτυξη και λειτουργία εθνικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας.
Το πρώτο ενεργειακό πρόγραμμα[5] της Ebasco εκπονήθηκε για την περίοδο 1951-1955.

   Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θεωρήθηκε υπηρεσία κοινής ωφέλειας και γι’  αυτό εθνικοποιήθηκε η παραγωγή και η διανομή της. Τον Αύγουστο του 1950 (ΦΕΚ αρ. φ. 169/7-08-1950) με το νόμο Περί ιδρύσεως δημοσίας επιχειρήσεως ηλεκτρισμού, συστήθηκε η ΔΕΗ[6]. Από τον ιδρυτικό της νόμο η ΔΕΗ διατήρησε το αποκλειστικό προνόμιο κατασκευής, λειτουργίας και εκμετάλλευσής (υδροηλεκτρικών και θερμικών) εργοστασίων, χρησιμοποιώντας κυρίως εθνικά καύσιμα, της κατασκευής εθνικού δικτύου μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και της διάθεσης-πώλησης του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος.

   Με τις προϋπάρχουσες Ηλεκτρικές Εταιρείες η ΔΕΗ υπέγραφε συμβάσεις, για ένα μεταβατικό χρονικό διάστημα. Με τη λήξη των συμβάσεων ανάμεσα στο Ελληνικό Δημόσιο και στις ιδιωτικές εταιρείες, το προνόμιο της ΔΕΗ[7] επεκτάθηκε και στις περιοχές των εταιρειών αυτών.

2.      Συνύπαρξη Ηλεκτρικών Εταιρειών και ΔΕΗ

   Το 1949, η Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας (με τεχνικό προϊστάμενο τον Απόστολο Χρυσοχοΐδη) ανέλαβε – για λογαριασμό της ΔΕΗ - να κάνει μελέτη προγραμματισμού και αποτύπωσης του νέου δικτύου της ΔΕΗ. Την υλοποίηση πραγματοποίησε ο νεαρός τότε Λαμιώτης φοιτητής στο ΕΜΠ Απόστολος Κουλαμάς[8] (με 3 βοηθούς) και με πολλές μετρήσεις (σε 4 μήνες) ολοκλήρωσε το σχέδιο[9] του δικτύου, που εγκρίθηκε τελικά.

   Το 1951 έληξε η  ισχύς της Σύμβασης[10] Ηλεκτροφωτισμού της Λαμίας, η οποία είχε υπογραφεί από το Δήμο Λαμίας με την Ηλεκτρική Εταιρεία και είχε ανανεωθεί το 1931για διάρκεια 20 χρόνων. Η αναμονή του δικτύου της ΔΕΗ, παρέτεινε άτυπα την παροχή ρεύματος για ηλεκτροφωτισμό της πόλης.

Μηχανές της Ηλεκτρικής Εταιρείας Λαμίας (φωτ. 1956)

   Από τις αρχές του 1953, οι τότε  βουλευτές της Φθιώτιδος με επικεφαλής τον Ιωάννη Γρ. Μακρόπουλο, που ήταν και πρόεδρος της Βουλής έκαναν παρέμβαση στον υπουργό Βιομηχανίας για επέκταση του ηλεκτρικού δικτύου της ΔΕΗ, από τον ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αλιβερίου (ιδρύθηκε το 1953) στην Ανατολική και Δυτική Φθιώτιδα και τη λεκάνη του Σπερχειού για αρδεύσεις των κτημάτων αλλά και πρόοδο των λουτροπόλεων Υπάτης και Πλατυστόμου. Οι τεχνικοί μελέτησαν την ίδρυση Κεντρικού Σταθμού στη Λαμία για διανομή του ρεύματος. Ο Ιωάν. Μακρόπουλος ενημέρωσε[11] σχετικά τον τότε δήμαρχο Λαμίας Σπ. Πετρόπουλο.

   Από τον Ιούνιο του 1955, η ΔΕΗ δημιούργησε στη Λαμία Γραφείο διανομής ηλεκτρικού ρεύματος. Το ηλεκτρικό δίκτυο - έως τότε - είχε φτάσει μέχρι τον Αχινό και έλαβαν ρεύμα τα χωριά Ανθήλη, Μεγ. Βρύση, Αυλάκι, Αγ. Μαρίνα, Καραβόμυλος και Αχινός. Από την περιοχή του τότε συνοικισμού Άμπλιανης Λαμίας είχαν ήδη υποβληθεί 40 αιτήσεις ηλεκτροδότησης κατοίκων και κτηματιών, για άντληση νερού και για ηλεκτροφωτισμό των οικιών. Βιομηχανικό ρεύμα ζήτησαν από τη ΔΕΗ οι βιομηχανίες Ράμμου, Κίτσου, Αλεξιά και Κοτρωνιά. Η τιμή του ρεύματος  καθοριζόταν αναλόγως της καταναλώσεως, π.χ. 1,60 δρχ./KWh μέχρι τα 100 KW.

