ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ (μέρος Γ’)

του Σεραφείμ Ν. Κακούρα, φιλολόγου

---

Λεξικό του Ρουμελιώτικου ιδιώματος

Σεραφ. Κακούρας

   Περιλαμβάνει 2.156 λέξεις με την ερμηνεία τους. Συγκεκριμένα για κάθε πρωτόγραμμα της λέξης προέκυψαν (σε παρένθεση ο αριθμός λέξεων που καταγράφηκαν) : Α (261), Β (50), Γ (112), Δ (40), Ε (8), Ζ (62), Η (1), Θ (32), Ι (14), Κ (322), Λ (75), Μ (205), Ν (66), Ξ (93), Ο (28), Π (188), Ρ (41), Σ (204), Τ (186), Υ (1), Φ (63), Χ (82) και Ψ (22).  

Α

α; = τι;

αά, λέγεται και αχά = ναι.

αβγατίζου = αυξάνω.

αβέρτα = απλόχερα, απεριόριστα.

αγάλια = σιγά.

αγάλια αγάλια = σιγά σιγά.

αγαλιούτσκα = σιγά σιγά.

αγάνα = ο φλοιός του καρπού του σιταριού, αλλά και το ψαροκόκαλο. 

αγανός  (προέλευση αρχαιοελληνική) = λεπτός.

αγγειό (το) = δοχείο, αλλά και το γυναικείο γεννητικό όργανο. 

αγγόνι = εγγονός.

αγγυλώνου (προέλευση αρχαιοελληνική) = καρφώνω με βελόνα ή λεπτό αγκάθι.

αγκίδα = αγκάθι που μοιάζει με βελόνα, αιχμή βέλους, βελόνας.

αγκλίτσα, λέγεται και γκλίτσα (προέλευση αρχαιοελληνική)  = ραβδί των βοσκών.

αγκλόινα = καρποί άγριας αχλαδιάς.

αγκουμαχάου = ανασαίνω με δυσκολία.

αγκουνάρ = ακρογωνιαίος λίθος και πέτρα διαμορφωμένη για γωνίες σπιτιών.

αγκουνή  (η) (προέλευση μεσαιωνική ελληνική) = γωνία ή θέση δίπλα στο τζάκι.

αγκουρτσιά, λέγεται και γκουρτσιά (προέλευση αλβανική) = άγρια αχλαδιά.

αγκούτσα = ξύλινο ακατέργαστο ραβδί και μεταφορικά σπασμένο πόδι ή χέρι.

αγλέουρας = μεγάλο φαγοπότι, φαγητό του «σκασμού».

αγναντεύου = κοιτάζω πέρα μακριά.

αγνάντια = απέναντι

αγουιάτς = αυτός που αναλαμβάνει έναντι αμοιβής τη μεταφορά (αγωγιάτης).

αγουνιόμι = ταλαιπωρούμαι.

αγραδώνου = βάζω κάτι μέσα σε σχισμή έτσι που δύσκολα βγαίνει.

αγρίδα = άγουρο σταφύλι.

αγροικήθκαμι = συνενοηθήκαμε.

άγρου = άγουρο, αγίνωτο. 

αγρουμπλιά = αγριομηλιά.

άγρους = άγουρος, νεαρός.

αγώι (προέλευση αρχαιοελληνική) = η αμοιβή για μια μεταφορά.

αδειάζου = αδειάζω, αλλά και ευκαιρώ (δεν αδειάζω = δεν ευκαιρώ)

αδέξιους = ανίκανος

αδιδώ και αϊδιδώ = σ’ αυτό εδώ το σημείο.

αδιδωιά = στο ίδιο σημείο.

αδικεί = στον ίδιο τόπο, εκεί ακριβώς.

αδικειιά = εδώ κοντά.

αδικεύου = αδικώ.

αδιρφουμοίρια = τμήματα χωραφιών μοιρασμένα μεταξύ αδελφών.

αδιτότι = τότε ακριβώς.

αδούλιφτους = αδούλευτος, αργόσχολος.

αδράχτ (προέλευση αρχαιοελληνική) = όργανο που χρησιμοποιείται για γνέσιμο.

αερουγάμς = μικρό πουλάκι που καταφέρνει και μετεωρίζεται στον αέρα.

άη κουκ (τ’) = ποτέ.

Άη-Δ’μητριάς = Οκτώβριος.

αητουνύχι = επιτραπέζιο άσπρο ή κοκκινόμαυρο σταφύλι.

άι (αλλά και άε) = πήγαινε.

άϊα (τα) = τα άγια.

αϊά = να, κοίταξε.

αϊάτους ή αϊάτουνι = δες τον.

αϊκώ, λέγεται και ακώ = ακούω.

αϊρκό = ξωτικό, φανταστικό ον, κακοποιό πνεύμα που προκαλεί ασθένειες.

αϊτέρ (το) = ζευγάρι, ταίρι.

άϊτι (άντε), (προέλευση τουρκική) = εμπρός, πήγαινε.

άϊτι άϊτι = κάνε γρήγορα.

αϊφαντής = είδος αραχνούλας.

ακέργιους = ολόκληρος, ακέραιος.

ακμπάου = ακουμπώ.

ακουρμαίνουμι (προέλευση αρχαιοελληνική) = ακροόμαι, ακούω προσεκτικά.

αλαλιάζου = ζαλίζω, σκοτίζω, αλλά και παλαβώνω.

αλαμανάου = κυνηγάω, καταδιώκω με πολύ βίαιο τρόπο.

αλαμανιάζου = αναστατώνω.

αλαμπουμπούλα (προέλευση βενετσιάνικη) = αναταραχή.

αλάργα (προέλευση λατινική) = μακριά.

αλαταριές = πέτρες που πάνω τους έβαζαν αλάτι για τα ζώα του κοπαδιού.

αλαφιάζου = φοβίζω κάποιον.

αλαφιάζουμι = αναστατώνομαι από κάτι που με αιφνιδίασε.

αλισβιρίσι (πρ. τουρκική) = το δούναι και λαβείν, οι εμπορικοοικονομικές σχέσεις.

αλκουτάου = εμποδίζω.

αλκουτνός = τελευταίος, αλλά και αυτός προκαλεί εμπόδιο.

αλλαή = ανταλλαγή.

αλλαξιά = σύνολο ένδυσης.

αλλαξουφιγγιά = τρέλα, παραζάλη.

αλλοιά = αλλοίμονο.

αλλοιότκους = διαφορετικός.

αλλοιουτεύου = γίνομαι διαφορετικός, αλλάζω χαρακτήρα και συνήθειες.

αλλουπαρμένους = αφηρημένος, σαν να του πήραν το μυαλό οι νεράιδες.

αλμπάνης (προέλευση τουρκική) = πεταλωτής αλόγων, αλλά και αδέξιος, άπειρος.

Αλουνάρς = Ιούλιος.

Αλ’πού (πληθ. αλ’πές) = αλεπού.

αλπουπουρδή = είδος άγριου φυτού που μοιάζει με μανιτάρι. 

αλπουτνάχκι = πετάχτηκε επάνω βίαια.

αλσίβα = απορρυπαντικό του παλιού καιρού φτιαγμένο από στάχτη.

αλχτάου (προέλευση αρχαιοελληνική) = γαυγίζω.

αμ τίδα κάνι = βέβαια, ασφαλώς.

αμάλαγους = απείραχτος, ανέγγιχτος.

αμαλαϊά =  τόπος που καταφεύγει και ησυχάζει άνθρωπος ή ζώο, θαλπωρή.

αμανάτι (προέλευση αραβική) = ενέχυρο.

αμολόητα = ανεκδιήγητα, αλλά και τα γεννητικά όργανα.

αμουλάου = λύνω, απελευθερώνω.

αμπάρ (προέλευση περσική) = μεγάλο ξύλινο κιβώτιο που έβαζαν το αλεύρι.

αμπάρα (προέλευση ιταλική) = βέργα που ασφαλίζει εσωτερικά την πόρτα.

αμπαρώνου = κλειδώνω.

αμπδάου = πηδάω (αμπήδα = πήδα).

αμπηδηκλώνου = βάζω τρικλοποδιά.

αμπήδμα (το) και αμπηδσιά = πήδημα.

άμπλας = τόπος απ’ τον οποίο αναβλύζει πολύ νερό.

αμπουδάου = εμποδίζω.

αμπούκα = μάγουλο.

αμπουξιά = βίαιο σπρώξιμο.

αμπουριά (η) = πόρτα σε φράχτη, κατασκευασμένη με ακατέργαστα ξύλα.

αμπόχνου = σπρώχνω.

αναβάσταγους = αβάσταχτος, ασυγκράτητος.

αναβατίζου = αφήνω το ζυμάρι για το ψωμί να φουσκώσει.

αναγλυτσιασμένα = με γλοιώδη τρόπο.

αναγούλα = τάση για εμετό.

αναδεύου = ανακατεύω, αναταράσσω.

ανάκαρα (προέλευση αρχαιοελληνική) = δύναμη, τσαγανό, κουράγιο.

αναμέρα = κάνε στην άκρη.

αναμιράου = παραμερίζω.

αναμπουμπούλα = αναστάτωση.

ανανουιέμι = καταλαβαίνω.

αναπιάνου = ετοιμάζω το προζύμι για το ζύμωμα του ψωμιού.

ανάρια ανάρια = πολύ αραιά.

ανασκιλώθκανι = έπεσαν ανάσκελα.

ανασούμπαλους = κακοφτιαγμένος και απεριποίητος.

ανασπάζουμι = ασπάζομαι κάτι ιερό.

ανάστρουφους = ανάποδος.

αναφακάς = η μοίρα καθενός, η τύχη.

αναφάνταλους = ασουλούπωτος, απρόσεκτος, επιπόλαιος.

αναφταώνου = αναστατώνω.

αναφταώνουμι = αναστατώνομαι.

αναχαράζνι = αναμασούν.

αναχητσουμέμους = με σηκωμένο μαλλί και άγρια εμφάνιση.

ανγαστέν = επίτηδες, επί τούτο.

ανεβατίζου = ζυμώνω σταρένιο ψωμί.

ανέμκαμι = απομείναμε.

ανέσια = άνεση, σιγά σιγά.

ανήμπουρους = άρρωστος.

ανιμουβόρ (το) = τσουχτερό κρύο.

ανιμουγκάστρ = ψευτοεγκυμοσύνη.

ανιμουπύρουμα = είδος δερματοπάθειας.

ανιμουσούριου (το) = αέρας με βροχή.

άνιφτους (προέλευση αρχαιοελληνική) = με άπλυτο πρόσωπο.

αντάμα (προέλευση αρχαιοελληνική) = μαζί.

ανταμκό (το) = αυτό που είναι κοινό, που ανήκει σε δύο ή και περισσότερους.

ανταμώθκαμι = συναντηθήκαμε, αλλά και παντρευτήκαμε, συμπεθεριάσαμε.

ανταμώνου = συναντώ.

αντάρα (προέλευση βλάχικη) = ομίχλη.

αντάριασι = έπεσε ομίχλη, αλλά και φούντωσε η μάχη.

αντέτ (το) (προέλευση τουρκική) = έθιμο, συνήθειο.

άντζα = μέρος του ποδιού, γάμπα.

αντί (το) = εξάρτημα του αργαλειού.

αντιλουιόμι = απαντώ, αποκρίνομαι.

αντιριέμι,  αλλά και ντιριόμι = ντρέπομαι.

άντιρου = έντερο.

αντιρώνουμι = τεντώνομαι.

αντράλα = ζάλη, σκοτοδίνη, ίλιγγος.

αντραλίζουμι = ζαλίζομαι.

αντρόϊνου = ζευγάρι (ο σύζυγος και η σύζυγός του).

αντρουμοίρ = το μερίδιο χήρας γυναίκας που κληρονομεί απ’ τον άντρα της.

αντρουχιάζουμι = μπλέκομαι σε σχοινιά ή κλαδιά ή …

αξαίνου = μεγαλώνω.

αξούργους = αξύριστος.

αούα – αούα = κραυγή για να διώξουν τον ξέφτερα (γεράκι) που ρίχτηκε στις κότες.

απαγγιάζου = καταφεύγω σε μέρος απάνεμο για να προφυλαχτώ απ’ το κρύο.

απάγκιου (προέλευση αρχαιοελληνική) = τόπος που δεν τον πιάνει ο αέρας.

απαντάου = απαντώ, αλλά και συναντώ.

απαντουχή = ελπίδα, προσμονή,  προσδοκία.

απαντχαίνου = προσδοκώ, ελπίζω.

απαυτουιά = απ’ αυτό το μέρος.

απέ, λέγεται και κιαπέ = έπειτα, στη συνέχεια.

απεικάζου = καταλαβαίνω.

απειρουλόϊτους = απεριποίητος.

Λαμιώτισσα των αρχών του 19ου αι.

απθώνου = αφήνω κάτι κάπου.

απίστουμα = μπρούμυτα.

απίτιαγους = αχόρταγος.

απκάτ = από κάτω.

απκατούλια = λίγο πιο κάτω.

απλές … = που λες …

απλουιόμι = αποκρίνομαι.

απλόχιρα (επίρρ.) = πλουσιοπάροχα, χωρίς τσιγκουνιά.

απλόχιρου (το) = η παλάμη του χεριού σε σχήμα κούπας.

απόγουνου (το)= απάνεμος τόπος.

απόκαμα = εξαντλήθηκα, παρακουράστηκα.

απόκουτους = παράτολμος.

απόκουψι = σταμάτησε να θηλάζει.

απόμκαμι = απομείναμε. 

απόπατους = τουαλέτα.

απόρξι = έγκυος που απέβαλλε.

απούθι; = από ποιον τόπο;

απουκείθι = απ’ την πίσω πλευρά.

απουκούμπ = στήριγμα, απαντοχή.

απουκουντριασμένους = απελπισμένος, αυτός που φοβάται όλους και όλα.

απουκουτιά = παράτολμη ενέργεια.

απουκρέψαμι = νηστέψαμε. 

απουλάω = σχολάω, αφήνω κάτι ελεύθερο.

απουξούλια = απέξω και πολύ κοντά.

απουπαίρνου = μαλώνω κάποιον.

απουπάν = από πάνω.

απουπέρα,  αλλά και αχπέρα  = απέναντι.

απουρρίχνου = (για έγκυο γυναίκα ή για ζώο) αποβάλλω.

απουσπιρνού = απόψε το βράδυ.

απουσταίνου = κουράζομαι. 

απουταχιά = κατά την αυγή.

άπραγους = άπειρος, αμάθητος, πρωτάρης.

Απρίλς = Απρίλιος.

απστουμάου = αναποδογυρίζω, πέφτω κάτω, αλλά και γυρίζω μπρούμυτα.

απστουμήθκα = έπεσα κάτω.

αράδα (προέλευση βενετσιάνικη) = σειρά.

αραδιάζου =  βάζω στην αράδα,  σειρά, βάζω σε τάξη, αλλά και διηγούμαι.

αραήλιασα = ζαλίστηκα.

αραήλιασμα = ζάλη απ’ τον ήλιο.

αράθυμους = αυταρχικός, ευέξαπτος.

αραλίκι = ανακωχή, αλλά και τεμπελιά.

αρατίσκανι = σκορπίσανε εδώ κι εκεί.

άρατους = άφαντος.

άραχλους = κακομοίρης.

αρβάλι = χερούλι σκεύους, αλλά και συνεχής ροή (πάνε αρβάλι οι δουλειές του).

αργάζου = χτυπώ, κατεργάζομαι.

άργανα (τα) = τα μουσικά όργανα.

άρεθε = άρεσε.

αρίδα = το πόδι, αλλά και τρυπάνι. 

αρμάθα = πολλά όμοια πράγματα που είναι περασμένα σε κλωστή.

αρμαθιά = σειρά από χάντρες, φύλλα, … περασμένα σε σχοινί, μάτσο.

αρμαθιάζου = περνώ σε σχοινί διαδοχικά διάφορα πράγματα, πλάθω ιστορίες.

αρμακάς = σωρός από πέτρες.

αρνόκρου = μαλλί μικρών αρνιών.

αρόϊαγου = ανεξέλεγκτο, αναιδέστατος άνθρωπος.

αρτήθκα = έφαγα τροφή όχι νηστίσιμη.

αρτμή (η) = τυρί, ανθότυρο ή κλωτσοτύρι.

αρχήτιρα = νωρίτερα.

αρχίνσα = άρχισα.

ασκί = επεξεργασμένο δέρμα αρνιού που έβαζαν κρασί, νερό …

άσουστα = αυτά που δεν σώνονται (τελειώνουν).

ασπρούδα = είδος άσπρου σταφυλιού.

ασπρουνόρκου = κατάμαυρο αρνί ή κατσίκι με άσπρη την άκρη της ουράς.

αστουχάου, αστόισα = ξεχνώ.

αστραπόβουλου = κεραυνός.

αστραπουκαμένους = χτυπημένος από κεραυνό.

αστραπουτσιουκανάει = μπουμπουνίζει.

αστρέχα (προέλευση σλαβική) = μέρος που μας προφυλάσσει απ’ τη βροχή.

αστρίτς = είδος φιδιού.

αυλόϋρους = αυλόγυρος.

αυτηνιά = αυτή εδώ.

αυτήνη = αυτή.

αυτουϊά = κάπου αυτού, στο σημείο αυτό.

αϋφαντής = αράχνη.

αφαντιάζιτι = χωρίς λόγο αναστατώνεται, καυγαδίζει αναίτια.

αφέντς = άρχοντας, αλλά και ο κουνιάδος.

αφίρ (το) = πολύ κρύο και άριστης ποιότητας νερό.

άφκα = άφησα.

άφνι = άφηνε.

αφνού, λέγεται και αφτνού = αυτουνού.

αφόντας = από τότε που …

αφόρμσι (η πληγή) = μολύνθηκε.

αφουγκράζουμι και αφουγκραίνουμι = ακούω (προσεκτικά).

άφτινι = άφησέ την.

αχά = ναι.

αχαΐρευτους = ανεπρόκοπος, τεμπέλης, αλλά και άτυχος. 

αχαμνά = αδύνατα, αλλά και τα γεννητικά όργανα.

αχαμνός = αδύνατος, ασθενικός.

αχάραγα = πολύ πρωί, πριν ξημερώσει.

αχνός = ατμός.

αχούα = κραυγή για το διώξιμο γερακιού.

αχούρ (προέλευση τουρκική) = υπόγειο.

αχπάν = από πάνω.

αχπανούλια = λίγο πιο πάνω, απ’ την πάνω πλευρά.

αχπέρα και απουπέρα = απέναντι.

άψη (η) = φούντωση, ακμή.

Β

βάβου (η) = γιαγιά.

βαένα, λέγεται και βαρέλα = ξύλινο βαρελάκι για τη μεταφορά νερού.

βαένι (προέλευση σλαβική) = μικρό ξύλινο βαρελάκι.

βάζει = βουίζει.

βαζούρα = βοή, ενοχλητικός θόρυβος.

βαϊουβδόμαδου = το επταήμερο πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα.

βακούφκου = εκκλησιαστική ή μοναστηριακή περιουσία.

βαλάντουσα (στο κλάμα) = έκλαψα πάρα πολύ.

βάντα = κλαδί δέντρου για τροφή ζώων.

βαρ’ = χτύπα.

βαραίνου = επιδεινώνεται επικίνδυνα η υγεία μου, αλλά και ψυχραίνομαι με κάποιον.

βαρβατίλα (προέλευση λατινική)  = η μυρουδιά αρσενικού ζώου.

βαρβατσέλι (προέλευση λατινική) = μικρός ερωτιάρης.

βαρέλα = βαρέλι για νερό.

βάρησα = χτύπησα (π.χ. έπεσα και βάρησα).

βαριμάρις = τεμπελιές.

βαρκέτσα = βαρέθηκα, κουράστηκα.

βαρκό (το) = υγρότοπος, περιοχή με νερά που λιμνάζουν. 

βαρυγκόμνια = δυσφορία για βάσανα, δυσανασχέτηση. 

βάτεμα = η γονιμοποίηση ζώων.

βατεύουντι (αναφέρεται κυρίως σε ζώα) = ζευγαρώνουν.

βατλιά = περιοχή γεμάτη βάτα.

βατσνιά = κλαδί βάτου.

βέλαξα (απ' τον πόνο) = φώναξα δυνατά ή πόνεσα πολύ.

βέλασμα = η φωνή των προβάτων και των κατσικιών.

βελέντζα = χοντρό σκέπασμα από γίδινο μαλλί.

βέμπιλι (προέλευση σλαβική) = ασθένεια.

βζακάντ = μολυσματικό εξάνθημα του δέρματος που πυορροεί. 

βζουλόι = η πιπίλα του μωρού, μπιμπερό.

βζουπιάνου = βοηθάω το νεογέννητο να θηλάσει.

βιλάνι (το) = βελανίδι.

βιρβέρα (προέλευση σλαβική) = σκίουρος.

βιτούλι = αρνί ή κατσίκι ενός έτους.

βλαβ = βλάβη, αλλά και βλάπτει.

βλαστμάου = βρίζω.

βλουϊρός = ξύλινο όργανο με το οποίο σφραγίζεται η λειτουργιά. 

βόμπρας = μικρό ζωηρό και ενοχλητικό παιδί.

βουδώνου και βοδώνου = προφταίνω, προλαβαίνω.

βούζας, βουζουμένος  = θυμωμένος.

βουϊδούμπας = ανόητος.

βουλά (η) = φορά.

βουλεί = βολεύει, δίνεται ευκαιρία. Δε μ’ βουλεί = δεν ευκαιρώ. 

βουλή (η) = ευκαιρία.

βουλθιά (η) = κόπρανα αγελάδας. 

βουρδουλιάζου = γεμίζω σπυριά ή ψείρες.

βούριαξι = έντονη επιθυμία της γουρούνας για ζευγάρωμα.

βουσκαρούδ = τσοπανόπουλο.

βρακουζώνι = ανδρικό εσώρουχο με πόδια.

βρούδια = αυτοσχέδιες πισίνες (νερόλακοι) της φύσης σε χειμάρρους και ποτάμια.

βρουχαλίδα = είδος πολύχρωμης σαύρας που εμφανίζεται μετά από βροχή.

Γ

γαϊτάνι = κορδόνι.

γαλάρια = προβατίνα ή κατσίκα που παράγει γάλα.

γαλιουρίζου = βλέπω αμυδρά, μόλις διακρίνω τη θέση κάποιου πράγματος.

γαμπρουλιάς, λέγεται και γαμπρίκας = χαϊδευτικά ο γαμπρός.

γανώματα = χάλκινα κουζινικά σκεύη.

γαρδαβίτσα = πάθηση του δέρματος, μοιάζει με σπυρί.

γάστρα (η) = μεταλλικό ημισφαιρικό αντικείμενο που σκεπάζεται με θράκα.

γατσιόμαλλου = ακατάστατα μαλλιά και οι μικρές τρίχες στο σβέρκο.

γατσιόπλου = μικρό γατάκι.

γατσιουμαλλιάζου = ανακατώνω τα μαλλιά.

γατσιουμαλλιάρα = χοντρή μάλλινη φλοκάτη.

γατσιούνι, , λέγεται και γατσιόπλου = γατάκι. 

γατσνεύιτι (η γάτα) = το νιαούρισμα της γάτας, όταν θέλει να ζευγαρώσει.

γατσνιάζου = αναμαλλιάζω.

γέριψα = θεραπεύτηκα, έγινα καλά.

γεύουμι = βασανίζομαι, (γεύκει πουλλά φαρμάκια στη ζωή τ’ς).

γηρουκόμ (το) = γέροντας ή γριά.

γηρουκόμιου (το) = γέροντας ή γριά που έχει ανάγκη φροντίδας.

γηρουκούσιαλου (το) = υπέργηρος άνθρωπος.

γιατάκι = πρόχειρη κατασκευή για διαμονή.

γιάτους = να αυτός.

γίγκι = έγινε.

γιδουξούρ = αμόρφωτος άνθρωπος, παντελώς άξεστος.

γίκους = στοίβα από ρούχα.

Γινάρς = Ιανουάριος.

γιόμα (το) = μεσημέρι.

γιούκους = κουβέρτες και παπλώματα το ένα πάνω στο άλλο.

γιουματίζου = γευματίζω, τρώω το μεσημεριανό μου.

γιουμάτου = γεμάτο.

γιουμώνου = γεμίζω.

γιούρτ = χωράφι γύρω από σπίτι.

γιουρτάνι = αρμαθιά από φλουριά για το λαιμό.

Ο Έλληνας κλέφτης της επανάστασης του ’21

γιουρτάσι (το) = η γιορτή.

γιουφύρ = γέφυρα.

γιρεύου = θεραπεύομαι.

γκαβός =αλλήθωρος. 

γκαβούλιακας = θεόστραβος κι αλλήθωρος.

γκαβώνουμι = χάνω το φως μου.

γκαϊδίζου = λοξοκοιτάζω, κοιτάζω πονηρά, έχω κρυφή συμπάθεια κάπου.

γκαϊδός = αλλήθωρος.

γκανιάζου = διψάω πολύ, κοράκιασα, αλλά και κλαίω γοερά, πλαντάζω. 

γκάνιαξι (π.χ. στο κλάμα) = πλάνταξε, έφτασε στο απροχώρητο.

γκαργκαλιάγκους = λάρυγγας.

γκαρδιώνου = ενθαρρύνω.

γκαρίλας (ο) = άτομο που φωνάζει κλαψουρίζοντας συχνά και ενοχλητικά.

γκζάνι (το) = ασήμαντος άνθρωπος.

γκιζιράου (προέλευση τουρκική) = τριγυρνώ.

γκισέμ = το ζώο που ηγείται του κοπαδιού και φέρει μεγάλο κουδούνι

γκλάβα (προέλευση σλαβική) = το κεφάλι, το μυαλό. 

γκλαβανή (προέλευση σλαβική) = καταπακτή στο πάτωμα που έφερνε στο υπόγειο.

γκόλφ = φυλαχτό.

γκούρλιζμα (το) = η κραυγή του γουρουνιού.

γκουρλουμάτς = άνθρωπος με «προεξέχοντα» μάτια.

γκουρλώνου = γουρλώνω (τα μάτια).

γκουρτσιά (προέλευση αλβανική) = άγρια αχλαδιά.

γκούσια (η) = ο πρόλοβος της κότας.

γκουστέρα (προέλευση σλαβική) = σαύρα. 

γκουστιρίτσα = μικρή σαύρα.

γκριμουτσακίζουμι = πέφτω και χτυπώ άσχημα.

γκριντάλι = μεγαλόσωμος άνθρωπος.

γκσουμανάου = ανασαίνω βαριά απ’ την κούραση.

γκώθκι = παράφαγε και βαρυστομάχιασε.

γκώνουμι = χορταίνω.

γλαβανή = καταπακτή.

γλέπου = βλέπω.

γλίνα = το χοιρινό λίπος, λάσπη από πηλό (έστρωναν το πάτωμα χωρίς σανίδια).

γλίτσα = γλοιώδης επιφάνεια, γλιστερότητα.

γλουσσιάζου = δοκιμάζω με τη γλώσσα μου.

γμάρ = γαϊδούρι. 

γμαρουντάβανους (ο) = έντομο ενοχλητικό στα άλογα, μουλάρια …

γναίκα = γυναίκα.

γνέθου = κάνω το μαλλί νήμα με όργανο τη ρόκα.

γνέμα = νήμα.

γνώρους (ο)= γνωριμία.

γούβα (προέλευση αλβανική) = λακκούβα, κοίλωμα στη γη που κρατούσε νερό.

γουνιά = τζάκι, ακρούλα.

γούπατου = βαθούλωμα, κοίλωνα του εδάφους.

γουρλουμάτς = άνθρωπος με «προεξέχοντα» μάτια.

γουρλώνου = ανοίγω πάρα πολύ τα μάτια.

γουρμάζου = ωριμάζω.

γούρμος = ώριμος καρπός.

γούρνα (προέλευση ελληνιστική) = είδος στέρνας.

γουρνουκούμασου = χώρος για το γουρούνι.

γουρνούλα (η) = λακουβίτσα στο έδαφος που κρατάει νερό.

γουρνουματιάζου = βάζω κάποιον στο μάτι.

γουρνουμυτιάσκι = έσκυψε πολύ, έπεσε κάτω.

γουρνουτσάρχου = πρωτόγονο παπούτσι καμωμένο από δέρμα γουρουνιού.

γουρνουχαρά = το σφάξιμο του γουρουνιού τα Χριστούγεννα.

γουτς = κραυγή για το διώξιμο γουρουνιού.

γραμματζούμινους = μορφωμένος, εγγράμματος.

γραμματκός = ο γραμματέας.

γραμμένου = όμορφο, αλλά και το μοιραίο. 

γραπώνου = αρπάζω, συλλαμβάνω με βίαιο τρόπο.

γρατσνάου = γρατσουνίζω. 

γρέκι = τόπος διανυκτέρευσης κοπαδιών.

γρέντζιλα (τα) = αγριοστάφυλα.

γρίβο = χρώμα ανοιχτό γκρι.

γριβούλα = το πουλί σιταρήθρα.

γροικάου = ακούω, καταλαβαίνω.

γρούμπα = καμπούρα.

γρούμπαλου = καμπουρωτό.

γρουμπός = καμπούρης.

γρουμπούλι = εξόγκωμα στο εξωτερικό μέρος του σώματος.

γρούν(ι)= γουρούνι.

γυαλί (το) = ποτήρι.

γυρβόλι (το) = κύκλος.

γυρβουλιά = ολόγυρα.

γυρβουλιάζου = φέρνω γύρες, αλλά και προσπαθώ πονηρά να πετύχω κάτι.

γυφτόλαμπα = τσίγκινη λάμπα πετρελαίου χωρίς γυαλί.

γυφτουλασιά = απόλυτη φτώχεια, αλλά και ενοχλητικός τρόπος να δοθεί κάτι.

γυφτουφασλιά = είδος φασολιάς.

γυφτουφάσλου = «μαυρομάτικο» φασόλι.

Δ

δαυλί = αναμμένο ξύλο.

δαχλιά = δακτυλιά, δακτυλικό αποτύπωμα.

δάχλου = δάκτυλο.

δέντρους (ο) = μεγάλη βελανιδιά.

δέση (η) = τεχνητό φράγμα σε τρεχούμενο νερό.

δημουσιά = δημόσιος δρόμος.

διάβα (το) = το πέρασμα.

διάβα = πέρνα.

διάγγι (το) = παλιό κρασί.

διάζουμι = βιάζομαι. 

διακουνιά = ζητιανιά.

διακουνιάρς = ζητιάνος.

διαλούπ (το) = ξωτικό, δαιμονικό. 

διαούρτ (προέλευση τουρκική) = γιαούρτι.

διασίδ (το) = το στημόνι, οι κατά μήκος κλωστές του υφαντού.

διάσιλου = το σημείο του περάσματος ανάμεσα σε δυο βουνά.

διαστκός = βιαστικός.

διάτα (η) = συμβουλή, αλλά και διαταγή.

διατάζου = συμβουλεύω.           

διάτανους = διάβολος, σατανάς.

διμάτ (το) = δέσμη από χόρτα.

δίμτου = ύφασμα στερεό και πυκνό.

δίνει ου ήλιους = ανατέλλει ο ήλιος.

δίξιους (ο) = ο παλιάνθρωπος (ου πίσιους ου δίξιους).

διπλάρκα (τα) = δίδυμα.

διπλαρώνου = πλησιάζω κάποιον και με πονηριές και γλυκόλογα τον εξαπατώ.

διρμάτ = ασκί από δέρμα αρνιού ή κατσικιού όπου έβαζαν τυρί, κρασί, νερό …

δκούλι (το) = γεωργικό εργαλείο για το λίχνισμα του σιταριού, λιχνιστήρι.

δούγα (η) = σανίδι βαρελιού, αλλά και «τέντωμα» του αυτιού για κρυφάκουσμα.

δουκιόμι = αντιλαμβάνομαι, «βάζω» με το νου μου.

δρασκέλι = ο διασκελισμός.

δρασκιλάου = διαβαίνω πάνω από κάτι με ανοιχτά τα σκέλια.

δρασκιλιά (προέλευση ελληνιστική) = απόσταση ίση με ένα βήμα.

δρόλαπας = ανεμόβροχο, θύελλα, δυνατή βροχή με παγερό άνεμο.

δρούγα = η ρόκα που γνέθουν.

δρουλάπ (προέλευση αρχαιοελληνική) = καταιγίδα, ανεμόβροχο.

δρουσουτσιάφ (η) = η δρσιά που κάθεται στα φύλλα των φυτών.

δύνιτι = μπορεί.

δύνουμι = μπορώ.

δυχατέρα = θυγατέρα.

Ε

έκα = στάσου, κάνε πιο πέρα.

εμ - εμ = και - και .

έμκα = έμεινα.

εμπατή (η), λέγεται και μπατή = η είσοδος, ιδιαίτερα σε υπόγειο.

ενού = ενός.

έπσα = έπεσα, αλλά και έψησα.

έσβους = ο ασβός.

ετσγιαϊά = μ’ αυτόν τον τρόπο.

Ζ

ζαβλακώθκα = νύσταξα ή ζαλίστικα και δεν ξέρω που είμαι.

ζαβός = αυστηρός και κακότροπος χαρακτήρας, ανάποδος άνθρωπος.

ζαβουλιά = αταξία, κακή πράξη που έγινε από πρόθεση. 

ζαγάρ = κυνηγητικό σκυλί, αλλά και κατεργάρης, παλιοχαρακτήρας.

ζαϊρές = τα εφόδια.

ζακόνι (προέλευση σλαβική) = συνήθεια, έθιμο.

ζαλίγκα  = μεταφορά φορτωμάτων δεμένων στην πλάτη με τριχιά.

ζαλίκι = το φορτίο που μπορεί να κουβαλήσει κάποιος στην πλάτη του.

ζαλίμ = ζωηρό και ενοχλητικό παιδί.

ζαλκώνουμι (προέλευση σλαβική) = δένω φορτίο στην πλάτη μου να το κουβαλήσω.

ζαμάνια (προέλευση περσική) = πολλά χρόνια.

ζάντζα = ιδιοτροπία, παραξενιά.

ζαντζέβου = αποκτώ παραξενιές, ιδιοτροπίες.

ζάπ (προέλευση αραβική)  = υπομονή, συγκρατημός.

ζάρκους = γυμνός, χωρίς προστασία.

ζαρπί (το) = το ζόρι, ο εξαναγκασμός, η βία.

ζάφτ, λέγεται και ζαπ = το να δαμάζω, να καταβάλλω, να κάνω κάποιον υποχείριο.

ζάφτου = χτυπώ, αλλά και πίνω. (έζαψα δυο πουτήρια τσίπρου).

ζβάου = σβήνω.

ζβόϊρους = σβούρα.

ζβουνιά = ξερή ακαθαρσία αγελάδας χρήσιμη στο άναμμα φωτιάς.

ζβουρλάου = εκσφενδονίζω. 

ζγαντζιούρς = καχεκτικός και ιδιότροπος άνθρωπος.

ζγαντζόγουρνου = γκριζωπό γουρούνι με πολύ σουβλερή μύτη.

ζγαρλάου = ανακατώνω, ενοχλώ.

ζγαρόνια = παπούτσια χωρίς σόλα, ραμμένα πάνω στις κάλτσες.

ζγουρ (προέλευση μεσαιωνική ελληνική) = ζυγούρι, αρνί 1-2 ετών.

ζγώνου (προέλευση αρχαιοελληνική) = πλησιάζω.

ζεβζέκης (πρ. τουρκική) = «ανάποδος» άνθρωπος, με παραξενιές, παλαβιάρης.

ζερβά (τα) = ανήλιαγα μέρη.

ζερβί (το) = το αριστερό (π.χ. το ζερβί χέρι = το αριστερό χέρι).

ζέχνου = βρωμάω.

ζιακτάου = συμπιέζω, σπρώχνω βίαια κάποιον να συνέλθει ή να προσέξει.

ζίβα = σβήσε.

ζιματάου, λέγεται και ζιουματάου = ρίχνω καυτό νερό.

ζίμξαμι, αλλά και ζούμξαμι = σμίξαμε, συναντηθήκαμε.

ζιόγκους = εξόγκωμα.

ζιουβγάρ = ζευγάρι, αντρόγυνο.

ζιουγκλιάζου = τσαλακώνω κάτι που είναι καμωμένο από μέταλλο. 

ζιρζιβούλης και ζιρζέβουλας (απ’ το βελζεβούλ, προέλευση εβραϊκή) = διαβολάκος. 

ζλαπ’ και ζλαπκό (προέλ. αλβανική) = αγρίμι, λύκος, αλλά και άξεστος άνθρωπος.

ζμάρ = ζυμάρι.

ζμαρόπτα (η) = πίτα χωρίς φύλλα με αλεύρι καλαμποκιού.

ζμί = ζουμί.

ζμπάου = σπρώχνω (ζούμπα = σπρώξε).

ζμπλατέα = στην πλατεία.

ζναρ = ζώνη.

ζούβσα =έσβησα.

ζουδ = ξωτικό.

ζούλα = κρυφά.

ζούμξαμι, λέγεται και ζίμξαμι = σμίξαμε, συναντηθήκαμε.

ζούμπιρου (προέλευση σλαβική) = μικρό έντομο.

ζούμπρα = σπρώξε.

ζουντόβουλου (προέλ. μεσαιωνική ελληνική) = γαϊδούρι, αλλά και κακοήθης άνθρωπος.

ζουπάου (προέλευση αρχαιοελληνική) = πιέζω δυνατά.

ζουρβάλα (προέλευση κουτσοβλάχικη) = βίαιη και μεγάλη ροή υγρού. 

ζουριό = το σημείο αποχέτευσης του νερού στο σπίτι.

ζούρλια = τρέλα, παραφορά.

ζουρλός (προέλευση αρχαιοελληνική) = τρελός, ανόητος.

ζουρμπαλίκι (προέλευση τουρκική) = ανταρσία.

ζυγώνω (προέλευση αρχαιοελληνική) = πλησιάζω.

ζώστρα = λουρί που δένει το σαμάρι.

Η

ήμτανι (και : ήμνα) = ήμουνα.

Θ

θαμαίνουμι = παραξενεύομαι, απορώ, θαυμάζω.

θαμπούλια = πρωί πρωί, πριν ακόμη ξημερώσει.

θαραπεύουμι, αλλα και χαραπεύουμι = ευχαριστιέμαι απολαμβάνοντας κάτι.

θειάκου = θεία, αλλά και προσφώνηση κάθε ηλικιωμένης γυναίκας.