Διαφήμιση ηλεκτρικών συσκευών

στον τύπο της Λαμίας (1951)

    Στη λεκάνη της Γραβιάς το πρόγραμμα της ΔΕΗ περιλάμβανε την ηλεκτροδότηση 4 χωριών. Από τα πρώτα που ζήτησαν ηλεκτρικό ρεύμα ήταν το Παλαιοχώρι[12].

   Στις 21-1-1956 ηλεκτροφωτίστηκε η Στυλίδα[13] από το δίκτυο της ΔΕΗ (μέσω του παλαιού δικτύου της ηλεκτρικής εταιρίας Στυλίδος). Έγινε η σχετική τελετή. Βιομηχανικό ρεύμα έλαβε η “Ελαιουργική” Στυλίδος.

   Η Υπάτη ακόμα διατηρούσε τον ηλεκτροφωτισμό της με τη λειτουργία μιας μικρής γεννήτριας με πολλά έξοδα από την Κοινότητα (δαπανούσε 1.100 κιλά καύσιμο σε 20 ημέρες). Η παραγωγή ρεύματος ήταν ελάχιστη και αδυνατούσε να κινήσει ξυλουργικά εργοστάσια, αλευρόμυλους, κ.ά. Έτσι από τις αρχές του 1956 η Υπάτη ζητούσε επέκταση[14] του δικτύου της ΔΕΗ και σύνδεση. Από την 1-6-1956 η Ροδίτσα[15] ηλεκτροφωτίστηκε από το δίκτυο της ΔΕΗ.

   Τον Ιούνιο του 1956 η Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας, με τηλεγράφημα προς τον Υπουργό Βιομηχανίας, ζητούσε έγκριση για αύξηση κατά 15% του τιμολογίου της, λόγω επισκευών[16] σε μηχανές και στο δίκτυο. Ακολούθησε τηλεγράφημα από το δήμαρχο Λαμίας Ι. Παπασιόπουλο, που διαμαρτυρόταν[17] για την αύξηση 15% στην τιμή της ηλεκ. ενέργειας από την Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας. Καλούσε δε τους καταναλωτές να μην πληρώσουν λογαριασμούς μέχρι τελικής απάντησης.

Τα παιδιά του χωριού βλέπουν τα σύρματα της ΔΕΗ

   Από 1ης Αυγούστου 1956 ίσχυσε το ενιαίο τιμολόγιο[18] ηλεκτρικής ενέργειας. Η τιμή του φωτιστικού ρεύματος ορίστηκε σε 1,90δρχ./KWh, ενώ του αρδευτικού και βιομηχανικού ρεύματος μειώθηκε μέχρι 0,26δρχ./KWh (αναλόγως της καταναλώσεως). Η ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας εξακολουθούσε να λειτουργεί παρέχοντας ρεύμα με τις δικές της εγκαταστάσεις (υπό τον έλεγχο της ΔΕΗ), αλλά γίνονταν διαπραγματεύσεις για την αποζημίωσή της, λόγω απαλλοτρίωσης.

   Αν αυξανόταν (όπως και αναμενόταν) η κατανάλωση ρεύματος, τότε την παροχή θα αναλάμβανε η ΔΕΗ (αλλά απαιτείτο η αντικατάσταση του υπάρχοντος δικτύου και των ηλεκ. εγκαταστάσεων με νέες για ρεύμα υψηλότερης τάσης. Το παλαιό δίκτυο είχε μικρούς στύλους με σημαντική φθορά και δεν επέτρεπαν περισσότερα καλώδια λόγω του τριφασικού ρεύματος. Γι’ αυτό έπρεπε να αντικατασταθούν. Το 1956 έληγε η σύμβαση της Ηλεκτρικής Εταιρείας Λαμίας με το Δήμο Λαμίας (είχε διάρκεια 45 ετών, αρχίζοντας από το 1911).