θειαμαίνουμι = θαυμάζω, παραξενεύομαι.

θείτσα = χαϊδευτικά η θεία.

θέμιλου = θεμέλιο.

θηλκό = κορίτσι.

θηρίους = τεράστιος.

θιλουκούτα = πολύ θολό νερό ή άλλο υγρό : κρασί ….

θιλούρα = θάμπωμα.

θιλώνου = θολώνω.

θιουδόξανου, λέγεται και θιουδόξαρου = ουράνιο τόξο.

θιουτκό = αυτό που προέρχεται απ’ το Θεό ή κάποιον άγιο, θαύμα.

θιρμαίνουμι = έχω πυρετό.

θιρμασιά = πυρετός.

Θιρστής =Ιούνιος.

θκομ, θκος, θκοτ = δικό μου, δικό σου, δικό του.

θλιά = θηλιά.

θλίκι (το) = κούμπωμα.

θλίκια = κουμπιά.

θλικώνου = κουμπώνω.

θμόμι = θυμούμαι.

θμος = θυμός, αλλά και πρήξιμο. 

θμουμένου = πρισμένο.

θράκα = αναμμένα κάρβουνα.

θρασεύου = φουντώνω, (θράσεψαν τα παλιοχόρταρα στο χωράφι).

θρασίμ (το) = θρασύς, αυθάδης.

θραψιρό = τρυφερό.

θραψιρός = ο γεμάτος ζωηράδα και ζωμούς βλαστός, αλλά και ευτραφής.

θριφτάρ (το) = καλοταϊσμένο, παχουλό.

θυμητκό (το) = η μνήμη.

Ι

ιδιάζου = ετοιμάζω το νήμα για τον αργαλειό.

ιδωιά, λέγεται και ιδαϊά και ιδωιάς = σ’ αυτό το σημείο.

ιδώπουκείθι = πίσω απ’ αυτόν το τόπο.

ικειιά = εκεί δα.

ικειό πλένι … = όταν γίνεται αναφορά σε κάποιον (αντί να πούνε π.χ. ο Πέτρος).

ικειός = εκείνος.

ινάτ (προέλευση τουρκική) = μνησικακία, θυμός, πείσμα, ισχυρογνωμοσύνη.

ιξόν = εκτός κι αν …

ίσια μι τ’νώρα = οριακή στιγμή της ημέρας (το μεσημέρι ή το ηλιοβασίλεμα).

ίσκα (προέλευση λατινική) = μύκητας σε οξιές, βελανιδιές … χρήσιμο ως προσάναμα.

ιτουτουιά = αυτό εδώ.

ίτσια = είδος λουλουδιών.

ιχτές = χθες.

ιψές (προέλευση αρχαιοελληνική) = χθες το βράδυ. 

Εμπορικός δρόμος στη Λειβαδιά

Κ

καβούκι (προέλευση τουρκική) = όστρακο (π.χ. καβούκι χελώνας).

καγκέλι = δρόμος (μονοπάτι) με πολλές στροφές.

κάδ (η) = μεγάλη ξύλινη κυλινδρική κατασκευή για τσάμπουρα, μούρα …).

καζάντ = πλούτη, προκοπή.

καζαντίζου (προέλευση τουρκική) = πλουτίζω.

καζάντιου (το) = πλούτη.

καζάντσα = πλούτισα, πρόκοψα οικονομικά. 

καθάριου (προέλευση αρχαιοελληνική) = ψωμί από αλεύρι σίτου.

καθάρσιου = καθαρτικό.

καϊπουμένους = κρυμμένος σε μέρος που δεν τον βρίσκεις εύκολα.

κακάβ = χάλκινη κατσαρόλα. 

κακαράντζες = κοπριές αιγοπροβάτων.

κακαρώνου = πεθαίνω.

κακάτσιαλου = ξερή βλέννα της μύτης.

κακουμούτσουνους = πολύ άσχημος.

κακουσιότρουπους  = ασουλούπωτος, κακοφτιαγμένος.

καλαμπουκούκι = κουλούρα από αλεύρι καλαμποκιού ψημένη στη στάχτη.

κάλανη (η) = ξύλινη κατασκευή σχήματος χωνιού χρήσιμη σε νερόμυλους.

καλάνια (τα) = αυλακωτοί κορμοί μεγάλων δέντρων για τη διοχέτευση νερού.

καλβώνου = πεταλώνω.

κάλισια (η) = προβατίνα με μαύρα μάγουλα και άσπρη μύτη.

καλιακούδα = είδος πουλιού, το βουνό η Καλιακούδα, δυστυχισμένη γυναίκα.

κάλιασι = έτυχε.

κάλισσια (η) = λευκή προβατίνα με μαύρες βούλες στο μέτωπο.

καλκαντζούρις = ακατάστατα γράμματα.

καλόϊρους = καλόγερος.

καλούδια = δώρα, ωραία πράγματα.

καλουλόϊσα = συμφιλιώθηκα, αλλά και ανέπτυξα ερωτικές σχέσεις.

καλουπίχειρα = εύκολα.

καλουσκιρίζου = τρώω για πρώτη φορά στο χρόνο απ’ τα φρέσκα φρούτα.

καλουσκιρνάου = τρώγω για πρώτη φορά κάτι.

καλούτσκα = «μετρίως» καλά.

καλτσουδέτα = κλωστή με την οποία έδεναν ψηλά τις κάλτσες.

κάμαρ (η) (προέλευση αρχαιοελληνική) = δωμάτιο.

καμούντζα = υποκρισία, κόλπο, τέχνασμα για να ξεγελαστεί κάποιος.

καμούντζα = υποκρισία.

καμπλιάφ = είδος καπέλου.

καμπόσου (προέλευση μεσαιωνική ελληνική) = αρκετό.

καμπόσους = σημαντικό πρόσωπο.

κάμπουσοι = αρκετοί.

καμώνουμι = υποκρίνομαι.

καν κι καν = πάρα πολλοί, τόσοι και τόσοι.

καναβιά = χοντρή και γερή τριχιά.

κάνας, κάνια, κάνα = κανένας, καμιά, κανένα.

κάνε, αλλά και κάνεμ’ (επίρρ.) = τουλάχιστο.

κανίσκι (το) = δώρο.

κανντίπ = σχεδόν καθόλου.

κανούτους = σταχτής.

κανταρέλα = στη σειρά, ένας πίσω από τον άλλον.

καντίπουτα = σχεδόν τίποτε, καθόλου.

καντιπουτένιους = άχρηστος άνθρωπος, τιποτένιος, παλιάνθρωπος.

καντίπουτις = τίποτε απολύτως.

καουτσούκια = λαστιχένια παπούτσια.

καπάκι (προέλευση τουρκική) = σκέπασμα κατσαρόλας, ό,τι ταιριάζει απόλυτα με άλλο.

καπστράνα = χοντρό περιλαίμιο αλόγων, μουλαριών, γαϊδουριών …

καραμάνα = πρόβατο με άσπρο πρόσωπο και μαύρες γραμμές γύρω στα μάτια.

καραματιάζου = σημαδεύω, στοχεύω, πετυχαίνω στόχο.

καραουλάου (προέλευση τουρκική) = παρακολουθώ, κατασκοπεύω.

κάργα (προέλευση βενετική) = πάρα πολύ δυνατά.

κάργας (ο) = παλικαράς.

καργάρου = δένω σφιχτά.

καργαρώνου = δένω σφιχτά, αλλά και τρώγω πάρα πολύ.

καρδάρ =  μεταλλικός ή και ξύλινος κουβάς για το γάλα.

καρδάρα = μεγάλο ξύλινο δοχείο ζωσμένο με λαμαρινένια στεφάνια.

καρέλα = φούσκωμα του δέρματος από έγκαυμα και γεμάτο υγρό.

καρκαλέτς (ο) και καρκαλιάς και καρκαλέτσους (προέλ. αλβανική)  = ο κοκκύτης.

καρκάντζουλα = καβάλα στους ώμους κάποιου.

καρκαριέμι = γελάω δυνατά.

καρλαφτιάζου = «κατεβάζω» τα αφτιά.

καρλάφτς = άνθρωπος με μεγάλα αυτιά.

καρμίρς (προέλευση αρμενική) = μίζερος άνθρωπος, κακομοίρης.

κάρνα (τα) = κάρβουνα.

καρόφλα (τα) = φύλλα καρυδιάς.

καρτέρ = περίμενε.

καρυά = καρυδιά.

κασκαΐ = κούρεμα με την «ψιλή».   

κασκαρίκα = πάθημα, νίλα.

κατ = κάτω, σημαίνει και: προς π.χ. κατ τ’ν άκρ = προς την άκρη.

καταή = χάμω, κάτω στο έδαφος.

κατακεφαλιά =καρπαζιά.

κατακέφαλους = δυνατό χτύπημα με το χέρι στο κεφάλι κάποιου.

καταλαϊάζου = ηρεμώ, ησυχάζω, γαληνεύω.

κατανέμ = κατά διαβόλου (για κάτι το εντελώς άχρηστο ή μισητό).

καταούλια, λέγεται και καταούλα = κάτω στο έδαφος.

καταπιόνας = λαιμός.

καταπγιά = γουλιά.

καταπώς = όπως, με όποιον τρόπο.

κατάραχα = η πιο ψηλή κορυφή βουνού.

κατασάουρα = κάτω στο έδαφος.

κατάσαρκα = μέσα απ’ όλα τα ρούχα.

κατατόπ (το) = τόπος, μέρος, περιοχή.

κατατόπια (τα) = κατευθύνσεις.

καταχιριάζου = χαστουκίζω, δέρνω κάποιον.

καταχνιά = ομίχλη, αντάρα.

καταψιά = μπουκιά.

κατιβασιά = το νερό χειμάρρου ύστερα από δυνατή βροχόπτωση.

κατικνιά = πυκνή ομίχλη.

κατραπακιά = δυνατό χτύπημα.

κάτσι κιαπέ = περίμενε και έπειτα …

κατσιαγάνης = δύστροπος άνθρωπος.

κατσιάζου (προέλευση λατινική) = μαραζώνω.

κατσιαμάκι = είδος φαγητού με γάλα και μπομπότα.

κατσιαουνιά = τα πολλά και μικρά παιδιά σε μια οικογένεια.

κατσιασμένο (προέλευση λατινική) = μαραζωμένο.

κατσιάφλουρους = κάτασπρος.

κατσιόμπλου = κακής ποιότητας μήλο.

κατσιούλα = μάλλινο σκουφί που κάλυπτε και τα αυτιά.

κατσιουλιέρς (προέλευση ρουμανική) = το πουλί κορυδαλλός.

κατσιουμύτα = ψωροπερήφανη γυναίκα.

κατσλάφτιασι = στεναχωρήθηκε κι έσκυψε ντροπιασμένος, θύμωσε.

κατώι = υπόγειο που χρησιμεύει συνήθως ως αποθήκη.

καφουκούτ = κουτί για τον καφέ.

κάψα = πολύ ζέστη.

καψάλα = έκταση γης που κάηκε.

καψηρός = δύστυχος, κακόμοιρος.

καψόπιδου =παιδί αδύναμο, καχεκτικό, δυστυχισμένο.

καψουγέρουντας = πολύπαθος, πολυβασανισμένος γέρος.

καψώνου = ζεσταίνομαι πάρα πολύ.

κβαρ = κουβάρι.

κβέντα = συζήτηση, αλλά και προξενιό.

κβιντουλόι = μεγάλης διάρκειας και έντονη συζήτηση.

κειτάς (προέλευση αρχαιοελληνική) = ξάπλωσε, πέσε κάτω και ησύχασε.

κειτάσκει = κάθισε κάτω στον τόπο του ή ξάπλωσε.

κθαρ = κριθάρι.

κθαράκι = σπυράκι που εμφανιζόταν στην κόχη του ματιού από μόλυνση.

κιαπέ = και ύστερα, αλλά και διαφορετικά.

κιαρατάς = κακότροπος χαρακτήρας, παλιάνθρωπος, πολύ αυστηρός.

κιαρατόπλου = πονηρό παιδί, παλιόπαιδο.

κιαρατούλας = κατεργάρης, πονηρούλης.

κιδρουμπούπλα = οι σφαιρικοί καρποί του κέδρου.

κιλιπούρ = ευκαιρία, τυχερό.

κίνσα = ξεκίνησα να πάω κάπου.

κιντάου = κεντάω, αλλά και πειράζω, ερεθίζω, παρακινώ σε κάτι.

κιντέρ (προέλευση τουρκική) = στεναχώρια, καημός, θλίψη.

κιντρώνου = μπολιάζω δέντρο.

κινώνου = βάζω το φαγητό στα πιάτα, σερβίρω.

κιο = αφού, ναι αλλά όμως…

κιούνι = πήλινη σωλήνα.

κιουτεύου = δειλιάζω.

κιουτής = δειλός.

κιράνη (η) = ο χώρος του σπιτιού μεταξύ ταβανιού και στέγης.

κιρουμύτς = είδος κότσιφα.

κλαδιυτήρ = γεωργικό εργαλείο για το κλάδεμα των δέντρων.

κλάθκα = κουτσάθηκα.

κλαίνουμι = γίνομαι κουλός.

κλάντζουρας = ο τελευταίος μιας μεγάλης σειράς, ο ανάξιος.

κλάπα = μεταλλικό εξάρτημα για το στήριγμα και περιστροφή πόρτας ή παραθύρου.

κλαπατάρια = τα μεγαλύτερα φτερά των αρπακτικών πουλιών.

κλαπάτσα (προέλευση βλάχικη) = ασθένεια των γιδοπροβάτων.

κλάρα = κλαδί δέντρου, κλωνάρι.

κλαρί = κλαδιά δέντρων που έδιναν για τροφή σε ζώα.

κλαρίζου = κόβω τα κλαδιά δέντρου, αλλά και δέρνω, βασανίζω.

κλαρίτς = είδος φιδιού, δενδρογαλιά.

κλαρουπόντκου = είδος ποντικού που ανεβαίνει στα δέντρα.

κλαρώνου = σκαρφαλώνω.

κλαψουμάρου = άνδρας ή γυναίκα που συνεχώς κλαψουρίζει παραπονούμενος.

κλειδουνιά = κλειδαριά.

κλειδουπίνακου = είδος ξύλινου πιάτου που έκλεινε με κάλυμμα υδατοστεγώς.

κληματσίδα = κληματόβεργα.

κλιδέρις = τα γράμματα, οι γραμματικές γνώσεις.

κλιτσνάρα = το πίσω μέρος του γόνατου, η κλείδωση.

κλιτσνάρια = πόδια.

κλος = κουτσός, παράλυτος.

κλούκι = αδυναμία κίνησης, παραλυσία. 

κλουνά = κλωστή.

κλουνάρ και κλουνάρα = μεγάλο κλαδί δέντρου.

κλουπακάου = χτυπώντας αναταράζω υγρό μέσα σε δοχείο. 

κλουρ = κουλούρι.

κλούρα = κουλούρα, αλλά και μηδέν στη βαθμολογία.

κλουτσουπατάου = ποδοπατώ.

κλουτσουσκούφ = αδύναμος χαρακτήρας, παίγνιο του ενός και του άλλου.

κλουτσουτύρ = προϊόν που βγαίνει από ξυνόγαλο.

κλουφ = θήκη.

κμανταρίζουμι = ετοιμάζομαι, ντύνομαι.

κμάσι (προέλευση μεσαιωνική ελληνική) = χοιροστάσιο.

κναβ = κουνάβι. 

κνεις = κουνήσου.

κνούπ = κουνούπι.

κόγκσα = σκόπιμη αντίρρηση, κολπάκι, νάζι.

κόθρους = γωνία ψωμιού ή πίτας.

κόκουτους = κόκορας.

κόνιδις (προέλευση αρχαιοελληνική) = μικρές ψείρες.

κόπανους (προέλ. αρχαιοελληνική) = χοντρό ξύλο που χτυπάνε ρούχα που πλένουν.

κόπτσα  (προέλευση τουρκική) = εξάρτημα ραπτικής, είδος κουμπιού.

κόρα (προέλευση σλαβική) = το σκληρό μέρος του ψωμιού που υπάρχει στις άκρες του.

κόρφους (ο) = το στήθος.

κότσιαλα = κοτσάνια.

κουϊουρούκι = το δέσιμο του μαντιλιού στο κεφάλι γυναίκας, αλλά και μορφή τρέλας.  

κουκιάζου = παραφυλάω, βάζω στόχο.

κουκλώθκει = σκεπάστηκε, αλλά και παντρεύτηκε (όταν αναφέρεται σε άνδρα).

κουκλώνουμι = σκεπάζομαι.

κουκόσια = καρύδι.

κουκουλόι = καρποί δέντρων (καρύδια, κάστανα) που μαζεύονται σε δεύτερο χέρι.

κουκουμπέλις (οι) = μανιτάρια.

κουκουρεύουμι = υπερηφανεύουμαι.

κουκουφρίγκι = το πρώτο γάλα των γιδοπροβάτων μετά των τοκετό.

κουλιάνσα = αδυναμία, αρρώστια.

κουλιανσιάρκου = πολύ αδύνατο παιδί.

κουλόκρα = τα κοντά μαλλιά απ’ την κοιλιά και το πίσω μέρος των ζώων.

κουλουκαθσιά (η) = χορευτική φιγούρα σε θέση ημικαθίσματος.

κουλουκούρσμα = «χαμηλό» κούρεμα.

κουλουκρίζου = κόβω τις άκρες των μαλλιών.

κουλουμπότα = απουσία.

κουλουσκούτς = κακοντυμένος, σβαρνιάρης.

κουλουσούσα = το πουλί σουσουράδα.

κουλουφούσια = παράρριζα φυτών.

κουλουφουτιά (η) = πυγολαμπίδα.

κουλτσίδα = είδος θεραπευτικού βοτάνου, αλλά και ενοχλητικός άνθρωπος.

κουμάρις = η αίσθηση της εξάντλησης.

κουμπόδιμα = φυλαγμένο χρηματικό ποσό για ώρα ανάγκης.

κουμπουθιάζου = δένω σε κόμπο, αλλά και πλέκω φανταστικές ιστορίες.

κουμπουθιάζουμι = μηδενίζω τα έξοδά μου.

κουμπουρέλια = οι καρποί του πλάτανου.

κουνάκι (το) = πρόχειρη κατασκευή καλύβας για ετήσια, συνήθως, κατοίκηση.

κουνεύου = φιλοξενούμαι κάπου για να περάσω το βράδυ.

κουνούστιου = η σχέση, η συναλλαγή, (δε θέλω μ’ εσένα κουνούστιο).

κουντά = ύστερα, κατόπιν.

κουντανάσα = γρήγορη, αγχώδης αναπνοή. 

κουνταριμένου = το παλιόπαιδο, το ατίθασο παιδί που κάνει ζημιές.

κουντεύου = φτάνω, πλησιάζω.

κουντζιάμ (προέλευση τουρκική) = πολύ μεγάλος.

κουντίτιρα = αργότερα.

κουντουζώνου = πλησιάζω, έρχομαι κοντά.

κουντουσβόιρας = μικρόσωμος.

κουντουστέκουμι = σταματώ για λίγο το βάδισμα.

κουντράου = χτυπώ με το κεφάλι ή με τα κέρατα (αν αναφέρεται σε ζώα με κέρατα).

κουντριώντι= χτυπιούνται με τα κέρατά τους, σπρώχνονται.

κουπαδιάρς = οδηγός κοπαδιού, τσοπάνης.