   Ένας βασικός άξονας του εξηλεκτρισμού της χώρας ήταν το μεγάλο έργο των εξαγορών. Με το νόμο 3523/1956, η ΔΕΗ ανέλαβε και την εξαγορά των υφιστάμενων τοπικών ηλεκτρικών εταιρειών (415 επιχειρήσεις, κυρίως μικρές και μεσαίες και μία πολύ μεγάλη η ΗΕΑΠ[19]). Το έργο των εξαγορών ξεκίνησε το 1956 και ολοκληρώθηκε το 1968 (η τελευταία ηλεκτρική εταιρείας που εξαγοράστηκε ήταν ο «Γλαύκος» της Πάτρας).

   Στη δυτική Φθιώτιδα[20] ο εξηλεκτρισμός καθυστερούσε. Οι κωμοπόλεις με τις μικρές ηλεκτρικές εταιρείες δύσκολα κατάφερναν να λειτουργούν. Οι κάτοικοι πλήρωναν (πριν εφαρμοστεί η ενιαία τιμή) 7 δρχ./KWh.  Όταν η ενιαία τιμή έγινε 1,80 δρχ. ζήτησαν ηλεκ. ρεύμα, αλλά τα έξοδα παροχής ήταν ασύμφορα. Όσοι είχαν ήδη ρεύμα πλήρωναν 1,80 δρχ., τη δε διαφορά πλήρωνε η ΔΕΗ. Οι ηλεκτρικές επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να δώσουν περισσότερο ρεύμα για παραγωγικούς σκοπούς. Αυτά αφορούσαν τις κωμοπόλεις, Υπάτης, Μακρακώμης και Σπερχειάδας. Τα χωριά ζούσαν ακόμα στο σκοτάδι (με λύχνο και λάμπα).

Διαφήμιση στον τοπικό τύπο της  Λαμίας (1957)

    Το 1957, η Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας (που πλέον υπαγόταν στη ΔΕΗ) απέλυσε[21] : 3 εισπράκτορες, 6 μηχανικούς-εργοδηγούς, 5 ηλεκτροτεχνίτες, 1 λογιστή και την καθαρίστρια. Επίσης απέλυσε και τον τεχνικό προϊστάμενο της Εταιρείας τον ηλεκτρολόγο-μηχανολόγο Απόστ. Χρυσοχοΐδη. Όλοι οι παραπάνω[22] με βάση το Ν. 2112)20, έλαβαν αποζημίωση.

   Το Μάιο του 1957 η ΔΕΗ μελετούσε[23] τον τρόπο παροχής ρεύματος από το δικό της δίκτυο, για ενίσχυση του ηλεκτροφωτισμού της Λαμίας, που ήταν ανεπαρκής από την Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας. Αυτό θα γινόταν όταν η ΔΕΗ θα ολοκλήρωνε την εγκατάσταση του δικού της δικτύου στην πόλη (με πιθανότητα αυτό να είναι υπόγειο).

   Από τις 17 Ιουλίου 1957, η ΔΕΗ χορήγησε ηλεκτρικό ρεύμα στην Πελασγία[24]. Παρά τη 10μηνη καθυστέρηση από πολλές αιτίες και την αδράνεια του κοινοτικού συμβουλίου, το ηλεκτρικό φως αντικατέστησε το σκότος και τη μυρωδιά του πετρελαίου.

   Από τις 11 Νοεμβρίου 1957 το Λιανοκλάδι[25] φωτίστηκε με ηλεκτρικό ρεύμα της ΔΕΗ. Όλα τα σπίτια ηλεκτροφωτίστηκαν και συντόμως θα ακολουθούσε και ο κοινοτικός φωτισμός. Επίσης, από το τέλος Οκτωβρίου 1957 ηλεκτροφωτίστηκε και ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Λειανοκλαδίου.

   Από την 1η Δεκεμβρίου 1957, η ΔΕΗ εξαγόρασε[26] τις Ηλεκτρικές Εταιρίες Καρπενησίου, Μικρού Χωριού και Μακρακώμης. Θα ακολουθούσε η εξαγορά της εταιρίας Σπερχειάδος.

   Το Μάρτιο του 1958, έγινε επεισόδιο[27] μεταξύ του δημάρχου Λαμίας Ιωάν. Παπασιοπούλου και τεχνικών της ΔΕΗ, που ανέσκαβαν κεντρικά σημεία της πόλης (πλατεία Πάρκου) για να βάλουν κολόνες, παρά τη συμφωνία δημάρχου - γεν. διευθυντή ΔΕΗ, για εσωτερικό δίκτυο υπόγειο ή επιτοίχιο. Επιπλέον η ΔΕΗ ζήτησε οικονομική συμμετοχή του Δήμου για να γίνει υπόγειο δίκτυο! Κορύφωση ήταν η απειλή προς το δήμαρχο ότι η ΔΕΗ θα αποχωρήσει από τη Λαμία!