κουπανέλους = ξύλινο στενόμακρο δοχείο που χτυπούσαν το γάλα για το βούτυρο.

κουράκιασα = δίψασα πάρα πολύ.

κουρακουζώης = αυτός που ζει πολλά χρόνια.

κουρδουκύλα (η) = κύλισμα στο έδαφος.

κουρδουκυλιόμι =  κάνω τούμπες, στριφογυρνάω.

κουρδουμένους = καμαρωτός.

κουρδουμπούλιασι = σβόλιασε.

κουρδώνουμι = καμαρώνω πολύ για κάτι.

κουρήτα = κορμός μεγάλου δέντρου που έγινε μακρόστενη σκάφη.

κουριλού = είδος κουβέρτας που γίνεται με κουρέλια.

κουριντζέλι = κουρέλι.

κουριντζέλου = ζητιάνα, γυναίκα ντυμένη με κουρέλια.

κουρίτα (προέλευση σλαβική) = ξύλινη σκάφη, αλλά και ποτίστρα ζώων.

κουρίτς = κορίτσι.

κουρίτς γραμμένου = όμορφη κοπέλα. 

κουρκούτ = χυλός που έγινε από γάλα και αλεύρι.

κουρκουτό = χυλός που έγινε από γάλα και αλεύρι απαραίτητος στη γαλατόπιτα.

κουρκουτσέλι = κοκοράκι.

κουρκουτσιόβουλους (ο) = γενική ακαταστασία.

κούρνια (η) = σκαλωσιά όπου ανέβαιναν και κοιμούνταν οι κότες. 

κουρνιάζου = σκαρφαλώνω κάπου για να ησυχάσω.

κουρνιαχτός = σκόνη.

κουρόμπλου = κορόμηλο.

κουρτσέλι = ξύλινη λεκάνη για να τρώνε τα γουρούνια σ’ αυτήν.

κουρτσόπλου = νεαρό κορίτσι.

κούσαλου, λέγεται και γεροκούσαλου = υπέργηρος. 

κουσιά = μεγάλο δρεπάνι με κοντάρι περίπου 1,5 μ.

κουσμάρ (το)= φρέσκο τυρί χτυπημένο στο τηγάνι.

κουτ κουτ = κάλεσμα σκύλου.

κουτάου (προέλευση αρχαιοελληνική) = τολμάω.

κούτελου = μέτωπο.

κουτέτς (το) = ορνιθώνας.

κουτιά (τα) = οι κότες.

κουτιρίτσα = μικρόσωμη σαύρα.

κουτουπούλι (το) = κοτόπουλο.

κούτρα (προέλευση λατινική) = το μέτωπο.

κουτράδα = ανοησία.

κουτρίδ = άγουρο φρούτο.

κουτρίδις = άγουρα σταφύλια.

κουτρού (προέλευση τουρκική) = τυχαία.

κουτρουβάλα = κυλώντας σε κατηφόρα. 

κουτρουβαλιάσκα = κύλησα, έπεσα κάτω. 

κουτσιάφτς = αυτός που έχει κομμένο το αυτί του.

κούτσιλου = μικρό

κουτσιουβέλι και κουτσύβιλου = μικρό παιδί.

κουτσιουμπέλι = κούτσουρο, αλλά και άνθρωπος αγράμματος, αμόρφωτος.

κουτσκαρέλι = μικρό παιδάκι.

κούτσκου = μικρό.

κουτσλιά = ακαθαρσία πουλιού.

κουτσμανταλεύου = κάνω μικροδουλιές, μικροεπισκευές.

κουτσμαντάλια = εύκολες μικροδουλειές.

κουτσουκέρα = κατσίκα με σπασμένο το ένα κέρατο.

κουτσουλίκα και κουτσουλίκου = παιδικό παιχνίδι με πηδήματα στο ένα πόδι.

κουτσουνόρλικου = χωρίς ουρά.

κουτσουπαλεύου = αντιμετωπίζω πολλές δυσκολίες.

κουτσουπδάου = αναπηδώ στο ίδιο σημείο.

κουτσουπουρεύου = «τα φέρνω βόλτα» δύσκολα, ζω με αρκετές δυσκολίες.

κούτσουρου = μεγάλο κομμάτι χοντρού ξύλου, αλλά και το κορμί του ανθρώπου.

κουτσώνου = πεθαίνω.

κουχιέβου = παραφυλλάω με κακό σκοπό.

κουψαντέρα = ζωύφιο του νερού.

κουψίδ = κομμάτι ψητού κρέατος.

κουψουμισιάστκα = με πόνεσε η μέση μου (συνήθως από μεγάλο βάρος).

κουψουχρουνιά = πώληση προϊόντος σε εξευτελιστική τιμή.

κόφτρα = μακρύ πριόνι με δύο λαβές που το χειρίζονται δύο άτομα. 

κόψιμου = κοπή, αλλά και έντονος κοιλιακός πόνος.

κράκουρα = οι άκρες των ψηλών βουνών.

κρένου = μιλάω, αλλά και φωνάζοντας καλώ κάποιον από μακριά.

κριάς (το) = κρέας.

κριβατίνα, αλλά και κρεβατίνα (προέλευση αρχαιοελληνική) = κληματαριά.

κριμανταλάς = ψηλός, λεπτός και ασουλούπωτος άνθρωπος.

κριμαντζέλα = πιάσιμο με τα χέρια από ένα κλαδί κάνοντας κούνια.

κρινί (το) = κυψέλη από κούφιο κορμό δέντρου.

κριτσιανάου = μασάω ηχηρά. 

κριτσιανίθρα = ο χόνδρος που βρίσκεται στο κρέας.

κριτσιλιάγκους = λαιμός.

κρούει ου ήλιους = ανατέλλει κάπου ο ήλιος.

κρούνης και κρούνα = βαρυόμοιρος.

κρούου, αλλά και κρου = αγγίζω.

κρυότ = ψύχρα.

κταβ (κουτάβι, προέλευση σλαβική) = μικρό σκυλί.

κτι = κουτί.

κτσή = κουτσή.

κτσιάφτς = αυτός που έχει κομμένο αφτί ή και μέρος αυτού κομμένο.

κτσιούμπ (το) = ξύλο χωρίς κλαδιά, αλλά και αμόρφωτος άνθρωπος.

κτσο = κουτσό, αλλά και παιδικό παιχνίδι.

κυπρί (το) = κουδούνι, μπρούντζινο κουδούνι για γίδια με μακρόστενο σχήμα.

κύπρος (ο) = μεγάλο χάλκινο κουδούνι.

κυριαρίνα = είδος πουλιού, η τσίχλα.

κυτάρ = ο πλακούντας που περιβάλλει τα έμβρυα.

κφάλα (η) = κοίλωμα δέντρου, αλλά και τρύπα δοντιού.

κφο = α. κουφό και β. το ποντίκι τυφλοπόντικας.

κφόβραση (η) =ζέστη με συννεφιά, συννεφόκαμμα.

κφόγουρνου = (μεταφ.) άνθρωπος που κάνει πως δεν ακούει, πως δεν καταλαβαίνει. 

Λ

λάβουμα (προέλευση αρχαιοελληνική)  = τραύμα.

λαγαρίζου = ξεκαθαρίζω, μου μένει ως υπόλοιπο.

λαγαρός = καθαρός.

λαγάρσι = ξεκαθάρισε, απόμεινε ως περίσσευμα.

λαγγεύου = σκιρτάω, λαχταράω.

λαγκιόλι (το) = η δίπλα του φουστανιού ή της φουστανέλας.

λαγκιόλου = γυναίκα ιδιότροπη, με πολλές παραξενιές.

λαγούσα = είδος γκλίτσας που πιάνουν τα γιδοπρόβατα.

λαϊάζου (προέλευση αρχαιοελληνική) = ηρεμώ, ησυχάζω, κρύβομαι.

λαΐνα (προέλευση αρχαιοελληνική) = είδος πιθαριού.

λαΐνι (το) = σταμνάκι, (συνήθως έβαζαν βούτυρο μέσα σε αυτό).

λάιου (προέλευση αλβανική) = ολόμαυρο.

λάϊους (ο) = μαύρος, αλλά και ο δύστυχος.

λάκα = ίσιωμα, αλλά και ως προστακτική : τρέχα να φύγεις.

λακάου, (αόρ. λάκσα) = φεύγω, δραπετεύω. 

λακριδί = χαζοκουβέντιασμα, ανόητες φλυαρίες.

λανάρ = είδος χτένας για να καθαρίζουν το μαλλί πριν το γνέσιμο.

λαντζουκόβουμι = ανυπομονώ, αγωνιώ, ανησυχώ.

λάου λάου = αργά αργά και κρυφά.

λαούτα = ησυχία.

λαουτιάζου = κρύβομαι και ησυχάζω.

λαπάς = χιονόνερο.

λαπασάρου = ηρεμώ και κυρίως για πόνο.

λαπασάρσι (ο πόνος) = περιορίστηκε, μαλάκωσε (ο πόνος).

λατσούδα = κλαδί από έλατο.

λαφιάζουμι = αναστατώνομαι για κάτι.

λαχ λαχ = βιαστικά.

λαχαίνου = τυχαία συναντώ, πετυχαίνω.

λάχανα = τα άγρια χόρτα των αγρών.

λαχτάρσα = τρόμαξα.

λειψουκούλουρου = λιποβαρές κουλούρι, αυτό που δεν έπαθε ζύμωση.

λέρα = βρώμα, αλλά και παλιοχαρακτήρας.

λέσιου = ψοφίμι.

λθάρ = πέτρα.

λιαμέτ = τεμπελιά, απραξία.

λιανόπιδα = μικρά παιδιά.

λιανός = λεπτός.

λιάνουμα = το χρήμα

λιανώματα = κέρματα μικρής αξίας.

λιάρους (προέλευση αλβανική) = παρδαλός.

λιάτιρου = αδύνατο και μικροκαμωμένο παιδί.

λιβέτ = μεγάλο καζάνι.

λιζγάρ = σκαλιστήρι.

λιλέκι = πελαργός, αλλά και πολύ ψηλός και αδύνατος άνθρωπος.

λιλούδ (προέλευση αλβανική) = άνθος, λουλούδι.

λιμαριά = το περιλαίμιο ζώων.

λιμπίζουμι = λαχταρώ, επιθυμώ πολύ.

λιόκια = τα ανδρικά μόρια.

λιουβόρ (το) = ο λίβας.

λισβιρίσια = σχέσεις, συναλλαγές.

λιχάρ (προέλευση αρχαιοελληνική) = ψηλός και λεβεντόκορμος άνδρας. 

λκουσκισμένους = ταλαίπωρος.

λκουφάουμα = υβριστικά το ζημιάρικο ζώο π.χ. η κατσίκα που προκάλεσε ζημιά.

λόβα = βρωμιά, μαγαρισιά (υλική ή ηθική).

λόγγους (προέλευση σλαβική) = πυκνό δάσος.

λόιδου (το) = τούφα μαλλιών.

λόντζα = σκέπαστρο (συνήθως τσίγκινο) πρόχειρης κατασκευής.

λουβιάζου = βρωμίζω, μαγαρίζω (υλικά ή ηθικά). 

λουβιασμένους = βρώμικος, αλλά και λεπρός.

λουγγά = στενή παραποτάμια λωρίδα χωραφιού.

λουθνάρ = μεγάλο σπυρί που προκαλείται από μόλυνση.

λουιαζμένους = παραπλανημένος με συκοφαντίες.

λουιάζου = βάζω λόγια (συκοφαντίες) για να βλάψω κάποιον.

λουιάζουμι = με παρασύρουν με συκοφαντίες εναντίον κάποιου.

λούμπα (προέλευση αλβανική) = παγίδα, μικρός λάκκος με νερό και λάσπη.

λούρα = βέργα με την οποία ο δάσκαλος τιμωρούσε τους μαθητές.

λούρους = μακρύ ξύλο για το τίναγμα των καρπών δέντρου.

λούτους = νωθρός, αλλά και χαζούλης.

λούτσα (προέλευση σλαβική) = μούσκεμα.

λτσιδ = μουσκεμένο με βρομόνερα.

λτσίζουμι = κυλιέμαι μέσα σε λάσπες ή βρομόνερα. 

λύκους ξυδάτους = αυστηρός και πολύ σκληρός άνθρωπος.

λυκουφάουμα = απειλητική λέξη για ατίθασο ζώο ή για ζώο που προκάλεσε ζημιά.

λφάζου (προέλευση αρχαιοελληνική) = σωπαίνω, ησυχάζω.

λώιδου (το) = μπούκλα μαλλιών.

Ελληνική αγροικία με υποστατικό (Dodwell, 1801-1806)

Μ

μ’ βουλεί = ευκαιρώ, έχω τη δυνατότητα.

μαγαρίζου (προέλευση αρχαιοελληνική) = βρωμίζω , βεβηλώνω.

μαγαρσιά = βρωμιά υλική ή ηθική.

μάγγανα = φασαρίες, καυγάδες.

μαγκίπα = είδος κρεμμυδιού.

μαγκούφκου = έρημο.

μαγκούφς = άνθρωπος που ζει μόνος, χωρίς οικογένεια, δυστυχισμένος.

μαγκφαριά = αναποδιά, κακοτυχία, εμπόδιο.

μάειδε … μάειδε, αλλά και : μούειδε = ούτε … ούτε.

μαζώνου = μαζεύω.

μαθέ(ς) = λοιπόν.

μακάρ = είθε, μακάρι.

μάκι (λέγεται και μπάκι) = μήπως

μαλαγανιά = πονηριά, κατεργαριά.

μαμαλίγκα = είδος πίτας με αλεύρι από καλαμπόκι και χόρτα.

μανάρια = οικόσιτα ζώα (αρνιά ή κατσικάκια).

μαναστήρ (το) = μοναστήρι.

μαναφούκια (προέλευση αραβική) = σπιουνιές, συκοφαντίες.

μαναχά = μόνον.

μαναχός = μόνος.

μαναχουτρουβιάρς = μοναχικός τύπος, αυτός που θέλει να είναι μόνος του.

μαναχούτσκο = μοναχούλι.

μανιά = γιαγιά.

μάνταλους (ο) = εσωτερικό ξύλο στην αυλόπορτα για να ασφαλίζουν την πόρτα.

μαντανία = μάλλινη κουβέρτα.

μαντουλουίδια = μαγικά τεχνάσματα, καθώς και τα χρησιμοποιούμενα μέσα.

μαξούλι (το) (προέλευση αραβική) = η καλή σοδιά, παραγωγή.

μαράζια (προέλευση αραβική) = στεναχώριες.

μαραφέτ (προέλευση τουρκική) = μικρό εργαλείο.

μαργώνου (προέλευση αρχαιοελληνική) = κρυώνω.

μαρή (λέγεται και μουρή) = προσφώνηση αντί του ονόματος γυναίκας.

μαρκάλους (προέλευση αλβανική) = γενετήσιο ζευγάρωμα ζώων.

μαρμάγκα = μεγαλόσωμο μυρμήγκι.

μαρούδα = πλεκτή σακούλα κεντητή που είχαν τα παιδιά για το σχολείο.

μαρτίνια = τα οικόσιτα αρνάκια.

Μαρτς = Μάρτιος.

μασιά (προέλευση περσική) = λαβίδα για να πιάνουν τα κάρβουνα.

μασκαρ(ι)λίκι = ντροπιαστική πράξη που έγινε σε βάρος κάποιου.

μασλάτ = η κουβέντα.

μάστα = μάζεψέ τα.

μαστάρια = μαστοί.

μαστραπάς (προέλευση αραβική) = μικρή μεταλλική ή πήλινη κανάτα.

ματ = πηγή από την οποία αναβλύζει με δύναμη μεγάλη ποσότητα νερού.

μάτα = ξανά (π.χ. ματαπάω = ξαναπάω).

ματαϊνώνου, ματάϊνουσα = μετανιώνω.

ματασιλαχαίνου= ξαναζώ, ξαναβλέπω, ξανασυναντώ.

ματαχαλεύου = ξαναζητώ.

ματσιαλάου = μασάω.

ματσκιά = χτύπημα με ραβδί.

ματσκώνου = χτυπάω με ραβδί.

ματσούκι = κοντόχοντρο ραβδί, αλλά και ξυλοδαρμός (έπεσε πολύ ματσούκι).

μαυρούδα = είδος μαύρου σταφυλιού.

μαυρουτσούκαλου = παιδί πολύ μελαχρινό και άσχημο.

μαχαλάς (προέλευση τουρκική) = συνοικία, γειτονιά.

μαχμούσι = φίμωτρο που έβαζαν στο στόμα ζώου για να μην τρώει ό,τι μετέφερε.

μετ μουαμέτ = οπωσδήποτε, ντε και καλά.

μέτρους (ο) = αρίθμηση.

μηδά = μήπως, σάμπως.

μι κοφτ = με απασχολεί κάτι, αλλά και με πονάει η κοιλιά.

μιδούλι = νωτιαίος μυελός. 

μι κοφτ = με πονά η κοιλιά, αλλά και με ενδιαφέρει πολύ.

μιλίστρα = είδος εδάφους.

μίνια = μία.

μιράδ = μερίδιο.

μιρακλώθκα = ήρθα στο κέφι.

μιριάζου = παραμερίζω, κάνω τόπο να περάσει κάποιος.

μιριές (οι) = οι δυο πλευρές που φόρτωναν ένα ζώο, αλλά και τόποι.

μιρμιγκουφαγάκι (το) = μικρό πουλάκι που ψάχνει στους κορμούς δέντρων.

μιρώνου = εξημερώνω, ημερεύω, κατασιγάζω.

μιρουδούλι = η αμοιβή για την εργασία μιας ημέρας.

μιρουφάι = το φαγητό μιας ημέρας.

μισάντρα = η εσωτερική πόρτα.

μνυαλό = μυαλό.

μοίρλα = συνεχές κλαψούρισμα που προκαλεί ενόχληση.

μόκου = τσιμουδιά.

μόλεμα = μόλυνση.

μόλτσα = σκόρος, αλλά και ενοχλιτικός άνθρωπος.

μόμκαν(ι) = μου απέμειναν.

μόνε = μόνο, μονάχα.

μουβόρους = αιμοχαρής.

μούγκα = απόλυτη σιωπή.

μούιδι = μήτε.

μούκλου = λοίπος απ’ το λαιμό χοίρου.

μουλαΐμκους = βολικός, πράος, ήρεμος.

μουλεύου = μολύνω.

μουλόϊμα = διήγηση.

μουλουγάου = εξιστορώ.

μουλουχτός = ύπουλος, δόλιος.

μούμπτζας = χαμένος άνθρωπος, άχρηστος.

μουνάντιρους (ο) = αχόρταγος.

μουνουκουπανιά = μια κι έξω, με μια και μόνο προσπάθεια.

μουνουχάου = ευνουχίζω αρσενικό ζώο.

μουνούχι (το) = ευνουχισμένο ζώο.

μουντζούφλης = κατσούφης.

μουραπάδες = παραμύθια, ανέκδοτες ιστορίες.

μουριέλα = βαριεστιμάρα.

μούρκους = βρώμικος, λερωμένος (ιδιαίτερα στο πρόσωπο).

μουρντζόβλαχους = άξεστος άνθρωπος, αγροίκος.

μούρντζουφλους = σκυθρωπός. 

μουρουγκλός = άτομο με πρόβλημα στην ομιλία.