   Το 1958 ανακοινώθηκε η πρόθεση της ΔΕΗ να εξαγοράσει[28] την Ηλεκτρική Εταιρία Στυλίδος. Η ΔΕΗ θα αναλάμβανε τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης.

   Τον Οκτώβριο του 1958 διατυπώθηκαν πολλά παράπονα[29] για το φωτισμό στη Λαμία από τη ΔΕΗ (για πλημμελή φωτισμό, διακοπές ρεύματος σε ώρες εργασίας και τη νύχτα χωρίς ειδοποίηση, για αναρμοδιότητα σε περιπτώσεις βλαβών και διακοπής και την επιβολή υποχρεωτικού τέλους 89 δρχ./μήνα για τα αγροκτήματα). Η παλαιά εταιρία έλεγαν ότι εξυπηρετούσε καλύτερα την κατάσταση. Να επισημάνουμε ότι το έτος αυτό σταμάτησαν οι μηχανές της Ηλεκτρικής Εταιρείας Λαμίας οριστικά.

   Η πίεση προς τους τότε ιθύνοντες είτε της ΔΕΗ είτε τους πολιτικούς ήταν μεγάλη, ώστε δεν υπήρχε τάξη και σειρά στην ηλεκτροδότηση. Έτσι οικισμοί ή χωριά που βρίσκονταν πάνω στους άξονες των δικτύων μεταφοράς να μην ηλεκτροδοτούνται. Φυσικά ήταν αναγκαία η δημιουργία του εσωτερικού δικτύου του οικισμού, που πολλές φορές έλειπε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η διαμαρτυρία[30] της κοινότητας Αχλαδίου που δεν ηλεκτροφωτίστηκε, όταν το κεντρικό δίκτυο της ΔΕΗ περνούσε στη δημόσια οδό σε απόσταση 1χλμ., ενώ τα γειτονικά χωριά Αχινός, Ράχες, Καραβόμυλος, κλπ. ηλεκτροδοτήθηκαν.

Ανακοίνωση της ΔΕΗ (25-6-1959)

    Στα μέσα του 1959, η ΔΕΗ για την αντικατάσταση των λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού  της Λαμίας και για ενοίκιο ζητούσε 100 χιλ. δρχ., απειλώντας διακοπή φωτισμού! Αντίθετα ο Δήμος Λαμίας απαιτούσε[31] περισσότερα για ενοίκια και χρήση των κτιρίων του από τη ΔΕΗ. Για λύση της διαφοράς ορίστηκε συνάντηση του δημάρχου Λαμίας Ιωάν. Παπασιοπούλου (και του δικηγόρου κ. Μιλτ. Δούμα) με το γενικό Διευθυντή της ΔΕΗ. 

  Με ανακοίνωσή[32] της η ΔΕΗ ανέφερε τη σύνδεση του υποσταθμού Λαμίας με τον υδροηλεκτρικό σταθμό Ταυρωπού (ποταμού Μέγδοβα) για παροχή υψηλής τάσης 150.000 βολτ. Ανάλογη διαμαρτυρία με το Αχλάδι, διατύπωσε τον Αύγουστο του 1959 και το Μοσχοχώρι[33] ζητώντας ηλεκτροφωτισμό, αν και βρίσκεται στη δημόσια οδό Λαμίας-Αθηνών, απ’ όπου διέρχεται το εθνικό δίκτυο της ΔΕΗ. Μάλιστα η ΔΕΗ ζήτησε ποσό 200.000 δρχ. για την ηλεκτροδότηση!

3.      Επέκταση των ηλεκτροδοτήσεων από τη δεκαετία του ’60 και πλέον

   Από την αρχή της νέας δεκαετίας οι κοινότητες πιέζουν για σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ, η οποία έχε ένα τεράστιο έργο να πραγματοποιήσει, πρώτα με τη δημιουργία μονάδων ηλεκτροπαραγωγής όπως ο ατμοηλεκτρικός σταθμός Πτολεμαΐδας και ο υδροηλεκτρικός σταθμός Ταυρωπού, τη δημιουργία εθνικού δικτύου μεταφοράς (πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα), υποσταθμών (με μετασχηματιστές) και εσωτερικών δικτύων διανομής. 

Έκδοση Ομολογιακού Δανείου από τη ΔΕΗ

   Αρχές του 1961. Διαμαρτυρία από την Ομβριακή[34], τη μεγαλύτερη κοινότητα της επαρχίας Δομοκού, που ζητούσε ηλεκτροφωτισμό. Η ΔΕΗ για την ηλεκτροδότηση της Ομβριακής απ’ το Δομοκό, ζητούσε το υπέρογκο ποσό των 700 χιλ. δρχ.! Αντίθετα, στις 10-3-1961  “μετά από μίαν 20ετίαν” ηλεκτροφωτίστηκε το Σερνικάκι[35] στην επαρχία Δωρίδος. Τον Απρίλιο του 1961, μετά από την ηλεκτροδότηση[36] των οικιών στον Άγιο Γεώργιο Τυμφρηστού, έγινε και ο δημοτικός φωτισμός των οδών.

   Στη Λαμία, επήλθε συμφωνία[37] μεταξύ της ΔΕΗ και του Δήμου Λαμίας που θα παίρνει 1.250.000 δρχ. για το δημοτικό φωτισμό (υποδομή) της. Η Λαμία, η Στυλίδα και το Καρπενήσι έχουν πλέον αντικαταστήσει το παλιό τους δίκτυο και συνδέθηκαν με το δίκτυο της ΔΕΗ. Η ηλεκτροδότηση επεκτάθηκε σε Μώλο, Καμένα Βούρλα και Άγιο Κωνσταντίνο. Στο Καρπενήσι γινόταν επέκταση για το Μικρό Χωριό (που πριν ηλεκτροδοτούνταν από τοπικό Σταθμό), με νέα επέκταση προς το Μεγάλο Χωριό, το Κλαυσί και τον Άγ. Νικόλαο. Στη Λοκρίδα ετοιμάζονταν μελέτες για 300 φρέατα (σε Αγ. Τριάδα, Μώλο, Αγ. Σεραφείμ,  Σκάρφεια), για άλλα 840 φρέατα στην περιοχή Αταλάντης και 185 φρέατα στην περιοχή Ελάτειας.

   Το Σεπτέμβριο 1961 η επαρχία Δομοκού ζητούσε[38] ηλεκτροδότηση, εφόσον το δίκτυο διασχίζει την επαρχία Δομοκού, αλλά κανένα χωριό δεν είχε ακόμη ηλεκτροδοτηθεί.

   Στη Φωκίδα[39], στο 1962 προβλεπόταν επέκταση του δικτύου σε 8 χωριά (Αποστολιά, Επτάλοφος, Βάργιανη, Δροσοχώρι, Άγ. Κωνσταντίνος, Άγ. Γεώργιος, Βουνιχώρα και Τριταία). Γινόταν μελέτη χάραξης δικτύων για τα χωριά Μαργιολάτα, Γραβιά, Καστέλλια και Αγία Ευθυμία. Προβλεπόταν η μέσω Ιτέας τροφοδότηση της κωμοπόλεως Δεσφίνας (που μέχρι το 1962 είχε Σταθμό τοπικής παραγωγής).

Διαφήμιση της ΔΕΗ για τα 10 χρόνια προόδου

   Στις 16-10-1962 εγκαινιάστηκε η 3η Μονάδα στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο Ταυρωπού, ισχύος 40 MW. Στη διάρκεια του 1965 δεν έγινε η ηλεκτροδότηση των κοινοτήτων Κωσταλεξίου[40], Φραντζή[41] και Αλποσπίτων[42]. Αντίθετα, από την άλλη πλευρά, ηλεκτροδοτήθηκε (11-3-1965) το χωριό Θερμοπύλες, όχι όμως και η Αγία Τριάδα Λοκρίδος.

   Μετά την ηλεκτροδότηση (από ετών) του Δομοκού και Ομβριακής, γίνονται επιτέλους  το 1966, τα δίκτυα 5 χωριών[43] (Παλαμά, Μακρολείβαδο, Μελιταία, Φιλιαδώνα, Ξυνιάδα, Άγ. Γεώργιος). Μόλις περατωθεί η γραμμή 15 KV Λαμίας-Δομοκού, θα παύσει να λειτουργεί ο τοπικός σταθμός παραγωγής Δομοκού.