μουσκφό = ύπουλο, άτομο που υποκρίνεται, ψευτοκακόμοιρο.

μουστηρής (προέλευση αραβική) = αγοραστής, πελάτης.

μούτιλη (προέλευση λατινική) = βρώμικη λάσπη.

μουτλάκ (προέλευση τουρκική) = ντε και καλά, με το ζόρι, οπωσδήποτε.

μούτους (προέλευση λατινική) = βουβός, μουγκός, αλλά και φόβητρο για παιδιά.

μόχαλου (το) = πέτρα που την πιάνει η χούφτα του χεριού.

μπαζίνα = φαγητό με αλεύρι καλαμποκιού και τραχανά.

μπαΐλντσα και μπαΐλσα = εξαντλήθηκα. 

μπαϊλσιά = λιποθυμία που προέρχεται κυρίως από πείνα.

μπάκα (προέλευση αλβανική) = κοιλιά, στομάχι.

μπάκακας και μπακακάκι = βάτραχος.

μπακανιάρκου = ασθενικό παιδί, παιδί με πρησμένη κοιλιά.

μπακανιάρς = κιτρινιάρης, ασθενικός.

μπάκι = μήπως.

μπακίρ = χάλκινο σκεύος.

μπακλαΐ = μπακλαβάς.

μπακράτς = μικρό μεταλλικό δοχείο με χερούλι.

μπαμπακιέλα = μαντίλα.

μπαμπέσης (προέλευση αλβανική) = ύπουλος, δόλιος.

μπασιά = αυλόπορτα.

μπατή = αυλόπορτα.

μπάτσες = α. χτυπήματα στο πρόσωπο, β. κλαδιά δέντρων για τροφή ζώων.

μπατσουκουλιά = χτύπημα με την παλάμη του χεριού στα οπίσθια κάποιου.

μπερτάχι = δάρσιμο, το γερό ξύλο που δίνεται σε κάποιον. 

μπεσαλής = έμπιστος, άνθρωπος που κρατά το λόγο του.

Μπζιλ (το) = Μουζήλο (χωριό της Ευρυτανίας).

μπιδικλώθκα = μπερδεύτηκα κάπου.

μπίζια = μπιζέλια.

μπιζιρίζου και μπιζιράου = κουράζομαι, μπουχτίζω.

μπικιόνι = τσίγκινο κύπελλο.

μπιρκέτια (προέλευση αραβική) = πλούτη, προκοπές. 

μπιρμπίλα (προέλευση τουρκική) = λεπτή δαντέλα.

μπιρμπιλόνια = είδος ζυμαρικών.

μπιρμπιλουμάτς = αυτός που έχει ζωηρά, παιχνιδιάρικα μάτια.

μπισίκι = κούνια μωρού.

μπιτίζου (προέλευση τουρκική) = τελειώνω.

μπίτσα = τελείωσα.

μπίχνου = καρφώνω, αλλά και εξαντλούμαι.

μπιχτιά = απότομη κατηφόρα.

μπιχτουκέφαλα = πέσιμο με το κεφάλι προς τα κάτω.

μπλαμούτσα = φαρδιά παλάμη.

μπλάνα = μεγάλος βώλος χώματος στο όργωμα.

μπλαρ = μουλάρι.

μπλαρκό = μουλάρι.

μπλάστς = πλάστης, όργανο για να φτιάξουν φύλα για την πίτα.

μπλατσιανάου = κυλιέμαι στα νερά.

μπλιά = μηλιά.

μπλιόρ = αρνί ή κατσίκι δύο ετών.

μπλουγούρ = φαγητό από αλεσμένο ή στουμπισμένο σιτάρι.

μπλούκι (προέλευση τουρκική) = κοπάδι.

μπόβουλας = σαλιγκάρι με κέλυφος. 

μπόλι = εμβόλιο.

μπόλια = μαντίλα.

μπόλικου (προέλευση τουρκική) = αρκετό.

μπόρα (προέλευση βενετσιάνικη) = ξαφνική καταιγίδα.

μπόρεση (η) = δυνατότητα.

μπόσκους (προέλευση τουρκική) = καλόβολος, χαλαρός.

μπότ = πήλινο δοχείο κρασιού.

μπούζι = πολύ κρύο.

μπούκα (η) = μάγουλο.

μπούκις = φουσκωτά μάγουλα.

μπουλέτου = σημείωμα.

μπούλτσια = το ακανθώδες περίβλημα που έχουν τα κάστανα.

μπουμπάρ = είδος λουκάνικου που περιέχει και συκώτι και πνευμόνι γουρουνιού.

μπουμπνάει = μπουμπουνίζει, αστράφτει και βροντά.

μπουμπόιρας = είδος ζωυφίου.

μπουμπότα (προέλευση αλβανική) = ψωμί καμωμένο από αλεύρι καλαμποκιού.

μπούμτζας = βλάκας.

μπουραχίλι = εξάνθημα του δέρματος που παρουσιάζεται στα χείλη.

μπουρδουκλώνου = ανακατεύω καταστάσεις για να αποφύγω κάτι.

μπούρμπιλη = ό,τι απομένει από μια μεγάλη πυρκαγιά (στάχτ κι μπούρμιλη).

μπουρμπουτλημένους = κουκουλωμένος καλά.

μπουρμπουτλήχκα = κουκουλώθηκα.

μπουρμπουτλίου = τυλίγω με πολλά ρούχα ή σκεπάσματα.

Μπουρσιώτσα = Προυσιώτισσα.

μπούσια (επίρρημα) = μούσκεμα.

μπουσλάου = περπατάω στα τέσσερα.

μπουχαρί (το) = η καμινάδα, καπνοδόχος.

μπουχός (προέλευση σλαβική) = σκόνη , καπνός, αυτός που γίνεται άφαντος.

μπουχτίζου = αηδιάζω, βαριέμαι, χορταίνω.

μπούχτσα (προέλευση τουρκική)  = βαριέστησα.

μπόχα = ανυπόφορη βρωμιά.

μπραζούκια = μικρά πουλάκια που δεν μπορούν να πετάξουν ακόμη.

μπράσκα (η) = είδος μεγαλόσωμου βατράχου.

μπραστ, λέγεται και φρουστ = γρήγορη φυγή.

μπρίζου = μουγκρίζω δυνατά.

μπριστούρις = εντόσθια ζώων, αλλά και άχαρα πάχη ανθρώπων γύρω από την κοιλιά.

μπρου πούλ πούλ = κάλεσμα κότας.

μπρούμτα (προέλευση μεσαιωνική ελληνική) = πρηνηδόν.

μπρουμτάου και μπρουμτίζου = πέφτω μπρούμυτα.

μπρουσνός (ο) = αυτός που είναι εμπρός.

μπρουστάρς (ο) = πρωτοπόρος.

μπρόχει = με βολεύει, με εξυπηρετεί, μου δίνεται η ευκαιρία.

μπσιακό = συντροφικό.

μπσίτσα (η) = πολύ μικρό έντομο.

μπσότριβου = μισοφθαρμένο ρούχο.

μπσουβέζκου (πρ. αραβική) = το μη ξεκάθαρο αλλά αποτελεί μια ενδιάμεση λύση.

μσαφιραίοι = επισκέπτες.

μσιακό = αυτό που έχουμε από μισό.

μσκαρ (το) = μοσχαράκι.

Μσουσπουρίτς = Νοέμβριος.

Μσουσπουρίτσα (η) = η εορτή των εισοδίων της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου).

μτσούνα =  μούρη.

μύθους = γεγονός που φέρνει ντροπή, διαπόμπευση, γελοιοποίηση.

μυρμηγγιάζου = μουδιάζω.

Ν

να σπου, αλλά και να σπω = να σου πω.

να, κουτ- κουτ = κάλεσμα σκύλου. 

νειρεύουμι = ονειρεύομαι.

νησκός = πεινασμένος.

νιά = μια, αλλά και νεαρή κοπέλα.

νια ψχούλα = λίγο, ελάχιστη ποσότητα από κάτι.

νιάνιαρου = μικρό παιδί.

νίβουμι = πλένω το πρόσωπό μου.

νικρουσκούτ = σάβανο.

νίλα = μεγάλη ζημιά.

νιόγαμπρα (τα) = οι νεόνυμφοι.

νιρόμπλους = νερόμυλος.

νιρουτός = αυτός που δεν είναι πηχτός.

νιρουφαές = αποσαθρώσεις του εδάφους που οφείλονται σε δυνατή βροχόπτωση.

νιρουφίδα (η) = φίδι που ζει στο νερό.

Νκουλουβάρβαρα = Δεκέμβριος.

νόμ’= δώσε μου.

νουγάου = καταλαβαίνω, είμαι έξυπνος.

νουγάτους (ο) = μυαλωμένος. 

νουμάτ = άτομα.

νουματαίοι = σημαντικά πρόσωπα

νουντάς (ο) = σάλα υποδοχής.

νουρά = ουρά.

νουτίζου = υγραίνω.

νσάφ = επί τέλους, αμάν πια.

ντάβανους (ο) = έντομο πολύ ενοχλητικό στα μεγάλα κυρίως ζώα.

νταβαντούρια = φασαρίες, δυνατοί θόρυβοι.

νταβάς = πλατύ και αβαθές σκεύος, μεγάλο χάλκινο ταψί.

νταβραντισμένους = δυναμωμένος.

νταϊαντάου = στηρίζω, υπομένω.

νταϊαντώ = υπομένω, κάνω κουράγιο.

νταϊλίκι (το) = αξιοσύνη, παλικαριά.

νταμαχιάρς = αυτός που τα θέλει όλα δικά του, αχόρταγος.

ντάνα = στοίβαξη με τάξη ομοειδών αντικειμένων.  

νταραβέρια = σχέσεις, συναλλαγές. 

ντβαρ = τοίχος, αλλά και άνθρωπος που δεν καταλαβαίνει τίποτε.

ντέρτια = στεναχώριες, καημοί.

ντζαμάρα (προέλευση αλβανική) = μουσικό όργανο.

ντζέρτζιλου = ευχάριστη αναστάτωση, φασαρία.

ντζιανός = σβέρκος, (π.χ. του ’στριψε του ντζιανό = τον στραγγάλισε).

ντζιζ = παιδικό παιχνίδι.

ντζιόρας (ο) = ανόητος, «αγύριστο» κεφάλι.

ντζιρντζιλές = φασαρία, ταραχή, αναστάτωση.

ντιπ (προέλευση τουρκική) = εντελώς, καθόλου.

ντιπ κατά ντιπ = καθόλου.

ντιρέκι (το) = πανύψηλος άνθρωπος.

ντιριέμι (και ντιριώμι) = ντρέπομαι.

ντιρλίκι = φαγητό.

ντιρλικώνω = τρώω με βουλιμία.

ντιρουκόβου = δέρνω αλύπητα.

ντλαπ = ντουλάπι.

ντόμπρους = άδολος, ειλικρινής, ανοιχτόκαρδος.

ντουγρού = ίσια, κατευθείαν.

ντουρός = ίχνος, πατημασιά.

ντούχνα = πυκνός καπνός που εμποδίζει την όραση.

ντουχνιάζου = γεμίζω από πυκνό καπνό ή ομίχλη.

ντράβαλα = φασαρίες.

ντραλίζουμι = ζαλίζομαι.

ντριτ = την Τρίτη.

ντρουβάς (προέλευση περσική) = είδος σάκου, ταγάρι.

ντρόχαλα = τόπος γεμάτος πέτρες.

ντρόχαλα = χοντρές πέτρες που κυλάνε.

νυχτέρ = δραστηριότητα ή εργασία που γίνεται σ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας.

νφαδιά = νύφη.

νφόπλου = χαϊδευτικά απ’ τους συγγενείς η νύφη.

νώμους = ώμος. 

Χορός Ελλήνων χωρικών

Ξ

ξάγναντου (το) = ξέφωτο.

ξάϊ =η αμοιβή σε είδος για τα αλεστικά.

ξαίνου = ετοιμάζω μαλλί για γνέσιμο.

ξακριάζου = ακροβατώ, πάω άκρη άκρη.

ξαμώνου (προέλευση μεσαιωνική) = στρέφομαι απειλητικά εναντίον κάποιου.

ξανάστρουφ (η) = το χαστούκι.

ξαντίνιμα (το) = η απόδοση, η ανταμοιβή.

ξαπουδός = ο διάβολος.

ξαπουλιόμι = τρέχω γρήγορα πίσω από κάποιον ή κάτι για να προφτάσω.

ξαστόϊσα = αποξεχάστηκα.

ξέρακας = ξερό δέντρο.

ξέφτιρας ή ξιάφτιρας = το γεράκι.

ξέχουρα = χωριστά.

ξιαπουσταίνου = ξεκουράζομαι.

ξιαρίζου = καθαρίζω με το φτυάρι έναν τόπο.

ξιαστουχάου = αποτυγχάνω, αλλά και ξεχνάω.

ξιθάλι = μακρύ σίδερο για να ανακατεύουν τα κάρβουνα στη φωτιά.

ξιθαλιάς = ψηλός, εύσωμος άνθρωπος.

ξιθλίκουτους = ξεκούμπωτος.

ξικαμπάου = φαίνομαι ξαφνικά κάπου μακριά.

ξικάμψα = έφυγα, αναχώρησα, φάνηκα μακριά στον ορίζοντα.

ξικαπίστρουτους = χωρίς χαλινάρι και μεταφορ. : χωρίς ηθικές αρχές.

ξίκικου (προέλευση τουρκική) = λιποβαρές λόγω πειραγμένης ζυγαριάς. 

ξικουπή = μισθωτή συμφωνία.

ξικιουσούλεμα = εξόντωση, εξαφάνιση.

ξικιουσουλεύου = ξεπαστρεύω, εξαφανίζω, εξοντώνω.

ξικιουσούλεψα = εξόντωσα, εξαφάνισα.

ξικιφαλιάζου = χαστουκίζω πολύ δυνατά.

ξικουκλώνου = ξεσκεπάζω.

ξικουλώθκα = κουράστηκα πολύ.

ξικουλώνου = ξεριζώνω.

ξικούτς (ο) = γέρος που ξεχνάει.

ξικρίνου = ξεχωρίζω, διακρίνω.

ξιλαγάρσι = ξεκαθάρισε, περίσσεψε.

ξιματιάζου = αφαιρώ τη βασκανία με κατάλληλες λέξεις.

ξιμπιτίζου (προέλευση τουρκική) = αποτελειώνω.

ξιμπλέτσουτους = μισόγυμνος.

ξιμπουρδάλι (το) = αδιάντροπος, χυδαίος άνθρωπος.

ξιμπουρδάλιασι = εξαχρειώθηκε, αποθρασύνθηκε.

ξιμπουρδάλιασμα (το) = εξαχρειωμένο άτομο, θρασύς και χυδαίος άνθρωπος.

ξιμ(ου)τόχ’ = επίτηδες, σκόπιμα.

ξιμυστηρεύουμι = εκμυστηρεύομαι.

ξιντζιανιάζου = σταγγαλίζω.

ξιπαϊάζου = κρυώνω πάρα πολύ.

ξιπαστρεύου = σκοτώνω, εξαφανίζω.

ξιπατώνουμι = = κουράζομαι πολύ.

ξιπιταρούδ’ = πουλί που πετάει για πρώτη φορά.

ξιπίτηδις = επίτηδες, σκόπιμα.

ξιπιτούτου = επίτηδες.

ξιπιτσιάζου = αφαιρώ την επιδερμίδα ή τμήμα αυτής.

ξιπρουβέλνου = ξεπροβάλλω, εμφανίζομαι.

ξιραΐλα = η κατάσταση που φέρνει η μεγάλης διάρκειας ανομβρία. 

ξιραμένου (το) = το φίδι.

ξιρκά = χωράφια που δεν ποτίζονται.

ξιρό ψουμί = φαγητό που αποτελείται μόνο από ψωμί και τίποτε άλλο.

ξιρουντάουλου = μουσική με μοναδικό όργανο μόνο ένα νταούλι.

ξιρουσταλιάζου = περιμένω μάταια και ανώφελα μέσα στο κρύο.

ξισάρκουτους και ξεσάρκουτους = γυμνός.

ξισαρκώνου = γυμνώνω.

ξισάρσει = έγινε κατολίσθηση του εδάφους.

ξισβέρκουμα = δυνατά χτυπήματα στο σβέρκο.

ξισκαλίζου = εκμαιεύω, ψάχνω επίμονα.

ξισκάου = ανακουφίζομαι από κάτι που μου προκαλούσε άγχος.

ξισκλάου = σχίζω.

ξισκληάρς = βρωμιάρης με σχισμένα ρούχα. 

ξισλόιαστους = άνθρωπος χωρίς έγνοιες, χωρίς άγχος.

ξισνιρίζουμι = παρασύρομαι ώστε να ανταγωνίζομαι με κάποιον.

ξισουεύου = απαρνιέμαι το σόι μου και αλλάζω χαρακτήρα.

ξιστουράου = διηγούμαι, εξιστορώ.

ξιστριμματίζου = καθαρίζω χωράφι από πέτρες.

ξιστρίφκα = εξαντλήθηκα.

ξιτλάου = ξετυλίγω.

ξιτσιαουλιάζουμι = μου φεύγει το σαγόνι απ’ το πολύ χασμουρητό.

ξιτσιουλιάζουμι = ξεσκεπάζομαι.

ξιφλάου = γυρίζω τις σελίδες βιβλίου.

ξιφλούδια = η διαδικασία ξεφλουδίσματος του καλαμποκιού.

ξιφλουδίσια = η ομαδική διαδικασία ξεφλουδίσματος του καλαμποκιού.

ξιφτέρια (τα) = τα εξαπτέρυγα.

ξλάστρα = άγονο χωράφι.

ξλουφάι = εργαλείο με το οποίο λείαιναν ξύλα.

ξόμπλι  (το) = στολίδι.

ξόμπλιου (προέλευση λατινική) = στολίδι, κέντημα.

ξόπιτσα = επιδερμικά.

ξου ξου = κραυγή για το διώξιμο πουλερικών.

ξουδιάζου = ξοδεύω.

ξουδκό = δαιμονικό.

ξουμπλιάζου = στολίζω.

ξουμπλιάστρα = κεντήστρα.

ξπουδένουμι = βγάζω τα παπούτσια μου.

ξυθαλιάς = άνθρωπος με μακριά πόδια.

ξυθάλι (το) = μεταλλικό ή ξύλινο όργανο για το ανακάτεμα της φωτιάς.

ξυόμι = ξύνομαι.

ξφούκης = αυτός που έχει πολλά «αέρια» και δεν μπορεί να τα ελέγξει. 

Ο

όθι = όπου (π.χ. όθι κι αν πας = όπου κι αν πας).

όι! (λέγεται και ούι!) = επιφώνημα φόβου, αλλά και όχι.

όμπγιου (το) = πύον.

όξου = έξω.

όργους (ο) = το όργωμα.

ουβουρός (προέλευση σλαβική) = περιφραγμένη αυλή έξω από την κουζίνα.

ούι! = επιφώνημα θαυμασμού, ή και φόβου.

ουιδίζου = μοιάζω.

ουκάρκου = αυτό που έχει βάρος μιας οκάς.

ούκου = όχι.

ουλνούς = όλους.

ούλοι = όλοι.

ουλόρθους = εντελώς όρθιος.

ουλόστρατα = όλο στον ίδιο δρόμο.

ουλότιλα = ολοκληρωτικά. 

ουλουένα = πάντα.

ουλούθι = παντού.