   Από την 31 Μαΐου 1966 τέθηκε “υπό τάσιν” η νέα γραμμή μεταφοράς[44] 150 KV διπλού κυκλώματος από τον ατμοηλεκτρικό Σταθμό Ηλεκτροπαραγωγής Πτολεμαΐδος στον Υποσταθμό Λαμίας.

   Από τον Απρίλιο του 1967 άρχισε ο ηλεκτροφωτισμός στα Καστέλλια[45] Φωκίδος. Στις 8-10-1967, έγιναν τα επίσημα εγκαίνια ηλεκτροφωτισμού στο Γαρδίκι[46] Ομιλαίων Φθιώτιδος.

    Στο τέλος Απριλίου 1971 τα ηλεκτροδοτημένα χωριά στην περιφέρειες Κεντρικής[47] Ελλάδος είναι 1.270 (δηλ. ποσοστό του πληθυσμού 93,5 %). Η ηλεκτρική ενέργεια στην περιφέρεια αυτή το έτος 1970, έφτασε τις 645.186.710 KWh.

   Τα πιο μακρινά και ορεινά χωριά μας σύντομα κι αυτά απέκτησαν εσωτερικό δίκτυο και συνδέθηκαν με το δίκτυο μεταφοράς της ΔΕΗ. Έτσι, από 1ης Οκτωβρίου 1971 ηλεκτροδοτήθηκαν, τα χωριά της Δωρίδος[48] Άβορος, Περιβόλιον, Στύλια και Συκιά.

   Η ορεινή Άμπλιανη Ευρυτανίας απέκτησε το αγαθό του ηλεκτρισμού το έτος 1987, δηλ. χρειάστηκαν σχεδόν 40 χρόνια, για να φτάσει το καλώδιο του ρεύματος της ΔΕΗ ως εκεί.

  

   Επίλογος

   Η μεταπολεμική επιλογή της ηλεκτρικής ενέργειας, ως δημόσιου αγαθού, από τις τότε κυβερνήσεις ήταν πολύ ορθή και η ίδρυση της ΔΕΗ ως οργανισμού κοινής ωφέλειας στα χρόνια λειτουργίας της, έφερε την ενεργειακή αυτονομία της χώρας μας, που οδήγησε στον εξηλεκτρισμό της και επιπλέον στη δημιουργία της βαριάς ελληνικής βιομηχανίας. Έτσι το ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε με επάρκεια σε κάθε άκρη της ελληνικής γης. Από τα μικρά ακριτικά νησιά μας ως τους πλέον απόμακρους οικισμούς της ορεινής Ελλάδας.

   Στα χρόνια τούτα, που οι πηγές ενέργειας αποτελούν επίζηλο και κερδοφόρο επένδυση των πολυεθνικών funds, με κορυφαία τα ορυκτά (αέρια και υγρά κυρίως) καύσιμα, που μετατρέπονται εύκολα σε ηλεκτρική ενέργεια, σε συνδυασμό με την οικονομική ελληνική κρίση (ή οριακή χρεοκοπία) η ΔΕΗ, με τη συνοδευτική “προίκα” των ορυχείων λιγνίτη, οδηγείται στην ιδιωτικοποίηση. Το αγαθό του ηλεκτρισμού (όπως ίσως και το νερό) γίνεται αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης.

   Στα χρόνια της Κατοχής, για απλήρωτους λογαριασμούς Λαμιωτών στην Ηλεκτρική Εταιρεία[49] Λαμίας “δεν έκοβαν” το ρεύμα, δείχνοντας μεγάλη κατανόηση, παρά το γεγονός ότι ήταν μια ιδιωτική εταιρεία. Στα χρόνια τούτα, χωρίς κοινωνική ευαισθησία, η (ακόμα δημόσια) ΔΕΗ διακόπτει το ρεύμα ακόμα και σε ανάπηρα άτομα! Όσο για την επίκληση (ή αλλιώς δικαιολογία) του νόμου, ισχύει η ρήση του Γάλλου οικονομολόγου-κοινωνιολόγου Frederic Bastiat :

“Είναι αδύνατο να επιβληθεί μεγαλύτερο κακό σε μια κοινωνία,

από τη μετατροπή του νόμου σε μέσο αρπαγής.”