ουλουσούμπιτους (προέλευση ιταλική) = σύσσωμος.

ουλουτρόϋρα = ολόγυρα.

ουργή = κατάρα.

ουργισμένου = καταραμένο.

ουργιά = μήκος ίσο με το άνοιγμα των χεριών.

ουρλιέτι = ουρλιάζει.

ουρμηνεύου = συμβουλεύω.

ουρμήνια = συμβουλή.

ουστ = παρακίνηση σε γαϊδούρι να προχωρήσει.

ουχτρός = εχθρός.

όχτους (προέλευση αρχαία ελληνική) = πλαγιά, μικρός γκρεμός.   

Π

πααίνου = πηγαίνω.

παγαδιά ή παγάδα = ηρεμία, άπνοια, ησυχία.

παγαδιάζου = ησυχάζω, ηρεμώ και περιορίζεται ο πόνος.

παγανά (τα) = καλικάντζαροι.

παγάνα( αλλά και παγανιά) = ομαδική καταδίωξη λύκων, ληστών …

παγγύρ = πανυγύρι.

παγούρ (προέλευση μεσαιωνική) = μικρό κλειστό δοχείο νερού.

πάει καλιά τ’ = έφυγε.

παθής (ο) = αυτός που έπαθε κάτι, που δοκιμάστηκε, που βασανίστηκε.

παίδιψ(ι) (η) = η κούραση, κόποση, ο αγώνας στη ζωή.

παίνιις (οι) = παινέματα και ψωροπερηφάνιες.

παλαμίζου = βάζω την παλάμη μου κάπου (π.χ. στο Ευαγγέλιο για να ορκιστώ).

παλάμσι = έβαλε την παλάμη του, ορκίστηκε.

πάλε = ξανά.

παλεύου = πειράζω.

παλιουπράτνα (η) = γέρικη προβατίνα.

παλιούρ (το) = αγκαθωτό φυτό.

πάλιουρας = θάμνος αγκαθωτός.

παλιούρια = αγκαθωτοί θάμνοι για περιφράξεις.

παλιουρούτια = παλιόρουχα.

παλούκι = πάσσαλος, αλλά και άγριος ξυλοδαρμός.

Παναούλα μ’! = επίκληση της Παναγίας.

πανιάζου = γίνομαι κατακίτρινος, χάνω κάθε ίχνος ζωντάνιας.

πανουσάμαρα = επιπρόσθετο φορτίο σε ζώο πίσω από το σαμάρι.

πανουτίμ (το) = το πάνω απ’ την κανονική τιμή σε μια συναλλαγή.

παντανόστμου (το) = πολύ νόστιμο.

παντέχου και απαντέχου (προέλ. αρχαιοελληνική) = περιμένω, προσδοκώ, ελπίζω.

παντουχή (η) = προσδοκία, ελπίδα.

παντρουλουιόντι = προξενεύονται, αλλά και συμφώνησαν για τη σύναψη γάμου.

παντχαίνου = υπολογίζω, αλλά και συναντώ ανέλπιστα.

παπάρα = ψωμί βουτηγμένο σε νερό ή γάλα με τυρί και λάδι.

παπαρώνου = μουλιάζω.

πάπτσας = είδος μαύρου εντόμου με δαγκάνες.

παραγώνι = τζάκι.

παραδέ = προπαντός.

παραδίνου = βρίζω.

παραθύρα = μικρό άνοιγμα στον τοίχο δίπλα στο τζάκι, ντουλαπάκι.

παράκιρα = άκαιρα, σε ακατάλληλο χρόνο.

παραλόησι = τρελάθηκε.

παραμάσκαλα = κάτω απ’ τη μασχάλη.

παρανταριά = όλα με τη σειρά χωρίς καμιά εξαίρεση, σβάρνα.

παραπανούλια = λίγο πιο πάνω.

παραπιρούλια = λίγο πιο πέρα.

παραπούλια = παράρριζα, κωλοφούσια φυτών.

παρασάνταλους = ανάπηρος, πολύ άσχημος.

παραστιά = το μπροστινό κάτω μέρος του τζακιού.

παραταριά = στη σειρά και δίπλα δίπλα.

παρέθου = πιο κοντά. (έλα παρέθου = έλα πιο κοντά).

παρέκει = πιο πέρα.

παρμάρα = εξάντληση, αδυναμία να κινηθούν χέρια και πόδια.

παρτσακλό (και πατσιακλό) = παιδί με αναπηρία στα πόδια.

παρτσακλός = στραβοπόδης.

πασπάλη = λεπτό στρώμα χιονιού, ζάχαρης …

πασπαλίζου = ρίχνω άχνη ζάχαρη.

πάστρα (προέλευση μεσαιωνική με ινδοευρωπαϊκή ρίζα) = καθαριότητα.

παστρεύου = καθαρίζω, αδειάζω τον τόπο.

παστρικιά = γυναίκα επιλήψιμης διαγωγής.

παστρικός = καθαρός, (αλλά και, ειρωνικά, ανήθικος άνθρωπος).

πατάκα = πατάτα.

παταλαλάου = λέω τρελά πράγματα και φέρομαι σαν τρελός.

πατάλικους (ο) = άγαρμπος, δυσκίνητος.

παταριά = σβάρνα.

πατατούκα (προέλευση βενετική) = βαρύ μάλλινο πανωφόρι.

πάτιρου (προέλ. αρχαιοελληνική) = μεγάλο ξύλινο καδρόνι για τη σκεπή οικοδομών.

πατκώνου = γεμίζω μέχρι επάνω ένα χώρο, τρώω πάρα πολύ, μέχρι «σκασμού».

πατλιά = επίπεδη επιφάνεια χωραφιού που διαδέχεται κάποια ή κάποιες άλλες.

πατούρα = μούσκεμα.

πατουσιά = μεγάλη επιφάνεια (πεζούλα) χωραφιού.

πατσιαβλιάσκι = τσαλακώθηκε.

πατσιακλό = άτομο με στραβά πόδια.

πατσιαουριάζου = (χλευαστικά) τρώω του σκασμού.

πατσνιάζου, λέγεται και πατσκώνου = συνθλίβω.

πατώκουρφα = από πάνω μέχρι κάτω, απ’ την κορυφή ως τα νύχια.

πάφλας (πληθ. παφίλια)  = τενεκές, κομμάτι τσίγκου.

παχάκι (το) = είδος μικρού πουλιού της ορεινής Ρούμελης.

παχτίτς = είδος χιονιού.

πδάμι = πηδάμε.

πέλες = ακατέργαστα σανίδια.

πελικούδια = σκλήθρες από ξύλο που πελεκήθηκε με τσεκούρι.

πέτακας = προεξοχή βράχου με χάος από κάτω.

πέταυρο (προέλ. αρχαιοελληνική) = είδος ίσιου σανιδιού.

πέτρα (τα) = χυλοπίτες.

Πέφτη = Πέμπτη.

πήρι τα πλάϊα = τρελάθηκε. 

πητιδιεύουμι = τα καταφέρνω σε κάτι.

πθαμή (προέλευση αρχαία ελληνική) = το μέγεθος του ανοίγματος της παλάμης.

πθινά = πουθενά.

πιδί = αγόρι, (το κορίτσι αποκαλείται : το θηλκό).

πιδικλιά = τρικλοποδιά.

πιδικλώνουμι = μπερδεύομαι κάπου και πέφτω.

πιδούκλι = εμπόδιο μπροστά στα πόδια.

πιζεύου = κατεβαίνω από το άλογο ή από κάποιο όχημα.

πιντόβουλα (τα) = παιδικό παιχνίδι που παιζόταν με πέντε πετραδάκια.

πιπίδα = αρρώστια που φέρνει στις κότες η μεγάλη δίψα.

πιπίδιασα = δίψασα πολύ.

πιρόνι (το) = μεγάλο καρφί.

πιρουνιάζου = διατρυπώ, αλλά και περονιάζει το κρύο = είναι πολύ τσουχτερό.

πισκέσι (το) = δώρο, χάρισμα, προσφορά.

πιταρούδια και ξιπιταρούδια = μικρά στην ηλικία πουλάκια.

πιτρουβουλάου = πετροβολώ.

πιτσιά = δέρματα.

πιτσουκόβου = κατακομματιάζω, δίνω πολλές μαχαιριές.

πιτσώνου = πετυχαίνω το στόχο μου, αλλά βάζω και δερμάτινες σόλες σε παπούτσια.

πκάμσου (το) = υποκάμισο.

πλάθου = ζυμώνω και κάνω φύλλα τη ζύμη.

πλαϊάζου = κοιμούμαι.

πλακίδα = μικρή στην ηλικία κότα.

πλακουλθιά = πλακουτσωτή πέτρα.

πλάλα (η) = τρέξιμο, τρεχάλα.

πλάλα = τρέξε.

πλαλάου = τρέχω γρήγορα.

πλανταγμένους = καταστεναχωρεμένος.

πλαστήρ ( και μπλάστς) = ξύλινο ραβδί με το οποίο άνοιγαν φύλλο για πίτα.

πλατέα = πλατεία.

πλατσκουκέφαλους = άνθρωπος με πλατύ και σαν συμπιεσμένο κεφάλι.

πλατσκουμύτς = άτομο με πλατιά μύτη.

πλατσκώνου (και πλιατσικώνου) = βάζω την παλάμη μου (σε όρκο), συνθλίβω.

πλειότιρου και πλεισότιρου = περισσότερο.

πλέτι = που λέτε.

πλι (το) = πουλί.

πλιατσκουλόι = κλοπές και λεηλασίες.

πλιμόνια = πνευμόνια.

πλιξιάνα = μια αρμάθα από σκόρδα ή κρεμμύδια.

πλουγούρ, αλλά και μπλουγούρ = χοντροαλεσμένο σιτάρι.

πλόχειρου = φούχτα, όσο πιάνει η μισόκλειστη παλάμη του χεριού.

πλύμα = μούσκεμα, αλλά και χυλός από πίτουρα για τροφή γουρουνιών.

πλύσ’ = πλύσου.

πνάου = πεινάω.

πόλκα = γυναικείο ένδυμα, ζακέτα.

πόντζι = βρασμένο τσίπουρο.

πόσιας = σύζυγος.

πόστα = έντονη παρατήρηση, κατηγορία.

πουγκώνου = προκαλώ ασφυξία φράζοντας τη μύτη κάποιου.

πουδάρ = πόδι.

πουδαρίνης = άνδρας ψηλός, με μεγάλα πόδια.

πουδαρκό = η πρώτη επίσκεψη κάπου.

πούθι; = από πού;

πουκάρ (προέλευση αρχαιοελληνική) = τουλούπα μαλλιού.

πουλ πουλ πουλ = κάλεσμα πουλερικών.

πούμουμα = βούλωμα, αλλά και πνίξιμο.

πουμώνου = πνίγω φράζοντας τη μύτη.

πουνίδια (τα) = πονάκια σε διάφορα μέρη του σώματος.

πούντα = σοβαρό κρυολόγημα.

πούντους = πού είναι;

πουρεύου και πουρεύουμι = περνάω, έχω τα απαραίτητα.

πουρνό = πρωί.

πούσι (προέλευση τουρκική) = καταχνιά, ομίχλη, θολούρα.

πούταν; = πού ήταν;

πουτσαράς = λεβέντης.

πουτσαρίνα = γυναίκα άξια, εργατική, προκομένη.

πουτσαρίνης, πουτσαρίνα = λεβέντης, λεβέντισσα.

πουτσνάρ = στόμιο ασκιού ή και άλλου δοχείου.

πρ πούλι πούλι = κάλεσμα στις κότες.

πράμα (το) = το γυναικείο γεννητικό όργανο.

πράματα = ζώα, πρόβατα ή οτιδήποτε άλλο.

πρατίνα = προβατίνα.

πρατσαλίζου και προυτσιαλάου (προέλευση αλβανική) = ερωτοτροπώ.

πρέκνες (οι) = φακίδες.

πριάκουνου (το) = είδος ακονιστηριού.

πριόβουλους = σκληρή κοκκινωπή πέτρα που χτυπώντας την άναβαν το τσιμπούκι.

πριτς = έκφραση κοροϊδευτικής άρνησης.

πριτσουβόλιμα (το) = ο ήχος που κάνου τα φρέσκα κλαδιά που καίγονται.

πρόγκους = διώξιμο.

πρότα = πρόβατα.

προυγκάου (προέλευση σλαβική) = διώχνω με τρόπο αγενή, ξαφνιάζω, σκορπίζω.

προυζμόπτα = πίτα που γίνεται χωρίς φύλλα.

προυζύμια (τα) = έθιμο που προηγείται του γάμου (περίοδος του αρραβώνα).

προυκάνου = προλαβαίνω.

προυμάδα = ζεσταμένη στα κάρβουνα φέτα ψωμιού, φρυγανιά.

προυσάλιυρου = το αλεύρι που θα χρησιμοποιηθεί για το προζύμι.

προυσδιάβκει = προσπέρασε.

προυσήλια = τόπος που ολημερίς τον βλέπει ο ήλιος.

προυσθηλιάζου = τοποθετώ το μικρό ζώο στο μαστό της μάνας του.

προυσίφιρα = κοιτάζοντάς σε μου φάνηκες πως μοιάζεις με κάποιον γνωστό.

προυσνάου = προσκυνώ.

προυσπέφτου = πέφτω ικετευτικά στα πόδια κάποιου, θερμοπαρακαλώ.

προυσφάι = ό,τι τρώγεται με ψωμί, πρόχειρο φαγητό.

προυτσαλίστκα = καψαλίστηκα στη φωτιά.

προυτσάλους = το φρούμισμα με τη μύτη και το στόμα κριαριού ή τράγου.

προυχαλίζου = καταβρέχω με νερό που κρατάω στο στόμα.

πρυόβουλους = στουρναρόπετρα που όταν χτυπιόταν με άλλη έβγαζε σπίθα.

πρώνουμι = ζεσταίνομαι στη φωτιά.

πστρουγουνιάζουμι = εγκαθίσταμαι κάπου, έστω κι αν δεν με θέλουν.

πστρώνου = διπλώνω τα σκεπάσματα στο κρεβάτι κι απ’ τις δυο πλευρές.

πστρώνουμι = κάθομαι, εγκαθίσταμαι κάπου είτε με θέλουν είτε όχι.

πτσαράς (ο) άξιος, λεβέντης.

πτσαρίνα (η) = δυναμική και άξια γυναίκα.

πυρουστιά = τρίποδη σιδερένια κατασκευή στη φωτιά όπου έβαζαν την κατσαρόλα.

Σαρακατσάνος με τα “καλά” του.

Ρ

ραγουλουγάου = διαλέγω τις κόκκινες ρόγες των σταφυλιών.

ρακαριό = ο τόπος που βγάζουν τα τσίπουρα.

ρακουγιάλι (το) = ποτηράκι για ρακί.

ρακουκάζανου = η συσκευή με την οποία βγάζουν το τσίπουρο.

ρεβ’ (προέλ. αρχαιοελληνική) = είναι βαριά άρρωστος.

ρέκασμα = δυνατή και διαπεραστική κραυγή, μεγαλόφωνο σκούξιμο.

ρέκους (προέλευση σλαβική) = δυνατό κλάμα, σκούξιμο.

ρεμπισκές = ανεπρόκοπος, τεμπέλης, άχρηστος.

ρέπι (το) = ερείπιο, χάλασμα.

ρέπιτου = ερείπιο, άχρηστος, αλλά και χαμένος άνθρωπος.

ρέτσια = το κουκουνάρι του έλατου, αλλά και το κοτσάνι του καλαμποκιού.

ρζαφτ (το) = ακριβώς κάτω από το αφτί.

ριβά = λοξά προς τα αριστερά, στραβά.

ριβώνου = στρίβω. αλλάζω δρόμο, λοξεύω.

ριγάλου = το δώρο, η ανταμοιβή για κάποια εξυπηρέτηση.

ριέμι (το) = το υποχείριο, το υποδουλωμένο.

ρικάζου (προέλευση σλαβική) = φωνάζω δυνατά.

ρικουβιλάζου = επιδίδομαι σε σπαρακτικές κραυγές.

ρικουμανάου = κλαίω πολύ δυνατά.

ρίμα = μικρό σπυράκι στην άκρη του ματιού.

ριμόνι (το) = μεγάλο κόσκινο για το σιτάρι, φασόλια, για κατασκευή τραχανά. …

ριμπιτσέλα = επιδερμίδα.

ριντές (προέλ. περσική) = δοχείο με νερό και ειδικό στραγγιστήρι το «μπουτσινάρι».

ριντές (προέλ. περσική) = τρίφτης που χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν τραχανά.

ριπιτίγκους = διάρροια.

ριτσναριά (η) = ξύλο τυλιγμένο με πανί βουτηγμένο σε ρετσίνι για φωτισμό.

ρμάχκι = ρήμαξε.

ρόκα (η)= εργαλείο για γνέσιμο, αλλά και ο καρπός τουκαλαμποκιού.

ρουβουλάου (προέλ. ιταλική) = ορμάω, κατεβαίνω την πλαγιά.

ρουβόχιουνου = σφιχτές νιφάδες χιονιού.

ρούγα = γειτονιά.

ρουγγάλι = μεγάλο αγκάθι.

ρουγγαλιάσκα = μου καρφώθηκε μεγάλη ακίδα.

ρουδάμ (το) = είδος ευωδιαστού χαμόκλαδου.

ρουϊάζου = μισθώνω.

ρουιάζουμι = αναλαμβάνω μια γεωργοκτηνοτροφική εργασία με αμοιβή.

ρουιάρκα = χρήματα που καταβάλλονται για γεωργοκτηνοτροφική εργασία. 

ρουμάνι (προέλ. τουρκική) = πυκνότατη βλάστηση από θάμνους και δέντρα.

ρουπώνου = τρώγω του σκασμού.

ρούσα = αυτή που έχει ξανθοκόκκινο χρώμα.

ρουχνάου = ροχαλίζω την ώρα που κοιμάμαι.  

Σ

σα δω κρενς ; = σε εμάς φωνάζεις ;

σα δω σα κει = προς τα δω προς τα κει.

σάγκιπ = μήπως (π.χ. σάγκιπ ξέρου; = μήπως ξέρω;).

σαδέ = ειδάλλως.

σαϊάζου = σκεπάζω με μια κουβέρτα ένα ζώο, όταν κάνει πολύ κρύο.

σαϊτούρα = είδος του φιδιού οχιά.

σακαής (ο) = άρρωστος.

σακάτ = εκεί κάτω.

σακατλίκι (το) = σωματική αναπηρία.

σακάτς = ανάπηρος.

σακείθε = προς τα κει.

σακουτρύπ (το) = αγκάθι που μοιάζει με στάχυ και «χώνεται» παντού.

σαλαγάου (προέλ. αρχαιοελληνική) = εξαναγκάζω με φωνές τα ζώα να προχωρούν.

σαλάημα = ο εξαναγκασμός με φωνές και χτυπήματα των ζώα να προχωρούν.

σάματ = μήπως.

σάμπους = μήπως.

σαούρα = σιωπή.

σαουριάζου = ησυχάζω.

σαπάν = προς τα κει επάνω.

σαπέρα = πέρα, μακριά.

σαπίμ (το) = το σάπιο.

σαπίτς = είδος φιδιού (οχιάς).

σαπουκοιλιάς = παλιάνθρωπος.

σάρα = κακοτράχαλη πλαγιά με συχνές κατολισθήσεις και πέτρες που κυλάνε. 