  

  

                                                                                    Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                                                                                                           φυσικός

 ----------------------------------------------------------

          ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, ετών 1953-1971, Λαμία.
2. http://chronontoulapo.wordpress.com/
3. Σπ. Θεοδωρόπουλος  :  “Απ’ το Δόγμα Τρούμαν στο Δόγμα Χούντα”, εκδόσεις Παπαζήσης, 1976, σ.σ. 22 και 24).
4. Ν. Ψυρούκης :  “Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας”, εκδόσεις Επικαιρότητα, τόμος Α’, σ. 284.
5. εφ. ΕΜΠΡΟΣ, φύλλα στις 24-10-1945 και 23-11-1947.
6. Κ. Βαρβαρέσος : “Έκθεσις επί του Οικονομικού Προβλήματος της Ελλάδος”, εκδόσεις Σαββάλας, σελ. 94 – 95, Αθήνα.
7. Εμμανουήλ Μαρκόγλου : “Το Δόγμα Τρούμαν”, εκδόσεις Εστία, 1963, σ.56.
8. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου :  “Ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2003, σελ. 94-111, Λαμία. Από τις 3-7-2014, με προσθήκες στο κείμενο και επιπλέον φωτογραφικό υλικό μηχανών είναι αναρτημένη στο Διαδίκτυο στη διεύθυνση http://amfictyon.blogspot.gr/
9. gk / μηνιαίο περιοδικό της εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, τεύχος 39, Φεβρ. 2011, (σελ. 35-50), Αθήνα.
10. Νίκος Παντελάκης : “Ο εξηλεκτρισμός της Ελλάδας. Από την ιδιωτική πρωτοβουλία στο κρατικό μονοπώλιο (1889-1956)”, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1991.
11. Βλάσης Αγτζίδης, Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας - Μαθηματικός : “Η ιστορία της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα”, http://kars1918.wordpress.com
12. Μαρία Μαυροειδή, ιστορικός - Βιομηχανική αρχαιολόγος : “Διασώζοντας τη μνήμη μιας δημόσιας εταιρείας (ΔΕΗ)”, http://kars1918.wordpress.com

----------------------------------------------------------

Δημοσιεύτηκε στην εφ. “ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ”, φ. 20668, Τετάρτη 6 Αυγ. 2014, σελ. 3-4, Λαμία

---

[1] εφ. «Η ΣΗΜΑΙΑ», φ. 30, 28-7-1911, Λαμία.

[2] εφ. «Η ΕΠΑΡΧΙΑ», 6-1-1937, Λαμία.

[3] Τροφοδοτούσε την κίνηση των μηχανών Σπορελαιουργείου και Εκκοκκιστηρίου των Αφών Μουζέλη, που ήταν συνιδιοκτήτες.

[4] Ιδρύθηκε το 1943 από 40 περίπου κράτη, που στη συνέχεια έγιναν μέλη του Ο.Η.Ε., με αντικειμενικό σκοπό να βοηθήσει οικονομικά τις χώρες που είχαν πληγεί από τις δυνάμεις του Άξονα. Κάθε χώρα-μέλος εισέφερε το 1% των εθνικών του εθνικών εσόδων της. Οι ΗΠΑ είχαν το 73 % των κεφαλαίων της. Την περίοδο 1945-1947 έφεραν στην Ελλάδα τρόφιμα, μηχανήματα, φάρμακα, κλπ. Εκτιμάται ότι η βοήθεια που ήρθε ήταν μικρή σε σχέση με τις ελληνικές ανάγκες της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Στις αρνητικές επιπτώσεις της βοήθειας ήταν η ευνοιοκρατία, η διαφθορά, η υπονόμευση της τοπικής παραγωγής και η σταδιακή εξάρτηση από τις ΗΠΑ.

[5] Περιελάμβανε τον ατμοηλεκτρικό σταθμό Αλιβερίου και τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς Λούρου, Άγρα και Λάδωνα και την κατασκευή γραμμών μεταφοράς για διασύνδεση όλων των παραπάνω σταθμών.

[6] Το αρχικό κεφάλαιο της ΔΕΗ σχηματίσθηκε από τα κεφάλαια σε συνάλλαγμα που προήλθαν από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανόρθωσης της αμερικανικής βοήθειας, από τις ιταλικές επανορθώσεις και από κεφάλαια του κρατικού προϋπολογισμού.

[7] Η κατανάλωση ανά κάτοικο το 1950 ήταν 88 Kwh το χρόνο, ενώ πέντε χρόνια αργότερα έφτασε τις 150 Kwh. Το 1950 ο ηλεκτροδοτούμενος πληθυσμός της χώρας ήταν 55% του συνόλου, ενώ το 1955 έφτασε το 59,1 %.