σαρκουφάνιλου = το φανελάκι που φοριέται εσωτερικά.

σαρμανίτσα = κούνια που έβαζαν και κοίμιζαν τα μωρά.

σάρουμα = σκούπα, αλλά και σκούπισμα.

σαρώνου = σκουπίζω.

σατέρ = είδος ζυγαριάς.

σατίλι = είδος κουβά που έβγαζαν νερό απ’ το πηγάδι.

σαφρακιασμένου = αδύναμο, κακόμοιρο.

σάψαλου (προέλ. τουρκική) = γέρος, καταπονημένος.

σβόιρας = ασύχαστος, δραστήριος, ανήσυχος.

σβουνιά = ακαθαρσία αγελάδας.

σγαρλίζου = σκαλίζω το χώμα  επιφανειακά όπως οι κότες. 

σέα (τα) =  τα πράγματα, οι αποσκευές.

σέκους = νεκρός.

σέμπρους (ο) = συνέταιρος, μεσιακάρης.

σέπουμι = σαπίζω.

σι = φωνή για να σταματήσει μουλάρι ή γαϊδούρι.

σια (πρόθεση) = προς, εις (π.χ. σιαδώ, σιακεί …).

σιαδώ = προς το μέρος μας.

σιαμαντάς (προέλ. αραβική) = φασαρία.

σιαμπρουστά = μελλοντικά, προσεχώς.

σιαμτέλου (η) = νωθρή και ανόητη γυναίκα.

σιαπέρας = άνθρωπος ανέμελος, αδιάφορος.

σιαπού; = προς ποια κατεύθυνση;

σιάτανους (προέλ. εβραϊκή) = ο Σατανάς.

σιβντάς (προέλ. αραβική) = μεγάλος καημός, μεγάλος έρωτας.

σιγκούνα (προέλευση αλβανική) = γυναικείο ένδυμα.

σιγκούνι (και σιγκούνα προέλευση αλβανική) = μάλλινο ρούχο, μακριά ζακέτα.

σιδιρουστιά = τρίποδη σιδερένια κατασκευή που τοποθετείται στη φωτιά.

σικλέτια (προέλ. αραβική) = στεναχώριες.

σιλουιόμι = σκέφτομαι.

σιμπόκλα = σάπιο ξύλο (κούτσουρο).

σιντούκι (προέλ. αραβική) = μπαούλο. 

σιουγκράου = σπρώχνω ελαφρά, ενθαρρύνω, συμβουλεύω.

σιούτλους = αφελής, χαζούλης.

σιούτους (προέλευση αλβανική) = ζώο χωρίς κέρατα, αλλά και χαζούλης.

σιργιάνι = περίπατος, βόλτα.

σίρε = πήγαινε.

σιριανάου (προέλ. αραβική) = τριγυρνάω άσκοπα. 

σιρκό = αρσενικό.

σιρσένι (το) = είδος μεγαλόσωμου εντόμου.

σιχλιάρα = βρωμιάρα.

σκαλτσούνια = καλτσάκια.

σκαλώνου = ανεβαίνω, σκαρφαλώνω.

σκαμνιά (η)= μουριά.

σκανιάζου = στεναχωριέμαι.

σκάνιου (το) = στενοχώρια.

σκάου = πλαντάζω.

σκαπέτσι = έφυγε, δραπέτευσε.

σκαπιτάου = δραπετεύω, φεύγω.

σκαρίσκανι = έφυγαν.

σκαρνάου = αναχωρώ, βγάζω τα ζώα για βοσκή.

σκάρους = το βγάλσιμο του κοπαδιού για βοσκή.

σκαρπιάς = ο σκορπιός.

σκασίλα μ’ = δεν με νοιάζει καθόλου.

σκατουλουίδ (το) = ασήμαντο πράγμα, άχρηστο και επιβλαβές.

σκατόψχους = καταραμένος (αναφέρεται σε νεκρό).

σκαφίδ (το) = η σκάφη που ζύμωναν το ψωμί.

σκαφίδα = η σκάφη που έπλεναν τα ρούχα.

σκιάζουμι = φοβούμαι.

σκιάζουρας = σκιάχτρο που έβαζαν στα χωράφια.

σκιαζούρς = δειλός.

σκιρβιλές = χαμένος, άχρηστος.

σκλαβάκια = παιδικό παιχνίδι.

σκλήθρα = πελεκούδι, τα κομμάτια του ξύλου που βγαίνουν όταν πελεκάμε. 

σκλι = σκυλί.

σκουβρουντάου = χτυπάω κάτι δυνατά κάτω.

σκούζου (προέλ. αρχαιοελληνική) = κλαίω, φωνάζω δυνατά.

σκουλκαντέρα = μακρύς γαιοσκώληκας.

Σκουλόγους = Αύγουστος.

σκουμαΐδις = αποξηραμένα σύκα.

σκουντάου = σπρώχνω.

σκούπρα = σκουπίδια.

σκουρδουκαήλαμ = δεν με νοιάζει καθόλου. 

σκουρπαλεύρου (η) = σπάταλη.

σκουτιδιάζει = σκοτεινιάζει, γίνεται νύχτα.

σκουτίζουμι = στεναχωρούμαι.

σκουτούρα = έγνοια, στεναχώρια. 

σκουφαγάκι = μικρό πουλάκι που έχει αδυναμία στα σύκα.

σκριμδάου = χοροπηδώ.

σκρούμπους = αυτό που μένει όταν καίμε μάλλινο ύφασμα.

σκτιά (προέλ. μεσαιωνική ελληνική) = τα ρούχα.

σλουή (η) = περισυλλογή, προβληματισμός, έγνοια, στεναχώρια.

σλουιόμι = συλλογίζομαι.

σμα = κοντά, πλησίον.

σμπάου = ανακατεύω τη φωτιά να φουντώσει, ενθαρρύνω μια κατάσταση.

σμώνου = πλησιάζω.

σνάκι = παιδικό παιχνίδι.

σναρίζουμι = ετοιμάζομαι.

σοϊλής = αυτός που κατάγεται από σπουδαίο σόι.

σόμπουλου = μικρή πέτρα.

σούδα = ρέμα, χαντάκι.

σουκακάς = άνθρωπος ανέμελος που τριγυρνά εδώ κι εκεί στους δρόμους.

σουκάκι = δρομάκι.

σουκακού = γυναίκα που τριγυρνά στους δρόμους.

σούμπρου = το εσωτερικό του καρπού του καρυδιού, καρυδόψιχα.

σούπα = σου είπα.

σουπάκι (το) = το ξύλο που δίνεται σε κάποιον.

σουράου = σφυρίζω.

σουργούνι = διώξιμο. 

σουριάσκα = έπεσα.

σούρουπου (προέλ. αρχαιοελλ.) = η ώρα που αρχίζει να πέφτει το σκοτάδι.

σουρούπουμα = το βραδάκι.

σουρουπώνει = βραδιάζει.

σουρουτιάζου = μαζεύω σε σωρό διάφορα πράγματα.

σουρτούκου (η) (προέλ. τουρκική) = γυναίκα που τεμπελιάζοντας τριγυρνά. 

σούσουρου (προέλ. βενετική) = φασαρία, κουτσομπολιό.

σουφγάδα = είδος φαγητού που μοιάζει με το στιφάδο.

σουφλιμάς = κρέας στη σούβλα ψημένο στα κάρβουνα.

σουφράς (προέλ. αραβική) = στρογγυλό και χαμηλό ξύλινο τραπέζι ύψους περίπου 30 cm.

σουφρώνου = κλέβω, αλλά και κάνω πτυχές.

σπιρδούκλι (το) = είδος φυτού.

σπουλάκι = υποχρέωση, αλλά και μακάρι.

σπούρνη (η) = στάχτη ανακατεμένη με μικρά αναμμένα κάρβουνα, χόβολη.

σπρί (το) = σπυρί.

σταλάματα = ζημιές στη σκεπή απ’ όπου εισβάλλει το νερό της βροχής.

σταλίκι = ίσιο ξερό ξύλο, αλλά και ορθοστασία.

σταλκώνουμι = στέκομαι όρθιος, σημαίνει και περιμένω κάτι με αγωνία.

στάλους = η μεσημεριάτικη ξεκούραση των ζώων στον ίσκιο.

στανιάζου = δυναμώνω.

στανιό = βία, εξαναγκασμός.

σταφλουπατάου = χοροπηδάω, αλλά και εκδηλώνω έντονη ανησυχία για κάτι.

στέκα = στάσου.

στέρνα (προέλευση λατινική) = δεξαμενή νερού.

στέρφα (η) = αυτή που δεν γεννά.

στέρφου = στείρο.

στεφανωτή (η) = η νόμιμη σύζυγος.

στίβα (η) = σωρός από ομοειδή πράγματα τοποθετημένα το ένα επάνω στο άλλο.

στιρημένους = ο καημένος, ο δύστυχος.

στιρφεύου = παύω να παράγω γάλα, στερεύω.

στιφάνι = στενό κι επικίνδυνο πέρασμα σε ψηλό γκρεμό.

στλιάρ = η χειρολαβή εργαλείου, αλλά και ο αγράμματος, άξεστος άνθρωπος.

στμπάου = χτυπάω.

στοιβανιά = στοίβα, με τάξη τοποθετημένο πλήθος αντικειμένων π.χ. καυσόξυλων.

στούμπους = κάθε τι το σκληρό και σφιχτό (π.χ. το τυρί ήταν στούμπος).

στουρίσματα = ιστορίες, διηγήσεις.

στουρνάρ = σκληρή πέτρα που χτυπώντας την βγάζει σπίθες, αγράμματος.

στραβουγέρασι = είχε άσχημα γηρατειά, γέρασε απ’ τα πολλά βάσανα.

στραβουντζιανιάζου = στραβολαιμιάζω.

στρέει = στέργει, πραγματοποιείται, βγαίνει αληθινό (για όνειρο).

στρέουμι = αποδέχομαι, συμφωνώ.

στρέχα (η) = το γείσωμα της σκεπής.

στριντζώνουμι = ζορίζομαι πολύ για κάτι.

στρουπίνα = μακρύς κορμός δέντρου χρήσιμος και στις στέγες σπιτιών.

συβάζου = αρραβωνιάζω και αρραβωνιάζομαι.

συγγούνι = είδος επενδυτή. 

συγκιριάζου = συναρμολογώ, πλάθω φανταστικές ιστορίες.

συγκσιέτι = αναδεύεται, στριφογυρίζει ανήσυχα.

συδαυλίζου = ενισχύω τη φωτιά, αλλά και παρακινώ σε κάτι.

σύμμασι = μάζεψε. 

συμπόκλα = σάπιος κορμός δέντρου.

συναπάντμα (το) = συνάντηση.

συνιαρίζουμι = ετοιμάζομαι.

συνιρίζουμι = παρακινούμαι, προσπαθώ να μοιάσω με κάποιον.

συνταρμώνου = συναρμολογώ, επιδιορθώνω, καταφέρνω.

συνταρχάου = φροντίζω, παρακινώ σε κάτι.

σύντας = όταν, μόλις.

σύνταχα = αμέσως, αλλά και πολύ πρωί, λίγο πριν το ξημέρωμα.

συντχαίνου = συναντάω.

σύξλους = άναυδος.

σύρι = πήγαινε.

συσταζούμινους = συνεσταλμένος, μαζεμένος, σεμνός.

συφηρεύου = νοικοκυρεύω, τακτοποιώ.

σύφηρου (το) = το εργαλείο.

συφουριασμένου = δυστυχισμένο.

σφάλαγγας (πληθ. σφαλαγγούδια) = αράχνη.

σφαχτς = δυνατός πόνος στην πλάτη.

σφιντζουρλάου = πετάω με δύναμη, εκσφενδονίζω. 

σφιξ = τρέξε γρήγορα.

σφληρόμπλου = είδος μήλου, φιρίκι.  

σφουγγάου = σκουπίζω.

σφουγγάρ = σπόγγος.

σφουντύλι = το τμήμα του αδραχτιού που μαζεύεται το νήμα.

σφούρλα = στροφή γύρω από τον εαυτό, γυροβολιά.

σχαμένη = βρώμικη, αλλά και γυναίκα με κακό χαρακτήρα.

σχαρίκια = ευχάριστη είδηση.

σχαριάτς = προπομπός σε ένα συμπεθερικό που έρχεται από άλλο χωριό.

σχασιά = αηδία.

σχασιέτ  = ντροπιαστική κατάσταση, ρεζιλίκι.

σώνει = αρκεί, φτάνει.

σώνου = σώζω, τελειώνω, συμπληρώνω, προφταίνω κάποιον που απομακρύνεται.

Έφιππος Έλληνας πολεμιστής (Peytier)

Τ

τα καλουλόισαν = συμφιλιώθηκαν, αλλά και ερωτεύτηκαν.

τα κόρδουσι = πέθανε.

τα κώτσουσι = πέθανε.

τα πουλιώρα = πριν από λίγο.

τα τσούζι = πίνει πολύ, είναι «γερό» ποτήρι.

τα χρειάστκα = φοβήθηκα πολύ.

ταβλαμπάς = ξύλινο δοχείο όπου χτυπούσαν το γάλα για να πάρουν το βούτυρο.

ταβλιάσκι = ξάπλωσε, αρρώστησε και έμεινε στο κρεβάτι.

ταγάρ (το) = σάκος.

τάδις (ο) = αντί να πούμε το όνομα κάποιου.

τάζου = υπόσχομαι.

ταμπλάς (προέλευση τουρκική) = αποπληξία.

ταμτέλα (η) = δαντέλα.

τανιέμι = σφίγγομαι.

τανίζουμι = τεντώνομαι, αλλά και ζωρίζομαι.

τάνισμα = τέντωμα, αλλά και ζώρισμα.

ταπίστουμα = ανάποδα.

ταπουτώρα = πριν λίγη ώρα.

ταργαζίκι = ασκί για τυρί.

τάργανα = τα μουσικά όργανα.

ταρναρίζου = χορεύω ένα μικρό παιδί στα γόνατά μου.

τάτσουξι = τα ήπιε, μέθυσε.

ταχιά = την άλλη μέρα πρωί, αύριο.

ταψήλου = ψηλά, προς τα πάνω, στον ουρανό.

τγανίτις = λουκουμάδες.

τέζα = νεκρός.

τελεύου = τελειώνω.

τελεύουμι = κουράζομαι, εξαντλούμαι.

τένιασα = αδυνάτισα πολύ.

τέντα = ξάπλα, αλλά και τεμπελιά.

τέντζιρς = κουζινικό σκεύος, είδος χάλκινης κατσαρόλας.

τεσσεράγγωνο = τετράγωνο.

τζαμάρα = είδος φλογέρας.

τζιριμές (προέλ. αραβική) = κακοπληρωτής, αλλά και παλιοχαρακτήρας. 

τζώρας = ξεροκέφαλος.

τήρα (προέλ. αρχαιοελληνική)  = κοίταξε, αλλά και πρόσεξε.

τι λοϊάς; = τι είδος; 

τι ν’ κιο ; = τι είναι εκείνο ;

τίγκα (προέλ. ιταλική) = γεμάτο.

τιλειώματα = οριστική συμφωνία για τη σύναψη γάμου.

τιλεύου = φέρω εις πέρας, τελειώνω.

τιλεύουμι = εξαντλούμαι.

τιμπιλχανάς = μεγάλος τεμπέλης.

τινιάζου = αδυνατίζω, γίνομαι «πετσί και κόκαλο», εξαντλούμαι.

τιντζιρέδια = κατσαρολικά.

τίπουτις = τίποτε.

τιτγιώνου = κάνω κάτι.

Τιτράδ = Τετάρτη.

τιφαρίκι (προέλ. αραβική) = ακριβό πράγμα, τυχερό.

τλουμ (προέλ. τουρκική)  = τουλούμι, ασκός από δέρμα αρνιού για τυρί, βούτυρο  …

τλούπα= μαλλί ζώου τόσο όσο υπάρχει σε μια ρόκα. 

τλώνου (την) = τρώω χορταστικά.

τομ = καίτι (σύνδεσμος) π.χ. τομ τ’ κρενς τι κέρδισες;

του κφο = ο τυφλοπόντικας.

τουλουμιάζω = βάζω σε τουλούμι τυρί, αλλά και δέρνω κάποιον αλύπητα.

τουλουμουτύρ = τυρί που φυλασσόταν σε τουλούμι.

τούμπανου = α. το τύμπανο και β. ο πολύ πρησμένος.

τουρλακίδας και τουρλακίδα = άτομο επιπόλαιο και ανυπόληπτο.

τουρλούκι = το τέντωμα.

τουρλώθκι = τεντώθηκε.

τουρνόκουλα = ανάποδα.

τουρνουκουλιάστκι = έπεσε άγαρμπα.

τραγόμαλλου = κατσικίσιο μαλλί.

τραγότσιουλου = είδος σκεπάσματος καμωμένο από μαλλί τράγου.

τραῒ = τράγος.   

τρακάδα = καυσόξυλα τοποθετημένα έτσι που μοιάζουν με τοίχο.

τράμπα = ανταλλαγή προϊόντων.

τραότσιουλου = είδος σκεπάσματος που έγινε από μαλί τράγου.

τράου = κοιτάζω.

τραπέτς = πάρα πολύ αλμυρό ή πολύ ξινό. 

τράτου = χρονικό περιθώριο που δίνεται για την τέλεση μιας εργασίας.

τραχλιά =  περιλαίμιο, αλλά και είδος ποδιάς.

τριμουζαγαρίζου = κρυώνω πάρα πολύ.

τριμουκουκουρίζου = τρέμω απ’ το πολύ κρύο.

τριμόψχα (η) = το ψίχουλο του ψωμιού.

τριότα = παιδικό παιχνίδι.

τριπλάρκα = τρίδυμα.

τριτσουβόλμα = ο ήχος που κάνουν τα ξύλα που καίγονται.

τριχιά = μάλλινο μακρύ σχοινί για το δέσιμο φορτωμάτων.

τριψιάνα = μικρά κομμάτια ψωμιού τριμμένα μέσα σε γάλα.

τριώτις = παιδικό παιχνίδι.

τρόγαλου = αυτό που απομένει απ’ το γάλα αφού αφαιρεθεί το βούτυρο.

τρουκάνι (το) = μεγάλο τετράγωνο κουδούνι για τα ζώα.

τρόχαλα = χαλίκια και μικρές πέτρες που κατρακυλούν στις πλαγιές των βουνών.

τρόχαλους = θορυβώδης κατρακύλα χαλικιών από ψηλά.

Τρυητής = Σεπτέμβριος.

τρυπουφράχτς (ο) = μικρόσωμο πουλάκι που κρύβεται στους φράχτες.

τς = όχι.

τσ εξ = στις έξι.

τσαγγάδα = γίδα που απέβαλε ή που δεν έμεινε έγκυος.

τσαγκάδια = μικρά ζώα που δεν θηλάζει η μάνα τους αλλά άλλο ζώο.

τσαγκουρνάου = γρατσουνάω, ενοχλώ.

τσαΐρια (προέλ. τουρκική) = λιβάδια, βοσκοτόπια.   

τσακίς = βιάσου, κάνε γρήγορα.

τσάκνου = λεπτό ξύλο, αλλά και πολύ λεπτά χέρια ή πόδια.

τσάκου = πιάσε.

τσακώνου = συλλαμβάνω βίαια, εκεί που δεν το περίμεναν.

τσαλαπατάου = ποδοπατώ.

τσαλίμ = φιγούρα στο χορό, αλλά και τεχνάσματα συχνά για εξαπάτηση.

τσαλλνούς = τους άλλους.

τσαμπάς (ο) = μαλλιά του κεφαλιού, ανδρικοί βόστρυχοι.

τσαμπιρδώνα = ζωηρή και αμφιβόλου ηθικής κοπέλα. 

τσαμπνάου = μιλάω άσκοπα, χωρίς να με προσέχουν.

τσαμπούνα = είδος πρωτόγονης σφυρίχτρας, αλλά και μεγάλη ροή αίματος.

τσάμπρου (το) = τσαμπί σταφυλιού.

τσανάκα = μεγάλο πήλινο πιάτο, γαβάθα.

τσανάκι = μικρό πιάτο.

τσανακουγλύφτς = κόλακας, αυτός που δουλικά ακολουθεί κάποιον.

τσαντήλα (προέλευση σλαβική) = πάνινος σάκος που στράγγιζαν το τυρί.

τσαπ τσαπ = κραυγή για να προχωρήσουν οι κατσίκες.

τσάπουρνου = ο καρπός της άγριας αχλαδιάς.

τσαπουστύλιαρου = η ξύλινη χειρολαβή του τσαπιού.

τσάρκους (προέλ. λατινική) = χώρος για αρνιά ή κατσίκια.

τσαρμακουλιόμι = κρεμιέμαι από κάπου κρατιέμαι γερά πάνω σε ζώο.

τσαρχουβέλουνου = χοντρό βελόνι που έραβαν τα τσαρούχια.

τσβούρα = δυνατό και τσουχτερό κρύο.

τσγαρίθρις = κομμάτια χοιρινού κρέατος που τα έψηναν στο τηγάνι.

τσεμπεσείρια = κουζινικά σκεύη.

τσιάγκαλου (το) = πόμολο πόρτας.

τσιάκα = παγίδα, είδος παγίδας για πουλιά και μικρά ζώα.

τσιακατούρα (η) = συσκευή θορύβου για την απομάκρυνση επιβλαβών πουλιών.

τσιακλατάου = χτυπάω δυνατά υγρό μέσα σε κάποιο δοχείο.

τσιακμάκι (προέλ. τουρκική) = αναπτήρας που άναβε με πριόβολο και ίσκα.

τσιακμακώνου και τσιακμακάου = χτυπάω.

τσιαλαφούτ = προϊόν γάλακτος, μοιάζει με αλμυρό γιαούρτι.

τσιάλια (προέλ. τουρκική) = χαμόκλαδα, ξερά χορταράκια.

τσιαμπάς = σβέρκος.

τσιαούλι (το) = σαγόνι.

τσιαρές = τρόπος (π.χ. να ‘ τανε τσιαρές να  τα καταφέρω …).

τσιατ πατ = κάπως έτσι κάπως αλλιώς.

τσιατάλια = μακριά και ανοικονόμητα πόδια. 

τσιατή (η) = η σκεπή του σπιτιού.

τσιατμάς = είδος τοιχοποιίας, (ξύλινος σκελετός γεμισμένος με λάσπη …).

τσιάφ = η πάχνη.

τσιάχαλα = μικρά αντικείμενα όπως χαλίκια, ξυλάκια, σκουπιδάκια.

τσίβου τσίβου = κάλεσμα κατσίκας.

τσιλίκα  (προέλ. τουρκική) = παιδικό παιχνίδι.

τσιλίκι = όργανο (κομάτι ξύλου) παιδικού παιχνιδιού

τσιλιμάκια = κολπάκια.

τσιλιμπίθρας = μικροκαμωμένος. 

τσιλίπουρδου = μικροκαμωμένος και πονηρούλης.

τσιμπέρ = κεφαλομάντηλο.

τσίμπλα = λιπώδης έκκριση στην άκρη του ματιού.

τσινάου = κλωτσάω, αντιδρώ.

τσιόλια (προέλ. περσική) = σκεπάσματα.

τσιουγκράου = τσουγκρίζω.

τσιουγκρί = κορυφή βράχου, απόκρημνος βράχος.

τσιουκανάου = χτυπάω κάτι,  ευνουχίζω αρσενικό ζώο (κριάρι ή τράγο).

τσιουκάνημα = χτύπημα, αλλά και ευνουχισμός.

τσιουκάνια = κουδούνια γιδοπροβάτων.

τσιουκάρ = μεγάλη πέτρα, βράχος απόκρημνος.

τσιουκλατάου (ή τσιακλατάου) = αναταράσσω δυνατά υγρό σε μπουκάλι ή σε κλειστό δοχείο.

τσιουκλητάρα = το πουλί δρυοκολάπτης.

τσιουλιάζου = σκεπάζω με κουβέρτες.

τσιούπα (προέλευση αλβανική) = κορίτσι. 

τσιούρλια = ακατάστατα μακριά μαλλιά.

τσιουρουτεύου = αδυνατίζω, ψευτίζω.

τσιουρούτκου = εύθραυστο, ψεύτικο.

τσιουρούτκους = αδύνατος, ευαίσθητος.

τσιουτσιούλια = μικροπράγματα που μας ανήκουν.

τσιουτσφέκα = ασήμαντο όπλο.

τσιόφλιου = κέλυφος αβγού. 

τσιρβέλου (προέλ. λατινική) = μυαλό.

τσίρλα = ανθρώπινες ακαθαρσίες σε πολύ υγρή μορφή.

τσιρλουκουπιό = διάρροια, τόπος αποχωρητηρίου.

τσιρνιάζου = μουδιάζω.

τσιρουπούλι = μικρόσωμο πουλάκι.

τσίτουσα = έφαγα πολύ, χόρτασα.

τσίτσα(προέλευση σλαβική) = ξύλινο δοχείο για κρασί.

τσιτσέλα (η) = μεγάλος διασκελισμός.

τσιτσιλάου = σκαλίζω επιφανειακά.

τσιτσιλώνου = ανοίγω καθιστός τα πόδια μου.

τσιώνι (το) = σπουργίτι.

τσκάλα (η) = μεγάλο τσουκάλι.

τσκάλι (προέλ. ιταλική) = τσουκάλι, μαγειρικό σκεύος.

τσλάφτιασι = κατέβασε τα αυτιά του , συμμαζεύτηκε, ησύχασε.

τσότρα (προέλ. τουρκική) = ξύλινη κανάτα για κρασί ή νερό.

τσούπα = τους είπα.

τσουράπια (προέλ. αραβική) = χοντρές μάλλινες κάλτσες.

τσουράπου = γυναίκα κομψευόμενη, ενώ δεν της αξίζει. 

τσουρούφλι = φούντα μαλλιού στο κεφάλι.

τσουρουφλίζου = καψαλίζω.

τσούτσουρους = σφριγηλός.

τσουτσούρουσι = ζωήρεψε, ανέκαμψε από ασθένεια, δυνάμωσε.

τσούχνου = πίνω οινοπνευματώδες ποτό, αλλά και βάζω φωτιά.

τωραϊά(ς) = μόλις πριν από λίγο.

Ελληνικό Πάσχα κοντά στη Θήβα.

Υ

ύψουμα (το) = το πιάτο με το σιτάρι που πηγαίνουν στην εκκλησία σε γιορτές. 

Φ

φάγνα (η) = τροφή ζώων.

φακιόλι (προέλ. λατινική) = είδος μαντίλας.

φαρμάκι (το) = δηλητήριο, αλλά και το φαγητό που έγινε σε συνθήκες κούρασης. 

φαρμακλήστκα = στεναχωρήθηκα πολύ, αλλά και καταντροπιάστηκα.

φαρμακώθκα = στεναχωρήθηκα πολύ, καταντροπιάστηκα.

φαρμπαλάς (προέλ. γαλλική) = φασαρία, χαβαλές.

φασκιά= λουρίδα δέρματος.

φασλιά = φασολιά.

φασούλι = φασόλι.

φαταούλας = συμφεροντολόγος.

φεγγαριάζιτι = δαιμονίζεται, κυριεύεται από υπερφυσικές, σατανικές, δυνάμεις.

φελί = κομμάτι πίτας.

φευγάτους = αυτός που έχει φύγει, αλλά και ο τρελάρας.

φευγούλα = απροσδόκητη φυγή κάποιου ή φυγή στα κρυφά.

φιγκαριάζιτι = «αρπάζεται» χωρίς φανερό λόγο, έχει παραισθήσεις.

φιγκίτς = μικρό παραθυράκι.

φιδιάζουμι = με τσιμπάει φίδι.

φιδιάσκι = τσιμπήθηκε από φίδι (συνήθως αναφέρεται σε ζώα).

φιδουφαώθκα = βρέθηκα σε πολύ δύσκολη θέση, καταντροπιάστηκα.

φιλάου, λέγεται και φελάου = ωφελώ, αξίζω.

φιλεύου = δωρίζω, δίνω φιλοδώρημα.

φιλί (το) = φίλημα, αλλά και κομμάτι πίτας.

φιρί φιρί = αργά αργά κι επίμονα για την επίτευξη κάποιου σκοπού.

φιρός = αραιός.

φίσκα (προέλ. αρχαιοελληνική)  = υπερβολικά γεμάτο.

φίτσιους = αυτός που εμφανίζεται αναπάντεχα.

φκάρ = θήκη (μαχαιριού), η μεμβράνη που περιβάλλει τα τρυφερά φασολάκια.

φκιασίδ = χρώματα καλλωπισμού των γυναικών.

φλάμπουρας = είδος σημαίας, λαβάρου, χρήσιμο σε πολέμους, αλλά και σε γάμους.

φλάου = φυλάσσω, προστατεύω, αλλά και τηρώ π.χ. τις νηστείες. 

φλέσιουρα = κάτι πολύ ελαφρύ, μικρά σκουπιδάκια από ξύλα .

φλέτρας = πεταλούδα.

φλεύου = προσφέρω ποτό ή φαγώσιμο, κερνώ, τρατάρω.

Φλιβάρς = Φεβρουάριος.

φλιτράου = πετάω στον αέρα.

φλουέρας = κουτός, ανόητος.

φλουκάτ (η) = χονδρή μάλλινη κουβέρτα.

φλώρους (προέλ. αρχαιοελληνική) = άσπρος.

φόλους = το αυγό που άφηναν στη φωλιά της κότας.

φούκι φούκι (το) = είδος μικρού πουλιού της ορεινής Ρούμελης.

φούμσα = τα μαύρισα, τα έκανα θάλασσα.

φουντάν = από τότε που, όταν.

φουνταριάζου = βάζω δυνατή φωτιά.

φουξλιά = το φυτό κουφοξυλάνθη.

φούρκα (προέλ. λατινική) = διχαλωτός πάσσαλος, θυμός.

φουρκάλα = διχαλωτό ξύλο.

φουρκίζουμι = θυμώνω, εξοργίζομαι.

φουρλίγκα = εντυπωσιακή χορευτική φιγούρα.

φουρτουτήρα = διχαλωτό στη μια του άκρη ξύλο χρήσιμο στο φόρτωμα ζώων.

φουρφουλιάζου = γεμίζω από μικρά ζωύφια (φουρφούλιαξαν οι ψείρες).

φούσκα (προέλ. αρχαιοελληνική) = μπαλόνι, η ουροδόχος κύστη.

φούσκους = γερό χαστούκι.

φουστίνα = το μετά την αποβουτύρωση του γάλακτος κατασκευαζόμενο τυρί.

φουτίκια = τα βαπτιστικά ρούχα.

φσιακώνου = χτυπάω κάποιον.

φταδ (το) = πολύ μικρόσωμο άτομο.

φτάου = φτύνω.

φτινός = λεπτός.

φτλιές = τσιγκλίσματα, σπιουνιές.

φτσέλα = στρόγγυλο ξύλινο δοχείο για μεταφορά νερού.

φυραίνου = αδυνατίζω.

φύσημα = διώξιμο (το ’δουκαν φύσημα).

φώλους = Το αυγό που έβαζαν οι νοικοκυρές, εκεί όπου γεννούσαν οι κότες.

Χ

χαβάνι (το) = μικρό μπρούτζινο γουδί.

χαζιρεύου (προέλ. τουρκική) = ετοιμάζω, τελειώνω μια εργασία.

χαζουπριμέτς = χαζός, κουτός.

χαϊάτ’ = είδος στέγαστρου.

χαϊβάνι (προέλ. αραβική) = ζώο, κουτός άνθρωπος.

χαϊμαλί (το) = φυλακτό.

χαΐρ = προκοπή, αλλά και ευεργεσία.   

χαλάλι (πρ. αραβική) = η ευχαρίστηση για την απόκτηση αγαθού που άξιζε τη δαπάνη. 

χαλάου = καταστρέφω, αλλά και σκοτώνω.

χαλές (προέλ. αραβική) = τουαλέτα.

χαλεύου (προέλ. αρχαιοελληνική - δωρική) = ζητάω.

χαλιάς = κατηφορικός τόπος με πολλές πέτρες και χαλίκια που συνεχώς κυλάνε.

χαλκώματα = μεταλλικά κουζινικά σκεύη.

χαμουκέρασου = άγρια φράουλα.

χαμουκούκι = ψωμί που δεν ψήνεται σε ταψί ή φόρμα αλλά απευθείας στη στάχτη.

χαμπαριάζου = λογαριάζω, υπολογίζω, λαμβάνω υπ’ όψη.

χαμπέρ (προέλευση τουρκική)  = είδηση.

χαμπλά = χαμηλά.

χαντάκι (προέλ. περσική) = τάφρος διοχέτευσης νερού.

χαντακουμένους = δυστυχισμένος.

χαντακώθκα = καταντρωπιάστηκα.

χαράμ = άδικα.

χαράματα (προέλ. αρχαιοελληνική) = μόλις αρχίζει να ξημερώνει.

χαραμίζου (προέλ. αραβική) = ξοδεύω ή καταναλώνω κάτι άσκοπα, ανώφελα.

χαραμουφάης = τεμπέλης, ανεπρόκοπος.

χαραπεύουμι = ευχαριστιέμαι.

χαρέλια = μικροχαρές, αλλά και φοβέρες.

χαρώνια = μακριά κλαρωτά φασόλια.

χάσκου = ανοίγω το στόμα μου.

χασμίσιου = μικρό και ασήμαντο.

χασουμιράου = χρονοτριβώ, καθυστερώ.

χαυδουσκιλουμένους = ξαπλωμένος ή καθιστός  με ανοιχτά τα πόδια.

χαφταλεύρς = ανόητος, επιπόλαιος.

χάφτου = καταπίνω, πιστεύω εύκολα αυτά που μου λένε.

χάχας = ανόητος που χαζογελάει.

χαψιά = μπουκιά.

χειρόβουλου = δέσμη από σιτηρά, όσα μπορεί να κρατήσει η χούφτα.

χειρόμπλους = μύλος που άλεθαν τον καφέ ή τα ρεβίθια που συμπλήρωναν τον καφέ.

χειρότια = γάντια που δεν χώριζαν τα δάκτυλα εκτός απ’ τον αντίχειρα.

χειρουμάντλου (το) = μαντήλι για τη μύτη.

χερ = χέρι.

χερ χερ = γρήγορα.

χιλώνι = εξωτερικό ογκίδιο στο κεφάλι.

χιμάου = επιτίθεμαι.

Χινόπουρου = φθινόπωρο.

χιράμ = χοντρό μάλλινο σκέπασμα με κρόσσια  που γίνεται στον αργαλειό.

χιριά (η) = όσο πιάνει η παλάμη και τα δάκτυλα ενός χεριού.

χλαλουή (η) = μεγάλη φασαρία, μεγάλος θόρυβος.

χλαπακώνου = τρώω βιαστικά και με μεγάλες μπουκιές.

χλαπάτσα = ασθένεια των ζώων, κυρίως αιγοπροβάτων. 

χλιαρ (το) (προέλ. ελληνιστική)  = κουτάλι, (συνήθως ξύλινο).

χλιαριά = κουταλιά.

χλίβουμι = προσπαθώ να καταφέρω κάτι με πολύ αγώνα.

χλιμάρις = βάσανα, σκοτούρες.

χλιμμένους = δυστυχισμένος, συφοριασμένος.

χλιμπουνιάρς = κιτρινιάρης, αρρωστιάρης.

χνερ (προέλευση τουρκική) = πάθημα, εξαπάτηση.

χόβουλη (η) = ζεστή στάχτη.

χούι (προέλευση τουρκική) = συνήθεια, ιδιοτροπία.

χουϊάζου (προέλευση σλαβική)  = φωνάζω δυνατά.

χουϊαχτό (προέλευση σλαβική) = δυνατή, διαπεραστική φωνή.

χουλουϊόμι = βογκώντας παραπονιέμαι για κακό που με βρήκε.

χουλουπαθιόμι = στενάζοντας παραπονιέμαι για κακό που με βρήκε. 

χουλουσκάου = στεναχωριέμαι. 

χούμα = χώμα.

χουρατεύου = αστειεύομαι.

χουρατό = το αστείο.

χούφτα = η ποσότητα που χωράει στην ανοιχτή παλάμη.

χούφταλου (το) = υπέργηρος.

χουχλάζει = βράζει.

χουχλίζου = ζεσταίνω με την αναπνοή μου τα χέρια μου.

χουχουβάια = κουκουβάγια.

χουχτάου = φωνάζω με όλη μου τη δύναμη.

χόχλους = βράση.

χρόνιασις = άργησες πάρα πολύ.

χρουνιάρα μέρα = η ημέρα που είναι αργία, καθώς και οι μεγάλες γιορτές.

χρουνιάρκου = αυτό που ηλικιακά είναι ενός έτους.

χρουστάσι = πλατεία.

χρυσή (η) = ίκτερος.

Χστου (του) = τα Χριστούγεννα.

χτικιό (το) = φυματίωση.

χτράου (απ’ το φτουράω, προέλευση λατινική) = διατηρούμαι για πολύ.

Ψ

ψαλίδα (η) = ερπετό με ψαλιδωτή ουρά.

ψαρί = γκριζωπό.

ψένου = ψήνω.

ψηλιάζουμι = υποψιάζομαι.

ψήστς (ο) = σούβλα με ενσωματωμένο κυλινδρικό δοχείο για το ψήσιμο καφέ.

ψίδια (τα) = κομμάτια δέρματος για την επισκευή παπουτσιών.

ψίκι (το) = γαμήλια πομπή.

ψιλουλόϊ = μικροπράγματα.

ψισνός = χθεσινοβραδινός.

ψίχα = πολύ μικρή ποσότητα, λίγο.

ψλουμύτς = ακατάδεχτος.

ψμάδ = ψημάδι, αυτό που γεννήθηκε αργά.

ψουμόλσα = μεγάλη πείνα. 

ψουμουσάκλου = η κοιλιά.

ψουμουτύρ = ψωμί και τυρί, αλλά και το συχνά επαναλαμβανόμενο.

ψουμώνου = παχαίνω, αλλά και ωριμάζω.

ψόφους = θάνατος, αλλά και πολύ κρύο (π,χ. σήμερα κάνει ψόφου).

ψχάλα (η) = σιγανή βροχή.

ψχούδ = το ψωμάκι των μνημοσύνων.

ψχουπιάνουμι = τρώω για να σταθώ στα πόδια μου.

ψχουπλάκουμα = μεγάλη στενοχώρια.

ψχουπλακώθκα = στεναχωρήθηκα πολύ.

ΤΕΛΟΣ