[8] Έγινε διπλωματούχος ηλεκτρολόγος του ΕΜΠ, το έτος 1958.

[9] Το βασικό ερώτημα ήταν τότε “από πού θα φτάσει στον υποσταθμό Λαμίας η μέση τάση, δηλ. τα 15.000 V”.

[10] Ψηφίστηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο (με δήμαρχο το Γεώργιο Πλατή) στις 22/12/1930 η νέα τελική Σύμβαση Δήμου Λαμίας και Ηλεκτρικής Εταιρείας Λαμίας και στις 15 Απριλίου 1931 δημοσιεύτηκε στη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

[11] εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 18-1-1953, σ. 4, Λαμία.

[12] εφ. Ε. Α., 5-1-1955, σ. 3, Λαμία

[13] εφ. Ε. Α., 22-1-1956, σ. 3, Λαμία

[14] εφ. Ε. Α., 29-1-1956, σ. 3, Λαμία

[15] εφ. Ε. Α., 3-6-1956, σ. 3, Λαμία

[16] εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 21-6-1956, σ. 4, Λαμία.

[17] εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 21-6-1956, σ. 2, Λαμία.

[18] εφ. Ε. Α., 5-8-1956, σ. 4, Λαμία.

[19] Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών-Πειραιώς.

[20] εφ. Ε. Α., 13-12-1956, σ. 1, Λαμία.

[21] εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 15-8-1957, σ. 2, Λαμία.

[22] Αυτοί ήταν : εισπράκτορες (Κ. Δημόπουλος, Αθ. Γατσίδας, Ιωάν. Δελήμπασης), μηχανοδηγοί (Κ. Μπούτσης, Χρ. Καμέρας, Γρ. Τριανταφύλλου, Αθ. Ζαχαρόπουλος, Ηλ. Κουτσόπουλος, Ν. Καστανάς), ηλεκτροτεχνίτες ( Αν. Συλαίος, Ν. Κατσαούνος, Αθαν. Αντωνίου, Σερ. Παυλίδης, Σερ. Άλλας), λογιστής Δ. Κιτσοπανίδης, καθαρίστρια Ευαγγελία Κατσικογιάννη.

[23] εφ. Ε. Α., 23-5-1957, σ. 4, Λαμία.

[24] εφ. Ε. Α., 18-7-1957, σ. 4, Λαμία.

[25] εφ. Ε. Α., σ. 3, 14-11-1957, Λαμία.

[26] εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 15-12-1957, σ. 3, Λαμία.

[27] εφ. Ε. Α., 9-3-1958, Λαμία.

[28] εφ. Ε. Α., 16-3-1958, Λαμία.

[29] εφ. Ε. Α., 16-3-1958, Λαμία.

[30] εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 30-10-1958, Λαμία.

[31] εφ. Ε. Α., 18-6-1959, Λαμία.

[32] εφ. Ε. Α., 25-6-1959, Λαμία.

[33] εφ. Ε. Α., 13-8-1959, σ. 3, Λαμία.

[34] εφ. Ε. Α., 16-2-1961, σ. 3, Λαμία.

[35] εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 26-3-1961, σ. 3, Λαμία.

[36] εφ. Ε. Α., 6-4-1961 σ. 3, Λαμία.

[37] εφ. Ε. Α., 23-4-1961, σ. 4, Λαμία.

[38] εφ. Ε. Α., 14-9-1961, Λαμία.

[39] εφ. Ε. Α,. 17-12-1961, σ. 3, Λαμία.

[40] εφ. Ε. Α., 18-10-1962, Λαμία.

[41] εφ. Ε. Α., 14-2-1965, σ.1, Λαμία.

[42] εφ. Ε. Α., σ. 1, 29-7-1965, Λαμία.

[43] εφ. Ε. Α., 22-9-1966, σ.1, Λαμία.

[44] Ανακοίνωση της ΔΕΗ, εφ. Ε .Α., 19-5-1966, σ. 4, Λαμία.

[45] εφ. Ε. Α., σ. 2, 14-5-1967, Λαμία.

[46] εφ. Ε. Α., 15-10-1967, σ. 4, Λαμία.

[47] εφ. Ε. Α., 16-5-1971, σ. 4, Λαμία.

[48] εφ. Ε. Α., σ. 3, 11-11-1971, Λαμία.

[49] Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου:  “Ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2003, σελ. 94-111, Λαμία.